مطالعات روانشناسی تربیتی

هدف این مطالعه، ارائه یک مدل برای نشان دادن رابطه هوش هیجانی با پیشرفت تحصیلی و نقش واسطه ای حرمت خود و حمایت اجتماعی در این رابطه بود.  جامعه پژوهش حاضر کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان خواف بودند که تعداد 360 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. در این پژوهش از پرسشنامه های مهارت و صلاحیت هیجانی تکسیک، حرمت خود روزنبرگ و حمایت اجتماعی ادراک شده چند بُعدی زیمت و همکاران استفاده شد. داده های حاصل با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و روشِ تحلیل مسیر مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان دادندکه هوش هیجانی، حرمت خود و حمایت اجتماعی با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری دارند و حرمت خود و حمایت اجتماعی در رابطه بین هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی نقش واسطه ای دارند و مدل از برازش مطلوبی برخوردار بود. نتایج حاکی از اهمیت و نقش هوش هیجانی، حرمت خود و حمایت اجتماعی در ارتقای پیشرفت تحصیلی است که باید مد نظر متخصصان و مسئولان آموزش و پرورش قرار گیرد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین خودآگاهی و یادگیری خودتنظیمی با سازگاری اجتماعی دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم شهرستان ساری بوده است. روش پژوهش از نوع همبستگی است. نمونه پژوهش مشتمل بر 346 دانش آموز دختر است که به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده و سه پرسش نامه خودشناسی فنیگستین و همکاران (1975)، یادگیری خودتنظیمی بوفارد و همکاران (1995) و سازگاری اجتماعی سینگ و سینها (1993) را تکمیل کردند. برای تجزیه وتحلیل داده های پژوهش از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته ها نشان داد، بین خودآگاهی و یادگیری خودتنظیمی با سازگاری اجتماعی رابطه معنادار وجود دارد (01/0>p). نتایج رگرسیون نیز نشان داد که خودآگاهی و یادگیری خودتنظیمی  3 /3 درصد از واریانس سازگاری اجتماعی را تبیین می کنند. بر اساس یافته ها، عملیاتی کردن کارگاه های آموزشی در رابطه با خودآگاهی و یادگیری خودتنظیمی به منظور افزایش سازگاری اجتماعی و برقراری روابط بهینه با دیگران پیشنهاد می شود. 

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین جوّ مدرسه و تاب آوری تحصیلی با واسطه گری سرزندگی تحصیلی در بین دانش آموزان است. بدین منظور در یک طرح پژوهشی توصیفی- همبستگی، از بین دانش آموزان متوسطه دوم، 287 نفر (187 دختر و 100 پسر) با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه های جوّ مدرسه (علیخانی و مهرمحمدی، 1383)، سرزندگی تحصیلی (دهقانی زاده و حسین چاری، 1391) و تاب آوری تحصیلی (مارتین و مارش، 2009) گردآوری شد. اطلاعات گردآوری شده توسط روش تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار AMOS تحلیل شد. نتایج نشان داد که مدل مفهومی پیشنهادی مورد تأیید قرار گرفت. بررسی مسیر های مستقیم ارتباط متغیّر های مورد بررسی نیز نشان داد که مسیر مستقیم متغیّر نشاط (14/0=β) و نفوذ (19/0=β) به صورت مثبت و متغیّر عدم مشارکت (20/0- =β) به صورت منفی با تاب آوری تحصیلی معنی دار است. همچنین ارتباط معنی داری بین سرزندگی تحصیلی (43/0=β) و تاب آوری تحصیلی وجود دارد. به منظور بررسی معنی داری مسیر های غیر مستقیم از روش بوت استراپ استفاده شد و نتایج نشان داد که سرزندگی تحصیلی رابطه نشاط و عدم مشارکت با تاب آوری تحصیلی را میانجی گری می کند؛ ولی بین   فاصله گیری و نفوذ با تاب آوری تحصیلی میانجی گری معناداری به عمل نمی آورد. یافته های حاصل از پژوهش حاضر می تواند مورد استفاده روان شناسان تربیتی، معلمان و سایر متخصصان مرتبط قرار گرفته و در جهت افزایش تاب آوری تحصیلی نقش داشته باشد.

افزایش فرسودگی در فراگیران و مشکلات تحصیلی و سلامتی مرتبط با آن، فرسودگی تحصیلی را به موضوعی درخورِ پژوهش تبدیل کرده است. در همین راستا هدف از انجام این مطالعه توصیفی، بررسی رابطه میان یادگیری خودنظم ده و فرسودگی تحصیلی بود. روش پژوهشِ مطالعه حاضر از نوع همبستگی است و نمونه تحقیق 290 نفر از دانشجویان دوره های کاردانی و کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اشکذر را شامل می شود که با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. داده ها با پرسش نامه های راهبردهای انگیزشی برای یادگیری پینتریچ و دی گروت (1990) و فرسودگی تحصیلی برسو و همکاران (2007) جمع آوری و با روش های آماری همبستگی ساده و رگرسیون گام به گام تحلیل شد. نتایج مطالعه، توانایی خودکارآمدی در پیش بینی مؤلفه های بی علاقگی تحصیلی و ناکارآمدی تحصیلی به گونه ای منفی، توانایی عناصر ارزش گذاریدرونی و خودتنظیمی در پیش بینی هر سه مؤلفه فرسودگی تحصیلی به گونه ای منفی و توانایی اضطراب امتحان در پیش بینی مؤلفه های خستگی تحصیلی و بی علاقگی تحصیلی به گونه ای مثبت را نشان داد. این نتایج آموزش مهارت های خودنظم دهی را برای جلوگیری از رشد فرسودگی در دانشجویان پیشنهاد می کند. 

ایام امتحانات، دورانی پر استرس در زندگی دانشجویی است، و بر این مبنا این  پژوهش با هدف بررسی رابطه علّی انگیزش تحصیلی و رویکردهای مطالعه با میانجی گری راهبردهای مقابله ای انجام گرفت. مطالعه حاضر توصیفی- همبستگی بود. 331 دانشجو از میان کلیه دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای استفاده در این پژوهش شامل مقیاس تجدید نظر شده انگیزش تحصیلی ه ارتر (R-HAM)، مقیاس تجدید نظر شده راهبردهای مقابله ای (R-COP) و سیاهه رویکرد و مهارت های مطالعه برای دانشجویان  (ASSIST) بودند. ارزیابی مدل پیشنهادی با استفاده از روش آماری تحلیل مسیر و آزمون بوت استراپ (ماکرو پریچر و هیز) انجام شد. بر اساس نتایج، مدل پیشنهادی از برازش مطلوبی با داده ها برخوردار بود. به طور کلی، نتایج نشان داد انگیزش درونی با راهبردهای مقابله گرایشی و رویکرد مطالعه عمقی رابطه مثبت و با رویکرد مطالعه سطحی رابطه منفی دارد. رابطه انگیزش بیرونی با راهبردهای مقابله اجتنابی و رویکرد مطالعه سطحی رابطه مثبت و انگیزش  درونی با راهبردهای مقابله اجتنابی و رویکرد مطالعه سطحی رابطه دارد. انگیزش درونی ازطریق راهبردهای مقابله ای گرایشی با رویکردهای مطالعه عمقی و راهبردی دانشجویان ارتباط مثبت و انگیزش بیرونی نیز ازطریق راهبردهای مقابله ای اجتنابی با رویکرد مطالعه سطحی رابطه مثبت دارد. نتایج از تحریک انگیزه های درونی دانشجویان به منظور اتخاذ سبک مقابله ای گرایشی و در نتیجه تقویت رویکردهای مطالعه عمیق و راهبردی در آنان حمایت کرده اند.

مطالعه حاضر با هدف بررسی روابط ساختاری بین ابعاد راهبردهای حل تعارض و سلامت اجتماعی دانشجویان با میانجی گری سرمایه روان شناختی صورت پذیرفت. شرکت کنندگان این پژوهش شامل 200 نفر (100 زن، 100 مرد) از دانشجویان دانشگاه تبریز بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های راهبردهای حل تعارض رحیم (ROCI-II)، سرمایه روان شناختی لوتانز (PCQ) و سلامت اجتماعی کی یس استفاده شد. پایایی ابزارهای پژوهش به وسیله ی ضریب آلفای کرونباخ  و روایی آن ها از طریق تحلیل عاملی احراز شد. برای تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده، از روش مدل یابی معادلات ساختاری بوسیله نرم افزار ایموس(AMOS) استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان داد که بین راهبردهای حل تعارض، سرمایه روان شناختی و سلامت اجتماعی رابطه وجود دارد. در نهایت نتایج نشان داد که با استفاده از سرمایه روان شناختی می توان سلامت اجتماعی را پیش بینی کرد و سرمایه روان شناختی به عنوان میانجی در رابطه راهبردهای حل تعارض و سلامت اجتماعی عمل می کند. با توجه به نتایج به دست آمده می توان نتیجه گرفت که احتمالا افرادی که سرمایه روان شناختی مطلوب تری داشته باشند از سلامت اجتماعی مناسبی نیز برخوردار خواهند بود.

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه باورهای وسواسی و کمال گرایی با تصویر بدنی دانش آموزان پایه سوم دبیرستان شهر زاهدان  انجام شد. در این پژوهش نمونه ای به حجم 147 دانش آموز  به شیوه چند مرحله ای از میان دانش آموزان پایه سوم دبیرستانهای شهر زاهدان انتخاب و با پرسشنامه های باورهای وسواسی(OBQ-44)، کمال گرایی(فراست و همکاران،1990)، و نگرانی از تصویر بدنی(BICI)، ارزیابی شدند. داده ها با استفاه از  روش ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام  مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که  تصویر بدنی با باورهای وسواسی و همه زیر مقیاسهای آن و با کمال گرایی  و تمام زیر مقیاس های آن رابطه مثبت و معنا داری داشت. از بین متغیرهای پژوهش، احساس مسئولیت وارزیابی از خطر و تهدید توانست دوازده درصد، انتقاد والدین شانزده درصد، و نگرانی در مورد اشتباهات بیست و سه درصد، از واریانس تصویر بدنی را پیش بینی کند. نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد که تصویر بدنی با  باورهای وسواسی و کمال گرایی و کلیه زیر مقیاس های آنها رابطه مثبت و معنا داری دارد.

پژوهش حاضر با هدف پیش بینی پیوند با مدرسه دانش آموزان براساس حمایت تحصیلی و خودپنداره تحصیلی انجام گرفت. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهر ثلاث باباجانی (کرمانشاه) در سال تحصیلی 1395-1394 تشکیل می دادند که از میان آن ها با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، تعداد 150 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند که در نهایت 130 پرسشنامه سالم وارد تحلیل شد. از پرسشنامه پیوند با مدرسه رضایی شریف و همکاران (1390)، پرسشنامه حمایت تحصیلی ساندز و پلاکت (2005) و پرسشنامه خودپنداره تحصیلی یسن چن (2004) برای جمع آوری داده ها استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد. یافته ها نشان داد که بین حمایت تحصیلی (و مؤلفه های آن) و خودپنداره تحصیلی (و مؤلفه های آن) با پیوند با مدرسه دانش آموزان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که 46 درصد از کل واریانس پیوند با مدرسه دانش آموزان براساس حمایت تحصیلی و خودپنداره تحصیلی قابل پیش بینی است؛ بنابراین، می توان نتیجه گرفت که حمایت تحصیلی و خودپنداره تحصیلی از متغیّرهای مهم و مرتبط با پیوند با مدرسه دانش آموزان هستند

زمینه و هدف: دانشجویان در مواقع شکست یا ترس از شکست در موقعیت های تحصیلی مجموعه ای از راهبرد ها را به کار می گیرند تا به آن ها به عنوان قربانیان شرایط و نه قربانیان ناتوانی نگریسته شود و به همین دلیل دچار خودناتوان سازی تحصیلی می شوند. مطالعات بسیاری به بررسی عوامل مؤثر در خودناتوان سازی تحصیلی پرداخته و عوامل بسیاری را شناسایی کرده اند. هدف از این پژوهش بررسی نقش خوش بینی تحصیلی، باورهای فراشناختی، تنظیم شناختی هیجان در پیش بینی خودناتوان سازی تحصیلی دانشجویان دانشگاه لرستان در سال تحصیلی ۹۴ - ۱۳۹۳ بود. روش: جامعه این پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه لرستان تشکیل می دادند. اعضای نمونه ۳۵۰ نفر(200 نفر زن و 150 نفر مرد) از دانشجویان مقطع کارشناسی بودند که به با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند(حجم نمونه با توجه به جدول مورگان برآورد شد). برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های تنظیم شناختی- هیجانی گارنفسکی و همکاران(۲۰۰۱)، خودناتوان سازی تحصیلی میگلی(۲۰۰۰)، خوش بینی تحصیلی شیرر و کارور(۱۹۸۵)،باورهای فراشناختی ولز وکاترایت – هاتن(۲۰۰۴) استفاده شد. پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود و داده ها با استفاده از ضریب همبستگی ساده و رگرسیون چندگانه همزمان تجزیه و تحلیل شد. یافته ها:یافته ها نشان داد که خوش بینی تحصیلی، پذیرش، توجه مثبت مجدد، تمرکز بر تفکر، باورهای مثبت، خودآگاهی شناختی با خودناتوان سازی تحصیلی با رابطه منفی و معنی داری و خرده مقیاس های مقصر دانستن خود، توجه مجدد به برنامه ریزی، مصیبت بار تلقی کردن، تضاد شناختی، کنترل ناپذیری و خطر افکار و نیاز به کنترل افکار  با خودناتوان سازی رابطه مثبت و معنی داری دارد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد خوش بینی تحصیلی، باورهای فراشناختی مثبت و راهبردهای سازگار تنظیم شناختی هیجان به صورت منفی و باورهای فراشناختی منفی و راهبردهای ناسازگار تنظیم شناختی هیجان به صورت مثبت، خودناتوان سازی تحصیلی را پیش بینی می کنند. علاوه بر این، متغیرهای پیش بین به طور کلی 1/50 درصد از واریانس خودناتوان سازی تحصیلی را تبیین می کنند. بحث و نتیجه گیری:به طور کلی نتایج حاکی از اهمیت نقش متغیرهای خوش بینی تحصیلی، باورهای فراشناختی، تنظیم شناختی هیجان در پیش بینی خودناتوان سازی تحصیلی بود.بنابراین چنان چه با استفاده از روش های آموزشی بتوان میزان خوش بینی تحصیلی، تنظیم شناختی هیجان و استفاده از باورهای فراشناختی مثبت را افزایش داد می توان سطح خودناتوان سازی تحصیلی را به میزان قابل ملاحظه ای پایین آورد.

تعلل ورزی تحصیلی پدیده ای رایج در بین دانش آموزان است. تعلل ورزی با عوامل مختلف فردی و محیطی ارتباط دارد و به پیامدهای تحصیلی و عاطفی منجر می شود. پژوهش حاضر به منظور استخراج مؤلفه های تعلل ورزی از تجارب بی واسطه دانش آموزان، تدوین و اجرای برنامه ی آموزشی در جهت ارزیابی اثربخشی آن بر تعلل ورزی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان انجام شد. طرح مطالعه ی فعلی از نوع ترکیبی کیفی- کمّی بود. 30 نفر از دانش آموزان پایه ی سوم متوسطه به روش نمونه گیری هدف مند برای مشارکت در مرحله ی کیفی و 64 نفر از دانش آموزان همین پایه در سال 96-95 به عنوان آزمودنی در مرحله ی کمّی به صورت خوشه ای چند مرحله ای برای گروه های آزمایش و گواه انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات کیفی از مصاحبه های نیمه سازمان یافته و در مرحله ی کمّی از پرسشنامه محقق ساخته تعلل ورزی و نتایج آزمون های هماهنگ پیشرفت تحصیلی استفاده شد. نتایج مصاحبه های نیمه سازمان یافته 12 مضمون اصلی مرتبط با تعلل ورزی را مشخص ساخت. تهیه محتوای برنامه ی آموزشی بر اساس مضامین استخراج شده صورت گرفت. نتیجه ی تحلیل کوواریانس نشان داد که اجرای مداخله ی آموزشی بر کاهش تعلل ورزی و افزایش پیشرفت تحصیلی مؤثر بوده است. یافته های پژوهش به طور کلی نشان داد که می توان از بسته ی آموزشی طراحی شده برای کاهش گرایش به تعلل ورزی در دانش آموزان استفاده نمود.