مطالعات روانشناسی تربیتی

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر روش تدریس بحث گروهی بر مهارت های اجتماعی و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان ششم ابتدایی شهرستان میبد صورت گرفت. روش تحقیق نیمه آزمایشی و از نوع طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. حجم نمونه متشکل از 32 دانش آموز ششم ابتدایی بود که از طریق روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه مهارت های اجتماعی و آزمون پیشرفت تحصیلی محقق ساخته استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کواریانس چند متغیری (مانکوا) و تحلیل کواریانس(آنکوا) استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل کواریانس چند متغیری نشان داد که بین میانگین های مهارت های اجتماعی و مشکلات رفتاری دانش آموزان روش بحث گروهی و سنتی تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل کواریانس نیز نشان داد که بین میانگین پیشرفت تحصیلی دانش آموزان روش بحث گروهی و روش سنتی، تفاوت معنا دار وجود دارد. بنابراین، می-توان نتیجه گرفت که آموزش به شیوه ی بحث گروهی نقش پر رنگ و با اهمیتی در افزایش مهارت-های اجتماعی و پیشرفت تحصیلی و کاهش مشکلات رفتاری دانش آموزان دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش کیفیت محیط آموزشی در خودناتوان سازی تحصیلی با توجه به میانجی گری تعلل-ورزی تحصیلی و خوش بینی تحصیلی انجام شد. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و معادلات ساختاری و جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه دانشجویان دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه حکیم سبزواری در سال1396 حدود 1300 نفر بودند که با استفاده از روش نمونه گیری دردسترس 300 نفر انتخاب شدند. داده ها از طریق پرسشنامه اندازه گیری ادراک محیط آموزشی داندی (روف و همکارن، 1997)، پرسشنامه خودناتوان سازی تحصیلی (جونز و رودوالت، 1982)، پرسشنامه تعلل ورزی تحصیلی (سواری، 1390) و پرسشنامه خوش بینی تحصیلی (اسچنن-موران و همکاران، 2013) گردآوری و به روش همیستگی-مدل معادلات ساختاری و به وسیله ی نرم افزار Amos22 تجزیه و تحلیل شدند. یافته های پژوهش نشان داد که مدل با داده های پژوهش حاضر، برازش مناسبی دارد و ادراک از محیط یادگیری اثر مستقیم و معناداری بر خودناتوان سازی تحصیلی (15/0-)، تعلل ورزی تحصیلی (25/0-) و خوش بینی تحصیلی (40/0) داشت و اثر مستقیم تعلل ورزی بر خودناتوان سازی تحصیلی (20/0) معنادار بود. علاوه براین، ادراک از محیط یادگیری تنها از طریق تعلل ورزی تحصیلی بر خودناتوان سازی (07/0-) اثر غیرمستقیم و معناداری در سطح 01/0 داشت. بنابراین با ایجاد یک جو مثبت از محیط یادگیری می توان ادراک دانشجویان از آنرا بهبود بخشیده و در کاهش گرایش آن ها به تعلل ورزی تحصیلی و استفاده از راهبردهای خودناتوان سازی مؤثر واقع شده و آنها را به تحصیل خوش-بین نمود.

هدف اصلی از اجرای پژوهش بررسی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه تجدید نظر شده تریگول 22 سئوالی است. روش تحقیق پژوهش از نوع توصیفی – همبستگی است. جامعه آماری شامل معلمان پارسیان، عسلویه و شیبکوه از توابع استانهای هرمزگان و بوشهرمی باشد. گروه نمونه به تعداد 501 نفر معلم شامل 298 نفر معلم مرد و 203 نفر معلم زن به روش نمونه گیری تصادفی - طبقه ای انتخاب شدند. تحلیل عامل اکتشافی پرسشنامه به روش عامل یابی مؤلفه اصلی و چرخش به شیوه واریماکس انجام شد و دو عامل بنام رویکرد معلم محور–انتقال اطلاعات و رویکرد دانش آموز محور- تغییرات ادارکی از پرسشنامه استخراج شد و بر روی هر عامل 11 سئوال قرار گرفت. نتایج تحلیل عامل تأییدی نشان داد که مدل نظری دو عاملی رویکرد معلم به تدریس با داده های پژوهش برازش قابل قبولی دارد. پایایی دو عامل رویکرد معلم به تدریس شامل عامل محور- انتقال اطلاعات و عامل رویکرد دانش آموز محور- تغییرات اداراکی با استفاده از روش آلفا کرونباخ به ترتیب به مقدار858 /0 و 862 /0 بدست آمد که قابل قبول بود. نتایج کلی نشان داد که این ابزار قابلیت استفاده در پژوهشهای آموزشی و روانشناختی در جامعه معلمان دبیرستان ایران دارد. تعمیم نتایج پژوهش به معلمان مقطع ابتدایی و اساتید دانشگاه با احتیاط صورت گیرد.

پژوهش حاضر باهدف اثربخشی امید درمانی گروهی بر تعلل ورزی تحصیلی و خودتنظیمی در یادگیری دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه اجرا شد. طرح پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر متوسطه دوره دوم شهر مشهد به تعدادتقریباً 11000 نفر در سال تحصیلی ۱۳۹۸- ۱۳۹۷ بوده است. شرکت کنندگان در پژوهش، شامل 30 نفر دانش آموز به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای، انتخاب و به طور تصادفی دردوگروه(هر گروه ۱۵ نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایشی در 8 جلسه گروهی به صورت 2 جلسه در هفته، هر جلسه ۹۰ دقیقه تحت آموزش با استفاده از برنامه اُمید درمانی اسنایدر (2000، به نقل از بهاری، 1393) قرار گرفتند. هر دو گروه پرسشنامه های مقیاس ارزیابی تعلل ورزی تحصیلی سولومون و راثبلوم (1984) و راهبردهای خودتنظیمی در یادگیری پنتریج و دی گروت (1990) را به عنوان پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری یک ماهه تکمیل کردند.داده ها با روش تحلیل واریانس با طرح اندازه گیری مکرر تحلیل شدند، بر اساس یافته های این پژوهش بین گروه آزمایش و کنترل در متغیرهای تعلل ورزی تحصیلی و خودتنظیمی یادگیری، تفاوت معنی داری (01/0 >p ) وجود داشت؛ بنابراین، می توان نتیجه گرفت که مدارس با به کارگیری مداخله امید درمانی می توانند موجبات کاهش تعلل ورزی و افزایش خودتنظیمی یادگیری دانش آموزان را فراهم نمایند تا از این طریق دانش آموزان به موفقیت تحصیلی دست یابند.

این تحقیق باهدف سنجش میزان هوش فضایی دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه انجام شده است روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه ناحیه یک همدان در سال تحصیلی 94-93 بود که تعداد آن ها 3430 نفر بود. با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی و بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 346 نفر شامل 179 نفر پایه اول و 169 نفر پایه دوم به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه سنجش هوش فضایی خانگ و همکاران (2011) بوده است. روایی ابزار با استفاده از روایی محتوی مورد تائید صاحب نظران قرار گرفت و پایایی آن با استفاده از آزمون الفای کرونباخ 769/0 محاسبه گردید. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های t تک گروهی و t مستقل استفاده شد . نتایج نشان داد که میزان هوش فضایی دانش آموزان در سطح متوسط بود و میزان توانایی چرخش ذهنی دانش آموزان هر دوپایه کمتر از دو مهارت توانایی تجسم و حافظه دیداری بود و بین میزان مهارت تجسم فضایی دانش آموزان پایه اول و دوم تفاوت معنادار وجود داشت. به طور کلی می توان با آگاهی از میزان هوش فضایی دانش آموزان،ضمن فراهم ساختن فرصت های مناسب برای تقویت و پرورش مهارت درک روابط فضایی،تصویرگری ذهنی و اندیشیدن به زوایای مختلف، آن ها رابرای رویارویی سازنده با آینده نا متعین و انجام انتخاب های بهتر مهیا ساخت .

هدف از انجام پژوهش حاضر پیش بینی عملکرد تحصیلی براساس مؤلفه های سرمایه روانشناختی و سخت-رویی روانشناختی دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم بود. روش پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی و جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه سوم متوسطه مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 97-1396در شهر قم به تعداد 4588 نفر بود که از این تعداد بر اساس جدول مورگان، 357 نفر به روش نمونه-گیری خوشه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های سرمایه روانشناختی لوتانز (PCQ)، سخت رویی روانشناختی کوباسا (HS) پاسخ دادند و معدل آنان به عنوان ملاکی جهت برآورد عملکرد تحصیلی مورد بررسی واقع گردید. روایی و پایایی این دو پرسشنامه در پژوهش های پیشین مورد بررسی و تایید قرار گرفته است. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی شامل ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل با استفاده از نرم افزار SPSS شدند. نتایج ضریب همبستگی حاکی از وجود رابطه مستقیم و معنادار بین عملکرد تحصیلی با سرمایه روانشناختی و مؤلفه های (خودکارآمدی، خوش بینی و امیدواریواری) بود در حالی که بین عملکرد تحصیلی با تاب آوری رابطه معنادار مشاهده نشد. از طرف دیگر بین عملکرد تحصیلی با سخت رویی روانشناختی رابطه معکوس و غیرمعنادار مشاهده شد. همچنین بین مؤلفه های سخت رویی (تعهد، چالش و کنترل) با عملکرد تحصیلی رابطه معنادار مشاهده نشد. بر اساس ضرایب رگرسیون می توان گفت، تنها سرمایه روانشناختی قابلیت پیش بینی کننده ی معنادار عملکرد تحصیلی را دارد. همچنین از بین مؤلفه های سرمایه روانشناختی امیدواریواری سهم یگانه ی قوی تری در پیش بینی عملکرد تحصیلی دارد. بدین ترتیب به منظور بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان، لازم است برنامه هایی در جهت ارتقاء سرمایه روانشناختی تنظیم شود.

هدف پژوهش بررسی تاثیر رهبری اصیل بر اثربخشی مدیریت مدارس با نقش میانجی تسهیم دانش سازمانی بود. روش پژوهش توصیفی–همبستگی بود. 160 مدیر و معاون مدارس متوسطه دوم شهر زاهدان به شیوه نمونه گیری تصادفی– طبقه ای (بر حسب جنسیت) از طریق سه پرسشنامه رهبری اصیل (والومبوا و همکاران، 2008)، اثربخشی مدیریت مدرسه (علاقه بند، 1371) و تسهیم دانش (یو، 2003) مورد مطالعه قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری با کمک نرام افزارهای اس پی اس اس و لیزرل استفاده شد. بر اساس یافته ها مقدار ضریب همبستگی بین رهبری اصیل و تسهیم دانش (001/0, p=491/0r=)، رهبری اصیل و اثربخشی مدیریت مدارس (001/0, p=775/0r=) و تسهیم دانش و اثربخشی مدیریت مدارس (001/0, p=588/0r=) معنادار بود. اثر مستقیم رهبری اصیل بر اثربخشی مدیریت مدارس (28/6, t=71/0β=)، اثر مستقیم رهبری اصیل بر تسهیم دانش (85/4, t=65/0β=)، و اثر مستقیم تسهیم دانش بر اثربخشی مدیریت مدارس (79/2,t=28/0β=)، معنادار بود. همچنین اثر غیرمستقیم رهبری اصیل بر اثربخشی مدیریت مدارس با میانجی گری تسهیم دانش (182/0β=)، معنادار بود. بنابراین می توان نتیجه گیری کرد که رهبری اصیل هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم و از طریق متغیر میانجی تسهیم دانش با اثربخشی مدیریت مدارس رابطه مثبت و معنادار دارد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی پیش بینی امیدواری براساس دشواری تنظیم هیجانی و نگرش های مذهبی در دانشجویان بود. روش پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی با حجم نمونه 121 نفر از دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد که به صورت در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل، پرسشنامه امیدواری اسنایدر (1991)، دشواری تنظیم هیجانی DERS و نگرش مذهبی (1389) بود. شاخص های استنباطی مورد استفاده در این پژوهش همبستگی پیرسون، رگرسیون و تحلیل مسیر بود. نتایج پژوهش نشان داد بین امیدواری، دشواری تنظیم هیجان و نگرش مذهبی رابطه معنادار وجود دارد (05/0p <)، و باتوجه به تحلیل مدل مسیر نتایج نشان داد متغیرهای نگرش مذهبی، عدم پذیرش پاسخ هیجان، دشواری دست زدن به رفتار هدفمند ، دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجان، فقدان شفافیت هیجان، کل دشواری تنظیم هیجان می توانند پیش بینی کننده امیدواری باشند (0001/p <) علاوه بر آن باتوجه به تحلیل مسیر برای پیش بینی امیدواری مطلوب ارزیابی شد. بدین ترتیب عوامل دشواری تنظیم هیجان و نگرش مذهبی پیش بینی کننده امیدواری بودند.

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر آموزش مبتنی بر شفقت بر کنترل عواطف ( اضطراب، خلق افسرده، خشم،عاطفه مثبت) دانش آموان دختر شهر اصفهان بود. روش مورد استفاده در این پژوهش، نیمه آزمایشی، از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود و جامعه آماری پژوهش 16522 دانش آموز دختر 13تا16 ساله در سال 1394- 1395 بودند. به همین منظور 30 نفر از دانش آموزان دختر پایه اول دبیرستان به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و با گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش (15نفر) و کنترل (15نفر) قرار گرفتند و گروه آزمایش در 8 جلسه، آموزش مبتنی بر شفقت(گیلبرت،2009) را دریافت کردند. شرکت کنندگان مقیاس کنترل عواطف (ویلیامز و همکاران ،1997) را پیش از مداخله، پس از آن و یک ماه بعد از آن (مطالعه پیگیری) پاسخ دادند. نتایج حاصل ازتحلیل واریانس با اندازه گیری های تکراری نشان داد آموزش مبتنی بر شفقت بر کنترل عواطف ( اضطراب، خلق افسرده، خشم،عاطفه مثبت) دانش آموزان دختر اثر معنی داری دارد( 05/0p < ). این نتیجه در دوره پیگیری نیز تداوم یافته بود( 05/0p < ). با توجه به نتایج پژوهش می توان گفت آموزش مبتنی بر شفقت باعث افزایش کنترل عواطف( اضطراب، خلق افسرده، خشم،عاطفه مثبت) دانش آموان دختر است.بنابراین از این مداخله می توان برای بهبود وضعیت روانشناختی و کنترل عواطف دانش آموزان استفاده نمود.