مطالعات روانشناسی تربیتی

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش متمرکز بر تعدیل جهت گیری یادگیری معلمان در خودکارآمدی معلمان و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان پایه چهارم اجرا شد جامعه آماری پژوهش،معلمان پایه چهارم ابتدایی شهرستان بیله سوار وکلیه دانش آموزان پایه چهارم در سال تحصیلی 97-96 که تعداد 60 معلم به شیوه غربالگری دردسترس انتخاب و در گروه آزمایش 30نفر و در گروه کنترل نیز 30نفره جایگزین شدند و 3نفر از دانش آموزان هر معلم به صورت تصادفی انتخاب شدند که در گروههای آزمایش و کنترل هرکدام 90نفر دانش آموز قرار گرفتند و به گروه آزمایش 6 جلسه آموزش متمرکز بر جهت گیری یادگیری معلمان بر گرفته از آمایش بین المللی یادگیری حرفه ای معلمان ارائه شد. از پرسشنامه خودکارآمدی معلمان و خودپنداره تحصیلی استفاده شد.تحلیل داده ها نشان داد که آموزش متمرکز بر تعدیل جهت گیری یادگیری معلمان بر خودکارآمدی معلمان و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان اثربخش بود . آموزش متمرکز بر تعدیل جهت گیری یادگیری معلمان منجر به تفاوت معنی دار بین گروه ها در خودکارآمدی معلمان به میزان 58 درصد شده است. و تفاوت معنی دار بین گروه ها در خودپنداره تحصیلی دانش آموزان به میزان 26 درصد شده است.مبتنی بر یافته ها می توان نتیجه گرفت که تغییر در جهت گیری یادگیری معلمان می تواند بر خودکارآمدی معلمان و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان موثر واقع شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه مهارت تفکر انتقادی و توانایی حل مسأله ریاضی دانش آموزان با میانجیگری انگیزه پیشرفت و نگرش به ریاضیات انجام شد.  روش: جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان کلاس ششم شهر مشهد در سال تحصیلی 1397-1396 می باشد. به همین دلیل نمونه ای با حجم 440 دانش آموز با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد. دانش آموزان پرسشنامه های تفکر انتقادی سطح x کرنل، انگیزه پیشرفت، نگرش به ریاضیات و آزمون حل مسأله ریاضی را تکمیل کردند. این پژوهش از نوع همبستگی می باشد و تجزیه و تحلیل داده ها با روش تحلیل مسیر انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که مهارت تفکر انتقادی بر توانایی حل مسأله ریاضی دانش آموزان تأثیر مثبت معنی دار دارد. علاوه بر این، مشخص شد که نگرش به ریاضیات بر توانایی حل مسأله ریاضی تأثیر مثبت معنی دار دارد. انگیزه پیشرفت بر توانایی حل مسأله ریاضی تأثیر ندارد ولی بر نگرش به ریاضیات تأثیر مثبت و معنی دار دارد. همچنین مشخص شد که با وجود تأثیر مثبت و معنی دار مهارت تفکر انتقادی بر نگرش به ریاضیات و انگیزه پیشرفت، این دو متغیر یعنی نگرش به ریاضیات و انگیزه پیشرفت نقش میانجی بین مهارت تفکر انتقادی و توانایی حل مسأله ریاضی دانش آموزان ندارند.

هدف این پژوهش، تعیین اثربخشی آموزش مثبت بر احساس معنا در زندگی و لذت همراه با تأنی در دانش آموزان دبیرستانی بود. طرح پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش همه دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهر شیراز در سال تحصیلی 96-1395 بودند. شرکت کنندگان در پژوهش شامل 240 دانش آموز (120 پسر و 120 دختر) پایه های دهم و یازدهم بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و با روش گمارش تصادفی در گروه های کنترل و آزمایش قرار گرفتند. آن ها مقیاس معنای زندگی (استیگر و همکاران، 2006) و مقیاس لذت همراه با تأنی (برایانت و وروف، 2007) را در محل کلاس های عادی خود تکمیل کردند. گروه آزمایش در 14 جلسه گروهی به صورت 2 جلسه در هفته، تحت آموزش مثبت با استفاده از برنامه ی روان درمانی مثبت نگر (رشید و سلیگمن، 2011) قرار گرفت. یافته ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری و تحلیل کوواریانس یک متغیری نشان دادند که آموزش مثبت بر احساس معنا و لذت همراه با تأنی اثر معنی داری داشت (05/0P<). بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که مدارس با به کارگیری مداخلات آموزش مثبت می توانند توانمندی روان شناختی دانش آموزان خود را افزایش دهند تا از این طریق به موفقیت تحصیلی دست یابند.  

هدف: اختلال ریاضی از اختلال های شایع در دانش آموزان است. اولین گام در جهت درمان این اختلال، تشخیص درست و بهنگام آن می باشد،بنابراین در این پژوهش به نقد و بررسی ابزارها و روش های تشخیص اختلال ریاضی پرداخته شده است.روش بررسی: روش این پژوهش توصیفی-علی مقایسه ای بود که از روش کتابخانه ای برای جمع آوری داده هاو اطلاعات استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی پژوهش های صورت گرفته در زمینه اختلال ریاضی بود که تعداد 58 پژوهش معتبر از سایتهای معتبر داخلی ِنمایه کننده دستاوردهای علمی و پژوهشی به عنوان نمونه به روش هدفمند انتخاب شد. روشهای تشخیصی و ابزارهای مرتبط با اختلال ریاضی در این پژوهش ها استخراج شد و با استفاده از نرم افزار SPSS نتایج به دست آمده پرداخته شد.یافته ها: نتایج نشان داد 6/46 درصد از پژوهش های داخلی صورت گرفته مرتبط با اختلال ریاضی از تشخیص ملاکم حوری برای تشخیص اختلال ریاضی استفاده کرده اند) 27تشخیص از مجموع 58 تشخیص( که بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی (5) معتبر شناخته نشده است، زیرا مؤلفه های دقیق اختلال در این تشخیص روشن نمیگردد . همچنین سطح و میزان اختلال به هنجار جامعه معلوم نمیگردد. همچنین نتایج نشان داد ضعف دیگر ملاک محوری آن است که در به کاربردن ملاکهای واحد و معتبر نیز توافق معناداری مشاهده نمیشود. نتیجه گیری: تشخیص های صورت گرفته تأمل برانگیز است.در تشخیص اختلال بر اساس ملاک های به کار رفته تشتت زیادی مشاهده می شود؛ بنابراین ساخت ابزارهای استاندارد برای تشخیص اختلال ریاضی اهمیت فراوان دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارتهای خودآموزی کلامی بر اضطراب اجتماعی (ترس از ارزیابی منفی، اجتناب اجتماعی و اندوه در موقعیت های جدید، اجتناب اجتماعی و اندوه عمومی) دانش آموزان کمرو انجام گرفت. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری پژوهش را تمامی دانش آموزان دوره ی دوّم متوسطه ی شهر اردبیل در سال تحصیلی 98-1397 تشکیل می دادند که از میان آنها با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، 40 دانش آموز کمرو انتخاب شده و به طور تصادفی در گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر) جایگزین شدند. به گروه آزمایش، 10 جلسه مهارت های خودآموزی کلامی آموزش داده شد و گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکرد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ی اضطراب اجتماعی نوجوانان لاجرسا (1998) و پرسشنامه ی تجدید نظر شده ی کمرویی چک و باس (1983) استفاده شد. داده ها از طریق آزمون آماری کوواریانس چندمتغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که دانش آموزان کمرو گروه آزمایش نسبت به دانش آموزان کمرو گروه کنترل در پس آزمون به طور معناداری اضطراب اجتماعی (ترس از ارزیابی منفی، اجتناب اجتماعی و اندوه در موقعیت های جدید و اجتناب اجتماعی و اندوه عمومی) کمتری داشتند (01/0>P). بنابراین، می توان نتیجه گرفت که آموزش مهارت های خودآموزی کلامی در کاهش اضطراب اجتماعی (ترس از ارزیابی منفی، اجتناب اجتماعی و اندوه در موقعیت های جدید و اجتناب اجتماعی و اندوه عمومی) دانش آموزان کمرو اثربخش است.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش الگوهای ارتباط خانواده و جو روانی- اجتماعی کلاس در اعتیاد به شبکه های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوم شهر زاهدان بودند. 244 دانش آموز با روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های الگوهای ارتباط خانواده کوئرنر و فیتز پاتریک، پرسشنامه جو روانی- اجتماعی کلاس فرایزر و پرسشنامه اعتیاد به شبکه های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه استفاده گردید. یافته ها نشان داد، هر دو بعد الگوهای ارتباط خانواده با اعتیاد به شبکه های اجتماعی رابطه منفی معنی دار دارند و همچنین از میان ابعاد جو روانی- اجتماعی کلاس، بعد اصطکاک و بعد رقابت با اعتیاد به شبکه های اجتماعی رابطه مثبت معنی دار و بعد همبستگی و انضباط رابطه منفی معنی داری داشتند. تحلیل رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که متغیرهای، گفت وشنود، اصطکاک، همنوایی، رقابت و همبستگی، توانستند مجموعاً چهل ونه درصد واریانس اعتیاد به شبکه های اجتماعی را تبیین کنند؛ بنابراین با توجه به نتایج این پژوهش به خانواده ها می توان پیشنهاد کرد که هنگام تعامل با فرزندان راهبردهای مبتنی بر گفت وگو را اتخاذ کنند و معلمان نیز جو کلاس را به سمت همبستگی و تعامل سازنده هدایت نمایند.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی نقش رضایت از زندگی در پیش بینی خشم در محیط مدرسه بود. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری عبارت بود از کلیه دانش آموزان مقطعمتوسطه دوره اول شهرستان سراوان به تعداد 7054 نفر، که از میان آن ها 248 نفر به روش تصادفی خوشه ای انتخاب به عنوان نمونه پژوهش انتخاب گردیدند. ابزار های گردآوری داده ها عبارت بودند از پرسشنامه رضایت از زندگی دینر و همکاران (1985)، و پرسشنامه چندبعدی خشم مربوط به مدرسه اسمیت، فورلانگ و بیتز (1998). پایایی پرسش نامه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 81/0 و 79/0 محاسبه شد. از ضریب همبستگی پیرسون، و رگرسیون خطی جهت آزمون فرضیات پژوهش استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که بین رضایت از زندگی و خشم مربوط به محیط مدرسه رابطه معکوس و معنادار وجود دارد، و رضایت از زندگی می تواند خشم در محیط مدرسه دانش آموزان را پیش بینی کند.

موضوع «خود آگاهی» در متون روایی اسلام با عناوینی نظیر برترین شناخت، نهایت معرفت و برترین خرد ورزی از آن یاد شده است. فیلسوفان و عرفاى اسلامى هر کدام به نوبه خود این موضوع مهم را مورد بررسی قرار داده اند.  هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش خود آگاهی بر کاهش فشار روانی دانشجویان گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه سیستان و بلوچستان صورت گرفت. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی همراه با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری پژوهش 30 نفر دانشجو (15 نفر گروه آزمایش و 15نفر گروه کنترل) بودند که با روش نمونه گیری در دسترس گمارش شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسش نامه استرس ادراک شده( (pss14 استفاده شد.گروه آزمایش 8 جلسه (90دقیقه ای، هر هفته یک جلسه) برنامه آموزش خود آگاهی براساس آموزه های قرآن و روایات را دریافت و گروه کنترل در این مدت هیچ آموزشی دریافت ننمود. داده ها با استفاده از تجزیه تحلیل کوواریانس تحلیل گردید. نتایج  نشان داد آموزش خود آگاهی بر کاهش فشار روانی و اضطراب دانشجویان موثر است. بنابراین پیشنهاد می شود از آموزش خود آگاهی از منظر آموزه های اسلام برکاهش فشار روانی در دانشجویان استفاده شود.

نگرش به خشونت، همدلی و رشد اخلاقی از جمله متغیرهای با اهمیت و مرتبط با انواع بازی های رایانه ای هستند. از این رو، پژوهش حاضر با هدف مقایسه نگرش به خشونت، همدلی و رشد اخلاقی در کاربران نوجوان انواع بازی های رایانه ای در قالب یک پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی انجام شد. 144 دانش آموز به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای از بین دانش آموزان دختر و پسر مشغول به تحصیل در پایه اول دبیرستان مدارس منطقه 15 آموزش و پرورش شهر تهران انتخاب شدند و به پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی، سنجش بازی های رایانه ای، مقیاس نگرش نسبت به خشونت-نسخه نوجوانان، پرسشنامه بازتاب اخلاقی اجتماعی- فرم کوتاه و پرسشنامه همدلی عاطفی پاسخ دادند. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیری و آزمون تعقیبی شفه بررسی شد. مطابق نتایج به دست آمده، میزان استفاده از بازی های رایانه ای با نگرش به خشونت همبستگی مثبت و با همدلی و رشد اخلاقی همبستگی منفی دارند. همچنین بین استفاده کنندگان انواع بازی های رایانه ای در همدلی، نگرش به خشونت و میزان استفاده از بازی های رایانه ای تفاوت معناداری وجود دارد در حالیکه در رابطه با رشد اخلاقی تفاوت معناداری دیده نشد. بر این اساس، نگرش به خشونت و همدلی متغیرهایی مرتبط و مهم در رابطه با انواع بازی های رایانه ای می باشند که می توانند به صورت متفاوتی از انواع بازی های رایانه ای تاثیر بپذبرند که با توجه به آن، می توان با طرح ریزی و اجرا برنامه ها و مداخلات، کاهش نگرش مثبت به خشونت و افزایش همدلی را موجب شد.

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر هیجانات منفی(اضطراب و افسردگی) در درک مطلب خواندن و حل مسئله به منظور تدوین یک مدل ساختاری در دوره ابتدایی شهر همدان در سالتحصیلی 96-95 انجام شد. به این منظور از تعداد 8000 نفر دانش آموز دوره ابتدایی 287 نفر (159 نفر دختر و 128 نفر پسر) در پایه چهارم به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. نمونه انتخابی در یک جلسه، آزمون محقق ساخته درک مطلب خواندن، پرسشنامه حل مسئله هپنر و کراسکوف (1987)، پرسشنامه اضطراب و افسردگی کودک ابسیوتانی و همکاران (2016) نسخه والدین، را تکمیل کردند. نتایج حاصل از برآورد مدل نهایی پژوهش نشان می دهد از بین متغیرهای درنظر گرفته شده در پیش بینی حل مساله، بالاترین ضریب به ترتیب مربوط به متغیر اضطراب در حالت مستقیم با 71/0 (01/0=p) و در حالت غیر مستقیم از طریق درک مطلب 10/0 (01/0=p) بوده است این مقدار در حالت مستقیم 74/0- (01/0=p) و در حالت غیر مستقیم و از طریق درک مطلب 09/0- (01/0=p) بوده است. بر این اساس مشخص است که توانایی درک مطلب نقش واسطی در کاهش اثر افسردگی و اضطراب بر حل مساله داشته است.