مطالعات روانشناسی تربیتی

هدف از پژوهش حاضر، پیش بینی بلوغ عاطفی براساس جو عاطفی خانواده و میزان مذهبی بودن والدین در دانش آموزان دختر متوسطه دوم و روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش از دانش آموزان دختر سال سوم متوسطه دوم ساکن شهر قم، که در سال تحصیلی 96-1395 به تحصیل اشتغال داشتند، تشکیل شده بود (N=4980). از این تعداد، 357 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش، سه پرسشنامه جو عاطفی خانواده (هیل برن، 1964)، پرسشنامه میزان مذهبی بودن والدین (گرنگویست، 1998) و پرسشنامه بلوغ عاطفی (سینگ و بهارگاوا، 1991) بودند. طبق یافته های به دست آمده، بین «بلوغ عاطفی» و «جو عاطفی خانواده» رابطه مثبت و معنادار وجود داشت (P<0/01)، هم چنین بین«بلوغ عاطفی» و «میزان مذهبی بودن والدین» و مؤلفه های آن همبستگی مثبت و معنادار مشاهده شدP<0/01)). علاوه بر آن «میزان مذهبی بودن والدین» و «جوعاطفی خانواده» قادرند «بلوغ عاطفی» را به طور معناداری پیشبینی کنند. متغیر جوعاطفی خانواده به تنهایی99/9 درصد از واریانس بلوغ عاطفی و متغیر میزان مذهبی بودن والدین نیز به تنهایی، 04/1 درصد از واریانس بلوغ عاطفی را پیش بینی کردند. نتایج کلی پژوهش نشان داد که رابطه عاطفی در خانواده و بین والدین و فرزندان و میزان مذهبی بودن والدین از عوامل تأثیر گذار در میزان بلوغ عاطفی نوجوانان دختر است، بنابر این به منظور ارتقای رشد عاطفی فرزندان لازم است آموزش های مؤثری پیرامون برقراری روابط عاطفی مناسب و مسائل دینی به والدین آن ها داده شود.

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش خودتعیین گری بر انگیزش تحصیلی و شیفتگی تحصیلی دانشجویان است. بدین منظور یک طرح نیمه تجربی از نوع پیش آزمون_ پس آزمون پیگیری با گروه آزمایش و گواه، اجرا گردید. جامعه ی آماری پژوهش، کلیه ی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان بیرجند در سال 96 بودند. نمونه گیری به شیوه ی داوطلبانه انجام شد. 40 دانشجوی دختر و 40 دانشجوی پسر داوطلبانه ثبت نام و هر یک از گروه های دختر و پسر به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (20 نفر) و گواه (20 نفر) جایگزین شدند، گروه آزمایش 12 جلسه ی 90 دقیقه ای تحت آموزش خودتعیین گری قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه انگیزش تحصیلی والرند (1989) و شیفتگی تحصیلی مارتین و جکسون (2008) بود. نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان داد که آموزش خودتعیین گری بر انگیزش تحصیلی و شیفتگی تحصیلی اثر دارد (001/0P≤). این نتایج در دوره پیگیری نیز تداوم یافته بود (05/0P≤). با توجه به مؤثر بودن برنامه آموزشی خودتعیین گری بر انگیزش و شیفتگی تحصیلی، استفاده از این برنامه آموزشی برای افزایش انگیزش و شیفتگی در موقعیت های یاددهی- یادگیری پیشنهاد می شود.

این پژوهش، تأثیر معنای زندگی را بر سازگاری مدرسه دانش آموزان با میانجیگری مقابله مسئله مدار و پذیرش خود بررسی می کند. جهت دستیابی به این هدف ، ازروش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی با رویکرد تحلیل مسیر استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر دوره دوّم متوسطه شهر بابل در سال تحصیلی 97-1396 بودند که از میان آن ها با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای 208 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه معنای زندگی (استیگر و همکاران، 2006)، پرسشنامه سازگاری مدرسه (کیم، 2002)، پرسشنامه راهبرد مقابله ای (لازارروس و فولکمن، 1985) و پرسشنامه پذیرش خود (چمبرلین و هاگا،2001) استفاده شده است. داده ها با آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر در نرم افزارهای SPSS و AMOS تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها نشان می دهند که معنای زندگی رابطه مثبتی با مقابله مسئله مدار، پذیرش خود و سازگاری مدرسه دانش آموزان دارد. سازگاری مدرسه نیز با مقابله مسئله مدار و پذیرش خود رابطه مثبت دارد. معنای زندگی تأثیر مثبتی بر سازگاری مدرسه دارد و مقابله مسئله مدار نقش میانجی گری معناداری در رابطه بین معنای زندگی و سازگاری با مدرسه دارد اما پذیرش خود نقش میانجی گری معناداری بین معنای زندگی و سازگاری مدرسه ندارد. در کل نتایج این پژوهش نشان می دهد که داشتن معنا و هدف در زندگی می تواند سازگاری مدرسه دانش آموزان را تضمین کند؛ همچنین سبک انتزاعی و درونی مانند پذیرش خود برای حل مسائل مؤثر نیست اما یک استراتژی رفتاری مستقیم مانند مقابله مسئله مدار کارآمد می باشد.

این پژوهش به بررسی روایی و پایایی مقیاس اشتیاق دانش آموز در مدرسه (ویگا، 2016) می پردازد. روش تحقیق، همبستگی از نوع تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی است. نمونه موردمطالعه، شامل 420 دانش آموز (230 دختر و 190 پسر) از کلیه دانش آموزان پایه دهم، یازدهم و دوازدهم شهرستان سمنان در سال تحصیلی 96- 1395 می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده و مقیاس های اشتیاق در مدرسه (ویگا، 2016) و اشتیاق به مدرسه (وانگ، وایت و اسکلز، 2011) را تکمیل کرده اند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با استفاده از روش تحلیل مؤلفه های اصلی و چرخش واریماکس پنج عامل رفتاری، پویایی، خودسامانی، عاطفی و شناختی را نشان داد. آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه و مؤلفه های اشتیاق رفتاری، پویایی، خودسامانی، عاطفی و شناختی به ترتیب 78/0، 78/0، 80/0، 67/0، 60/0 و 42/0 به دست آمد. تحلیل عاملی تأییدی، مدل پنج عاملی را مورد تأیید قرار داد همچنین برای روایی همگرا، از پرسشنامه اشتیاق به مدرسه وانگ، وایت و اسکلز استفاده شد و میزان همبستگی بین دو مقیاس 44/. به دست آمد. نتایج پژوهش حاکی از این است که مقیاس حاضر برای ارزیابی اشتیاق دانش آموز در مدرسه کیفیت روان سنجی دارد و می تواند در مطالعات و موقعیت های روانی- آموزشی استفاده شود و محققان می توانند از آن به عنوان ابزاری معتبر در اندازه گیری اشتیاق در مدرسه استفاده نمایند.

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی از نظر میزان توجه به فرایندهای تفکر در سال تحصیلی 96-95 بود. روش تحقیق، توصیفی و از نوع تحلیل محتوای کمی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کتاب کار تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی و روش نمونه گیری نیز سرشماری بود و کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم نیز به عنوان نمونه انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفته است. ابزار تحقیق در این پژوهش چک لیست بود. برای تعیین روایی تحقیق از روایی صوری و محتوایی و برای تعیین میزان پایایی از روش دونیمه کردن استفاده شده که ضریب همبستگی دو نیمه، 75/. محاسبه شده است. واحد تحلیل؛ جملات، فعالیت ها و تصاویر موجود در متن کتاب تفکر و پژوهش بود. در تحلیل محتوا با استفاده از روش آنتروپی شانون، اهمیت ضرایب فرایندهای تفکر (سازماندهی ذهنی اطلاعات (41/0)، تفکر انتقادی (369/0) و تفکر خلاق (171/0) محاسبه گردید. نتایج یافته ها نشان داد که کت اب درس ی تفکر و پژوهش از نظر توجه به فرایند های تف کر از همخوانی کمتری برخوردار است و به برخی از فرایندهای تفکر(تفکر انتقادی) بسیار کم توجه شده و به فرایند (تفکر خلاق) نیز تا حدودی توجه شده است. بنابراین محتوای کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدائی به لحاظ رعایت فرایندهای تفکر نیاز به بازنگری و بازنویسی دارد.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه ای کیفیت زندگی خانوادگی در رابطه بین استرس والدگری و مشکلات رفتاری فرزندان بود. جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی والدین دانش آموزان دختر مقطع ابتدایی شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 95-94 بودند که از میان آنها تعداد 500 نفر از والدین به روش  تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان پرسشنامه های مشکلات رفتاری راتر، شاخص استرس فرزندپروری- فرم کوتاه (PSI-SF) و مقیاس کیفیت زندگی خانواده ( FQOL ) را تکمیل کردند. برای تحلیل داده ها از روش مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار  نسخه 21 استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از وجود رابطه مثبت و معنادار (42/0 و 01/0> ) بین استرس والدگری و مشکلات رفتاری فرزندان بود. علاوه براین رابطه بین استرس والدگری  و کیفیت زندگی خانوادگی (47/0 و 01/0> p) و کیفیت زندگی خانوادگی و مشکلات رفتاری فرزندان (15/0- r= و 01/0> p) منفی و معنادار بود. همچنین نقش واسطه ای کیفیت زندگی خانواده در رابطه بین استرس والدگری و مشکلات رفتاری فرزندان مورد تأیید قرار گرفت.  بنابراین می توان با ارتقا کیفیت زندگی زندگی خانواده اثر استرس والدگری  بر مشکلات رفتاری فرزندان تعدیل کرد. همچنین اجرای راهبردهای مدیریت استرس در والدین نیز می تواند تا حدودی مانع بروز مشکلات رفتار فرندان شود.

  هدف این پژوهش ساخت و هنجاریابی ابزار انطباقی برای سنجش استعداد تحصیلی به صورت رایانه ای در دانش آموزان است. برای دستیابی به این هدف از روش توصیفی از نوع پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری شامل دانش آموزان پایه های دهم و یازدهم شهرستان اردبیل در سال 96 است. (3000=N). حجم نمونه برای مطالعه مقدماتی 200 نفر از دانش آموزان پایه دهم و در مرحله دوم 400 نفر از دانش آموزان پایه دهم و 240 نفر از دانش آموزان پایه یازدهم بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش آزمون محقق ساخته سنجش استعداد تحصیلی بود که دارای هفت خرده آزمون 25 گویه ای، استدلال انتزاعی، توانایی فضایی، استدلال وابسته به شکل، استدلال عددی، چرخش ذهنی، درک کلامی و سیالی کلامی است. روش تحلیل این پژوهش، تحلیل عاملی، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل ممیز بود. نتایج پایایی هر یک از خرده آزمون ها به روش بازآزمایی نشان داد که پایایی استدلال انتزاعی (78/0)؛ پایایی توانایی فضایی (73/0)؛ پایایی استدلال وابست ه به شکل (74/0)؛ پایایی استدلال عددی (77/0)؛ پایای ی چرخش ذهنی (79/0)؛ پایایی درک کلامی (74/0)؛ پایایی سیالی کلامی (80/0)  و پایایی کل آزمون 75/0 به دست آمده است. همچنین نتایج روایی آزمون نشان داد که روایی خرده مقیاس های استدلال انتزاعی، توانایی فضایی، استدلال وابسته به شکل، استدلال عددی، چرخش ذهنی با آزمون طراحی مکعب ها به ترتیب برابر با 71/0، 67/0، 57/0، 73/0، 67/0 و درک کلامی و سیالی کلامی با آزمون اطلاعات عمومی برابر با 71/0 و 65/0 است. همچنین بر اساس نتایج تابع ممیز می توان گفت که قدرت پیش بینی کنندگی این آزمون برای رشته ریاضی 06/2، برای رشته تجربی 8/0 و برای رشته فنی 47/0 می باشد؛ بنابراین می توان گفت که با اطمینان 68 درصد دانش آموزان متناسب با رشته تحصیلی که مطابق بااستعداد آن ها است، طبقه بندی شده اند.

امروزه دانشجویان زیادی برای ادامه تحصیل از زادگاه خود فاصله گرفته و در شهر جدید با مشکلاتی مواجه می شوند. مطالعه حاضر با هدف مقایسه دلبستگی به مکان، استرس زندگی دانشجویی و انگیزش تحصیلی در دانشجویان بومی و غیربومی دانشگاه های دولتی شهر تهران انجام شد. پژوهش از نوع توصیفی و علی- مقایسه ای است و جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان دختر و پسر دانشگاه های دولتی شهر تهران مشغول به تحصیل در نیم سال دوم سال تحصیلی 95-1394 بودند که از آن میان نمونه ای به حجم 195 نفر از دانشجویان بومی و غیربومی دختر و پسر به روش نمونه گیری دردسترس و داوطلبانه انتخاب شدند. ابزار سنجش شامل مقیاس دلبستگی به مکان ویلیامز و رگنباک (1989)، مقیاس انگیزش تحصیلی هارتر (1980) و مقیاس استرس زندگی دانشجویی گادزلا و بال اغلو (2001) است. نتایج حاصل از اجرای تجزیه و تحلیل چندمتغیره نشان داد که دانشجویان در دو گروه بومی و غیربومی در دلبستگی به مکان (001/0p<،87/11=F)، استرس زندگی دانشجویی  (001/0p<،3/4=F) و انگیزش تحصیلی درونی (001/0p<،36/3=F) با یکدیگر تفاوت معناداری داشته، اما از حیث انگیزش تحصیلی بیرونی با یکدیگر تفاوت معناداری نداشتند (1/0p>،71/1=F). زمینه سازی امکان ادامه تحصیل دانشجویان در زادگاه خود و آماده سازی آن ها در حین ورود به دانشگاه می تواند نقش مؤثری در کاهش استرس ناشی از زندگی در خوابگاه و افزایش بازدهی تحصیلی در دانشجویان گردد.

هدف پژوهش بررسی اثربخشی آموزش گروهی بخشایش بر کیفیت زندگی دانش آموزان دختر شهرستان سراوان بود. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری، تمامی دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان شهر سراوان در سال تحصیلی 93-92 با گستره سنی 15- 16 سال بود. از این میان، 30 دانش آموز که در پرسشنامه انگیزه های بین فردی (مایکل مک کالو و همکاران، 1998) مرتبط با خطا کاری بیشترین نمره را گرفته بودند، به شیوه ی نمونه گیری هدفمند در دو گروه آزمایش و کنترل به طور برابر (15 نفر) انتخاب شدند. پرسشنامه کیفیت زندگی نوجوانان (روانز -سیبر و همکاران،2008) به عنوان پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری برای هر دو گروه به کار برده شد. پروتکل مداخله بخشش در طول 12 جلسه هفته ای دوبار برای گروه آزمایش اجرا شد. سپس پس آزمون بر روی هر دو گروه اجرا شد و یک ماه بعد آزمون پیگیری بر روی هر دو گروه اجرا شد. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر تحلیل شد. نتایج نشان داد آموزش بخشایش بر کیفیت زندگی نوجوانان دختر مؤثر بوده است. بنابراین، با آموزش بخشودگی به وسیله ی بسته ی آموزشی و بروشورهایی با محتوای بخشودگی و آموزش آن، درجهت افزایش کیفیت زندگی دانش آموزان دختر اقدام نمود.