پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

پژوهش حاضر در نظر دارد با تحلیل پیوندهای مختلف وب‌سایت‌های نانوفناوری ایران به بررسی میزان رؤیت، میزان اثرگذاری و همکاری آن‌ها با استفاده از شیوة وب‌سنجی بپردازد. جامعة پژوهش حاضر کلیة وب‌سایت‌های مربوط به نانوفناوری ایران می‌باشد. یافته‌های پژوهش نشان داد که وب‌سایت‌های نانوفناوری ایران دارای میزان رؤیت، میزان اثرگذاری و حجم صفحات پایینی در محیط وب می‌باشند. سایت «ستاد ویژة توسعة فناوری نانو»، سایت «ایده‌پردازی کاربردی در فناوری نانو» و سایت «انجمن نانوفناوری ایران» دارای بالاترین تعداد پیوند دریافتی و در نتیجه بالاترین میزان رؤیت، و وب‌سایت «دپارتمان نانو» دارای پایین‌ترین میزان رویت هستند. نتایج پژوهش همچنین نشان داد که سایت«کمیتة نانوفناوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر»، سایت «ستاد ویژة توسعة فناوری نانو» و سایت «ایده‌پردازی کاربردی در فناوری نانو» دارای بالاترین میزان اثرگذاری و سایت «مؤسسه علوم و فناوری نانو دانشگاه کاشان» دارای پایین‌ترین میزان اثرگذاری می‌باشند. نتایج همچنین نشان داد که وب‌سایت‌های نانوفناوری ایران در 2 خوشه با هم به همکاری می‌پردازند. از سوی دیگر استفاده از مقیاس چندبعدی نشان داد که این وب‌سایت‌ها در2 خوشه با هم همکاری دارند.

این پژوهش به منظور تعیین نشریات ادواری هسته لاتین کتابخانه دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را تعداد 125 عنوان نشریه ادواری غیرفارسی مشترک سال 2004 کتابخانه دانشکده هنرهای زیبا و تعداد 150 نفر دانشجوی دوره تحصیلات تکمیلی و 50 نفر از اساتید گروه‌های آموزشی دانشکده را تشکیل می‌دهد. این پژوهش به روش کتابسنجی و با تحلیل آماری و تعیین نشریات ادواری هسته انجام شده. از طرفی نشریات هر رشته توسط اساتید و دانشجویان رتبه‌بندی شده و در نهایت نشریات هسته با نشریات رتبه‌بندی‌شده مطابقت داده شدند. هدف از این پژوهش، تهیه عناوین ضروری و مورد نیاز از نشریات ادواری با توجه به محدودیت‌های ارزی، و استفاده هر چه بیش‌تر از توان موجود و جلوگیری از خریدهای بی مورد می‌باشد. یافته‌ها نشان می‌دهد که میزان پاسخگویی نشریات ادواری موجود به نیازهای پژوهشی مراجعان 3/49 درصد، و استفاده اساتید و دانشجویان از تصاویر نشریات غیرفارسی6/70% و از مقالات آن‌ها 4/29 درصد بوده است.

در این پژوهش با استفاده از روش کتابسنجی، کلیه مقالات مجله علوم و فناوری اطلاعات در یک دوره 5 ساله (از سال 1380 تا 1384) مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در این دوره 5 ساله 67 مقاله تألیفی، 29 مقاله ترجمه‌ای و 7 مورد گزارش به چاپ رسیده است. همچنین 115 مولف و مترجم این مقالات را به چاپ رسانده‌اند. «احمد شعبانی» با چاپ 5 مقاله تألیفی فعال‌ترین مؤلف، و همچنین با چاپ 4 مقاله ترجمه‌ای فعال‌ترین مترجم می‌باشد. از نظر سازمانی، پژوهشگران پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران با داشتن 20 مؤلف در رتبه اول چاپ مقاله قرار دارند. استان تهران با داشتن 46 مؤلف در رتبه اول تولید مقاله در بین استان‌ها قرار می‌گیرد. یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد که مردان در مقایسه با زنان، مشارکت بیش‌تری درچاپ مقاله داشته‌اند.

نظر به ضرورت استفاده از فهرستگان برای جلوگیری از خرید تکراری و سفارش متمرکز، پژوهش حاضر به عنوان مطالعة موردی برای یکپارچه‌سازی فهرستگان نشریات غیرفارسی بر روی 75 کتابخانة‌ زیر پوشش وزارت جهاد کشاورزی در سراسر کشور به صورت پیمایشی و با استفاده از کاربرگه به انجام رسید. در این فرآیند قریب به 3500 رکورد اطلاعاتی شامل اطلاعات‌ کتابشناختی‌ نشریات به علاوه فیلدهای مربوط به یادداشت‌های ضروری و مکان نگهداری نشریه، در قالب یک پایگاه اطلاعاتی و بر روی چهار واسط گرافیکی قابل بازیابی و بهره‌برداری است. اطلاعات این‌ فهرستگان روی‌ نرم‌افزار کتابخانه‌ای نوسا و پارس‌ آذرخش طراحی‌ شده‌ و قابلیت روزآمدسازی اطلاعات را دارد. هم اکنون این فهرستگان از طریق نرم‌افزار سیمرغ در سایت مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی با آدرس www.agrisis.org قابل دسترسی است

با وجود گستردگی و افزایش روزافزون محتوای اطلاعاتی پیوسته و نیاز اطلاعاتی مستمر به دسترس‌پذیری آسان به این محتوا، متخصصان حوزه‌های مختلف همواره برای جستجوهای اطلاعاتی خود و در یافتن منبع یا مطلب مورد نظر، با کمبود زمان مواجه هستند. از سوی دیگر کتابخانه‌های تخصصی نیز با مشکل کاهش منابع، زمان و نیروی انسانی برای سرویس‌دهی و رفع نیاز اطلاعاتی متخصصان مذکور روبرو هستند. امروزه از «فناوری رانش» یا «فناوری دهنده» با عنوان فناوری «آر‌اس‌اس» برای سرعت‌بخشی به اشاعه اطلاعات روزآمد می‌توان استفاده کرد. آر‌اس‌اس‌رسان‌ها به صورت خودجوش اطلاعات را به کاربران می‌رسانند و می‌توان آن‌ها را در صفحات وبی ثبت کرد یا توسط آر‌اس‌اس‌خوان‌ها آن‌ها را خواند. آر‌اس‌اس‌رسان کاربردهایی نظیر به‌روزرسانی محتوای صفحات تحت وب، فهرست‌های خواندنی، فهرست مندرجات، اخبار آگاهی‌رسانی جاری، راهنماها، و ... را دارد. این مقاله ضمن معرفی فناوری آر‌اس‌اس به عنوان یکی از ابزارهای نسل جدید وب، به مزایا و کاربردهای آر‌اس‌اس‌رسان در نسل جدید کتابخانه‌ها بویژه کتابخانه‌های تخصصی اشاره می‌کند و راهکارهایی را برای استفاده از این ابزار در جهت رفع نیازهای اطلاعاتی متخصصان و کاربران در چنین کتابخانه‌هایی ارائه می‌دهد.

نمایه‌سازان اغلب در قضاوت دربارة اصطلاحاتی که به بهترین شیوه، محتوای یک مدرک را منعکس کنند اختلاف نظر دارند. این اختلاف نظر، یکی از ویژگی‌های نمایه‌سازی، یعنی انسجام در نمایه‌سازی را مطرح می‌کند. در سال‌های گذشته، انسجام در تخصیص اصطلاحات نمایه‌سازی مورد مطالعة اندکی قرار گرفته، اما امروزه اهمیت آن در بازیابی مؤثر اطلاعات و گسترش نقاط دسترسی به محتوای مدرک، شناخته شده است. این مقاله انسجام در نمایه‌سازی را مورد بررسی قرار می‌دهد، ضمن ارائة تعاریف آن از دیدگاه صاحبنظران، عوامل مؤثر بر انسجام را یادآور می‌شود و در نهایت روش‌های سنجش انسجام را ارائه می‌دهد.

[این مقاله] مهار مستند و مهار واژگانی و جایگاه و کاربرد آن‌ها در فهرست‌نویسی نوین را تعریف می کند. رکوردهای مستند، فایل‌های مستند و کاربرد و اهداف هر یک را مورد بحث قرار می‌دهد. ایجاد رکوردهای مستند و منابعی که داده‌های مستند از آن جمع آوری می‌شود را توصیف می‌کند. دربارة طرح ‌های «فراداد‌ه‌ای» و نارسایی‌های متعدد و آشکار آن‌ها بحث می‌کند؛ به رابطة بین دابلین کور و خانوادة استانداردهای مارک، و به این واقعیت که هر دو چهارچوب‌های استانداردی هستند که اولی ساده و دومی پیچیده و دقیق است اشاره می‌کند. جامعیت و مانعیت را به عنوان عناصر مطلوب در طرح های نمایه‌سازی و بازیابی مشخص می‌کند و آن‌ها را با مهار مستند در فهرست‌ها مرتبط می‌سازد. مشکلات فهرست‌نویسی اسناد و منابع الکترونیکی را بحث می کند و یک برنامة بین‌المللی در چارچوب «کنترل کتابشناختی جهانی» (UBC)، با استفاده از یک نظام بین‌المللی فهرست‌نویسی توصیفی و بر مبنای یک فایل مستند نام بین‌المللی را پیشنهاد می کند و به اقدام فوری دربارة پیشنهادهای ارائه‌شده دعوت می‌کند.