حسن اشرفی ریزی

در واقع، فضایی که حجم زیادی اطلاعات غیرمعتبر در آن تولید و اشاعه می یابد، باتلاق اطلاعاتی نام دارد. این اصطلاح خاص جریان اطلاعات در بحران ها با دامنه وسیع از جمله بحران کرونا ویروس می باشد. تفاوت این واژه با آلودگی اطلاعات این است که در آلودگی اطلاعات، حجم اطلاعات نادرست بسیار زیاد نبوده و اثرگذاری آن بر جامعه مقطعی است و چندان عمیق نیست. اما در باتلاق اطلاعاتی، حجم اطلاعات نادرست تولید شده بسیار زیاد و اثرات نامطلوب آن معمولا بلندمدت و نسبتا عمیق و عمیق است. برای مثال کمبود مواد غذایی خاص در برخی زمان ها می تواند روند عادی جامعه را دچار اختلال کند و فضایی برای تولید و اشاعه اطلاعات نادرست فراهم نماید، اما به دلیل موقتی بودن، اثرات در جامعه، چندوجهی و عمیق نیست. پس از مدتی این آلودگی با شفاف سازی و نیز تلاش برای حل مشکل از بین می رود. اما در بحران کرونا ویروس، تقریبا سراسر جهان با باتلاق اطلاعاتی مواجه شدند. در واقع حجم اطلاعات غیرمعتبر تولید و اشتراک گذاشته شده زیاد و امکان تشخیص اطلاعات معتبر از غیر معتبر تقریبا غیر ممکن شد. در این حالت مردم و دولت ها سردرگم شده و برون رفت جامعه از این شرایط بسیار سخت و زمان بر شد. لذا باید اثرات ایجاد باتلاق اطلاعاتی بر فرد و جامعه را بدانیم و برای حل آن راه حال های علمی و منطقی پیشنهاد دهیم. در این مقاله به تبیین این مساله پرداخته می شود.

وقوع حوادث می تواند باعث ایجاد بحران در یک کشور شود. جنگ، سیل، زلزله، حملات تروریستی و حتی بیماری های واگیردار نمونه هایی از این بحران ها هستند.[1] شروع کرونا ویروس (کوید-19) در اواخر سال 2019 در چین و شیوع گسترده آن در سایر کشورها مصداق یک بحران به معنای واقعی است که کمتر تاریخ چنین پدیده ای در این ابعاد ثبت کرده است. [2] تاکنون هیچ واکسن یا داروی ضدویروسی موفقیت آمیزی برای عفونت های کرونا ویروس ازنظر بالینی تأیید نشده است. بنابراین پیشگیری و کنترل عفونت و رعایت اصول بهداشتی توسط عموم مردم در اولویت است. [3] در ضمن باید توجه داشت که رعایت اصول بهداشتی توسط عموم مردم، یکی از راه های عمده کنترل این ویروس است. وجه دیگر این ویروس، اثرات مخرب آن بر حوزه اطلاعات یعنی تولید و اشاعه شبه اطلاعات (Misinformation)، ضداطلاعات (Disinformation) و اطلاعات متناقض (Contradictory Information) به طور گسترده در کشورهای مختلف جهان است. ازآنجایی که تولید و اشاعه اطلاعات صحیح از ضروریات کنترل این بیماری است، کنترل اطلاعات ذکرشده به ویژه «ضداطلاعات» نیز دارای اهمیت زیادی است چون ضداطلاعات، اطلاعات غیر معتبری است که باهدف کسب منفعت، تولید و انتشار می یابند. [4] علی محمدی و اسپندی نیز بر اهمیت اطلاعات دقیق و صحیح در جهت برنامه ریزی های کنترل این ویروس در جامعه تأکید می کنند. [5] در این مقاله نویسندگان به دلایل انتشار ضداطلاعات در بحران کرونا پرداخته و راه حل های پیشنهادی را ارائه می دهند. درواقع، ویژگی های خاص این ویروس، خود عامل تولید و اشاعه گسترده ضداطلاعات و به تبع آن منفعت طلبی گروهی از افراد یا گروه ها در جوامع مختلف شده است. درعین حال جدای از ایجاد بی نظمی در ساختار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور، باعث سردرگمی عموم مردم در شناسایی اطلاعات معتبر از غیر معتبر شده و با افزایش ضداطلاعات در جامعه زمینه برای ظهور بی اعتمادی مردم نسبت به مسئولین کشور و نیز افزایش قانون گریزی عموم مردم را ایجاد می کند. ضداطلاعات و دلایل انتشار آن از ویژگی های یک جامعه سالم، ترجیح منافع جامعه بر منافع فردی است. برخی از افراد یا گروه ها در شرایط بحران کرونا ویروس به جای منافع جامعه، منافع خود یا گروه خود را برگزیدند و اقدام به تولید ضداطلاعات کردند. این منافع که منجر به تولید ضداطلاعات شدند عبارت اند از: 1. تأمین حداکثر منافع اقتصادی: در بحران کرونا ویروس برخی افراد و بنگاه های اقتصادی اقدام به تولید و اشاعه ضداطلاعات می کنند تا بتوانند حداکثر منافع اقتصادی را داشته باشند. این منافع درزمینه افزایش فروش، حذف یا کاهش قدرت رقیب، فروش محصولات کم کیفیت و بی کیفیت، تبلیغ و برجسته سازی برند، کم فروشی و... بود. راه رسیدن به این منافع تبلیغات گسترده کالاهای بی کیفیت در فضای رسانه های اجتماعی، اعلام تخفیف های کاذب، رساندن کالا به مشتری در سریع ترین زمان ممکن و... بود. درواقع ضداطلاعات، گاهی در همان تبلیغات نهفته است؛ چراکه کالای کم کیفیت به جای کالای باکیفیت عرضه شده است. ازآنجایی که این افراد و بنگاه باهدف منفعت اقتصادی در شرایط بحران عمداً تبلیغ کاذب و غیرواقعی انجام داده اند، نوع تبلیغات آن ها، ضداطلاعات محسوب می شود. 2. تأمین منافع سیاسی: در بحران کرونا ویروس، گاهی جناح های سیاسی البته تقریباً در همه کشورها، فرصت را غنیمت شمرده و اقدام به تسویه حساب شخصی و گروهی کردند. درواقع، کوچک ترین خطاهای افراد و گروه ها، برجسته سازی شد و گاهی نیز دروغ هایی به همدیگر نسبت داده شد. آن ها با استفاده از همه امکانات رسانه ای، اقتصادی، حزبی و نیز فضای ملتهب ناشی از بحران اقدام به تضعیف جناح رقیب، ناکارآمدی دولت فعلی، برجسته سازی خود و یا حزب مقابل کردند. درعین حال، فضای بی اعتمادی بین دولت و مردم و نیز سواد اطلاعاتی و سواد رسانه ای پایین مردم نیز زمینه ساز و حتی تشدیدکننده این بحران و اثرگذاری بیشتر ضداطلاعات می شود. 3. تأمین منافع اجتماعی: گاهی نیز افراد در بحران ها به دنبال کسب شهرت یا احترام اجتماعی هستند، لذا به مناسبت های مختلف اقدام به اظهارنظر و اقناع مخاطبان می کنند. حذف رقیب علمی، دیده شدن بیشتر، کسب شهرت و احترام و نیز افزایش تعداد آثار علمی بی کیفیت ازجمله منافع اجتماعی گروه های تحصیل کرده در زمان بحران کرونا ویروس بود. هم اظهارنظرها و هم تولیدات علمی آن ها، ضداطلاعات محسوب می شود؛ چراکه تولید

مقدمه امروزه اطلاعات سلامت نه تنها اطلاعات پرونده های پزشکی، بلکه اطلاعاتی که جنبه پیشگیری، تشخیصی، درمانی و توانبخشی دارد، مانند کتاب ها، جزوها، مقالات و غیره را نیز شامل می شود(اطلاعات سلامت سبز). این اطلاعات به افراد کمک می کند که کمتر به بیماری مبتلا شوند و در صورت بیماری نیز سریع تر درمان گردند؛ مانند اطلاعات مرتبط با تغذیه و غیره. این اطلاعات با مشارکت متخصصان سلامت و متخصصان اطلاعات سلامت(کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی و متخصصان فناوری اطلاعات سلامت) تهیه و ارائه می شود. این مشارکت در قالب حق دسترسی و استفاده بیماران از اطلاعات سلامت در ادامه بیان خواهد شد: اطلاعات سلامت معتبر، حق بیماران و خانواده های آنها از اولین حقوقی که می توان برای همگان قائل شد، حق دسترسی و استفاده از اطلاعات سلامت معتبر است و بیماران نیز از این امر مستثنی نیستند؛ به عبارتی نیازهای اطلاعاتی انسان به ویژه در حوزه سلامت ایجاب می کند که این حق برای همگان مسلم شمرده شود و بستر آن برای همه و از جمله بیماران فراهم گردد. حق دسترسی سریع بیماران به اطلاعات سلامت بین ایجاد یک نیاز اطلاعاتی و پاسخگویی به آن باید زمانی کوتاه باشد؛ زیرا طولانی شدن پاسخگویی می تواند مشکلات متعددی برای بیماران ایجاد نماید. براین اساس، بهره گیری از فناوری های نوین می تواند این امر را تسهیل و تسریع نماید. تولید برنامه های کاربردی، راه اندازی وب سایت ها و غیره از جمله این فناوری های نوین اطلاعاتی هستند. حق دستر سی به مواد خواندنی سلامت به زبان ساده زبان متون علمی زبانی خاص و قابل استفاده برای متخصصان سلامت است. اما بیماران و خانواده هایشان نیز باید از دانش سلامت کافی برخوردار باشند. بر این اساس، تهیه و ارائه مواد خواندنی سلامت به زبان ساده و قابل فهم در قالب جزوه، وب سایت، کتاب، برنامه ای کاربردی به بهبود فرایند پیشگیری، درمان و توانبخشی بیماران کمک می کند. حق داشتن سواد اطلاعات سلامت افزایش کیفیت زندگی، منوط به داشتن دانش سلامت کافی است. برای داشتن دانش سلامت کافی نیز داشتن و به کارگیری سواد اطلاعات ضروری است. برای کسب این قابلیت، لازم است بیماران و خانواده آنها آموزش های لازم را زیر نظر کتابداران پزشکی ببینند. حق بهره گیری از خدمات و منابع اطلاعات سلامت برای تحقق این هدف، بیماران باید در ابتدا آگاهی لازم را کسب نمایند و در ادامه، نگرش و رفتار آنها نسبت به سلامت تغییر یابد. بازاریابی اجتماعی می تواند به این امر کمک بسیار نماید که معرفی و ارائه خدمات اطلاعات سلامت در بین مردم می تواند بخشی از این اقدام اساسی باشد. حق دریافت مشاوره اطلاعاتی مشاوره اطلاعاتی توسط متخصصان سلامت و در حوزه هایی توسط کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی و نیز کتابداران کتابخانه های عمومی متبحر در حوزه سلامت، از طریق آموزش، تهیه منابع معتبر و گفتگوهای دو طرفه حاصل می شود. نتیجه گیری با توجه به تأکید سازمان بهداشت جهانی مبنی بر دسترسی همگان به اطلاعات سلامت[1] و نیز پیش بینی این موارد توسط دولت ها در سیاست های ملی اطلاعات، لازم است در ایران بستر مناسب در تحقق این رسالت نیز فراهم گردد؛ بنابراین، تهیه، سازماندهی و دسترس پذیر ساختن اطلاعات سلامت معتبر در زمان و مکان مناسب برای همگان به کاهش هزینه های درمانی[3، 2] پیشگیری از بیماری ها[4] و ارتقای سطح سلامت جامعه کمک می کند. در این فرایند، مشارکت و همگرایی متخصصان سلامت و متخصصان اطلاعات سلامت می تواند بسیار موثر باشد. شاید بتوان نقش متخصصان سلامت را تایید محتواهای فراهم شده و نقش کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی را گزینش و تهیه منابع اطلاعاتی، مشاوره اطلاعاتی، سازماندهی و دسترس پذیر ساختن اطلاعات سلامت دانست. همچنین متخصصان فناوری اطلاعات سلامت به فراهم آوری زیرساخت های فناوری اطلاعات و نیز تولید فناوری های اطلاعاتی نوین مانند برنامه های کاربردی به منظور تحقق این حقوق می پردازند. در پایان باید گفت، لازم است وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی این حقوق را در سیاست های ملی اطلاعات سلامت پیش بینی نماید و بستر لازم را برای اجرای آن فراهم آورد.

دسترسی و استفاده از اطلاعات سلامت نقش مهمی در ارتقای سطح سلامت جامعه دارد ]4-1[. به عبارت دیگر، اطلاعات سلامت می تواند در پیشگیری از بیماری ها، بهبود خدمات سلامت[5-2]. کاهش هزینه های درمان بیماران ]7-6 [، افزایش اعتماد به نفس بیماران در روند درمان و افزایش کیفیت مراقبت های پزشکی کمک شایانی نماید ]5[. با توجه به تأکید سازمان بهداشت جهانی مبنی بر دسترسی همگان به اطلاعات سلامت ]8[، لازم است، زیرساخت های لازم در این زمینه چه از بعد امکانات و تجهیزات و چه از بعد نیروی انسانی فراهم گردد. کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی به عنوان متخصصان اطلاعات سلامت، علاوه بر کمک به متخصصان حوزه سلامت ]9[، در ارتباط با خانواده ها نیز وظایف ویژه ای بر عهده دارند. امروزه در جامعه با وجود حجم عظیم اطلاعات در رسانه های مختلف، دسترسی خانواده ها به مواد خواندنی آسان فهم در حوزه سلامت و کمک به آن ها در درک این اطلاعات، از طرف هیچ انجمن یا سازمانی حمایت نمی شود. به نظر می رسد، راه اندازی کتابخانه تخصصی سلامت خانواده و یا مجموعه های تخصصی در کتابخانه های عمومی با اهداف و وظایف خاص می تواند این امر خطیر را محقق نماید. هدف اصلی از راه اندازی این کتابخانه ها یا مجموعه ها، فراهم نمودن امکان دسترسی خانواده ها به اطلاعات سلامت معتبر و موثق، متناسب با سطح سواد، فرهنگ وجنسیت آن ها و نیز توانمند ساختن آنان در درک و بکارگیری این اطلاعات در رفع نیازهای سلامت خود است. در این مقاله به کارکردهای این کتابخانه ها یا مجموعه های تخصصی و نیز نقش کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی در این کتابخانه ها پرداخته می شود. کارکردهای کتابخانه ها یا مجموعه های تخصصی سلامت خانواده کتابخانه ها یا مجموعه های تخصصی سلامت خانواده دارای کارکردهای ذیل هستند: کمک به کاهش هزینه های درمانی بیماران با تجویز اطلاعات سلامت مناسب برای انجام خودمراقبتی و مدیریت فرایند درمان توسط بیمار؛ دسترسی مطمئن خانواده ها به انواع اطلاعات سلامت معتبر متناسب با نیاز واقعی، در اشکال و محمل های مختلف؛ استفاده خانواده ها از دانش و تجارب کتابداران پزشکی به عنوان مشاوران اطلاعات سلامت در انتخاب منابع اطلاعاتی مفید در حوزه سلامت؛ کمک به افزایش دانش سلامت خانواده ها و به تبع آن پیشگیری از بسیاری از بیماری ها؛ تغییر سبک زندگی کنونی خانواده ها به سبک زندگی اسلامی – ایرانی با استفاده از اطلاعات سلامت مبتنی بر آموزه های دینی؛ افزایش سواد سلامت خانواده ها و توانمندساختن آن ها در دریافت، ارزیابی و کاربرد اطلاعات سلامت؛ کمک به افزایش میزان مطالعه در سطح جامعه با معرفی سازمان ها، نهادها و مراکزمعتبر و فعال در حوزه سلامت به افراد مختلف به ویژه بیماران. وظایف کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی در این نوع کتابخانه وظایف کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی عبارتند از: شناسایی، تهیه و ارائه منابع اطلاعاتی سلامت، متناسب با نیاز های مختلف خانواده ها؛ معرفی رسانه های سلامت محور مجازی مانند وب سایت ها، وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی برای پاسخگویی به نیازهای جدید خانواده ها؛ برگزاری کارگاه های آموزش سواد سلامت و سواد رسانه ای برای خانواده ها؛ استفاده از رسانه های گروهی مانند رادیو، تلویزیون و روزنامه ها برای تبلیغ خدمات کتابخانه های سلامت محور؛ تهیه بروشورها، جزوه ها و منابع اطلاعاتی آسان فهم به منظور ترویج پیام های بهداشتی برای کاربران کتابخانه ها؛ مشاوره اطلاعاتی به سایر کتابخانه ها (عمومی، آموزشگاهی و...) در تهیه منابع مفید در حوزه سلامت؛ ارائه خدمات اطلاعات سلامت متناسب با گروه های خاص ( معلولان، کودکان و نوجوانان، کهنسالان، زنان باردار و...)؛ مشاوره اطلاعاتی به خانواده ها و نیز، معرفی منابع در زمینه تأمین سلامت روحی، روانی و جسمی دانش آموزان در فرایند تحصیل. با توجه به نقش کتابخانه های عمومی در ارائه خدمات اطلاعاتی به گروههای مختلف جامعه، لزوم توجه به ارائه خدمات اطلاعات سلامت به خانواده ها نیز امری ضروری به نظر می رسد. با توجه به توانمندی و قابلیت های ویژه کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی در ارائه خدمات اطلاعات سلامت به افراد جامعه در فضای آلوده اطلاعات، به ویژه در حوزه بهداشت و سلامت، لزوم بهره گیری از خدمات این کتابداران در کتابخانه های تخصصی این حوزه احساس می شود. بنابراین، راه اندازی کتابخانه های تخصصی سلامت خانواده به صورت مستقل و یا به عنوان خدمتی تخصصی در کتابخانه های عمومی، با هدف تامین نیازهای اطلاعاتی خانواده ها در حوزه سلامت امری ضروری و ...

مقدمه: هدف پژوهش، تعیین تأثیر به کارگیری فنون بازاریابی اجتماعی بر آگاهی و نگرش دانشجویان و اعضای هئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نسبت به خدمات کتابداری پزشکی بوده است. روش کار: روش پژوهش نیمه تجربی نوع کاربردی بود. ابزارگردآوری اطلاعات دو پرسشنامه محقق ساخته آگاهی و نگرش بر اساس چهار بعد بازاریابی اجتماعی بود. جامعه آماری اعضای هئیت علمی و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1394 بودند که 36 نفر به روش تصادفی در گروه های آزمون و شاهد قرار گرفتند. روایی پرسشنامه ها توسط متخصصان کتابداری واطلاع رسانی پزشکی تأیید و پایایی با استفاده ازآلفای کرونباخ به ترتیب 82/0 و 92/0 به دست آمد. تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت. یافته ها: میانگین آگاهی و نگرش کلی جامعه نسبت به خدمات کتابداری پزشکی بعد از استفاده از فنون بازاریابی اجتماعی به طور معنی داری افزایش یافته است ( 005/0>P). در میان ابعاد بازاریابی اجتماعی، بیشترین تغییرات آگاهی و نگرش در بعد پیشنهاد (3/7 و 1/6) بود. میزان تغییرات آگاهی در ابعاد قابلیت دسترسی (3/3)، هزینه مشارکت (3/1) و ارتباطات اجتماعی (8/0) نیز به طور معنی دار افزایش یافته است( 005/0>P) و کمترین میزان تغییر نگرش در ابعاد قابلیت دسترسی (4/0-) و ارتباطات اجتماعی (1/0-) بوده است. نتیجه گیری: عدم آگاهی جامعه سلامت نسبت به خدمات کتابداری پزشکی، منجر به کمرنگ شدن نقش کتابداران پزشکی شده است. با توجه به اجتماعی بودن حرفه کتابداری پزشکی، بازاریابی اجتماعی راهکاری مناسب برای تغییر در نحوه آگاه سازی کاربران با خدمات کتابداری پزشکی و ایجاد نگرشی مثبت در میان جامعه سلامت کشوراست.

هدف: مطالعه حاضر با هدف شناسایی شباهت ها، تفاوت ها و چگونگی کاربرد مفاهیم حوزه ارتباطات در علم اطلاعات و دانش شناسی انجام شد.روش: مطالعه حاضر مروری نقلی بود و  سعی شد  تا از منظر نظریه های حوزه ارتباطات به مسائل علم اطلاعات و دانش شناسی نگریسته شود.یافته ها: از میان علوم مختلف، کتابداری و اطلاع رسانی با علوم ارتباطات پیوستگی اجتناب ناپذیری دارد.  برخی از نظریه های حوزه ارتباطات از جمله نظریه کاربری و اقناع، نظریه بینامتنیت، نظریه اجتماعی شدن، نظریه یادگیری اجتماعی، نظریه شناخت اجتماعی، نظریه دروازه بانی، نظریه اشاعه نوآوری و نظریه برجسته سازی قابلیت کاربرد در بافت علم اطلاعات و دانش شناسی را دارند. نتیجه گیری: نظریه های ارتباطات در همه ارکان چهارگانه علم اطلاعات و دانش شناسی (مجموعه سازی، سازماندهی، اشاعه اطلاعات و مدیریت) کاربرد  دارند. به نظر می رسد با انجام پژوهش های مفصل تر، می توان کاربرد سایر نظریه های حوزه ارتباطات را در علم اطلاعات و دانش شناسی مورد بررسی قرار داد.

مقدمه: سواد رسانه ای و اطلاعاتی به عنوان یک مفهوم جدید مطرح شده از طرف یونسکو، کاربران را قادر می سازد تا در هنگام استفاده از اطلاعات و رسانه ها قضاوت و تفسیر درست داشته باشند و در خلق و تولید اطلاعات حق مؤلف را نیز رعایت کنند. هدف این پژوهش تعیین میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بر اساس شاخص های سواد رسانه ای و اطلاعاتی یونسکو بوده است. روش بررسی: روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و از نوع کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بوده که بر اساس شاخص های سواد رسانه ای و اطلاعاتی یونسکو و متون علمی معتبر و نیز نیاز پژوهشگران تهیه و بومی سازی گردیده است. روایی توسط متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی مورد تأیید قرار گرفت. پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ مقدار 75 صدم به دست آمد. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بوده که حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان 375 نفر به دست آمد. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای می باشد. جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی ( Independent T-test و ANOVA) استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد میانگین سواد رسانه ای و اطلاعاتی دانشجویان 338/0±86/3 می باشد که بالاتر از حد متوسط و نسبتاً مطلوب می باشد. بیشترین میانگین مربوط به ارج نهادن به تولیدات علمی دیگران با 775/0±40/4 و کمترین میانگین ها مربوط به انتقال اطلاعات از طریق سخنرانی رسمی با 23/1±15/3 می باشد. میانگین بعد رعایت حق مؤلف با 466/0±22/4 بیشتر از سایر ابعاد (ارزشیابی اطلاعات رسانه ها، شیوه استفاده از رسانه ها، استفاده هدفمند از رسانه ها، ترکیب اطلاعات، تبادل اطلاعات) و کمترین بعد مربوط به تبادل اطلاعات 744/0±62/3 می باشد. مقایسه بین جنسیت و وضعیت تأهل و میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی نشان داد که بین سواد اطلاعاتی و متغیرهای مذکور تفاوت معنی داری وجود ندارد، اما با متغیر مقطع تحصیلی تفاوت معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بالاتر از حد متوسط و نسبتاً مطلوب می باشد. با این وجود دانشجویان در زمینه انتقال اطلاعات از طریق سخنرانی رسمی، ارائه دانسته های علمی به شکل نوشتاری و شروع فعالیت های جدید با اطلاعات کم وضعیت مطلوبی ندارند. در مجموع لازم است هم دانشجویان و هم دست اندرکاران امر آموزش به عوامل مؤثر در افزایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی به عنوان یک قابلیت اساسی در استفاده از رسانه های چاپی و الکترونیکی توجه ویژه نمایند.

مقدمه: کتابخانه های بیمارستانی سهم مؤثری در اشاعه اطلاعات پزشکی به عهده دارند. لذا ارزیابی کیفیت خدمات این کتابخانه ها به خاطر نقشی که در پیشبرد خدمات بهداشتی درمانی ایفا می کنند ضروری به نظر می رسد. هدف این پژوهش، ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه های بیمارستانی وابسته به تأمین اجتماعی و دانشگاه علوم پزشکی شهر اصفهان براساس مدل تحلیل شکاف (لایب کوال) بود. روش بررسی: روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و نوع مطالعه کاربردی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد libQual بود. جامعه ی پژوهش، کلیه استفاده کنندگان از کتابخانه های بیمارستانی وابسته به تأمین اجتماعی و دانشگاه علوم پزشکی شهر اصفهان در سال 1390 خورشیدی بودند و حجم نمونه بر اساس جدول مورگان302 نفر به دست آمد. روش نمونه گیری تصادفی ساده بود. روایی ابزار توسط متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی تأیید شد و پایایی ابزار با استفاده از alpha Cronbach's مقدار 80 به دست آمد.مقدار80 به دست آمد. روش گردآوری اطلاعات مراجعه حضوری به بیمارستان های مذکور بود. تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده با استفاده از روش های آمار توصیفی و تحلیلی (T زوجی، T مستقل، Mann- Whitney، Chi-square) و به وسیله نرم افزار SPPSS و Excel انجام گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد در بعد تأثیر خدمات کتابخانه ها توزیع میانگین حداقل سطح خدمات مورد انتظار، سطح فعلی خدمات و حداکثر سطح خدمات مورد انتظار با یکدیگر تفاوت معناداری داشت و شکاف کفایت دربیمارستان غرضی (2/.) و بیمارستان الزهرا (1/0) مثبت بود؛ در حالی که در مؤلفه کنترل اطلاعات و کتابخانه به عنوان محل توزیع میانگین حداقل سطح خدمات مورد انتظار با یکدیگر تفاوت معناداری نداشت اما توزیع میانگین سطح فعلی خدمات و حداکثر سطح خدمات مورد انتظار در بیمارستان های مذکور با یکدیگر تفاوت معناداری داشت. در همه بیمارستان ها شکاف کفایت و شکاف برتری منفی است. در مجموع در بیمارستان شریعتی نسبت به سایر بیمارستان ها شکاف بیشتر بود. نتیجه گیری: در کتابخانه های بیمارستانی باید به جنبه کنترل اطلاعات از جمله دسترس پذیر کردن آسان اطلاعات برای استفاده توجه ویژه ای شود و شرایط دسترس پذیری به منابع، به ویژه منابع الکترونیکی را، حتی بر بالین بیمار برای کارکنان تشخیصی و درمانی امکان پذیر نمایند.

مقدمه: رفتار اطلاع یابی از مهمترین موضوع های مورد توجه پژوهشگران، برای شناسایی نیازهای واقعی و مشکلات استفاده کنندگان در بازیابی و استفاده از اطلاعات است و در این میان پیامد نگاه فرایندی به جست وجوی اطلاعات، بازنگری در نحوه و نوع خدمات اطلاعاتی است که می توان به مراجعه گنندگان ارائه کرد. هدف این پژوهش مقایسه رفتار اطلاع یابی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دانشگاه اصفهان در تدوین پایان نامه بر اساس الگوی فرایند جست وجوی اطلاعات Kuhlthau در سال 1391 خورشیدی و در محیط کتابخانه ای و الکترونیکی بوده است. روش بررسی: روش پژوهش، پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه نارمنجی است که بر اساس پرسشنامه «کراکر» با عنوان «پرسشنامه فرایند پژوهش» بومی سازی شده است. روایی ابزار توسط متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی تأیید و نارمنجی(1389) میزان Cronbach's alpha را جهت پایایی پرسشنامه، برای جنبه های شناختی (اندیشه ها) 78درصد و برای جنبه های عاطفی 87درصد ذکر نموده است (6). جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد در حال تحصیل ورودی سال 1390 تا 1388 خورشیدی ، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دانشگاه اصفهان بودند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 196 نفر تعیین شده و نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای انجام گرفت. نوع آمار، توصیفی (میانگین و توزیع فراوانی) و استنباطی (آزمون تی مستقل و همبستگی پیرسون) و نرم افزار مورد استفاده SPSS20 بوده است. یافته ها: دانشجویان دو دانشگاه مورد بررسی، مراحل الگوی Kuhlthau را با تفاوت های عمده ای طی کرده اند؛ به طوری که فقط دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در یک یا چند مرحله از ترتیب مراحل این الگو تبعیت کرده است. در حیطه احساسات، در مراحل اول (شروع) و ششم (ارائه) تفاوت معناداری بین دانشجویان دو دانشگاه مشاهده شد. تفاوت در حیطه کنش ها (مجموع مراحل) بین دو دانشگاه معنادار بود. بررسی رابطه جنسیت با مراحل الگوی Kuhlthau نشان داد که تنها بین مرحله چهارم (خاص کردن موضوع) و نمره کل حیطه احساسات بین دو جنس اختلاف معناداری وجود دارد. همچنین بین مرحله سوم (بررسی اطلاعات) حیطه احساسات با سن دانشجویان رابطه معکوس و معناداری مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که دانشجویان دانشگاه اصفهان در تدوین پایان نامه مطابق با مراحل الگوی Kuhlthau عمل نکرده اند و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز تنها از یک پنجم ترتیب آن پیروی کرده اند. در برخی مراحل حیطه احساسات و حیطه کنش ها بین رفتار اطلاع یابی دانشجویان دو دانشگاه تفاوت معناداری وجود دارد. بین مرحله چهارم (خاص کردن موضوع) حیطه احساسات الگوی Kuhlthau با جنسیت رابطه معناداری وجود دارد به نحوی که مردان اطمینان بیشتری در فرایند جست وجوی اطلاعات از خود نشان می دهند. همچنین بین احساسات مرحله سوم (بررسی اطلاعات) با سن رابطه معکوس و معناداری وجود دارد به طوری که با افزایش سن دانشجویان تردید کمتری در فرایند جست وجوی اطلاعات از خود نشان می دهند.

مقدمه: هدف این پژوهش، ارزیابی مقالات نقد کتاب منتشرشده در مجله کتاب ماه: کلیات بر اساس مدلBREM  است. روش: روش این پژوهش کتاب سنجی و نوع مطالعه کاربردی و ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی استاندارد است. جامعه آماری شامل همه مقالات نقد کتاب فارسی منتشرشده در مجله کتاب ماه: کلیات در سال1390 است که شامل 76 مقاله بود و روش نمونه گیری سرشماری است. روایی ابزار توسط متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی تأیید شد. از روش های آماری در دو سطح توصیفی و استنباطی(آزمون t مستقل و واریانس یکطرفه) استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که میانگین نمره شاخص های محتوا، نگارشی، ظاهری و سایر شاخص ها در مقالات نقد کتاب منتشرشده در مجله کتاب ماه: کلیات در سال 1390 بر اساس مدل BREM، به ترتیب 2/2، 32/2، 13/1 و 97/2 از 4 است. بین جنسیت، مقطع تحصیلی و رشته تحصیلی ناقدان و میانگین نمره شاخص های نقد کتاب در مجله کتاب ماه: کلیات تفاوت معناداری وجود ندارد (05/0P-value>). بین میانگین نمره شاخص محتوایی و همچنین ظاهری و موضوع کتاب، تفاوت معناداری وجود دارد (05/0P-Value<). یافته ها نشان داد که بین میانگین نمره شاخص نگارشی و همچنین سایر شاخص ها و موضوع کتاب تفاوت معناداری وجود ندارد (05/0P-value>). نتیجه گیری: نتایج نشان داد توجه ناقدان به ویژگی های محتوایی و نگارشی متوسط به بالا بوده است، در صورتی که توجه به ویژگی های ظاهری اثر اغلب مورد غفلت واقع شده است. با توجه به بالاتر بودن میانگین نمره سایر شاخص ها، به نظر می رسد منتقدان معمولاً ساختار کلی مقاله نقد کتاب را کم و بیش به خوبی می شناسند و رعایت می کنند. البته باید در نظر داشت که آموزش منتقدان و ارائه ساختار صحیح و کامل نقد کتاب، برای نوشتن نقدهای صحیح و آشنا کردن منتقدان با همه اصول نقدنویسی علمی از ضروریات است.

مقدمه: از جمله حوزه های سلامت که افراد بسیاری به دنبال کسب اطلاعات در مورد آنها در اینترنت هستند حوزه اختلالات اضطرابی است. این اختلالات با کاهش کیفیت زندگی، احتمال افزایش ابتلا به بیماری های مختلف را به دنبال دارد. لذا ارزیابی اطلاعات مبتنی بر وب در مورد این اختلالات با توجه به گستردگی ابتلا در سراسر دنیا و همچنین در ایران، به منظور تعیین وب سایت های معتبر از نظر اطلاعات ضروری به نظر می رسد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر ارزیابی وب سایت های فارسی حوزه اختلالات اضطرابی بر اساس ابزار WebMedQual بوده است. روش بررسی: پژوهش حاضر پیمایشی تحلیلی و از نوع مطالعات کاربردی است. به منظور گردآوری داده ها از سیاهه وارسی مبتنی بر مقیاس استانداردWebMedQual که با نظر متخصصان حوزهای روانشناسی، کتابداری و طراحی وب سایت بومی سازی شد استفاده گردید. جامعه آماری پژوهش شامل 15 وب سایت فارسی حوزه اختلالات اضطرابی در اسفند ماه 1391 خورشیدی بود که مطالب تخصصی در خصوص اضطراب و وسواس ارائه می دادند. حداکثر امتیاز برای هر وب سایت 83 ، حداقل آن صفر و امتیاز متوسط 5/41 بوده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون T تک نمونه ای در نرم افزار SPSS نسخه 18 استفاده شد و یافته ها به صورت میانگین امتیاز و نمره مطلوب ارائه گردید. یافته ها: بر اساس مقیاس WebMedQual میانگین امتیاز وب سایت های فارسی حوزه اختلالات اضطرابی در 6 شاخص محتوای اطلاعات(18/2±40/7)، اعتبار منابع(11/2±10/5)، دسترس پذیری و قابلیت استفاده(37/0±23/2)، پیوندها(09/1±37/1)، پشتیبانی از کاربر(33/1±57/4) و محرمانگی اطلاعات(95/2±07/3) ضعیف و کمتر از متوسط و تنها در شاخص طراحی(29/1±27/9) بالاتر از امتیاز متوسط بود. برترین وب سایت در حوزه اختلالات اضطرابی وب سایت های «انجمن روان شناسی بالینی ایران» و «روان یار» با 5/38 امتیاز و ضعیف ترین وب سایت «یک فراکاو» با 5/25 امتیاز بودند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده ضروری است کاربران هنگام استفاده از اینترنت، به مطالب موجود در این محیط به دیده انتقادی نگریسته و بدون در نظر گرفتن معیارهای اعتبار یک منبع، به آن اعتماد نکنند.

مقدمه : امروزه در محیط اینترنت هر فرد می تواند با هر سطح دانشی به عنوان تولید و توزیع کننده اطلاعات عمل کند و تفاوت این رسانه با بسیاری از رسانه های سنتی انتقال اطلاعات، عدم امکان کنترل بر محتوی اطلاعات منتشر شده در شبکه اینترنت می باشد وهمین امر باعث شده کیفیت اطلاعات از جمله در حوزه سلامت مورد تردید قرار گیرد. هدف پژوهش حاضر تعیین کیفیت وب سایت های فارسی حوزه افسردگی بود. روش کار : پژوهش حاضر پیمایشی تحلیلی و از نوع کاربردی است. جامعه پژوهش شامل 14 وب سایت فارسی حوزه افسردگی بود که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی ایجاد شده بودند. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی استاندارد وب مد کوال بود. وب سایت های مورد مطالعه بر اساس شاخص های محتوای اطلاعات، اعتبار منابع، طراحی، دسترس پذیری و قابلیت استفاده، پیوندها، پشتیبانی از کاربر و محرمانگی اطلاعات ارزیابی شد که حداکثر امتیاز برای هر وب سایت 83، حداقل آن صفر و امتیاز متوسط 5/41 بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای درنرم افزار SPSS استفاده شد و یافته ها به صورت میانگین امتیاز و نمره مطلوب ارائه شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد وب سایت های فارسی درحوزه افسردگی در شاخص های اطلاعات (میانگین امتیاز 6/6)، اعتبار منابع (میانگین امتیاز2/4)، دسترس پذیری (میانگین امتیاز1/2)، پیوندها (میانگین امتیاز 5/1)، پشتیبانی کاربر (میانگین امتیاز 9/3) و محرمانگی اطلاعات (میانگین امتیاز 5/2) از وضعیت مطلوبی برخوردار نبوده و امتیاز آن ها کمتر از میانگین امتیاز متوسط بود و تنها در شاخص طراحی (میانگین امتیاز 9) از امتیاز مناسب و بالاتر از میانگین برخوردار بودند. از بین وب سایت های مورد بررسی، وب سایت انجمن روانشناسی ایران بهترین، و وب سایت افسردگی از نظر امتیاز کلی ضعیف ترین وب سایت بود. نتیجه گیری: اطلاعات وب سایت های فارسی در حوزه افسردگی برای استفاده کاربران از کیفیت لازم برخوردار نیستند. بنابراین توصیه می شود کاربران در زمینه افسردگی از فهرست رتبه بندی شده وب سایت های این حوزه بهره بگیرند یا با راهنمایی متخصصان، اطلاعات مورد نظر خود در اینترنت را بازیابی نمایند .

مقدمه : داشتن نگرش مثبت به نقد کتاب و آگاهی از چگونگی نوشتن مقاله نقد کتاب، از موضوعات اساسی جوامع علمی است؛ زیرا توسعه یک جامعه زمانی ممکن است که نه تنها آن جامعه از آثار علمی منتشر شده آگاه باشد، بلکه توانایی شناخت آثار اصیل از غیراصیل را داشته باشد. در این راستا، پژوهش حاضر به تعیین تأثیر دوره آموزشی نقد کتاب بر آگاهی، نگرش و مهارت نقد کتاب استادان دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1391 می پردازد. روش شناسی : روش پژوهش حاضر نیمه تجریی و به صورت طرح دو گروهی (با پیش آزمون و پس آزمون) است. ابزار گردآوری داده ها یک سیاهه وارسی و دو پرسشنامه محقق ساخته بر اساس متون علمی معتبر است. روایی سیاهه وارسی و پرسشنامه های نگرش و آگاهی، توسط متخصصان در حوزه های نقد کتاب و کتابداری و اطلاع رسانی تأیید و پایایی پرسشنامه ها با استفاده از آلفای کرونباخ به ترتیب 78% و 5/79% به دست آمد. جامعه آماری تمامی استادان دانشکده مدیریت واطلاع رسانی پزشکی شامل 86 نفر است. روش نمونه گیری تصادفی ساده و 15 نفر در هر گروه شاهد و آزمون است. جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی (جدولهای توزیع فراوانی مطلق، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون t مستقل و t زوجی) استفاده و همچنین از  نرم افزار SPSS 18.0 استفاده شد. یافته ها : آموزش بر آگاهی و مهارت نقد کتاب اساتید مؤثر بوده است. میانگین نمره های آگاهی در گروه آزمون از 2/8±1/33 به 9/19±7/55 و مهارت نقد کتاب از 6/8±10/2 به 26/3±53/6 افزایش یافت (001/0P-value<). اگرچه نمره نگرش در گروه آزمون نیز از 7±71/4 به 7/4±74/4 افزایش یافته، این افزایش از لحاظ آماری معنادار نبوده است (0/11 =P-value). نتیجه گیری : نتایج نشان داد آموزش بر افزایش آگاهی و مهارت نقد کتاب استادان مؤثر بوده است. نگرش استادان به مقوله نقد کتاب از ابتدا شاکله خوبی داشته است، اما نمره نگرش قبل و بعد از آموزش به لحاظ آماری تفاوت معناداری نداشت. با توجه به ویژگیهای متغیر نگرش، باید خاطر نشان ساخت افزایش معنادار آن مانند دو متغیر دیگر مورد بررسی در پژوهش، مورد انتظار نبود، زیرا متغیر نگاه درونی تر بوده و به متغیرهای متفاوتی مانند نوع نگاه فرد به محیط، تواناییها و امکانات وی وابسته است و با گذشت زمان تغییر می یابد.

مقدمه: پزشکان با رشد فناوری اطلاعات و افزایش نامحدود منابع پزشکی، با مشکلاتی در جستجو و بازیابی اطلاعات روبرو هستند. بنابراین حضور یک فرد متخصص اطلاع یابی، می تواند نقش مهمی در تأمین نیازهای اطلاعاتی آن ها و در نتیجه ارتقاء کیفیت خدمات پزشکی داشته باشد. هدف این پژوهش، شناسایی و تعیین دیدگاه پزشکان مرکز آموزشی درمانی الزهرا در خصوص ارائه خدمات کتابداری بالینی بود. روش کار: روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و نوع مطالعه کاربردی است. نمونه پژوهش شامل 137 نفر از پزشکان مرکز الزهرا در سال1392 بود. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی پرسشنامه ها توسط متخصصان تایید و برای سنجش پایایی از روش ثبات درونی (ضریب آلفای کرونباخ برابر 74/0) استفاده شد. داده ها در نرم افزار SPSS 18 تحلیل و در قالب آمار توصیفی با استفاده از جداول و نمودارها و آمار استنباطی با استفاده از آزمون های ناپارامتری من یو ویتنی، آنالیز واریانس یک طرفه، کولموگروف- اسمیرنوف و ضریب همبستگی کندال ارائه شد. یافته ها: در جامعه پزشکان، 3/60 درصد لزوم حضور تمام وقت در بیمارستان و نداشتن وقت کافی را مشکل موجود در دستیابی به اطلاعات جدید دانستند، 5/52 درصد اظهار داشتند که به فرد متخصص جستجوی اطلاعات نیاز دارند، بین جنسیت و سابقه کار پزشکان، میزان آشنایی آن ها با پایگاه های اطلاعاتی حوزه حرفه ای با احساس نیاز به ارائه خدمات کتابداری رابطه معنادار وجود نداشت. نتیجه گیری: با توجه به نبود وقت کافی برای پزشکان جهت رفع نیازهای اطلاعاتی حرفه ای خود و احساس نیاز آن ها به کمک شخص جستجوگر اطلاعات روزآمد، بهتر است با آموزش کتابداران متخصص و آشنا با منابع روز پزشکی در جهت اجرای خدمات کتابداری بالینی در بیمارستان تلاش گردد.

مقدمه: پیشرفت های اخیر در زمینه ی ارایه ی راهکارهای نو در سازماندهی منابع الکترونیکی و پژوهش های فراوان در این حوزه، نشان دهنده ی گرایش جهانی در استفاده از راهکارهای جدیدی همچون ابرداده ها در تسهیل توصیف، مکان یابی، سازماندهی و جستجوی منابع در محیط وب است. در این راستا استانداردهای ابرداده ای کتابخانه ای، از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشند. بنابراین هدف پژوهش حاضر، مقایسه ی وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی ایران از نظر میزان به کارگیری عناصر ابرداده ای زبان نشانه گذاری فرامتن و دابلین کور (Dublin core) در سال 1390 بود. روش بررسی: روش پژوهش، توصیفی و از نوع کاربردی بود. ابزار گردآوری اطلاعات، سیاهه ی وارسی محقق ساخته است که روایی صوری آن توسط متخصصان کتابداری تأیید شد. جامعه ی آماری پژوهش شامل 98 وب سایت متعلق به کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بود که به روش نمونه گیری سرشماری تعیین شد. اطلاعات در سال 1390 از طریق مشاهده و مراجعه ی مستقیم به هر یک از وب سایت ها گردآوری شد و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی شامل توزیع فراوانی، نسبت و میانگین صورت گرفت و نمودار های مورد نظر نیز با استفاده از نرم افزار Excel تهیه گردید. یافته ها: هیچ یک از وب سایت های کتابخانه ای از عناصر ابرداده ای دابلین کور استفاده ننموده اند، تنها برخی از آن ها از عناصر متناظر دابلین کور با زبان نشانه گذاری فرامتن استفاده کرده اند. این عناصر شامل توصیف، موضوع، شناسگر و قالب می باشد. در وزارت بهداشت، تمرکز استفاده از این عناصر متناظر، بیشتر بر دو عنصر توصیف و کلید واژه با 56 درصد و در وزارت علوم بر عناصر کلید واژه با 45 درصد و توصیف با 39 درصد می باشد. میزان استفاده از عناصر زبان نشانه گذاری فرامتن در وب سایت کتابخانه های مورد بررسی وضعیت بهتری داشته است. بالاترین درصد استفاده از عناصر زبان نشانه گذاری فرامتن در وزارت بهداشت و علوم مربوط به عناصر کلید واژه و توصیف هر دو با 56 درصد و کمترین درصد نیز مربوط به عناصر تاریخ و قالب با صفر درصد می باشد. نتیجه گیری: از آن جایی که وب سایت کتابخانه های مرکزی از جمله صفحات علمی شبکه ی وب محسوب می شوند، توجه ویژه در طراحی آن ها و به کارگیری عناصر ابرداده ای دابلین کور و HTML (Hyper text mark-up language) می تواند پژوهشگران و محققان را در دستیابی هرچه سریع تر و دقیق تر به منابع اطلاعاتی موجود در این وب سایت ها یاری نماید. با توجه به استفاده ی وب سایت های مورد بررسی از عناصر متناظر دابلین کور با HTML به نظر می رسد که آینده ی پیشروی وب سایت های مورد بررسی برای استفاده و به کارگیری استاندارد دابلین کور در وزارت بهداشت و علوم همسو می باشد و می توان انتظار داشت تا در آینده در طراحی این صفحات از استاندارد دابلین کور استفاده ی بیشتری شود. در این میان نقش کتابداران در آگاهی دادن به طراحان و برنامه نویسان وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی در خصوص لزوم استفاده از عناصر ابرداده ای به طور اعم و به کارگیری استانداردهای این حوزه به صورت اخص نیز نباید نادیده گرفته شود.

مقدمه: رعایت استانداردهای چکیده نویسی، نقش بسیار مهمی در بازیابی اطلاعات دارد. هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان انطباق چکیده ی فارسی طرح های پژوهشی مصوب دانشکده ی مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با استاندارد ایزو 214 بود. روش بررسی: روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا و ابزار گردآوری اطلاعات، سیاهه ی وارسی محقق ساخته بود. جامعه ی مورد مطالعه، شامل 227 طرح پژوهشی مصوب دانشکده ی مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بین سال های 89-1380 بود. برای سنجش روایی سیاهه ی وارسی از روایی صوری و محتوایی استفاده شد. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش به صورت مشاهده ی مستقیم بود و جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی (توزیع فراوانی و درصد) و استنباطی (آزمون Chi-Square) و نرم افزار 16SPSS استفاده شد. یافته ها: بیشترین میزان رعایت موارد استاندارد ایزو 214 مربوط به بیان ضمایر در قالب سوم شخص معادل 100 درصد و کمترین میزان، مربوط به استفاده از افعال معلوم معادل 4/34 درصد است. بیشترین میزان رعایت موارد استاندارد ایزو 214 مربوط به بیان ضمایر در قالب سوم شخص، شروع چکیده با جمله ای مبین موضوع پژوهش، جایگاه چکیده، وجود کلیدواژه هر کدام معادل 100 درصد در سال 1388 و کمترین میزان مربوط به بیان یافته های پژوهش معادل 7/16 درصد بین سال های 82-1380 بود. بین میزان رعایت هدف، بیان یافته های پژوهش، پرهیز از کاربرد اختصارات، علایم و سرواژه ها بر حسب گروه آموزشی، تفاوت معنی داری وجود داشت، در حالی که بین میزان رعایت سایر موارد استاندارد ایزو 214 بر حسب گروه آموزشی، تفاوت معنی داری وجود نداشت. بین میزان رعایت برگرفته شدن کلیدواژه از متن بر حسب درجه ی تحصیلی مجری اصلی، تفاوت معنی داری مشاهده شد، اما بین میزان رعایت سایر موارد استاندارد ایزو 214 بر حسب درجه ی تحصیلی مجری اصلی، تفاوت معنی داری مشاهده نشد. نتیجه گیری: به طور کلی، میزان انطباق چکیده ی فارسی طرح های پژوهشی مصوب دانشکده ی مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با استاندارد ایزو 214 در وضعیت مطلوبی قرار دارد و بیشتر موارد استاندارد ایزو 214 رعایت گردیده است. میزان رعایت موارد استاندارد ایزو 214 در سال های مختلف یکسان نیست و بین میزان رعایت موارد استاندارد ایزو 214 بر حسب گروه آموزشی و درجه ی تحصیلی، تفاوت معنی داری وجود ندارد.

مقدمه: امروزه، استرس یکی از مشکلات انسان ها، به ویژه در کشورهای در حال رشد و پیشرفته است. از این رو شناخت عوامل به وجود آورنده این مشکل و ارایه نتایج راه حل های مناسب، ذهن افراد زیادی را به خود مشغول کرده است. پژوهش حاضر در سال 1388 با هدف تعیین عوامل استرس زای شغلی کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شده است.روش بررسی: روش پژوهش، پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه بود. روایی پرسش نامه توسط متخصصان روانشناسی و کتابداری و اطلاع رسانی تایید شد و پایایی آن با استفاده از Cronbach’s alpha برابر 0.91 به دست آمد. جامعه آماری مورد مطالعه، 77 نفر از کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1388 بودند. با توجه به این که جامعه مورد بررسی، چندان بزرگ نبود، بدون انجام نمونه گیری، از روش سرشماری استفاده شد. شیوه گردآوری اطلاعات، مراجعه حضوری بود. داده ها پس از گردآوری، در نرم افزار SPSS وارد گردید و سپس از طریق آمار توصیفی و آزمون استنباطی مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: یافته ها نشان می دهد که اثرگذارترین عامل استرس زا، عدم حمایت سرپرستان و کمترین تاثیر مربوط به مشخص نبودن گروه مخاطبین می باشد. رتبه بندی عوامل استرس زا در ابعاد چهارگانه Lothans نشانگر آن است که بعد ساخت های سازمانی، بیشترین میانگین و بعد شرایط فیزیکی سازمان، کمترین میانگین را به خود اختصاص داده است. بین سن، سابقه کار، میزان تحصیلات و عوامل استرس زای شغلی کتابداران، رابطه معنی داری وجود دارد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که از نظر کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مهم ترین عوامل استرس زا به ترتیب عدم حمایت سرپرستان، عدم توجه به ارتقای شغلی، عدم امنیت شغلی، انجام کار فقط به منظور رفع تکلیف و عدم همکاری مدیر کتابخانه می باشند، بنابراین مدیران کتابخانه ها باید عوامل ایجاد استرس را شناسایی و اقدامات لازم در راستای رفع آن ها را انجام دهند.

علیجانی، رحیم؛ کرمی، نورا...؛ خدمات مرجع و اطلاع یابی: از نظریه تا عمل. ویراسته ی زاهد بیگدلی. تهران: نشر چاپار، 1388، 220 ص، شابک: 5-25-5294-600-978.

مقدمه: مهم ترین متغیر در موفقیت هر سازمان، رعایت اخلاق می باشد. ماهیت حرفه ی کتابداری و اطلاع رسانی خدمت به کاربران است، از این رو توجه به اخلاق حرفه ای لازم و ضروری است. هدف این پژوهش، تعیین میزان توجه کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دانشگاه اصفهان به اخلاق حرفه ای بر اساس اصول اخلاقی کتابداران دانشگاهی ایران بوده است. روش بررسی: روش پژوهش، پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه بود. روایی پرسش نامه توسط متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی تأیید شد. پایایی ابزار با استفاده از Cronbach's alpha 93/0 به دست آمد. جامعه ی آماری پژوهش شامل همه ی کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دانشگاه اصفهان در سال 1389 (128 نفر) بود که تعداد 63 نفر در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و تعداد 65 نفر در دانشگاه اصفهان مشغول به کار بودند. با توجه به اینکه جامعه ی مورد بررسی، چندان بزرگ نبود که نیازمند نمونه گیری باشد، از روش سرشماری بهره گرفته شد. داده ها پس از گردآوری در نرم افزار SPSS وارد شد. جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون های استنباطی correlation coefficient Spearman و 2χ استفاده گردید. یافته ها: بیشترین میزان توجه به اصول اخلاق حرفه ای مربوط به برقراری ارتباط مثبت با همکاران با میانگین 52/4 و کمترین میزان توجه مربوط به گسترش دیدگاه محققانه در عملکرد و ارزیابی فعالیت ها با میانگین 71/2 بود. رتبه بندی میزان توجه به اصول اخلاق حرفه ای در ابعاد مختلف نشانگر آن است که بیشترین میزان توجه به بعد مسؤولیت در برابر همکار با میانگین 22/4 و کمترین میزان توجه به بعد مسؤولیت در مقابل حرفه با میانگین 27/3 اختصاص یافته بود. همچنین در بررسی رابطه ی میان جنس، میزان تحصیلات، رشته ی تحصیلی، نوع استخدام، میزان حقوق و نوع کار با میزان توجه به اصول اخلاق حرفه ای، آزمون های آماری نشان دادند که تنها میان سطح تحصیلات و میزان توجه به اصول اخلاق حرفه ای رابطه ی معنی داری از نوع منفی وجود داشت، اما در سایر موارد رابطه ی معنی داری وجود نداشت. نتیجه گیری: از نظر کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دانشگاه اصفهان، بالاترین میزان توجه به عناصر اخلاق حرفه ای بر اساس اصول اخلاقی کتابداران دانشگاهی ایران به ترتیب شامل برقراری ارتباط مثبت با همکاران در داخل و خارج از سازمان، رفتار مناسب و توأم با احترام با همه ی مراجعان و تلاش در شناسایی مسؤولیت های اجتماعی و حرفه ای می باشد. هر چند میزان توجه در بیشتر موارد بالاتر از حد متوسط است، اما مدیران کتابخانه های پیش گفت نباید از سایر اصول اخلاق حرفه ای، که در سطح متوسط و پایین تر هستند، غافل شوند. این امر، ضرورت آموزش مداوم اخلاق حرفه ای برای کتابداران دانشگاهی را می طلبد.

مقدمه: قابلیت های مربوط به هوش هیجانی در دهه های اخیر، توجه بسیاری از سازمان ها و پژوهشگران را به خود جلب کرده است. هوش هیجانی زمینه ای مناسب برای ساختن محیطی مطلوب برای برقراری ارتباط مؤثر می باشد، تا به وسیله ی آن، مراجعین بتوانند آزادانه نیازهای اطلاعاتی خود را برای کسب حمایت از سوی کتابداران مطرح کنند. هدف از این مطالعه، تعیین رابطه ی بین هوش هیجانی و مهارت های ارتباطی کتابداران کتابخانه های دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1389 بود. روش بررسی: روش پژوهش، توصیفی همبستگی و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه های استاندارد مهارت های ارتباطی Queendom و هوش هیجانی شرینک (Shrink Emotional Intelligence) بود. جامعه ی آماری شامل 117 نفر کتابدار کتابخانه های دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1389 و روش نمونه گیری سر شماری بود. روایی پرسش نامه ها از روش محتوایی و صوری و پایایی آن ها با استفاده از محاسبه ی ضریب Cronbach's alpha به ترتیب برابر 86/0 و 92/0 تأیید گردید. روش گردآوری داده ها، به شکل مراجعه ی حضوری و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS، در دو سطح آمار توصیفی (درصد میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون های ضریب همبستگی Pearson و آزمون t تک متغیره) صورت گرفت. یافته ها: میانگین هوش هیجانی و مؤلفه های مربوط به آن در دانشگاه های اصفهان و علوم پزشکی اصفهان کمتر از سطح متوسط بود، اما مؤلفه ی خود انگیزی در کتابداران دانشگاه اصفهان بیشتر از سطح متوسط بود. میانگین کلیه ی ابعاد مهارت های ارتباطی در دانشگاه های اصفهان و علوم پزشکی اصفهان بیشتر از سطح متوسط بود. همچنین بین هوش هیجانی و مهارت های ارتباطی کتابداران در دانشگاه اصفهان (000/0 = sig و 525/0 = r) و در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان (000/0 = sig و 515/0 = r) ارتباط مثبت و معنی داری وجود داشت. نتیجه گیری: بین هوش هیجانی و مهارت های ارتباطی ارتباط مثبت و معنی داری وجود داشت؛ یعنی هوش هیجانی بالای کتابداران، منجر به برقراری ارتباط مناسب با مراجعین شده بود. کتابداری، که توانایی های لازم برای هوش هیجانی را در اختیار داشته باشد، خدمات را به گونه ای عرضه می کند که موجب رضایت مندی بیشتر از سوی مراجعین شود. پس می توان نتیجه گرفت که یکی از مؤلفه های اساسی برقراری ارتباط مناسب کتابداران با مراجعین، برخورداری از سطح مطلوب هوش هیجانی می باشد،که میتوان از طریق برگزاری دوره های تخصصی، میزان آن را در کتابداران بهبود بخشید.