پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

علوم و فناوری اطلاعات بهار 1386 شماره 3 (پیاپی 50)

مقالات

۱.

مطالعه میزان به‌کارگیری اَبَرداده‌های زبان نشانه‌گذاری فرامتن در مجله‌های دسترسی آزاد وب

کلیدواژه‌ها: مجله ابرداده ابرنشانه مجله‌‌های دسترسی آزاد زبان نشانه‌گذاری فرامتن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲۵
پژوهش حاضر به بررسی میزان استفاده از دو ابرنشانه- کلیدواژه‌ها و توصیف- در مجله‌های دسترسی آزاد وب می‌پردازد. با استفاده از روش پیمایشی، و با نمونه‌گیری از بین مجله‌های ثبت‌شده در «راهنمای مجله‌های دسترسی آزاد» (DOAJ)، یک نمونه آماری شامل 707 مجله از حیث استفاده از این ابرنشانه‌ها مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌های پژوهش ‌نشان دادند که میزان به‌کارگیری «کلیدواژه‌ها» و «توصیف» در مجله‌های دسترسی آزاد وب، به ترتیب1/33 درصد و 9/29 درصد می‌باشد. یافته‌ها همچنین نشان دادند که از بین رده‌های موضوعی مختلف، «مجله‌های عمومی» با 6/55 درصد بیشترین میزان استفاده، و مجله‌های رده موضوعی «ریاضیات و آمار» با 1/11 درصد کمترین میزان استفاده از ابرنشانه «کلیدواژه‌ها» را داشته‌اند. همچنین «مجله‌های عمومی» و مجله‌های رده «شیمی» به ترتیب با 6/55 درصد و 4/15 درصد، بیشترین و کمترین میزان استفاده از ابرنشانه «توصیف» را داشتند. بر اساس یافته‌های این پژوهش و در مقایسه با یافته‌های دیگر پژوهش‌های مشابه، میزان استفاده از این ابرنشانه‌ها رشد چندانی نداشته است.
۲.

تأثیر دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی پیوسته بر خدمات تحویل مدرک در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران

کلیدواژه‌ها: کتابخانه‌های دانشگاهی خدمات تحویل مدرک پایگاه های اطلاعاتی پیوسته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲۷
در این مطالعه تأثیر دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی بر خدمات تحویل مدرک در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران در چارچوب عواملی شامل تعداد سفارشات در طول سال‌های مورد بررسی و روند این سفارشات، هزینه های صرف‌شده در هر دانشگاه و به‌طور کلی دانشگاه‌ها و گروه‌هایی که بیشترین سفارش را داشته‌‌اند، بررسی شده است. این پژوهش به روش پیمایشی و با مراجعه حضوری به بخش تامین مدرک کتابخانه دانشگاه‌ها و همچنین مصاحبه حضوری با کتابداران مسئول آن بخش انجام شده. جامعه آماری پژوهش حاضر به دانشگاه‌های شیراز، تهران و تربیت مدرس، و دانشکده‌های آن‌ها محدود شده. یافته‌ها حاکی از آن است که میزان سفارش مقاله در دانشگاه‌های مختلف به جامعه مخاطبان، امکانات، میزان آشنایی دانشجویان و نحوه ارائه خدمات تحویل مدرک در آن دانشگاه وابسته است.
۳.

بررسی دیدگاه دانشجویان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز درباره میزان اهمیت ایجاد پایگاه مقالات تخصصی متن کامل فارسی برای کتابخانه دانشکده مذکور

کلیدواژه‌ها: دانشگاه شیراز پایگاه‌های اطلاعاتی دانشکدة حقوق و علوم سیاسی مقالات متن کامل مقالات فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴۰
انتشار فزایندة مجلات علمی تخصصی، شناسایی و بازیابی سریع و یکجای مقالات را برای محققین با مشکل مواجه ساخته و از طرف دیگر با افزایش هزینة اشتراک نشریات، امکان اشتراک فردی را از بسیاری از محققین یا حتی کتابخانه‌‌های کوچک گرفته است. پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان اهمیت ایجاد پایگاه متن کامل مقالات فارسی در کتابخانة دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز از دیدگاه دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشکدة مذکور صورت گرفته است. یافته‌‌های تحقیق نشان داد که میانگین سودمندی پایگاه‌های متن کامل مقالات از دیدگاه دانشجویان با توجه به تجربة آن‌‌ها در مورد پایگاه‌های اطلاعاتی، «زیاد» اعلام شده است و در حدود 61 درصد از پاسخ‌دهندگان موافقت خود را با دیجیتالی شدن مقالات، «زیاد» و «خیلی زیاد» اعلام نموده‌اند. در نهایت با توجه به مزایای پایگاه‌های متن کامل مقالات، میزان موافقت پاسخ‌دهندگان با ایجاد چنین پایگاهی «زیاد» اعلام شده است.
۴.

مروری برمدل‌های بازیابی اطلاعات

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: بازیابی اطلاعات مدل‌های بازیابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱۲
هدف از طراحی هر نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات، بازیابی اطلاعات مرتبط است و ربط زیربنای طراحی و ارزیابی این نظام‌ها است و تلاش برای افزایش ربط یعنی تطابق بین نیاز کاربر و پاسخ نظام‌های بازیابی همچنان ادامه دارد. متخصصان حوزه اطلاع‌رسانی برای سنجش میزان ربط یک سیستم، مدل‌هایی را طراحی و ارائه کرده‌اند. این مدل‌ها به دو گروه عمده سنتی و مدرن تقسیم می‌شوند و هریک مزایا و معایب خود را دارند. مقاله حاضر سعی دارد با معرفی هر مدل و بیان مزایا و معایب آن، امکانی برای ارزیابی مدل‌های بازیابی اطلاعات فراهم آورد.
۵.

تعاریف و کاربرد‌ها

کلیدواژه‌ها: تحلیل استنادی کتابداری و اطلاع‌رسانی روش‌های کتاب سنجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۱
استناد‌ها در آثار علمی جایگاه ویژهای دارند و در واقع یک مقاله علمی زمانی معتبر است که به آثار و متون آن موضوع استناد نماید. تحلیل استنادی روشی است که بر پایه استنادهای موجود در متون علمی قرار دارد به طوری که با شمارش تعداد استناد‌های به کار گرفته‌شده متون مختلف همانند مجلات، پایان‌نامه‌‌ها و ... به تحلیل و ارزیابی این متون میپردازد. توسعه و رشد تحلیل استنادی با ظهور نمایه‌های استنادی بسیار چشمگیر بوده و در دهه‌های اخیر به حوزه پژوهشی بارزی تبدیل شده است. در این مقاله به اهمیت استناد و سپس نظریه های استناد پرداخته می‌شود و تعاریف تحلیل استنادی، پیشینه تاریخی آن، و در نهایت کاربرد‌های مختلف این حوزه بیان می شود.
۶.

رفتار‍ِ مطالعه در محیط دیجیتالی ‌ تغییر در رفتار‍ِ مطالعه در طول 10 سال گذشته

کلیدواژه‌ها: رفتار خواندن ‌رسانه‌های چاپی رسانه‌های الکترونیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸۵
این تحقیق تلاش دارد در محیط دیجیتال با تحلیل چگونگی تغییر رفتار مطالعه در 10 سال گذشته، رفتار‍ِ مطالعه را مورد بررسی قرار دهد. در این تحقیق، روش‌های پژوهش پیمایشی و تحلیلی، به‌کارگرفته شده است. با افزایش مقدار زمان صرف‌شده برای خواندن مدارک الکترونیکی، نوعی رفتار‍ِ مطالعه از روی صفحه نمایش، در حال پیدایش است. رفتار‍ِ مطالعه از روی صفحه نمایش با صرف زمان بیش‌تر برای مرور و نگاه اجمالی، تشخیص کلیدواژه‌ای، مطالعه تک‌باره، خواندن غیرخطی، ‌و مطالعه گزینشی‌تر مشخص می‌شود، در حالی‌که زمان کم‌تری برای خواندن عمیق، و خواندن متمرکز صرف می‌شود. به کاهش توجه مستمر نیز اشاره شده است. یادداشت‌نویسی و پررنگ نمودن در هنگام خواندن، فعالیت معمول در محیط چاپی است. اما ‌این الگوی «سنتی»‌ هنوز به محیط دیجیتال در هنگامی که افراد، مدارک الکترونیکی را مطالعه می‌کنند انتقال نیافته است. در این مقاله تبعات مترتب بر تغییر در رفتار‍ِ مطالعه مورد بحث واقع شده، و جهتگیری‌هایی برای تحقیقات آینده پیشنهاد گردیده است.
۷.

پوشش نمایه کتابشناختی در یک حوزه چند‌رشته‌ای

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۶
این تحقیق، متون موجود در یک حوزه چند‌رشته‌ای- مهاجرت در اواخر زندگی - را بررسی، و اثربخشی 12 پایگاه کتابشناختی در نمایه‌سازی این متون را ارزیابی می‌کند. 5 مجله- سه عنوان در موضوع پیری‌شناسی اجتماعی، یکی در موضوع جامعه‌شناسی روستایی، و دیگری در حوزه علوم منطقه‌ای- 40 درصد مقالات به‌چاپ‌رسیده در این زمینه را شامل می‌شوند. رشته‌هایی که بیش‌ترین آثار درباره مهاجرت در اواخر زندگی را منتشر می‌کنند، لزوماً آن‌هایی نیستند که بهترین پوشش نمایه‌ای را فراهم می‌نمایند. بعلاوه، 4 پایگاه اطلاعاتی چند‌رشته‌ای، هر یک پوشش نمایه‌ای بهتری نسبت به هر نمایه تک‌موضوعی فراهم می‌کنند. درجه همپوشانی نسبتاً کم بین این 12 پایگاه اطلاعاتی دلالت بر این دارد که محققانی که درباره موضوعاتی مانند مهاجرت در اواخر زندگی کار می‌کنند، هنوز باید به گستره وسیعی از ابزارهای کتابشناختی- هم تک‌رشته‌ای و هم چند‌رشته‌ای- متکی باشند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۲۱