وب‌سنجی

از اواسط دهه 1990 حوزه پژوهشی جدیدی به نام «وب‌سنجی» بر پایه روش‌های اطلاع‌سنجی جدید به وجود آمد که کار آن، پژوهش درباره ماهیت و خصوصیات وب است. این مقاله سعی دارد حوزه‌های منتخبی از پژوهش وب سنجی را که روند و فضای مناسبی برای توسعه دارند و همچنین برخی حوزه‌هایی را که در حال حاضر کمتر دارای آینده‌ای روشن هستند معرفی کند. پژوهش‌های جدید درباره پوشش و عملکرد موتورهای کاوش، آنها را به عنوان قالب و چارچوبی برای تحلیل گزینشی کیفیت و محتوا، شناخته است. مشکلات مربوط به عوامل تأثیرگذار وب مورد بحث قرار گرفته است و در پایان مقاله راهنمایی‌های جدید وب‌سنجی برای اجرای کشف دانش و ردیابی موضوع روی وب-که تا حدودی مبتنی بر روش کتابسنجی استفاده شده در پایگاههای اطلاعاتی استنادی و کتابشناختی است- به صورت  کلی مطرح شده است. در این چارچوب راهبردهای نظریه نمودار یکپارچه، شامل: تحلیل مسیر، پیوندهای متقاطع (عرضی)، پیوندهای ضعیف و پدیده جهان کوچک مورد توجه قرار گرفته است.

پژوهش حاضر در نظر دارد با تحلیل پیوندهای مختلف وب‌سایت‌های نانوفناوری ایران به بررسی میزان رؤیت، میزان اثرگذاری و همکاری آن‌ها با استفاده از شیوة وب‌سنجی بپردازد. جامعة پژوهش حاضر کلیة وب‌سایت‌های مربوط به نانوفناوری ایران می‌باشد. یافته‌های پژوهش نشان داد که وب‌سایت‌های نانوفناوری ایران دارای میزان رؤیت، میزان اثرگذاری و حجم صفحات پایینی در محیط وب می‌باشند. سایت «ستاد ویژة توسعة فناوری نانو»، سایت «ایده‌پردازی کاربردی در فناوری نانو» و سایت «انجمن نانوفناوری ایران» دارای بالاترین تعداد پیوند دریافتی و در نتیجه بالاترین میزان رؤیت، و وب‌سایت «دپارتمان نانو» دارای پایین‌ترین میزان رویت هستند. نتایج پژوهش همچنین نشان داد که سایت«کمیتة نانوفناوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر»، سایت «ستاد ویژة توسعة فناوری نانو» و سایت «ایده‌پردازی کاربردی در فناوری نانو» دارای بالاترین میزان اثرگذاری و سایت «مؤسسه علوم و فناوری نانو دانشگاه کاشان» دارای پایین‌ترین میزان اثرگذاری می‌باشند. نتایج همچنین نشان داد که وب‌سایت‌های نانوفناوری ایران در 2 خوشه با هم به همکاری می‌پردازند. از سوی دیگر استفاده از مقیاس چندبعدی نشان داد که این وب‌سایت‌ها در2 خوشه با هم همکاری دارند.

هدف از انجام این پژوهش، معرفی و تحلیل کاربردهای کتاب‌سنجی در محبط وب و نیز تبیین وضعیت تحلیل پیوند به ‌منظور بیان کاربردهای آن در ارتباط با منابع اطلاعاتی موجود در وب است. روش این پژوهش مطالعه، بررسی و تحلیل منابع اطلاعاتی در حوزه کاربرد کتاب‌سنجی و تحلیل پیوند در وب، به منظور تبیین وضعیت آن است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که کتاب‌سنجی می‌تواند کاربرد مطلوبی در حوزه منابع دیجیتالی موجود در اینترنت داشته باشد. همچنین تحلیل پیوند، فرایندی است که با تکیه بر آن می‌توان به تحلیل آماری ارتباط میان فراپیوندها پرداخت و در نتیجه به صحت و سقم، و اثربخشی استنادهای موجود در مدارک دیجیتالی پی برد. در واقع تحلیل پیوند، بخشی از الگوریتم رتبه‌بندی اطلاعات در محیط وب به‌شمار می‌آید. تعداد، ربط و کیفیت پیوندهای معین به یک وب‌‌سایت از عوامل بسیار مهم رتبه‌بندی/ تثبیت موقعیت در محیط وب می‌باشد. ابزارهای کاربردی در این زمینه موضوعی شامل راهبرد رتبه- صفحه، الگوریتم‌های تحلیل پیوند، نمایه‌سازی معنایی پنهان، مدل کلاسیک درونداد- برونداد می‌شود. در این پژوهش وضعیت تحلیل پیوند در وب جهانی و وب کوچک تحلیل شده و شیوه بهره‌گیری از نمودارهای وب برای درک بهتراز فرایند تحلیل پیوند، توضیح داده شده است.

هدف : هدف از این پژوهش بررسی و مقایسه وب سایت واسپارگاه های برتر کشورهای جهان اسلام از نظر شاخص های وب سنجی، میزان نمایانی و میزان دسترس پذیری با کشورهای برتر جهان است. روش/رویکرد: پژوهش از نوع پیمایشی با رویکرد وب سنجی است. برای شناسایی وب سایت واسپارگاه ها از رتبه بندی وبومتریک استفاده شد. میزان نمایانی و میزان دسترس پذیری وب سایت ها با استفاده از ابزار الکسا و ویو بررسی شد. یافته ها : وب سایت واسپارگاه های برتر کشورهای جهان اسلام از نظر شاخص های اندازه، مشاهده پذیری، فایل های غنی، اسکالر، رتبه ترافیک و پیوند درونی در مقایسه با واسپارگاه های برتر جهان عملکرد بسیار ضعیف تری داشته اند. تنها در شاخص دسترس پذیری و سرعت لودشدن، اختلاف آماری معنا داری وجود نداشته است. نتیجه گیری : کشورهای جهان اسلام برای بهبود رتبه جهانی واسپارگاه هایشان باید به ترتیب به شاخص های «اندازه»، «مشاهده پذیری»، «فایل های غنی»، «اسکالر»، «رتبه ترافیک» و «پیوند درونی» بیشتر توجه کنند.

وبگاه های دانشگاهی از مهم ترین معیارهای وب سنجی دانشگاه ها در سطح جهانی هستند. در این مقاله مدلی بر پایه تصمیم گیری چندمعیاره برای اندازه گیری شاخص های ارزیابی وبگاه دانشگاه معرفی شده است. مدل پیشنهادی دارای شش بُعد اصلی شامل «کاربردپذیری»، «محتوا»، «عملکرد»، «خدمات دانشجویان»، «کارایی» و «قابلیت اطمینان» به همراه چهارده سنجه شامل «قابلیت فهم»، «پوشش»، »صحت»، «وضوح»، «هویت دانشگاه»، «اطلاعات آموزشی»، «ناوش پذیری»، «دانشجومحوری»، «کنترل»، «پشتیبانی مبتنی بر وب دانشجویان»، «نگهداری»، «دسترس پذیری»، «سرعت»، و «وقوع خطا در پیوند» است. در گام بعد، به دلیل ابهام ذاتی موجود در مفاهیم این شاخص ها از ترکیب روش مجموعه های فازی همراه با روش رتبه بندی «ویکور» برای وزن دهی و رتبه بندی شاخص ها و سنجه ها استفاده شده است. در روش «ویکور» سعی بر این است که نزدیک ترین جواب به گزینه ایده آل انتخاب شود. در نهایت، مدل ارزیابی دقیقی برای سنجش کیفیت وبگاه های دانشگاهی تدوین شده و سپس، نتایج حاصل از آن با اعمال مدل پیشنهادی بر وبگاه 10 دانشگاه برتر ایران بررسی شده است. با توجه به این نتایج از میان تمامی شاخص ها، شاخص «صحت» بیشترین اهمیت و شاخص «وقوع خطا در پیوند» کمترین اهمیت را داراست. همچنین، این نتایج نشان می دهد که بین روش های «ویکور فازی»، روش «وب سنجی» و روش «شاخص ارزیابی وب» همبستگی معناداری وجود ندارد. نتایج حاصل از این پژوهش به طراحان وبگاه های دانشگاهی کمک می کند تا از ضعف های طراحی خودآگاهی یافته و به کمک آن به تقویت وبگاه های دانشگاهی بپردازند.