پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)
علوم و فناوری اطلاعات 1374 شماره 2 (پیاپی21)
مقالات
حوزه های تخصصی:
امروزه به دلیل کمبود منابع مالی و حجم روزافزون مدارک و اطلاعاتی که در جهان منتشر میشود، نه تنها هیچ کتابخانه تخصصی و دانشگاهی را نمیتوان یافت که در زمینه نیازهای مراجعان خود مدارک لازم را در اختیار داشته باشد بلکه چنین امکانی نیز برای هیچ یک از آنها متصور نیست. به این ترتیب همکاری بین کتابخانهها برای استفاده بهینه از منابع مالی، مواد کتابخانه ای و.... موجود در کل کشور الزامی مینماید که این مهم با مکانیزمهای اشتراک منابع امکانپذیر است. تنها راهکار جامع موجود در این زمینه « امانت بین کتابخانهها است» که حتی با فرض اجرای صحیح و فراگیر، بخشی از مساله را حل میکند. بخش دیگری از مساله با فراهم کردن تمهیدات لازم برای استفاده مستقیم و بدون واسطه از خدمات کتابخانهها برای افرادی که به مواد کتابخانهای موجود در آنها نیاز دارند حل میشود. این راهکار مکمل «امانت بین کتابخانهها» است که با اجرای آن میتوان بهرهوری خدمات کتابخانههای تخصصی و دانشگاهی را افزایش داد.
برنامه ریزی سیستمهای کامپیوتری در کتابخانه ها
حوزه های تخصصی:
این مقاله روش طراحی سیستمهای کامپیوتری کتابداری را از بدو شروع این فعالیت مورد مطالعه قرار داده و رهیافتهای گوناگون را ارائه می نماید. مقاله با اشاره ای به مطالعه امکان پذیری و ذکر نکاتی درباره بررسی نیازهای اطلاعاتی و هدفهای واقعی سیستم، و کسب اطلاعات کافی از سیستم موجود ادامه یافته، و آنگاه به مرحله طراحی و اجراء و روشهای ممکن از قبیل تبدیل کامل سیستم، روش مرحلهای، اجرای موازی، و برنامه آزمایشی پرداخته است. و بالاخره با مروری کوتاه بر جنبه های پرسنلی و استفاده کنندگان، موضوع بازنگری و ارزیابی سیستم جدید کتابخانه مورد توجه قرار گرفته است.
طرح تدوین اصطلاحنامه مهندسی
حوزه های تخصصی:
موسسه اطلاع رسانی مهندسی اخیراً اصطلاحنامه ای برای نمایه سازی مواد پایگاههای اطلاعاتی خود تدوین کرده است. مدخلهای موجود در واژگان قبلی که بیشتر پیش همارا بودند، به توصیفگرهایی پس همارا تبدیل شدند. و در نتیجه تعداد زیادی از روابط ساختاری اصطلاحنامه به دست آمد. برای گسترش واژگان، مسائل زیر باید مورد توجه قرار میگرفت: میزان مناسب پس همارایی تعیین شود؛ تدوین اصطلاحنامه ای در دستور کار قرار گیرد که بتواند نظام نمایه سازی قدیمی را که امکان تبدیل نمایه واژههای آن وجود ندارد، قابل استفاده کند؛ نیاز به کارکنان داخلی موسسه در طول مدت روند تدوین و تبدیل اصطلاحنامه مدنظر باشد.
بررسی تطبیقی ساختارهای انتشاراتی در بین کشورها
حوزه های تخصصی:
شاخص جدید علم که تحت عنوان نمایه استراتژی علمی (Science Strategy Index) معرفی شده است، امکان مقایسه طرحهای ساختاری در نظامهای علمی کشورهای مختلف را فراهم می کند. نقطه شروع، تقسیم بندی کمی نظام علمی به رشته های اصلی (علوم زیستی، فیزیک، شیمی، علوم مهندسی، ریاضی) است، همانگونه که بوسیله انتشارات تحت پوشش پایگاه اطلاعاتی چند رشته ای نمایه استنادی علمی (Scince Citation Index=SCI) منعکس شده است. این مقایسه طرحهای ساختاری، به اندازه و ابعاد یک کشور مشخص بستگی ندارد. ابتدا شاخص برای مقایسه ساختار یکایک کشورها با ساختار جهانی به کار میرود. پس از تعمیم، امکان مقایسه ساختار علمی کشورها ممکن می شود و میتوان کشورهایی را که ساختار مشابهی دارند، شناسایی کرد. نقشه های خوشه ای کشورها (اقتباس شده از این روش) مستلزم بحث عمیقی پیرامون استراتژیهای مختلف علمی کشورها و نیز زمینه های احتمالی جغرافیائی، سیاسی، ارتباطی و تاریخی برای طرحهای کشف شده است.
انتقال مدارک راه حلی جهانی برای یک مسئله جهانی
حوزه های تخصصی:
کتابدار ما هر کسی است که اطلاعات را در اسرع وقت در اختیار درخواست کننده قرار دهد. تعداد انگشت شماری از کتابداران امروزی به این درجه از تبحر رسیده اند. مسئله ای که همه جا به چشم میخورد این است که منابع موجود در هر کتابخانه ای جوابگوی نیاز متقاضیان نیست. نظر به افزایش تعداد انتشارات کتب و مجلات و با توجه به افزایش قیمتها در مقایسه با درآمدها، مراجعه به کتابخانه ها افزایش یافته و در نتیجه کتابداران برای پاسخگویی به نیاز متقاضیان، مجبورند با از خود گذشتگی بیشتری سعی نمایند. و این مسئله در تمام کتابخانه های سراسر دنیا مشاهده می شود. فقر اطلاعات یک موضوع نسبی است و نسبت آن همیشه هم با محدودیت های اقتصادی هماهنگ نیست. حتی کشورهایی که زیربنای اقتصادی قوی دارند ممکن است با فقر اطلاعاتی بویژه در مناطق روستایی مواجه باشند. اگرچه درجه فقر اطلاعاتی در بین کشورها با نوساناتی توام است؛ اما دسترسی به اطلاعات در حال افزایش، با قیمتی که امکان پرداخت آن توسط متقاضیان وجود داشته باشند، به عنوان یک مسئله بین المللی مطرح می باشد. در بسیاری از کشورها همکاری بین کتابخانه ای، توسط سیاستمداران و کتابداران، البته بعنوان یک مرهم و نه به عنوان یک چاره اساسی، صورت می پذیرد. وقتی که ما به یک مراجعه کننده توضیح میدهیم که، مدرک موردنظر او در کتابخانه وجود ندارد، بلافاصله می پرسد که آیا کتابخانه دیگری را میشناسید که مدرک موردنظر را داشته باشد؟ آیا شما می توانید هر چه سریع تر آن را برای من تهیه نمایید؟ این مقاله، نحوه برخورد ما با این مسئله و چگونگی انتقال اطلاعات بوسیله دستگاههای الکترونیکی، از یک کتابخانه به کتابخانه دیگر در سراسر جهان را مطرح می کند.
نقش اطلاعات و ارتباطات در جهان امروز
حوزه های تخصصی:
اطلاعات و ارتباطات در عصر کنونی تاثیرات شگرف و بی مانندی پدید آورده اند. این تاثیرات به گونهای مشخص در صنایع اطلاعاتی و ارتباطی، که به منظور مهار جریان اطلاعات و نیز استفاده هر چه بهتر از آن برای مقاصد گوناگون به وجود آمده، کاملاً مشهود است. نوآوریها و اختراعات دانشمندان در دوران کنونی، حاصل همین تکنولوژیهای نوین جمع آوری، انباشت و اشاعه اطلاعات علمی و فنی است. در واقع این وسایل، اطلاعات را به منزله ماده خام، همچون یک کالای با ارزش برای تولید سایر فرآورده های صنعتی و علمی مبادله می کنند. در این نوشته، به سه مقوله مهم در حوزه اطلاعات و ارتباطات، یعنی تکنولوژیهای نوین و نظم نوین اطلاعات و ارتباطات اشاره می شود.
نمایه نامه مقالات اطلاع رسانی در نشریات خارجی
حوزه های تخصصی: