پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

با شکل‌گیری شبکه‌های رایانه‌ای و افزایش حجم انتشارات، پدیدهء به اصطلاح انقلاب اطلاعات به وقوع پیوست. از آنجا‌که کنترل انتشارات کا ر بسیار سختی است افراد بعضاً با انتشار کار بسیار سختی است افراد بعضاً با انتشار اطلاعات غلط یا گمراه کننده موجب آلوده شدن اطلاعات می‌شوند؛ آلودگی اطلاعات نیز موجب آلوده شدن جریان کار تصمیم‌گیری، مواد و محیط زیست می‌شود.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل و راهکارهای موءثر در رفع نیازهای اطلاعاتی محققین علوم زلزله در دو حوزهء پژوهشی می‌باشد. در این مطالعه ارتباط بین متغیرهای نوع کار، مدرک تحصیلی، و تجربهء محققین با میزان استفادهء آنها از منابع اطلاعاتی مورد بررسی قرار می‌گیرد و با تجزیه و تحلیل اطلاعات به‌دست آمده، ابتدا با منابع و روش‌های کسب اطلاع در جامعهء فوق آشنا می‌شویم و سپس مسائل و مشکلات آن‌ها در راه تأمین نیازهای اطلاعاتی تعیین می‌گردد.

انتخاب منابع اطلاعاتی یکی از مهم‌ترین مراحل مجموعه‌سازی است و کتابداران از این طریق سیاست‌ها و کنترل خود را بر رفتارهای اطلاع‌یابی مراجعان و دسترسی آن‌ها به اطلاعات اعمال می‌کنند. آن‌ها با توجه به سیاست‌های کتابخانه و محدودیت‌های موجود به طور انفرادی یا از طریق کمیته‌ء انتخاب، منابع اطلاعاتی مورد نیاز کتابخانه را تهیه می‌کنند. انتخاب منابع اطلاعاتی، ارزیابی مجموعه، وجین و ایجاد تعادل درمجموعه، وظیفه‌ای است که کمیت و کیفیت بسیاری از خدمات دیگر کتابخانه مانند خدمات مرجع به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با آن ارتباط دارد. اما با گسترش منابع اطلاعاتی اینترنتی و گرایش روزافزون تولید کنندگان و ناشران _ بخصوص ناشران مجلات علمی و پژوهشی _ به توزیع اطلاعات از طریق اینترنت، این نقش و وظیفه در حال دگرگونی‌های زیادی است. در بعضی موارد شاهد حذف نقش واسطه‌ای کتابداران در انتخاب منابع اطلاعاتی اینترنتی می‌باشیم و در مواردی دیگر اتخاذ سیاست‌های کلان در دسترس به اطلاعات از طریق اینترنت تنها وظیفهء کتابداران مسئول مجموعه‌سازی است. تأثیر اینترنت بر انتخاب منابع اطلاعاتی را از جنبه‌های مختلفی می‌توان مورد نقد و بررسی قرار داد: 1- اینترنت به عنوان ابزار انتخاب؛ 2-نقش و جایگاه کتابداران و مصرف کنندگان اطلاعات در انتخاب منابع اطلاعاتی؛ 3-تأثیر اینترنت بر رفتارهای اطلاع‌یابی محققان و استفاده کنندگان.

پایان‌نامه، خروجی فعالیت پژوهشی در تحصیلات دوره‌های تکمیلی (ارشد و دکتری) است و انتظار می‌رود تحقیق به عنوان شالودهء پژوهش علمی، در آن بدقت مراعات شده باشد. این تحقیق که به منظور ارزشیابی روش‌شناسی پایان‌نامه‌های رشته روانشناسی انجام گرفته، پس از بررسی انواع الگوهای روش تحقیق، الگوی مراحل روش علمی کیوی و کامپنهود را مناسب تشخیص داده و آن را مبنای کارخود قرار داده است. در این تحقیق، به‌علت کمبود بودجه و محدودیت زمان از میان 136 پایان‌نامه رشته روانشناسی موجود در مرکز، 30 مورد با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب، از دانشگاه‌های مختلف برگزیده شد و نتایج به‌دست آمده با استفاده از آمار توصیفی مورد ارزیابی قرار گرفت. پایان‌نامه‌های مورد بررسی، دارای بیش‌تر مراحل تحقیق بوده، اکثر آن‌ها ترتیب مراحل تحقیق را رعایت نموده و اکثر آن‌ها برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامهء حضوری استفاده کرده‌اند.

پیشرفت‌های سریع در فن‌آوری اطلاعات باعث مهارگسیختگی نیروهایی شده که در حال شکل دادن ساختار بنیادین جامعهء ما و اثرگذاری بر آن هستند. ادراکات نوین در باب چگونگی سازماندهی کار، چگونگی تولید و تجارت، چگونگی اداره و خلق ثروت، باعث شده که دانش، اطلاعات و ارتباطات در کانون تلاش‌های انسانی قرار گیرند. در جامعهء شبکه‌بندی شده زندگی چگونه خواهد بود؟ افراد چه مشاغلی خواهند داشت؟ آیا اداراتی خواهند بود که مردم به آنجا بروند و کار کنند؟ آیا مدارسی خواهند بود که کودکان در آنجا بروند و کار کنند؟ آیا جامعهء شبکه‌بندی شده به‌طور خودکار برخی از معضلات زیست محیطی مثل آلودگی را که در حال حاضر موجودیت انسان را مورد تهدید جدی قرار داده، حل خواهد کرد؟ تأثیرات جامعهء اطلاعاتی شبکه‌بندی شده بر فرهنگ مردم سراسر جهان چه خواهد بود؟ با وجود تحول زیرساختار اطلاعاتی جهانی (GII) (11) و گسترش شبکه‌ها بر پهنهء دنیا، آیا مفهوم کشورهای بدون مرز به واقعیت خواهد پیوست؟ این‌ها موضوعات اجتماعی عمده‌ای هستند که باید به آن‌ها پرداخت.

این مقاله سازه‌ها تشخیصی مطرح شده توسط روانشناسان و مشاوران را مرور کرد. از میان سازه‌های مرور شده سازهء رابینسن به‌عنوان جامع‌ترین سازه شمرده شد که آسان‌تر از همه برای به کارگیری در مذاکرات پرسشکاوی در خدمت مرجع استفاده می‌شود. سازهء رابینسن نیازهای مراجعه کننده را در مقوله‌های زیر طبقه‌بندی کرد: ناسازگاری شخصی, تضاد با سایر افراد مهم، فقدارن دانش، عدم بلوغ و فقدان مهارت. این مقوله‌ها را می‌توان در طبقه‌بندی نیازهای جوینده اطلاعات به کار گرفت یافته‌های به دست آمده از مصاحبه با کتابدار مرجع کتابخانه کاشیم ابراهیم این نکته را آشکار نمود که مقوله‌های موجود در سازه رابینسن در خصوص جویندگان اطلاعات متعددی به کار گرفته شد که در طی سال‌های 1987 تا 1995 با پرسش‌های خود به بخش مرجع کتابخانه می‌آمدند. نیاز مبرم جویندگان اطلاعات همانا آموزش کاربر بود. از آنجا که اکثر دانشجویان در برنامه آشنایی با کتابخانه شرکت نمی‌کردند، مهارتی در بهره‌گیری از کتابخانه نداشتند. معنای ضمنی سازه رابینسن و به کارگیری آن در مطالعه حاضر کاملاً روشن است. کتابداران مرجع قادر خواهند بود از طریق فرآیند تشخیص و براساس نیازها جویندگان اطلاعات ایشان را طبقه‌بندی کنند. این نیاز می‌تواند نیاز به تقویت شخصیت به‌منظور کاستن از تضادهای انگیزش، نیاز به تقویت شخصی به منظور کاستن از تضادهای انگیزش، نیاز مرتبط با افراد مهم دیگر، نیاز به شناخت مجموعهء مرجع، نیاز به بلوغ و نیاز به مهارت در به کارگیری مواد مرجع باشد. در این صورت کتابدار مرجع در موقعتی بهتری برای ارائهء راه‌حل مناسب به‌منظور حل مسئله قرار خواهد گرفت.

هنگ‌کنگ یکی از چهار اژدهای کوچک آسیا و از جمله کشورهایی است که سریع‌ترین رشد را در جهان دارد. این کشور از نظر اقتصاد تجاری دارای مقام یازدهم و در میان بندهای واسطه‌ای، دارای مقام دوم جهان است. به نظر می‌رسد که فن‌آوری اطلاعات در موفقیت هنگ‌کنگ نقش بسزایی داشته است. اما در مطالعات جدید، موردی وجود ندارد که به مستندسازی این نقش یا تحقیق دربارهء آن پرداخته باشد. مقاله حاضر به بررسی این وجوه می‌پردازد: 1) میزان استفاده از فن‌آوری اطلاعات در هنگ‌کنگ؛ 2) مزایای مشهود در استفاده از فن‌آوری اطلاعات؛ 3) مشکلات موجود در استفاده از فن‌آوری اطلاعات. بررسی حاضر با ارسال پرسشنامه به 438 شرکت اجرا شد که از مجموع پرسشنامه‌های بازگشته، 116 عدد کامل و مفید بودند. یافته‌ها بیان می‌داریم که تمامی 116 شرکت در حسابداری و امور مالی خود از فن‌آوری اطلاعات بهره می‌گیرند. همچنین از فن‌آوری اطلاعات، گرچه در سطح بسیارمحدودتر، در دیگر حوزه‌ها از قبیل منابع انسانی، تولید و فروش نیز استفاده می‌شود. اغلب نرم‌افزارها در داخل سازمان‌ها تولید می‌شوند. بسته‌ها استاندارد شدهء واژه‌پرداز و صفحهء گسترده، رایج‌ترین نرم‌افزارهایی هستند که خریداری می‌گردادند. کلیه شرکت‌ها به سودمندی فن‌آوری اطلاعات در بهبود کارآیی و قابلیت شرکت خود اذعان دارند. مشکلات عمده استفاده از فن‌آوری اطلاعات عبارت‌اند از: 1) کمبود منابع مالی، 2) قفدان حمایت مدیریت در سطح بالا، و 3) مقاومت کاربران نهایی.