گروه های ویژه

نمایش ۷۶۱ تا ۷۸۰ مورد از کل ۷٬۹۲۷ مورد.

۷۶۱.

تأملی بر آرشیو سازی رسانه های اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: امیررضا اصنافی

منبع: گنجینه اسناد سال بیست و ششم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۲)

کلیدواژه‌ها: آرشیوسازی وب رسانه های اجتماعی برداشت داده آرشیو اینترنت نرم افزارهای آرشیوسازی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۳۵ تعداد دانلود : ۶۲۱

هدف: در سال های اخیر، شمار کاربران شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک، توییتر، گوگل پلاس، اینستاگرام و سایر شبکه های اجتماعی به سرعت در حال افزایش است؛ بنابراین، پژوهش حاضر در نظر دارد ضمن بررسی متون در خصوص آرشیوسازی رسانه های اجتماعی به عنوان ابزارهای جدید و تعاملی انتقال اطلاعات به معرفی برخی از نرم افزارهای ویژة آرشیوسازی محتوا بپردازد و درنهایت به عنوان یک مطالعة موردی، بعضی از رسانه های اجتماعی موردِ استفادة کاربران داخلی را در پایگاه آرشیو اینترنتی ارزیابی کند. روش/رویکرد پژوهش: در مقالة حاضر از روش بررسی متون دربارة آرشیوسازی وب، برداشت داده از نرم افزارهای رسانه های اجتماعی و نیز برای بررسی رسانه های اجتماعی از روش توصیفی با رویکرد پیمایشی استفاده شده است. یافته های پژوهش: پژوهش حاضر نشان داد که بیش از ده نرم افزار برای آرشیوسازی رسانه های اجتماعی وجود دارد که اکثر آن ها هزینه دار هستند اما هنوز در ایران نرم افزاری برای برداشت محتوای رسانه های اجتماعی و آرشیوسازی آن ها وجود ندارد. نتیجه گیری: داشتن برنامة راهبردی در این زمینه اهمیت دارد. بااین حال، خروجی و محتوای این منابع زودگذر است و برای طولانی مدت دسترس پذیر نیست. درواقع می توان از این منابع، استفادة آنی کرد و برای استفاده های آتی باید تدبیری اندیشید.

۷۶۲.

مطالعه تطبیقی و تاریخی قربانی در متون دینی اسلامی و هندو

نویسنده: عبدالله شایان راد رعنا قاسمی

منبع: تاریخنامه خوارزمی سال چهارم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلیدواژه‌ها: هند آیین قربانی براهمنه اسلام و هندو

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی

تعداد بازدید : ۹۶۲ تعداد دانلود : ۵۴۳

در ادیان باستان آیین قربانی وجود داشته، در دین اسلام و هندآیین قربانی دارای اهمیت مطالعه و پژوهش است. قربانی از مهم ترین آیین دینی تلقی می شد. در هند آیین قربانی رفته رفته از آیینی ابتدایی به چنان نظام پیچیده ای بدل شد که در دورهایی برای برگزاری آن حضور چندین دین یار ضروری بود و نظام تمام کائنات وابسته به این عمل تصور می شد. بر اساس، این پژوهش در صدد پاسخ دهی به این سؤال است که سابقه تاریخی قربانی در دین اسلام و هندو چه فرایندی داشته و قربانی در متون دینی اسلامی و هندو چگونه بازتاب یافته است؟ نتایج پژوهش حاکی از ان است که شرح این آیین با جزئیات تمام در متونی موسوم به براهمنه ها نقل شده است. براهمنه ها در واقع بازتاب دورهایی از حیات دین هندوست که در آن آیین گرایی محض حکمفرما بود و دین یاران (افرادی که امور سیاسی و اجتماعی دین را بر عهده داشتند) هندو حاکمان مطلق جامعه بودند. در هند این آیین به سبب باطن گرایی دوره های بعد افول کرد. ولی در دین اسلام همواره دارای اهمیت بود و با اهداف مختلفی انجام می شده است.

۷۶۳.

تحلیل کیفیت بازنمایی مقام سلطنت در گفتمان سفرنامه نویسی عصر صفوی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: امیر رضایی پناه سمیه شوکتی مقرب

منبع: تاریخ اسلام سال هفدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۶۷)

کلیدواژه‌ها: بازنمایی عصر صفوی تحلیل گفتمان انتقادی سلطنت در ایران فن لیوون

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه سفرنامه و سفرنامه نویسان

تعداد بازدید : ۱۴۰۰ تعداد دانلود : ۱۱۶۶

نهاد سلطنت در دولت ملی، مقتدر و دارای ایدئولوژی تمایزبخش صفویه که در شخص پادشاه نمود داشت، یکی از کانون های توجه سفرنامه نویسان خارجی آن روزگار است. پژوهش پیش رو، می کوشد با بهره گیری از روش شناسی تحلیل گفتمان انتقادی، به ویژه خوانش تئو فن لیوون از مفهوم بازنمایی، به بازنمایی تصویری بپردازد که گفتمان سفرنامه نویسی عصر صفوی از نهاد سلطنت ارائه می دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که در این سفرنامه ها فراگرد بازنمایی شاه صفوی در دو زاویه به انجام رسیده است: نخست، بازنمایی نهاد سلطنت به عنوان امری ناظر بر متافیزیک و سنّت، و دوم، بازنمایی مقام سلطنت به عنوان نهاد و جایگاهی معطوف به کارآمدی و کارایی. تصویر برآمده از بازنمایی در این سفرنامه ها، دایره ای گسترده ای از معنادهی و انتساب دال ها به مدلول ها و مصادیق را دربرمی گیرد. در این منطق، مقام سلطنت در عصر صفوی، دارای دو کیان مادی و فرامادی تصویر شده است. در این بازنمایی، شاه در نسبت با پنج منبع مشروعیت بخش این خاندان، یعنی: تصوف، تشیع، سنّت ایران شهری (شاه آرمانی ایرانی)، خوانش ایرانی شیعی از خلافت اسلامی و امواج اوّلیه مشروعیت مبتنی بر کارآمدی برآمده از موج نوپدید مدرنیته غربی تصویر شده است. این سفرنامه نویسان، کوشیده اند تا در کنار وصف شخص شاه، کیفیت ارتباط وی با دربار، نخبگان و طبقات و شئون اجتماعی را نیز بازنمایی کنند. از دید آنان، رابطه میان نهاد سلطنت و دیگر طبقات، به جز سلسله علما و فقهای شیعه، عموماً یک سویه، خطی و از بالا به پایین بوده است.

۷۶۴.

بررسی مسئله تغییر تابعیت اتباع ایران و عثمانی و واکنش دولت ایران نسبت به آن در فاصله سال های 1900-1922م/ 1317-1341ه.ق از خلال منابع و اسناد ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مرتضی دهقان نژاد مینا معینی بهناز قائد شرفی

منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلیدواژه‌ها: ایران مهاجرت عثمانی تغییرتابعیت اتباع خارجی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۹۸ تعداد دانلود : ۹۵۴

مجاورت دو حکومت ایران و عثمانی و مشابهت های فرهنگی و تاریخی آن ها سبب شد در دوره قاجار تعداد بی شماری از اتباع دو طرف به دلیل مشکلاتی که در وطن خود با آن مواجه بودند به کشور همسایه مهاجرت و تغییر تابعیت دهند. اگرچه شماری از مهاجرین نیز در ابتدا ضمن زندگی و کسب وکار در کشور همسایه، تابعیت خود را حفظ کرده، ولی پس از مدتی تابعیت خود را تغییر می دادند. از اینرو این موضوع مهم است که دلایلی باعث می شد این افراد، تابعیت خود را تغییر دهند و واکنش دولت ایران در قبال تغییر تابعیت اتباعش چگونه بود؟. این مقاله با روش کتابخانه ای اسناد موضوع را مورد بررسی و نتیجه حاصل نشان می دهد دلایلی چون اختلافات مذهبی، بدرفتاری مأمورین و دولت ها، بیرون آمدن اتباع از قید قوانین کشور خود و شرایط اقتصادی موجبات تغییر تابعیت افراد زا فراهم می اورد و این امر اغلب با اعتراضات پی درپی دولت ایران همراه بود.

۷۶۵.

استقرارهای دوره مس سنگی حوضه آبریزگاورود در شرق زاگرس مرکزی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: حمید حریریان عباس مترجم مرتضی حصاری

منبع: پیام باستان شناس سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۵ 1 - 16

کلیدواژه‌ها: زاگرس مرکزی سنقر و کلیایی حوضه آبریز گاورود الگوهای استقراری دوره مس وسنگ

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی

تعداد بازدید : ۱۹۷ تعداد دانلود : ۱۷۱

دشت میان کوهی گاورود با ۹۸۵ کیلومتر مربع مساحت در قسمت شرقی زاگرس مرکزی در شمال شهرستان سنقر به لحاظ دارا بودن شرایط زیست محیطی مناسب استقرارهای زیادی در دوران روستانشینی (مس سنگی) را در خود جای داده است. ارتباط فرهنگی این دشت همواره با حضور گونه های سفالی منطقه ای (گودین)، سه گابی و دالمایی آشکار و همچنین، تکامل و هم زمانی فرهنگ های مس سنگی این منطقه با زاگرس مرکزی با توجه به میان کوهی بودن این دشت نمایان است. در این پژوهش، به تحلیل عوامل زیست محیطی مرتبط با الگوی استقراری پرداخته شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که انتخاب محل استقرار در دشت گاورود تابع شرایط مناسب زیست محیطی، آب وهوایی و قابلیت زمین بوده است. بر این اساس، می توان دریافت که تراکم زیاد منابع آبی نظیر چشمه ها و سراب ها در دره های میان کوهی در گستره گاورود و پراکندگی آن ها، شرایط مساعدی را برای شکل گیری جوامع مس سنگی فراهم آورده است. همچنین، به نظر می رسد، نفوذ فرهنگ فرامنطقه ای دالما توانایی این دشت را در تأمین مایحتاج زندگی و وارد عرصه ارتباطات فرامنطقه ای می کند.

۷۶۶.

روند رواج و برگزیدن نام های کیانی در میان شاهان و شاهزاده گان سلاجقهٔ روم

نویسنده: امیر خانمرادی حسن رمضانی اعظم شهیدی

منبع: جندی شاپور سال دوم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: سلاجقه روم اندیشه ایرانی غیاث الدین کیخسرو اول نام های کیانی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۳۶ تعداد دانلود : ۱۸۳۹

حکومت سلاجقهٔ روم در حدود 470 ه . ق با جدا شدن از حکومت سلجوقیان بزرگ به همت یکی از بزرگان این خاندان به نام سلیمان بن قتلمش در بخشی از سرزمین جدایی ناپذیر روم در قلب امپراتوری بیزانس یعنی در منطقه آسیای صغیر تاسیس گردید. با تاسیس این سلسله شاهد نفوذ، احیا و گسترش هویت فرهنگ ایرانی، زبان فارسی و به کار گیری روش سیاست-مداری و احیای سنت های ایرانشهری و مشروعیت گزینی در خارج از مرز های ایرانشهر و درون سرزمین روم رقیب جهانگشای ایران پیش از اسلام هستیم اما شاید مهم ترین موضوع مرتبط با اندیشه ایرانی و احیای سنت های ایران باستان در حکومت سلجوقیان روم حضور اسامی ایرانی و شاهنامه ای بخصوص نام شاهان کیانی در اسامی پادشاهان و شاهزاده گان سلجوقی هستیم روند رواج نام های کیانی که با سلطنت غیاث الدین کیخسرو اول هفتمین سلطان این سلسله آغاز گردید، تا پایان دوران سلاجقه در نام شاهان و شاهزادگان سلجوقی تکرار می شود. چرایی و چگونگی نفوذ عناصر ایرانی و نام های کیانی، پرسش اساسی در این پژوهش است که با رویکردی تحلیلی و تفسیری، تلاش شده به شناسایی عوامل مؤثر و میزان نقش این عوامل در اشاعه اندیشه ایرانی گرایی در میان سلاجقه روم پرداخته شود و به علل و چگونگی انتخاب نام های پادشاهان حماسی ایران توسط سلاجقه روم پاسخ داده شود.

۷۶۷.

بازشناسی هنر بودایی از طریق شمایل شناسی مودراها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا خواجه گیر مرضیه دلدار

منبع: مطالعات شبه قاره سال هشتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: نماد شمایل مودرا غیرشمایل هنربودایی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۹۴ تعداد دانلود : ۱۵۰۳

باورهای دینی و اسطوره ای در تاریخ تفکر همیشه سر منشأ بسیاری از حرکت های انسانی بوده است و همواره تحولات معرفتی و فکری بشر به نوعی به اسطوره و دین پیوند خورده است. در کنار آیین ها و باورهای دینی، هنر بهترین وسیله برای به تصویر کشیدن این تفکر دینی و اسطوره ای است. در هنر ادیان، برخی نقش ها و نمادها صرفاً تصویر نیستند، بلکه نماد یک حقیقت رمزی یا متعالی محسوب می شوند، هنر بودایی، مانند اغلب هنرهای دینی، سرشار از رموزی است که هر یک حامل مفاهیم نمادین و ژرفی هستند که بدون تحلیل و معناشناسی قابل فهم نیستند. نمادهای به کار رفته در هنر دینی بودایی به سه دسته ی کلی نمادهای غیرشمایلی، نیمه شمایلی و شمایلی تقسیم می شوند. نمادهای شمایلی شامل تمثال ها و مجسمه های بودا است و مهم ترین آن ها مودراهای بودایی است که مراحل زندگی و سیر و سلوک او را نشان می دهند و بخش مهمی از هنر بودایی محسوب می شوند. این پژوهش در صدد است معنای نمادین مودراهای بودایی را با توجه به ویژگی های حاکم بر هنر بودایی با روش توصیفی تحلیلی به تصویر کشد.

۷۶۸.

تصویر زن ایرانی در سفرنامه های فرانسویان از اوایل دوره قاجار تا انقلاب مشروطه بر اساس نظریه بازنمایی استوارت هال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عباس پناهی اسدالله محمدزاده

منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال هفتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: زن ایرانی بازنمایی سفرنامه ها عصر قاجار سیاحان فرانسوی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۳۱ تعداد دانلود : ۲۳۵۹

سفرنامه نویسان فرانسوی عصر قاجار در گزارش های خود، به مسأله ی زنان توجه ویژه ای نشان داده اند. از آن جایی که زنان شهری کارکردی متفاوت با زنان روستایی در ایران داشتند، این موضوع بازتابی جدی در سفرنامه های آنان داشت. پژوهش حاضر، با استفاده از نظریه ی بازنمایی استوارت هال و روش توصیفی تحلیلی تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که نگرش سفرنامه نویسان فرانسوی نسبت به زنان ایران در دوره قاجار چگونه بوده است؟ در پاسخ می توان این مدعا را مطرح کرد که دو نگرش کلی در مقوله ی زن از این سفرنامه ها قابل استنباط است: نگرش تحسین آمیز و دیگر، نگاه شرق شناسانه نسبت به زن ایرانی. نگاه نخست، بیشتر مثبت و نگاه دوم تا حدودی منفی است. یافته های دیگر پژوهش نشان می دهد که هرچند سیاحان فرانسوی در سفرنامه هایشان، زن ایرانی را از جهات متعددی مورد توجه و گاه آنان را مورد ستایش قرارداده اند و توصیف های آنان با توجه به محدودیت هایشان در مطالعه ی زنان جامع بوده است؛ ولی در بازنمایی این مؤلفه ها چندان موفق عمل نکرده اند.

۷۶۹.

تاریخ نگاری در ایران باستان؛ ماهیت و روش آن با توجه به رویکردهای مختلف به مفهوم «تاریخ»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اسماعیل سنگاری علیرضا کرباسی

منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید تابستان ۱۳۹۵ شماره ۳۰ (پیاپی ۱۲۰)

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری تاریخ تاریخ نگری فراتاریخ رویدادهای تاریخی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگاری

تعداد بازدید : ۷۳۹۲ تعداد دانلود : ۱۵۴۹

هرچند ایران باستان جایگاه امپراتوری های بزرگی بود که باعث بخش عظیمی از تحولات جهان در آن زمان شد،به علت برجای نماندن اثر سترگ تاریخی از آن دوران، برخی مورخان به این نتیجه رسیده اند که ایرانیان باستان فاقد هرگونه آگاهی و آثار تاریخی هستند. در این مقاله سعی شده است برپایة شواهد، مدارک و اسناد تاریخی شامل کتیبه ها، روایت های مورخان یونانی- رومی، و همچنین آثار بر جای ماندة نوشتاری از ایرانیان باستان و بررسی آن ها با دستگاه دینی و فلسفی ایشان، نشان داده شود که در ایران باستان نوعی از تاریخ نگاری وجود داشته است که منابع تاریخی ملل دیگر صحت آن را تأیید می کنند.این تاریخ نگاری دارای ویژگی های خاصی بود که در قالب جهان بینی و تاریخ نگری دینی، معنا و مفهوم پیدا می کرد و رویداد های تاریخی و نقش انسان در تاریخ به دستاویز این نگرش تفسیر و تعبیر می شد. این تاریخ نگاری که در چهارچوب الهیات زردشتی تعریف می شد، با آنچه مورخان یونان باستان از تاریخ و تاریخ نگاری درک می کردند، یکسان نبود. این شیوه تاریخ نگری، روایتی از انسان و جایگاهش در جهان و زمان ارائه می داد که با تعاریف جدید از ماهیت و جایگاه انسان، به مثابة موجودی مطلقاً تاریخی، در تضاد است؛ از این رو نوع تاریخ نگاری آن نیز با شاخصه های تاریخ نویسی جدید و یک اثر تاریخی که عنوان «علمی» بر خود دارد، متفاوت است.

۷۷۰.

تاریخ نگری محدث قمی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رحمت الله بانشی ناصر باقری بیدهندی

منبع: سخن تاریخ سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری تاریخ نگری معصومین (ع) محدث قمی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۰۵ تعداد دانلود : ۱۰۸۵

محدث قمی بخش عمده ای از آثار علمی خود را به نگارش تاریخ اختصاص داد. علی رغم استقبال گسترده از آثار تاریخی وی، درباره نگرش تاریخی او پژوهش درخوری انجام نگرفته است. در این مقاله با نگاهی نوپردازانه به متن آثار تاریخی محدث قمی بینش تاریخی نویسنده ترسیم گردید و روشن شد آغاز و پایان هستی را جلوه ای از مشیت الهی می داند که برای جهان و آفرینش آرمانی در نظر گرفته شده است. محدث قمی نقش رهبران دینی و حاکمان را در سعادت و یا شقاوت جامعه برجسته می داند. تعریف و فایده مندی تاریخ از نظرگاه محدث قمی شرح تجارب و احوال گذشتگان است و این تجربه انگیزی تاریخ، فایده و سودمندی روشنی در زندگی مادی و معنوی انسان دارد و راه رسیدن به کمال را به سالکان می نمایاند. بدین سان، می توان گفت اساس اندیشه و فهم تاریخ نگاری محدث قمی بر اهمیت به ایده تحکیم ایمان و اعتقادات مذهبی جامعه شعیه استوار شده است. او تاریخ را کاربردی و مردمی می نگریست و می کوشید در زمانی که تألیف آثار علمی به زبان عربی ارزش بود به زبان فارسی و به شکلی روان اندیشه های خود را مکتوب کند.

۷۷۱.

شاه اسماعیل صفوی و شاهنامه صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا سیدیزدی جعفر باجلان

منبع: مطالعات ایرانی سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۰

کلیدواژه‌ها: شاهنامه شاه اسماعیل فردوسی صفویان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۶۰۰۴ تعداد دانلود : ۱۴۳۷

شاه اسماعیل حکومتی در ایران تأسیس کرد که شالوده اصلی آن را دیانت وملّیت تشکیل می داد. وی جهت ایجاد وحدت ملّی در ایران، مذهب تشیع را رسمیت بخشید. اوقصد داشت پیوند های ملّی را در ایران مستحکم تر کند. حضور ازبکان در نواحی شرقی و عثمانی درغرب، این ضرورت را ایجاب می کردکه حس میهن دوستی و وطن پرستی در ایرانیان بیش از پیش تقویت گردد. شاه اسماعیل عقیده داشت تقویت روحیه جنگاوری وسلحشوری در رویارویی با دشمن تنها با انگیزه های مذهبی تحقق پیدا نمی کند. آثار فراوانی که در دوره صفویه، به ویژه شاه اسماعیل اول به تأثیر از شاهنامه فردوسی پدید آمده، مؤیّد این است که فردوسی موردتوجه شاهان و درباریان و مهم ترین منبع الهام شاعران و هنرمندان این دوره بوده است. به گواهی تاریخ، شاه اسماعیل حامی اصلی آثاری است که با محوریّت شاهنامه فردوسی شکل گرفته است. نگارندگان در این پژوهش در پی پاسخ به چرایی این توجّه هستند. ازآنجاکه شاه اسماعیل شیعه مذهب است و بنا بر پیشینه اعتقادی خود به فردوسی به عنوان شاعری شیعه علاقه فراوانی داشته است، پیش فرض این تحقیق این است که شاهان صفوی به طور عام و شاه اسماعیل به صورت خاص به دلیل شیعی بودن به فردوسی توجه داشته اند. بررسی ها نشان می دهد غیر ازانگیزه های مذهبی، مصالح سیاسی وتمرکزگرایی عامل مهمّ توجه شاه اسماعیل به وحدت ملّی و احیای هویّت ملّی ایران و به تبع آن شاهنامه بوده است.

۷۷۲.

بررسی فلسفه زروان در تفکرّات دینی بر پایه اندرزنامه های پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حمید کاویانی پویا زهرا پیله وریان

منبع: مطالعات ایرانی سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۰

کلیدواژه‌ها: تفکر دینی زروان اندرزنامه های پهلوی بخت و تقدیر

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۷۶ تعداد دانلود : ۱۶۳۶

زُروان نام یکی ازایزدان باستانی است که درنوشته های پهلوی خدای زمان بوده و در دوره میانه به عنوان خدای یگانه ظهور می یابد؛ به عبارتی در دوره میانه، زروان شخصیتی کاملاً مستقل یافته و در رأس اهورا مزدا و اهریمن، ثنویّت زردشتی را تحت تأثیر قرار می دهد. نمونه چنین تفکّری در اساطیر دیگر ملل نیز دیده می شود و همواره زمان در دیدگاه بشری به عنوان خدای خالق جهان مورد نظر بوده است. حضور و نقش نحلة زروانی و این ایزد زمان در ایران زمین و تفکّرات ایرانیان، به گونه ای است که حتّی شخصی چون مانی که برای جلب افکار عموم، نام خدایان هر منطقه را بر نام ایزد بزرگ خویش(پدرِ عظمت) می گذارد، نام زروان را برای پدر عظمت بر می گزیند. مسئله اصلی پژوهش این است که زروان چه تأثیری بر اندیشة ایرانی و دین مزدیسنی گذارده است و بازتاب این نقش را به چه صورت در متون ایرانی میانه می توان مشاهده نمود؟ گفتنی است که برای بررسی این ایزد و رّدپای زروان گرایی و تأثیرآموزه های آن بر دین مزدیسنان و افکار ایرانیان متون پهلوی و به ویژه اندرزنامه های پهلوی، از منابع مورد استناد و معتبر قابل ارجاع هستند که می توان آنها را به عنوان متونی که بیانگر شیوه تفکّر دینی در این دوره بوده اند، ملاک ارزیابی قرار داد و و باور به این خدا را در آنها پیگیری کرد و با رویکردی توصیفی-تحلیلی ملاحظه کرد که برخی آموزه ها و مؤلّفه های زروان باوری همچون تقدیرگرایی، زن ستیزی و باور به تأثیر نجوم و ستارگان در سرنوشت آدمی و همچنین توسّل به دعا و قربانی، در باورهای مزدیسنی نقش نمایان و پر رنگی دارند.

۷۷۳.

نقش بلدیّه در کنترل بازار در دورة پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مرتضی ابراهیمی سهیلا ترابی فارسانی

منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: رضاشاه بلدیه کنترل بازار عرضه و تقاضای کالا معیشت عمومی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۵۶ تعداد دانلود : ۸۸۹

کنترل و تنظیم بازارهای شهری، از موارد اعمال نفوذ حکومت ها بوده است. در دوره پهلوی اول برای تنظیم بازار از ابزارهای مختلفی استفاده شد؛ یکی از این ابزارها نهاد بلدیّه بود. نهاد نوپایی که دیرزمانی از تأسیس آن نمی گذشت و در دوره پهلوی اول به عنوان ابزاری در دست حاکمیت در جهت نوسازی جامعه استفاده می شد و از این جهت نهاد پر اهمیتی بود. یکی از وظایفی که بر عهده بلدیّه نهاده شده بود، تنظیم بازار و جلوگیری از قحطی و کمبود کالاهای اساسی در شهر بود. در راستای این وظیفه،بلدیّه امکان مداخله در امور مربوط به بازار را یافت و تا حدی بر اصناف گوناگون کنترل پیدا کرد. در همین راستا بلدیّه به گسترش فضای فیزیکی بازار پرداخت، از سدمعبر توسط کسبه جلوگیری کرد، به بهداشت مواد غذایی که در بازار ارائه می شد، پرداخت و از همه مهم تر به تنظیم بازار کالاهای اساسی مانند نان و گوشت پرداخت. در کنار مخالفت هایی که بخش سنتی جامعه با این تغییرات داشت گروه های دیگر جامعه از این اقدامات رضایت داشتند و حتی برخی از اصناف خواستار ورود بیشتر بلدیّه در امور مربوط به بازار و صنف هایشان بودند. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی و بر اساس بهره گیری از اسناد و روزنامه های دورة پهلوی اول تنظیم شده است. هدف این تحقیق بررسی فعالیت های نهاد نوپای بلدیّه در زمینه چگونگی عرضه و تقاضای کالاهای اساسی و کنترل و تنظیم بازار است و سعی دارد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که در اثر فعالیت های بلدیّه در این زمینه چه تغییراتی در وضعیت معیشت مردم ایجاد شد؟ در پاسخ به این پرسش به وظایف مشخص شده بلدیّه در این زمینه پرداخته می شود و سپس اقداماتی که این نهاد در زمینه کنترل اقلام معیشتی مردم انجام داد را بررسی کرده، به اعتراضات و شکایات مردم پرداخته و در نهایت نتیجه فعالیت نهاد بلدیّه در این زمینه ذکر می شود.

۷۷۴.

سیاست مذهبی سلطان حسین بایقرا(مطالعة موردی: تأثیر بر تشیع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حمیده شهیدی

منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال هشتم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: خراسان تیموریان سلطان حسین بایقرا مذهب شیعه اثنی عشری امیرعلیشیر نوایی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۱۵ تعداد دانلود : ۳۵۸۶

حکومت 38 سالة سلطان حسین بایقرا(873- 911ق) که مقارن با واپسین سال های حکمرانی خاندان تیموری در ایران و همزمان با تشکیل حکومت صفویه است، از نظر چگونگی برخورد با مذهب شیعه و سیاست مذهبیِ اتخاذشده در قبال آن، مورد توجه است. در بیشتر تحقیقات کنونی به وضعیت عمومی مذهب تشیع در دوره تیموریان و به طور مختصر به گرایش مذهبی سلطان حسین و فضای مذهبی حاکم در این عهد پرداخته شده است، اما نگارنده این نوشتار بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از منابع تاریخی، شرح حال ها، تذکره ها، نامه ها و مکاتیب این دوران، علاوه بر گرایش مذهبی سلطان حسین و وضعیت مذهبی شیعیان در قلمرو وی، به تبیین علل گرایش این سلطان به مذهب شیعه و پیامدهای سیاست مذهبی او بر تشیع بپردازد.

۷۷۵.

پنهان در تاریخ؛ زنان و نقش اقتصادی آنان در ایران عصر قاجار و پهلوی

نویسنده: والنتین مقدم مترجم: سید حسن قریشی کرین خدیجه پهلوانی

منبع: تاریخ نو پاییز ۱۳۹۵ شماره ۱۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان

تعداد بازدید : ۱۴۷۰ تعداد دانلود : ۳۶۶۳

یک نسل قبل مورخ طرفدار حقوق زنان در بریتانیا، شیلا روبوثام(1974م) پرسشی را با این مضمون مطرح نمود که «چرا نقش زنان در تاریخ ناپیداست؟» او تلاش نمود تا گستره ای در مورد تاریخ زنان یافت نماید. چندین سال بعد، گایا تری اسپیواک(1988) نیز سوالی مطرح نمود که می توان در این مورد به جزیئات نیز پرداخت و ابعاد جدیدی به آن افزود. در سرتاسر دوره مارکسیستی در مورد ارتباط بین تقسیم جنسیتی و روش تولید تحقیقاتی صورت پذیرفت. همچنین گزارش قطعی انگل در مورد وضعیت خانواده و بازآفرینی (تاریخ جهانی در مورد نابودی جنس مونث) متعاقبا توسط تحلیلگران به فراموشی سپرده شد و توجه عمده آنان فقط به طبقه اصلی(مردان کارگر) معطوف بود. این مضامین چارچوب مقاله را دربر می گیرد و در مورد تاریخ و تاریخ نگاری طبقه زنان کارگر در ایران به بحث می پردازد.

۷۷۶.

بررسی روانشناسی سیاسی - اجتماعی از دیدگاه ابن خلدون

نویسنده: آرزو شریفی

منبع: تاریخ نو تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: روانشناسی اجتماعی ابن خلدون روانشناسی سیاسی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۸۳ تعداد دانلود : ۸۰۸

ابوزید عبدالرحمن ابن خلدون (۸۰۸- ۷۳۲ه / ۱۴۰۶–۱۳۳۲م) یکی از بزرگترین اندیشمندان گران مایه اسلامی است که کتاب «العبر» در هفت جلد به او تعلق دارد. مقدمه این کتاب یکی از عظیم ترین شاهکارهای فلسفی، تاریخی و جامعه شناسی در عالم اسلام بشمار می رود و نام ابن خلدون نیز به خاطر همین پیشگفتار پرآوازه گشته است. همچنین مرتبه فلسفی ابن خلدون تقریباً بطور کامل تحت الشعاع شهرت وی در مقام جامعه شناس و نظریه پرداز تاریخ قرار گرفته است. وی از مورخانی است که جامعه را از منظر «روان شناسی» نگاه کرده و تلاش دارد که حوادث اجتماعی را از راه تحلیل روانی در جامعه مطالعه کند. بر این اساس این پژوهش به دنبال بررسی روانشناسی اجتماعی و سیاسی از دیدگاه ابن خلدون می باشد.

۷۷۷.

بررسی زندگینامه شهید سپهبد علی صیاد شیرازی (با تأکید بر ایثار و رشادت شهید)

نویسنده: عبدالله مصلحی عظیم صلاحی کجور

منبع: پژوهش ملل دوره اول مهر ۱۳۹۵ شماره ۱۰

کلیدواژه‌ها: ایثار صیاد شیرازی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها

تعداد بازدید : ۱۳۵۰ تعداد دانلود : ۱۳۱۰۲

۷۷۸.

مقایسه ای بین روش های نمونه برداری فعال و غیر فعال در مخازن نگهداری از منابع آرشیوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نگار رئیس نیا

منبع: گنجینه اسناد سال بیست و ششم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۳)

کلیدواژه‌ها: پایش آلودگی بیولوژیک نمونه برداری از هوا مخازن منابع آرشیوی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۹۱ تعداد دانلود : ۵۳۲

هدف: هوا به عنوان منبعی از ریزاندامگان ( میکروارگانیسم ها ) دارای نقش مهمی در ایجاد آلودگی های بیولوژیک و آسیب های جدی در منابع آرشیوی می باشد؛ از این رو پایش میکروبی منظم هوای مخازن (در راستای سیاست های حفاظت پیشگیرانه) برای شناسایی و اصلاح شرایط بحرانی، اجتناب ناپذیر است. هدف از این مطالعه ارزیابی سطوح آلودگی بیولوژیک هوا در مخازن نگهداری از منابع آرشیوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا، با روش های نمونه برداری فعال و غیر فعال، و بررسی وجود ارتباط بین نتایج حاصل از این دو روش می باشد. روش ها:در این مطالعه نمونه برداری از هوای مخازن به دو روش: فعال (استفاده از دستگاه ایرسمپلر)، و غیر فعال (روش پلیت گذاری) بر اساس استاندارد ISO 14698-1:2003، انجام شد. پس ازتعیین تعداد کلی ریزاندامگان زنده و قابل کشت (TVC)، و شناسایی آنها با روش های میکروبیولوژی، همبستگی میان نتایج حاصل از دو روش و توزیع فراوانی گروههای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: در میان قارچ های جدا شده جنس های Penicillium، Cladosporium و Aspergillus دارای بالاترین فراوانی در هردو روش نمونه گیری فعال و غیر فعال بودند. بررسی درصد فراوانی باکتری های آلاینده هوای مخازن، در هر دو روش نمونه برداری، نشاندهنده غالبیت باکتری های گرم مثبت میله ای ( و رشته ای) اسپور دار، از قبیل گونه های جنسBacillusو Streptomyces، می باشد. تحلیل آماری با نرم افزار SPSS ، همبستگی دو روش ارزیابی کننده کیفیت هوا را تائید نمود. مقایسه توزیع فراوانی گروههای مختلف نشانگر عملکرد بهتر روش فعال برای جداسازی جنس های قارچی می باشد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از هر دو روش به منظور ارزیابی کلی آلودگی هوا، درپایش های ادواری مخازن، قابل استناد می باشد.

۷۷۹.

چند نکته ی تازه درباره ی تاریخ گذاری نامه ی تنسر به گُشْنَسْپ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: شهرام جلیلیان

منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال هفتم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۸

کلیدواژه‌ها: ساسانیان خسرو انوشیروان اردشیر بابکان تَنْسَر نامه ی تَنْسَر به گُشْنَسْپ

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۴۶ تعداد دانلود : ۱۰۱۱

درباره ی تاریخ گذاری نامه ی تنسر دیدگاه های گوناگونی وجود دارد. به عقیده ی پاره ای از پژوهندگان، نامه ی تنسر، دوره ی اردشیر بابکان نوشته شده است و آگاهی های این نامه، به طور کامل، رخدادهای دوره ی آغازین تاریخ ساسانیان را بازتاب می دهند؛ امّا در دوره ی خسرو انوشیروان (۵۳۱-۵۷۹ م) و همچنین در هنگام ترجمه ی نامه ی تنسر به عربی، پاره ای آگاهی ها و گفتارهای تازه به این نامه افزوده اند. دیگران عقیده دارند که نامه ی تنسر دوره ی خسرو انوشیروان و برای مشروعیّت دادن به آیین ها و قوانین و نهادهای تازه ای که خود وی به وجود آورده بود، ساخته و پرداخته شده است تا اندیشه ها و نوآوری ها و تغییراتی که در این نامه دیده می شوند، پدیده ای کهن و از روزگار اردشیر بابکان شناخته شوند. حتی نامه ی تنسر را از ساخته های دوره ی یزدگرد سوم (۶۳۲ ۶۵۱م.) برای بازسازی شاهنشاهی ناتوان و آشفته ی ساسانیان هم شناخته اند. در این پژوهش، با مطالعه ی پاره ای آگاهی ها و اشاره ها در نامه ی تنسر که چندان دیده نشده است، کوشش خواهد شد که چند نکته ی تازه برای تاریخ گذاری نامه ی تنسر به خود دوره ی اردشیر بابکان بررسی و تحلیل شود.

۷۸۰.

مطالعة تطبیقی عناصر فراداده ای سازماندهی نقشه های جغرافیایی در مراکز جغرافیایی، آرشیوی، کتابخانه ای و موزه ای ایران با استانداردهای توصیفی بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: معصومه کربلاآقایی کامران نگار زارع رویا برادر

منبع: گنجینه اسناد سال بیست و ششم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۳)

کلیدواژه‌ها: سازماندهی عناصر فراداده ای نقشه های جغرافیایی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات

تعداد بازدید : ۱۰۱۳ تعداد دانلود : ۵۷۸

هدف: پژوهش حاضر به بررسی و تعیین عناصر فراداده ای جهت سازماندهی نقشه های جغرافیایی به عنوان یک منبع اطلاعاتی باارزش در مراکز جغرافیایی، آرشیوی، کتابخانه ای و موزه ای ایران پرداخته است. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش به روش پیمایشی توصیفی تحلیل محتوا انجام پذیرفته و داده ها از طریق سیاهه وارسی و پرسشنامه گردآوری شده اند. جامعه این پژوهش شامل 10 استاندارد توصیفی بین المللی، کاربرگه 9 سازمان دربردارنده نقشه های جغرافیایی و 6 منبع اطلاعاتی مرتبط با نقشه های جغرافیایی است. نتایج حاصل از پژوهش با استفاده از آمار توصیفی مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. یافته ها: در کل 209 عنصر فراداده ای برای سازماندهی نقشه های جغرافیایی شناسایی شد. در میان آنها 59 عنصر در کاربرگه ها، 198 عنصر در استانداردها و 25 عنصر در منابع اطلاعاتی مطرح شده است. از 20 عنصر در هر سه بخش بررسی شده استفاده شده است. کاربرگه سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی کامل ترین کاربرگه توصیفی بود. در آن علاوه بر عناصر فراداده ای متداول توصیفی اسناد، داده های ریاضی نقشه نیز منظور شده است

درخت حوزه‌های تخصصی