تحلیلی بر مؤلفه ها و شاخصه های مؤثر بر تغییرات جمعیتی و چشم انداز پیش رو درافق 1430(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
اسلام و مطالعات اجتماعی سال ۱۱ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۴۱)
198 - 229
حوزه‌های تخصصی:
این پژوهش با رویکرد توصیفی، تحلیلی و بررسی اسنادی، به تحلیل مؤلفه های ساختار جمعیتی و متغیرهای مؤثر بر تغییرات جمعیتی کشور و چشم انداز پیش روی در افق 1430 می پردازد. به طور عمده دو مؤلفه مهم «ترکیب» و «حرکت» جمعیت، برای تغییرات جمعیتی وجود دارد که برای هر یک، شاخصه هایی مطرح هست؛ شاخصه های ترکیب جمعیتی، توزیع و تراکم ناهمگون جمعیت، ساخت سنی و جنسی، هویت قومی و نژادی و شاخصه های حرکت جمعیتی، باروری، رشد جمعیت، سالخوردگی، مهاجرت، شهرنشینی، زناشویی و کاهش ازدواج و افزایش طلاق می باشد. به نظر می رسد با تداوم وضعیت موجود جمعیت، در افق 1430 باید شاهد رشد منفی جمعیت باشیم. یافته های پژوهش حاکی از این است که از میان چهار سناریوی «رشد حداکثری»، «ثبات باروری»، «کاهش باروری با شیب ملایم» و «کاهش شدید باروری»، دو سناریوی نخست برای جمعیت کشور امکان تحقق ندارد. تحقق دو سناریوی سوم و چهارم نیز محتمل الوقوع هستند؛ البته به شرط تلاش جدی و مستمر مسئولان و متولیان فرهنگی کشور برای موانع زدایی از مشکلات مربوط به ازدواج جوانان و تشکیل به هنگام خانواده برای آنان. با عنایت به عوامل شتاب زای بحران جمعیتی، و آمارهای غیررسمی کاهش شدید جمعیت به کمتر از 1 درصد، بسیار زودتر از افق 1430 رشد جمعیت کشور منفی خواهد شد.