اصل علیت و جایگاه آن در فلسفه ی ابن سینا و حکمت صدرایی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مسئله ی علیت و پرسش از چرایی امور جزو نخستین مسائلی است که ذهن هر متفکری را به تأمل واداشته است. ابن سینا و ملاصدرا، به عنوان دو فیلسوفِ ملتزم به اصل علیت، به طور مبسوط به این مسئله پرداخته اند. ابن سینا مطابق نظام فکری و مبانی فلسفی خودْ اصل علیت را توجیه و تبیین می کند. علیت در نگاه وی فرعِ بر پذیرش کثرت و تباین پدیده ها با یکدیگر است؛ یعنی علت و معلول هریک دارای وجودی مستقلّ اند؛ زیرا ازنظرِ وی حقیقت معلولْ وجود رابطی و از نوع اضافه ی مقولی است؛ درمقابلْ ملاصدرا با استفاده از مبانی حکمت متعالیه، با گذر از تشکیک وجود و برهانی نمودن نظریه ی وحدت شخصی وجود، و با تحلیلی نو از اصل علیت، نظام تجلّی و ظهور را جایگزین می نماید، حقیقت معلول را وجود رابط و از نوع اضافه ی اشراقی قلمدادمی کند و آن را جلوه و شأنی از شؤون علت می داند و برای آن هویتی جز مظهریت و فقر ذاتی و عین الربط بودن به علت حقیقی که عین غنا و بساطت است قائل نمی شود؛ بنابراین رابطه ی خداوند با عالم هستی، از رابطه ی علت و معلول، به رابطه ی ظاهر و مظهر تبدیل می شود. وی با سلب کثرات و معالیل از حقیقت وجود، برای توجیه کثرات عالم و نادیده نپنداشتن اصل علیتْ «کثرت ظهوری» را جایگزین «کثرت وجودی» نموده است.The Principle of Causality and Its Place in the Philosophy of Avicenna and Sadra's Wisdom
The issue of causality and the question of why things happen are among the first issues that have made every thinker ponder. Avicenna and Mulla Sadra, as two philosophers committed to the principle of causality, have dealt with this issue in detail. Avicenna justifies and explains the principle of causality in accordance with his intellectual system and philosophical foundations. In his view, causality is a subsidiary to the acceptance of the plurality and contrast of phenomena with each other; that is, cause and effect each have an independent existence; because in his view, the truth of the effect is a relational existence and of the type of categorical addition; In contrast, Mulla Sadra, using the principles of transcendental wisdom, bypassing the doubt of existence and proving the theory of the personal unity of existence, and with a new analysis of the principle of causality, replaces it with the system of manifestation and appearance, and considers the reality of the effect as a relational existence and an additional type of illumination, and considers it a manifestation and a state of the states of the cause, and does not attribute to it any identity other than manifestation and intrinsic poverty and being identical to the true cause - which is identical to richness and simplicity; therefore, the relationship of God with the universe is transformed from the relationship of cause and effect to the relationship of appearance and manifestation. By removing multiplicity and causes from the truth of existence, he has replaced existential multiplicity with multiplicity of appearance in order to justify the multiplicity of the world and not to ignore the principle of causality.
تبلیغات
