فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸٬۷۴۱ تا ۸٬۷۶۰ مورد از کل ۷۳٬۹۷۵ مورد.
حوزه های تخصصی:
در ادیان الهی، منطق رابطه خدا با انسان و جهان نقش تاثیر گذاری بر تدوین الهیات آن دین دارد، به گونه ای که در ادوار تاریخی، هندسه الهیاتی ادیان دستخوش تغییر بوده است. در این میان مسیحیت نیز از این قاعده مستثی نبوده تا آنجا که منطق الهیاتی آن از فراباشندگی خدا نسبت به انسان و جهان در دوره آباء و قرون وسطی به فروباشندگی آن در دوره معاصر دستخوش تغییر شده است. این تحقیق به دنبال بررسی این مسأله در عهد جدید است تا با احصاء فقرات عهد جدید و با روش تحلیلی انتقادی، به ارزیابی این ارتباط بپردازد. از مهمترین یافته های این تحقیق می توان به خالقیت همه جانبه خداوند، ارتباط خداوند با انسان ها از طریق انبیاء و مسیح، ستایش و عبادت خدا به عنوان پل ارتباطی مابین انسان ها و خداوند، شأن والای جهان خلقت و ارتباط همیشگی خداوند با آن، بهره وری و ارتباط همه جانبه انسان از جهان طبیعت با هدف خودشناسی، خداشناسی و درک تنعمات ملکوت الهی اشاره نمود..
برهان و تأویل دو روی روش تفسیری ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از گرایش های تفسیری مورد توجه مفسّران در فهم قرآن، تفسیر فلسفی است. تکیه بر اصول عام فلسفی و بهره گیری از استدلال های برهانی، مهمترین ویژگی تفسیرهای فلسفی به شمار می آید. با مرور در جریان فکر فلسفی درمی یابیم که ابن سینا نخستین فیلسوف مسلمانی بوده که به معنای مصطلح تفسیر، بر برخی آیات و سوره های قرآن تفسیر نوشته است. باور به ماهیت معرفت شناسانه وحی و از سنخ ادراکات یقینی دانستن آن، تکیه بر جایگاه قرآن به مثابه منبع معرفت و تبیین باطنی از آیات، مهم ترین مبانی ابن سینا در تفسیر قرآن است. حضور آیات قرآنی در نظام فلسفی ابن سینا گاه به عنوان دلیل، گاه استشهاد و گاه اقتباس است. با تعمّق در آثار تفسیری ابن سینا درمی یابیم که تبیین های وی از قرآن را نه می توان یکسره تفسیر به معنای مصطلح نامید و نه سراسر تأویل تطبیقی. او در تبیین کلام وحی گاهی با توجه به قواعد صحیح و منابع معتبر تفسیری، با روشی برهانی به تفسیر قرآن می پردازد؛ گاهی نیز با روش تأویلی به تحمیل دیدگاه ها و اندیشه های فلسفی خویش بر آیات قرآن روی می آورد که در مواردی مصداقی از تفسیر به رأی محسوب می شود. در پژوهش حاضر پس از تبیین رویکردهای دوگانه در ارزیابی تفاسیر فلسفی، ضمن استخراج مبانی تفسیری ابن سینا، بر مبنای معیارهای تفسیرپژوهی به روش شناسی آثار تفسیری وی خواهیم پرداخت.
مهریه های سنگین و نقش حاکمیت
حوزه های تخصصی:
مهریه های سنگین، اموال تعیین شده بواسطه عقد ازدواج است که به طور معمول نه امکان فعلی و نه قابلیت بالقوه برای پرداخت آن وجود داشته باشد. در رابطه با حکم اولی، وجوه بطلان و نقش حاکمیت در صورت تزاحم حکم اولی با ملاکات اهم، بحث و نظرهایی مطرح است.در پژوهش حاضر با تکیه بر منابع فقهی - اصولی و روش تحلیلی، از حکم اولی جواز برای مهریه های سنگین، جایز نبودن در صورت فقدان قدرت تسلیم از سوی متعهد و یا فقدان قصد، مبانی مختلف پیرامون جایگاه مهر در عقد (عوض و یا شرط بودن مهریه) و احتمال بطلان به جهت سفهی بودن در برخی موارد، سخن رفته است؛ وجود مجال برای دخالت حاکمیت در صورت تزاحم جواز تعیین مهریه های سنگین با مصالح اهم و همچنین اقدامات حکومتی متصور نظیر الزام به پرداخت بالفعل، اخذ وثیقه و یا احراز قدرت تسلیم در حین عقد از دیگر وجوه مهم بحث است.
چیستی، ضرورت و مراحل تفکر نقدی
حوزه های تخصصی:
بحث از تفکر نقدی به عنوان یک شاخه علمی سابقه چندان درازی در ادبیات دانش ندارد. تفکر نقدی در صدد نقد روشمند اندیشه ها و آثار دیگران است. مقصود از آثار دیگران که موضوع نقد قرار می گیرد، امری عام است و شامل مکتوبات مختلف علمی، ادبی، هنری، یا سخنرانی و شاخه های دیگری مانند نقاشی، فیلم، تئاتر می شود. گاهی این کار به صورت رویارویی و مواجهه چهره به چهره با صاحب اثر و اندیشه صورت گرفته که نام مناظره نیز بر این گونه مواجهه اطلاق شده است و گاهی این مواجهه به صورت غیرحضوری بوده و به صورت مکتوب، اندیشه و آثار دیگران ارزیابی شده است که آن را نقد نیز نامیده اند. در تاریخ پر فراز و نشیب علم، این گونه مواجهه ها را می توان پیگیری کرد. در این پژوهش، سه محور اساسی مورد بررسی قرار گرفته است: اول چیستی تفکر نقدی؛ دوم ضرورت آن و سوم مراحل تفکر نقدی. هدف پژوهش علاوه بر تبیین ماهیت تفکر نقدی و معرفی مراحل آن، نشان دادن ضرورت توجه بیشتر و جدی تر به مسئله نقد در محافل و مراکز علمی است که امروزه متأسفانه کمتر به نقد روشمند توجه می شود. روش پژوهش توصیفی و تحلیلی است. ازجمله نتایج پژوهش، نشان دادن توجه به مسئله نقد در میراث دینی و بیانات معصومان (ع) و ضرورت آن است. همچنین نگاهی به مراحل چهارگانه نقد یک اندیشه و بیان تفاوت آن با انتقاد صرف، از دیگر نتایج این پژوهش است.
ارتباط رسوم اصحاب رس با نوروز و واکاوی سندی و دلالی روایات نوروز
حوزه های تخصصی:
بایسته های حوزه و القائات فقه سیاسی در نجف و قم
منبع:
حوزه دوره جدید تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۱
122 - 134
حوزه های تخصصی:
نیازهای متعالی انسان از نگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت سال بیست و نهم بهمن ۱۳۹۹ شماره ۲۷۸
55-66
حوزه های تخصصی:
بشر امروز در شناخت بسیاری از مسائل انسان شناختی، ازجمله نیازهای واقعی انسان به خطا رفته و آن را به اموری حیوانی تقلیل داده و همین خطا او را به ورطه بحران هویت و فساد کشانده است. از دیدگاه قرآن کریم، انسان نیازهایی فرامادی و متعالی دارد و کمال او در گرو تأمین همین نیازهاست. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر تفسیر موضوعی به بررسی بنیادی ترین نیازهای متعالی انسان از منظر قرآن می پردازد؛ طبق این پژوهش، بنیادی ترین این نیازها عبارتند از: نیاز به دین و ابعاد آن، یعنی خداشناسی، راه و راهنماشناسی و معادشناسی؛ همچنین انسان برای رشد و تعالی روحی نیازمند پرستش خداوند و رعایت احکام و ارزش های الهی است؛ عزت خواهی، کرامت طلبی و فضیلت خواهی و همچنین آرامش روحی، شادی معنوی و محبت حقیقی که در سایه حیات طیبه دینی میسر می گردد، بخشی دیگر از همین نیازهاست. چگونگی تأمین صحیح این نیازهای متعدد و متنوع، در حقیقتی به نام دین الهی به انسان عرضه شده است.
تبیین هستی شناختی نیاز انسان به دین از منظر حکمت متعالیه؛ با تأکید بر دیدگاه آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بسیاری از دین داران، هرچند به دلیل فطرت خدادادی، به دین و دینداری گرایش دارند، اما دلیل عقلی و منطقی متقنی برای دیندار بودن خود ندارند. دینی که فاقد پشتوانه عقلی و منطقی است، حضور تأثیرگذار و مؤثری در زندگی نخواهد داشت و آن گونه که باید و شاید، بر روابط فردی و اجتماعی انسان حاکم نیست. در این مقاله سعی شده با استفاده از مبانی حکمت متعالیه و با تأکید بر دیدگاه آیت الله جوادی آملی و با روش تحلیلی توصیفی، علل نیاز انسان به دین و دینداری به طور عمیق و دقیق تحلیل گردد. در همین راستا، ابتدا تعریف دقیقی از انسان به دست داده شده و با تأمل و تمرکز بر روی انسانیت انسان و گذار از سایر نیازهای روبنایی، نیاز بنیادین انسان به دین اثبات گردیده است؛ منظری که در تحقیقات مشابه کمتر به آن عنایت شده است. نیاز انسان به دین، در هستی او ریشه دارد و تعالی و کمال حقیقی این موجود، جز در سایه عمل به دین به ثمر نخواهد نشست.
سیر تطور منجی باوری در عهدین با تکیه بر عنوان پسر انسان
حوزه های تخصصی:
در طول تاریخ همواره اعتقاد به منجی، دستخوش حوادث و القائات خاصی بوده است. اعتقاد به این آموزه بسته به شرایط جامعه متفاوت بوده، گاهی دارای شدت و گاهی دارای رخوت بوده است. گاهی منجی را با رسالتی قومی و این جهانی و گاهی او را فراقومی و فراکیهانی تصور میکردند. در هرصورت، این آموزه در طول تاریخ همواره در حال تغییر و تحول بوده است. عناوین مختلفی برای مفهوم منجی آخرالزمان در کتابهای عهد عتیق و عهد جدید ذکرشده است؛ یکی از این عناوین که مخصوصاً در عهد جدید، مکرر برای منجی آخرالزمان ذکرشده، عنوان «پسر انسان» است. این واژه، معنا و رسالتی فراتر ازآنچه برای ماشیح در یهود ذکر شده را برای منجی آخرالزمان ارائه میدهد. نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی–تحلیلی، سیر تطورات و تحولات منجی باوری با تکیه بر عنوان «پسر انسان» و بسترهای شکلگیری اعتقاد به «پسر انسان» به عنوان منجی آخرالزمان را کنکاش نموده و سیری را که در معنا و مفهوم منجی آخرالزمان در هریک از کتابهای عهد عتیق و جدید رخ داده، بررسی کرده است.
ساخت و اصلاح شخصیت اخلاقی و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه شهید مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف پژوهش حاضر، ساخت و اصلاح شخصیت اخلاقی و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه شهید مطهری بود. اخلاق ازجمله مهم ترین ابعاد شخصیت انسان است و موضوع «شخصیت اخلاقی»، زیرشاخه ای از مباحث مطرح در روان شناسی اخلاق به حساب می آید. مسئله مهم در این باره از این سؤالات آغاز می شود که آیا شخصیت اخلاقی، از قبل تولد شکل گرفته و به صورت طبیعی در نهاد انسان قرار دارد یا اکتسابی است؟ اگر شکل دهی به آن اکتسابی است، چه عواملی در شکل گیری و اصلاح آن مؤثر است؟ و اگر شخصیت اخلاقی به دلایلی دچار انحراف شد، آیا امکان اصلاح در آن وجود دارد؟ باتوجه به سؤالات مطروحه، این پژوهش درصدد است پس از بررسی دیدگاه شهید مطهری پاسخی برای این مسائل بیابد. روش انجام پژوهش، توصیفی تحلیلی و با استفاده از روش تحلیل متن صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که برخلاف برخی از فلاسفه غربی که رویکردی تک بعدی نسبت به این موضوع دارند، شهید مطهری اندیشمندی جامع نگر بوده و بینشی وسیع و همه جانبه نسبت به مسائل دارد. وی علاوه بر پذیرش موضوع ساخت و اصلاح شخصیت اخلاقی، همچنین آن را متأثر از عوامل گوناگونی نظیر سن، والدین، تهذیب نفس، وجدان، حکمت، ایمان، الگوپذیری و اختیار می داند. ازاین رو می توان ادعا کرد که دیدگاه او در ارتباط با این موضوع از جامعیت ویژه ای برخوردار است.
راهکارهای مقابله با عوامل گسست خانواده از منظر روایات اهل بیت (ع)
حوزه های تخصصی:
نهاد خانواده کوچک ترین نظام اجتماعی است که ثبات و استحکام آن مؤثر در ثبات جامعه و مصون ماندن آن از پیامدهای سوء ناشی از این عدم ثبات دارد. از هم گسیختگی نهاد خانواده که غالباً در قالب طلاق پدیدار می شود، تأثیرات نامطلوبی بر پیکره اجتماع دارد که جلوگیری از آن را با شناخت عوامل طلاق و راهکارهای پیشگیری از آن اجتناب ناپذیر می سازد. بالا رفتن میزان طلاق در عصر حاضر سبب شده است که مسئله طلاق در جوامع اسلامی موردتوجه ویژه قرار گیرد. در خیلی از موارد حتی گروهی آن را به عنوان نشانه ای برای از میان رفتن خانواده در مهر و موم های آینده تلقی کرده اند. غالباً گفته می شود که امروزه مردم با غم و تشویش کمتری در مقایسه با گذشته به ازدواج روی می آورند، چراکه طلاق برای آنان در حکم بیمه ای تلقی می شود و در صورتی که ازدواج ایجاد مشکل کرده و یا حالت موفقیت آمیز و خشنود کننده ای برای آن ها نداشت می توانند آن را رها کنند. ضرورت مسئله موجب شد که با بهره گیری از روش توصیفی و تحلیلی راهکارهای مقابله با عوامل گسست خانواده از منظر احادیث معصومین (ع) مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. برآیند پژوهش نشان می دهد مهم ترین و حیاتی ترین راهکارهای مقابله با عوامل گسست خانواده عبارت اند از: داشتن شرایط مساعد برای ازدواج، توجه به مسائل معنوی و دینی، دقت در انتخاب همسر، تشکیل محکمه داخلی خانوادگی، خوش رفتاری، گذشت، کنترل خشم، اظهار عشق و علاقه، حفظ حقوق همسر و صداقت. همچنین مشخص شد که در صورت شناخت و عمل به راهکارهای ارائه شده، جامعه اسلامی دیگر شاهد سیر صعودی آمار طلاق و اضمحلال و فروپاشی خانواده ها نخواهد بود.
چشم انداز جامعه منتظر در اندیشه حضرت آیت الله خامنه ای
منبع:
جامعه مهدوی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲
61 - 85
حوزه های تخصصی:
این مقاله با عنوان چشم انداز جامعه منتظر در اندیشه حضرت آیت الله خامنه ای به بررسی و تحلیل آرا و اندیشه رهبر معظم انقلاب در مورد آینده مطلوب جامعه منتظر و دورنما و چشم انداز آن پرداخته است. در این مقاله با بهره مندی از روش تدوین چشم انداز و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، به توصیف و تحلیل نقلی-عقلی داده ها پرداخته و الگوی مطلوب از جامعه منتظر را به دست داده است. برای دست یابی به چشم انداز جامعه مطلوب در اندیشه ایشان، داده ها در دو بخش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند؛ بخش اول، ایدئولوژی بنیادی که شامل ارزش های بنیادی و اهداف بنیادی (دلیل وجودی) است؛ بخش دوم، آینده چشم اندازی که شامل بی هگ ها (= اهداف جسورانه) و توصیف زنده آینده است. در اندیشه رهبر معظم انقلاب، چشم انداز جامعه منتظر، عبارت است از: جامعه و دولت اسلامی در حال حرکت به سمت صلاح و عدالت و توانمندی؛ با امید و آمادگی و پویایی بسیار بالا برای نزدیک کردن زمینه های ظهور و نصرت امام زمان عج و ایفای نقش مهم در تحولات جهانی و شکل گیری تمدن نوین اسلامی.
بررسی طرح واره ای استعاره های "تقوا" در خطبه های نهج البلاغه بر مبنای مدل ایوانز و گرین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
معنا شناسی شناختی یکی از نظریه های مطرح در شاخه های معناشناسی است. از جمله فرایندهای مفهومی که معنا شناسان شناختی به آن پرداخته اند، طرح واره های تصوری است. طرح واره ها سطح اولیه ساخت شناختی زیربنای استعاره اند که امکان ارتباط میان تجربیات فیزیکی ما را با حوزه های شناختی پیچیده تری فراهم می کنند. ایوانز و گرین (از جمله زبان شناسان شناختی)، طرح واره های تصوری را زیر مجموعه ای از «تجسم و ساختار مفهومی» معرفی می کنند. در همه ادیان مفهوم «تقوا» یکی از مفاهیم انتزاعی است. درک «تقوا» از تجربه مستقیم ما خارج است. حضرت علی(ع) در نهج البلاغه، جهت معرفی تقوا و پیامدهای آن، از طرح واره های تصوری استفاده کرده و با تنزّل معنویّات به قلمرو محسوسات، این مفهوم معنوی را در سطح فهم همگان به ویژه اعراب صدر اسلام قرار می دهد. غایت جستار حاضر بررسی بازنمودِ طرح واره های تصوری «تقوا» در خطبه های نهج البلاغه بر مبنای مدل «طرح واره های ایوانز و گرین» در چهارچوب معنا شناسی شناختی با روش توصیفی–تحلیلی است. شواهد نشان می دهد، طرح واره های نیرو، حرکتی، ظرف بودگی، اتّحاد، فضا، تعادل، همسانی و موجودیّت )شیء) در بافت متنی احادیث وجود دارد. طرح واره قدرتی و سپس طرح واره همسانی و موجودیّت بیشترین بسامد را داشته اند که این می تواند توجیه شناختی داشته باشد. به نظر می رسد، طرح واره قدرتی در این زمینه، طرحی از تجربه، فرهنگ و نظام زندگی مردم باشد و بتوان دو طرح واره همسانی و موجودیّت را با تمایل ذهنی افراد به ایجاد همانندسازی میان آنچه پیرامون آنهاست، توجیه کرد. همچنین مفاهیم مختلفی در شکل گیری طرح واره های تقوا نقش داشته اند. از آن جمله عبارتند از: بدن، جانور، گیاه، خوراکی، اشیاء، مکان، عناصر طبیعی و عناصر چهارگانه.
سلوک معنوی در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۱
129 - 151
حوزه های تخصصی:
با وجود اختلاف در تعاریفی که متخصصان از معنویت داشته اند، اکثر این تعریف ها در این خصوصیت توافق دارند که معنویت یک سبک رفتاری است که همه زندگی شخص را در مسیر ارتباط با یک امر قدسی جهت می دهد. با مرور تمام قرآن و روش کدگذاری و نظم دهی مفهومیِ آیات آن می یابیم که نزدیک ترین محتوای قرآنی به این خصوصیت، تقرب جستن و تلاش برای نزدیک شدن به خداوند به عنوان رفتاری نسبتاً پایدار در زندگی است. بنابراین معنویت قرآنی در واقع، سلوکی با ویژگی های خاص است. مبنای روان شناختیِ این سلوک امید داشتن به خدا و آخرت، و مقصد آن، خدایی با جمیع صفاتی است که هر کدام به نحوی مشوق این سلوک هستند. چیستی، مبنا و مقصد معنویت در قرآن، هسته مرکزی آن هستند. قرآن ملازمات و موانع این سلوک و نیز پیامدهای آن را که در واقع برآوردن نیازهای بنیانی انسان هستند، بیان کرده است.
تحلیل گفتمان داستان های جنسی در فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
pure life, Volume ۷, Issue ۲۱, spring ۲۰۲۰
123 - 135
حوزه های تخصصی:
امروزه با گسترش اینترنت و سهولت دسترسی به طیف وسیعی از محتوا، جوامع با خیل عظیمی از محتوا و بازنمایی ها مواجه شده اند که یکی از مؤثرترین راه های انتقال، ایدئولوژی متن و به ویژه داستان های جنسی است. کاربران و مخاطبان این داستان ها در فضای مجازی می توانند در معرض این فضا قرار گیرند که تأثیرات سوئی نه تنها بر روابط درون خانوادگی، بلکه بر ذهنیت و دیدگاه شخص نسبت به اطرافیان خواهد داشت مقاله حاضر در صدد است با استفاده از روش تحلیل گفتمان، رویکرد جامعه شناختی- معنایی ون لیوون، داستانی با مضمون رابطه جنسی با محارم (پدر و دختر) را مورد بررسی و سوگیری های ایدئولوژیک آن را نشان دهد. نتایج تحقیق نشان می دهد راوی در بستری داستان را پرورانده که از دید مخاطب امری واقعی پنداشته شده؛ در صورتی که با واکاوی آن مشخص می شود در پی رنگ روایت، ارزش ها و روابط درون خانوادگی استحاله یافته و سبک زندگی غیر مؤمنانه بسترسازی شده است.
دلالت های بنیادین سیاست گذاری تربیتی اسلامی، برگرفته از قول و سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فرهنگ رضوی سال هشتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۹
193 - 216
حوزه های تخصصی:
سیره ائمه اطهار (علیهم السلام) مملو از درس های پربار است. از آموزه های زندگی امام رضا (علیه السلام) نیز می توان برای بهبود زندگی بشر بهره های بسیار برد. یکی از آنها اقدام های سیاست گذارانه آن حضرت برای تربیت انسان هاست. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی، درصدد است دلالت هایی بنیادین در سیاست گذاری تربیتی اسلامی از سیره رضوی را استخراج کند. نتایج پژوهش حاکی از دلالت های تربیتی مانند جهت دهی به استعدادها و گرایش های متربی در فرایند تربیت، نقش اثرهای وضعی بر متربّی در فرایند تربیت؛ سیاست گذاری برای الگوهای اخلاقی و رفتاری متربّی، در فرایند تربیت؛ تشویق محور و تهدیدمحور بودن توأمان مدل تربیتی؛ توجه به گفتگومحور بودن مدل های تربیتی اسلامی؛ توجه به هماهنگی و تأثیر متقابل علم و عمل در سیاست گذاری تربیتی؛ مخاطب شناسی در فرایند تربیت؛ ضرورت سیاست گذاری برای محیط رشد متربّی است.
إعداد شامل للدلالات الهامشیه للفظه "السبیل" فی القرآن الکریم فی ضوء الأحادیث والتفاسیر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲
147 - 170
حوزه های تخصصی:
لفظه "السبیل" تحتمل فی کثیر من النصوص القرآنیه من الدلالات أکثر مما حدّه اللغویون فی کتب القوامیس والمعاجم. وتکشف الدراسات التی تمّت فی کتب وجوه القرآن و الوجوه والنظائر ، أنّ مدلولها یختلف فی الآیات المختلفه حسب السیاق والقرینه فلا یجوز أن نفترض لجمیعها مدلولا واحداً، غیر أنّ کثیرا ممّا ذهب إلیه أئمه هذا الفن وسجّلوه فی کتبهم محلّ النقد والنقاش، ولا یتناسب مع ما روی عن أئمه أهل البیت (b) والمفسّرین. حاولت هذه المقاله أن تدرس تعدد الوجوه الدلالیه لهذه اللفظه فی القرآن الکریم على ضوء نظریه الدلالات المرکزیه والهامشیه بأسلوب وصفی تحلیلی مستعینه بأحادیث المعصومین وآراء المفسّرین من جهه وأن تقارنها بما ورد فی کتب وجوه القرآن الکریم و الوجوه والنظائر من جهه أخرى، ومما توصلت إلیها هذه المقاله أنّ هذه الدلالات متشابهه فی قسم یسیر منها ومختلفه فی معظمها لم یفطن إلى الکشف عن دلالاتها مؤلّفو هذه الکتب.
نفی تلازم وجوب حفظ نظام سیاسی با مشروعیت آن(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
فقه سال بیست و هفتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۱)
93 - 121
حوزه های تخصصی:
یکی از واجبات مسلّم که در فقه در سطح یک قاعده ی عام همواره و در ابواب مختلف مورد توجه و استناد فقها قرار گرفته، وجوب حفظ نظام عام اجتماعی است. حفظ نظام سیاسی نیز افزون بر ادلّه ویژه ای که دارد، تا آنجا که در راستای حفظ نظام اجتماعی است، مشمول ادلّه آن است. در بحث از حکم حفظ نظام سیاسی، یکی از مسائل محوری و مهم، بررسی نسبت وجوب حفظ آن با اصل مشروعیت و میزان آن است. در این مقاله که با روش اجتهادی بر اساس منابع و ادله فقهی تدوین شده است یک پرسش وجود دارد که آیا وجوب حفظ نظام سیاسی بر پایه ادلّه خود، مقیّد به مشروع بودن نظام است یا نه؟ و پرسش دیگر این که با توجه به تعریفی که از مشروعیت در نظام سیاسی از نگاه فقهی وجود دارد، آیا این مشروعیت عنصری بسیط و مطلق است که تنها در یک وضع و شرایط تحقّق می یابد یا امری نسبی است و از همین رو، حکم حفظ نظام سیاسی _ بسته به شرایط مختلف _ متفاوت می شود؟ چگونگی پاسخ به این دو پرسش مهم نقش تعیین کننده ای در تعیین نوع مناسبات انسان مسلمان با نظام های سیاسی در جوامع اسلامی، دارد. آن چه در این مقاله آمده در راستای پاسخ به این دو پرسش کلی است که پس از شناخت برخی مفاهیم کلیدی بحث، در دو محور اصلی سامان یافته است.
تربیت اخلاقی بر مدار هم گرایی باورها و ارزش ها(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه اخلاق سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۸
۱۶۳-۱۸۲
حوزه های تخصصی:
نوشتار پیش رو، با مروری بر جهان بینی اسلامی، همگرایی باورها و ارزش ها و نقش آن در تربیت اخلاقی روشن و موجَه می گردد. در برداشت رایج، ارزش ها تابعی از باورها به شمار می روند و بدین ترتیب، همگرایی باورها و ارزش ها امری طبیعی می نماید. از باب مثال، توحیدباوری، ارزشِ تربیت اخلاقی توحیدبنیان و گریزان شدن از اخلاق شرک آلود را روشن می سازد. براساس هماهنگی مزبور، باید با شناخت خداوند و ایمان به وحدانیت او، به تربیت اخلاقی توحیدبنیان مجهز شد؛ لذا در چارچوب درک توحید فطری و حکمت الهی، نظر به رابطه تنگاتنگی که مابین باورها و ارزش ها برقرار است، با اتکا به هر یک از دو قلمرو کافی است تا توجه به قلمرو دیگر تداعی شود. این نوع هم گرایی به ویژه در قلمرو اخلاق، به دلیل رابطه تعاملی اخلاق و باورها، مدار تربیت اخلاقی قرار می گیرد و موجب حرکت استکمالی انسان و استحکام و کارآمدی بیشتر تربیت اخلاقی می گردد.
موطن اخذ میثاق در آیات 172 و 173 سوره اعراف از منظر علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات تفسیری سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۳
۱۰۱-۱۲۰
حوزه های تخصصی:
آیات 172 و 173 اعراف مشهور به آیات میثاق از پیچیده ترین آیاتِ قرآنی به لحاظ تفسیری است. یکی از مباحث اصلی در تفسیر این آیات بحث موطن أخذ میثاق است؛ به این معنا که، این میثاق الهی که مفاد آن ربوبیّت الهی و عبودیّت انسان است در کجا بسته شده و صحنه ای که پرسش «أ لَسْتُ بِرَ بِّکُمْ» و پاسخ «بَلی» در آن رخ نموده در کجاست؟ مفسران از دیرباز نظرهای متفاوتی درباره موطن أخذ میثاق در این آیات ابراز داشته اند؛ از جمله علامه طباطبایی عالم ملکوت را موطن أخذ میثاق می داند اما آیت الله جوادی آملی این نظر را نقد و ردّ نموده و موطن فطرت را موطن أخذ میثاق دانسته است. این مقاله در پی آن است که، پس از تقریر نظر این دو مفسر، نشان دهد: قول ملکوتی بودن أخذ میثاق با مبانی قرآنی و برهانی سازگارترست و دیگر آنکه تمام مواطنی که برای أخذ میثاق از سوی مفسّران صورت بندی شده است به دو موطن ملک و ملکوت قابل ارجاع است.