درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۷٬۰۸۱ تا ۱۷٬۱۰۰ مورد از کل ۷۹٬۹۹۱ مورد.
۱۷۰۸۱.

استثنائات اصل صلاحیت دادگاه محل وقوع جرم

نویسنده:
منبع: معارف فقه علوی سال ششم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۱ 26-47

کلیدواژه‌ها: دادرسی کیفری صلاحیت محلی احاله صلاحیت اضافی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۰۵ تعداد دانلود : ۸۱۴
دعاوی بر اساس قواعد صلاحیت ذاتی، نسبی و محلی بین دادگاه ها تقسیم می شود. اما گاهی اوقات دادرسی منظم و عادلانه و حل و فصل بهتر و سریع تر خصومت مستلزم این است دعوایی نزد دادگاهی که صلاحیت ذاتی یا صلاحیت محلی برای رسیدگی به آن دعوی را ندارد، طرح گردد. گاهی اوقات عدول از صلاحیت محلی به اعتبار سمت مرتکب اتفاق می افتد؛ نقض قاعده ی صلاحیت محلی به اعتبار سمت مرتکب از مواردی است که در نظام دادرسی کیفری ایران مورد توجه قرار گرفته است. در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ غیر از تکرار موارد قانون سابق با برخی اصلاحات بر موارد نقض قاعده ی صلاحیت محلی به اعتبار سمت مرتکب افزوده است. یکی دیگر از استثنائات صلاحیت محلی به اعتبار شرایطی عمومی به وجود می آید؛ علاوه بر موارد مذکور در ماده ی قبل، به منظور حفظ نظم و امنیت عمومی، بنا به پیشنهاد رئیس قوه ی قضاییه یا دادستان کل کشور و تجویز دیوان عالی کشور، رسیدگی به حوزه قضایی دیگر احاله می شود.
۱۷۰۸۲.

محدودیتِ تغییر شکل شیاطین جن بر مبنای متون ثقلین

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال سوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۰ 55-76

کلیدواژه‌ها: تمثل ابلیس آشکار شدن شیطان در خواب دیدن معصومان حضرت سلیمان اسماعیل فرزند امام صادق علیه السلام کلام نقلی معارف حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۸ تعداد دانلود : ۵۶۱
پیام شماری از روایات معتبر، ناتوانی شیاطین جن در آشکارشدن با سیمای پیامبر است. مهم ترین جوامع حدیثی شیعه و سنی گزارش گر این حقیقت اند. در منابع حدیثی شیعه، این حکم به اوصیای پیامبر و شیعیان خاص و در منابع شیعی و سنّی، این حکم به همه پیامبران الهی، تسری داده شده است. راه تمییز بین مکاشفه ها و خواب ها ی رحمانی و شیطانی با فهمِ درستِ این آموزه ها گِره خورده است. هدف این پژوهش، بررسی محدودیت آشکارشدن شیطان ها با تنوّع شکل، با استناد به روایات معتبر است. به این منظور، ناتوانی شیاطین از آشکارشدن «با سیمای پیامبران و جانشینانشان» و «با سیمای شیعه حقیقی» در دو گام تحلیل می شود. بررسی «روایاتِ معارض» و «ناتوانی شیطان ها از آشکارشدن با سیمای شیعه حقیقی»، از نوآوری های مقاله است.
۱۷۰۸۳.

رفتار حمایتی؛ مفاهیم مرتبط و انواع آن در منابع اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم آبان ۱۳۹۹ شماره ۲۷۵ 79-88

کلیدواژه‌ها: رفتارحمایتی منابع اسلامی نوع دوستی رفتار یاری گرانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۴ تعداد دانلود : ۵۰۰
ازجمله رفتارهای بین فردی انسان، رفتار حمایتی است که سال ها روان شناسان اجتماعی پیرامون آن به تحقیق پرداخته اند. اما سؤال اینجاست اگر در منابع اسلامی بخواهیم پژوهشی درباره رفتار حمایتی انجام دهیم، با چه مفاهیمی باید سراغ آیات و روایات رفت؟ بنابراین هدف این پژوهش، دستیابی به مفاهیم مرتبط با رفتار حمایتی و انواع رفتار حمایتی در منابع اسلامی است. بدین منظور، با روش توصیفی تحلیلی، با استفاده از تعریف رفتارحمایتی در روان شناسی و مفاهیم اخلاق اسلامی در حیطه رفتارهای بین فردی به سراغ منابع اسلامی رفته و مفاهیمی را که حاوی چند قید از قیود تعریف رفتار حمایتی در روان شناسی بودند، استخراج گردید که تعداد آنها به 28 مفهوم رسید و ارتباط این مفاهیم با رفتار حمایتی براساس قیود تعریف رفتار حمایتی در روان شناسی، تبیین گردید. سپس برای به دست آوردن روایی محتوا، از شاخص روایی محتوا CVI استفاده شد، برای این منظور، پرسشنامه ای که در آن قیود تعریف رفتارحمایتی، مفاهیم استخراج شده، تعاریف آنها و نوع ارتباطشان با رفتارحمایتی در روان شناسی، درج گردیده بود، تهیه و به 7 کارشناس ارائه گردید. در نهایت با توجه به نظر کارشناسان، 23 مفهوم ارتباطشان با رفتارحمایتی در روان شناسی تأیید گردید. براساس مفاهیم مورد تأیید کارشناسان، می توان گفت رفتار حمایتی به حمایت های مادی و غیر مادی تقسیم می شود و سپس حمایت های مادی به مالی و خدماتی و غیر مادی به عاطفی و شناختی تقسیم می گردد.
۱۷۰۸۴.

بازخوانی اعتقادی قصیده «لامیه التُّرک» ملّاباشی در مدح امام امیرالمؤمنین علی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هفدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۶۸ «ویژه قرآن و حدیث» 36-60

کلیدواژه‌ها: ملاباشی فضلعلی ایروانی (قرن14) لامیه الترک ادبیات شیعی مدایح امیر المؤمنین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۶۱۵
لامیات اصطلاحاً به تعدادی قصیده عربی گفته می شود که با حرف رَویّ لام، قافیه آنها به پایان می رسد. شعرای مشهور شیعی، لامیات فراوانی را خصوصاً در مدح امیرالمؤمنین 7 ، به سه زبان عربی و فارسی و ترکی به جای نهاده اند. یکی از آنها قصیده ای است معروف به لامیه الترک یا لامیه السَّفَر سروده فقیهی عالی مقام ملقب به ملاباشی . مقاله حاضر ضمن ارائه ابیات این قصیده 42 بیتی به صورت اعراب گذاری شده، اولا ًبه ارائه ترجمه ای رسا که تا پیش از این، صورت صواب نیافته بود پرداخته و ثانیاً با نگاه اعتقادی به فرازهای قصیده به تحقیق این باورها در میان مستندات روایی امامیه پرداخته تا نشان دهد شعرای شیعی در عرصه مدح گویی امامان، خصوصا امیرالمومنین 7 - بطورغالب- وامدارآموزه های وحیانی بوده اند و ره به عقاید ناصواب نپیموده اند.
۱۷۰۸۵.

منبع شناسی مباحث جدید دانش تفسیر

نویسنده:
منبع: تحقیقات قرآنی و حدیثی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 95 - 103

کلیدواژه‌ها: منبع شناسی زبان قرآن فرهنگ زمانه هرمنوتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۶ تعداد دانلود : ۳۹۵
منبع شناسی زیر مجموعه ی روش تحقیق است. منبع شناسی با فراهم نمودن شرائط تحقیق و پژوهش، به توسعه علوم کمک شایانی می کند و عدم وجود منبع شناسی موجب سردرگمی در دانش مورد بررسی می گردد و راه تحقیق و پژوهش را با دشواری های فراوانی همراه می سازد. این مقاله به منبع شناسی مباحث جدید دانش تفسیر یعنی هرمنوتیک، زبان قرآن و فرهنگ زمانه می پردازد. بر اساس یافته های نوشته، هرمنوتیک دارای بیشترین و غنی ترین منابع است. پس از آن، منابع مربوط به زبان قرآن قرار دارد و کمترین منابع مربوط به فرهنگ زمانه است.
۱۷۰۸۶.

«إنّ» و«أنّ» بین المصدریه والتوکید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 37 - 56

کلیدواژه‌ها: «إنّ» «أن» التوکید المصدریه التأویل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۳۲۳
یعتبر موضوع « إنّ » و« أنّ » من المصادیق البارزه للمنهج المعیاری فی دراسه النحو العربی. و یعتقد عامه علماء النحو أنّ « إنّ » و« أنّ » کلتیهما للتوکید، وتکون « أنّ » مصدریه، بینما لا تکون « إنّ » مصدریه أبداً. هدف المقاله هو إثبات أنّ « إنّ »، إضافهً إلى کونها للتوکید، من الممکن أن تأتی مصدریه أحیاناً، وذلک فی وسط الکلام، وأنّ « أنّ » للمصدریه فقط، دون التوکید. ولإثبات تلک المسأله، کان لا بدّ لهذه الدراسه من التعریف بمواضع کسر همزه « إنّ » وفتحها وجوباً وجوازاً، وذلک لرسم صوره واضحه حول الموضوع لدى القارئ. فتناولت الدراسه مواضع فتح همزه « إنّ » وجوباً، حیث اکتفت بضابط تلک المواضع، وهو أن تصلح مع معمولیها لتکوین مصدر مؤوّل، ثم تطرقت إلى مواضع کسر همزه « إنّ » وجوباً، وبعد ذلک ذکرت مواضع جواز الأمرین؛ الکسر والفتح اللتین یظهر فیهما تعسّف المنهج المعیاری فی النحو العربی واضحاً. إنّ المنهج الذی اتبعته الدراسه هو مناقشه آراء النحاه فی نقطتین رئیسیتین، هما: ما هی الأدلّه الموجوده على کون «أنّ» توکیدیه؟ هذا أولاً، وثانیاً إنّ عدم جواز کون «إنّ» للمصدریه لا یقبله واقع اللغه العربیه. وقد اعتمدت المقالهُ على المنهج الوصفی فی دراسه النحو العربی الذی ینصّ على أنّ النحوی یجب أن یصف الظواهر اللغویه لا أن یضع القوانین لها، وکذلک على علم الأصوات الذی ینصّ على العلاقه المباشره بین الصوت والمعنى، غیرَ مستغنیهٍ عن المنهج التحلیلی، وأثبتت عدم وجود أدلّه على کون « أنّ » للتوکید، ولا مانع من کون « إنّ » للمصدریه فی بعض المواضع فی وسط الکلام. وقد أشارت إلى مسأله مهمّه فی هذا الصدد، وهی أنّ مسأله إمکان التأویل وعدمه لیست مهمّه، لأنّها لیست واقعیّه؛ فالمهمّ هو موقع جمله « إنّ » والمعنى الذی یرسمه ذلک الموقع فی الذهن.
۱۷۰۸۷.

اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمدباقر علیه السلام (14)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم اسفند۱۳۹۹ شماره ۲۷۹ 5-10

کلیدواژه‌ها: قلب رقت قلب قساوت قلب ازخودبیگانگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۱ تعداد دانلود : ۵۷۰
این مقال شرحی است بر کلام امام محمدباقر علیه السلام در اوصاف شیعیان واقعی. شیعیان با یاد بسیار خدا در خلوت، خود را آماده نرمی دل می سازند. این کلام امام علیه السلام سفارشی است برای رقت قلب که با یاد خدا در خلوت به دست می آید. قلب در قران دو کاربرد متمایز دارد: درک فهم و احساسات و عواطف. قلب، مطالب را به خوبی درک می کند. درک، که ممکن است شامل علم حضوری هم بشود، در قرآن به قلب نسبت داده شده است. همچنین محبت، نفرت، ترس، آرامش، امید و ناامیدی و... به طورکلی حالات انفعالی، اعم از مثبت یا منفی به قلب نسبت داده شده است. قلب مرکز ادراکات و احساسات است. اگر قلب سالم باشد، حقایق را درک و در مقابل برخی حوادثْ، حالت رقت پیدا می کند و منفعل می شود. رقت قلب زمانی ارزش دارد که منجر به قرب به خدای متعال شود. قلبی که حقایق را درک نکند، دچار قساوت می شود.
۱۷۰۸۸.

حکمت حجاب در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هفدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۶۹ «ویژه قزن و خانواده» 154-168

کلیدواژه‌ها: قرآن سنت حجاب حکمت حجاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۳۰۷
حجاب از جمله مفاهیم پر کاربرد در جامعه است که در زندگی بشر تأثیر ویژه دارد. اهمیت حجاب اسلامی تا جایی است که در قرآن از آن به عنوان یک ضرورت یاد شده و به گوشه هایی از حکمت و کارکرد آن اشاره شده است. نوشتار حاضر به بررسی حجاب و انواع و حکمت آن می پردازد. حجاب به عنوان یک فرهنگ، ابعاد مختلفی دارد مانند حجاب پوششی، حجاب رفتاری، حجاب دیداری، گفتاری، و شنیداری.. سرشت انسان، اقتضای حیا و پوشش دارد. حکمت حفظ و پوشش اشیاء، ارزش آنهاست و حکمت حجاب، حفظ ارزش والای زن است برخی از موارد مورد اشاره به عنوان حکمت حجاب، عبارتند از: میل فطری، آرامش روانی، سلامت اجتماعی، ارزش زن، منع هویت جویی کاذب، تحکیم خانواده، کنترل خودآرایی، تعدیل شهوترانی، کنترل مدگرایی، اصلاح تحسین خواهی.
۱۷۰۸۹.

الگوی نظری عبرت پذیری در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 35 - 65

کلیدواژه‌ها: عبرت عبرت پذیری الگوی نظری قرآن اخلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۰ تعداد دانلود : ۵۴۵
عبرت گیری از موضوعات مهم در اخلاق اسلامی بوده وجودِ عبرت با عبر ت پذیری متفاوت است. هدف این پژوهش طراحی الگوی نظریِ عبرت پذیری است. رویکرد پژوهش، کیفی، نوع آن کتاب خانه ای و روش آن تحلیل محتوا است. یافته های پژوهش نشان می دهد که عبرت به معنی گذر و عبور از نامعلوم به معلوم، بازگشت به موقعیت اول و تبدیل نامعلوم به معلوم است که موجب اتخاذ تصمیم متفاوت می شود. در قرآن کریم از سه عنصر مؤثر در عبرت پذیری یاد شده که عبارتند از: بصیرت، لبّ و خشیت. دو عنصر اول ماهیتی شناختی دارند و عنصر سوم، عاطفی و هیجانی است. از این سه عنصر، یک الگوی دو وجهی شناختی-عاطفی به دست می آید که از سویی به باطن امور نفوذ می کند(بصیرت) و به تحلیل ناب دست می یابد(لبّ) و از سوی دیگر ترس ناشی از عظمت امر(خشیت)، موجب تأثیرپذیری از عبرت می شود و تکلیف فرد را روشن می کند. نتیجه پژوهش این که برای بسط عبرت پذیری، باید در بعد شناختی توان نفوذ با باطن امور و تحلیل پیراسته از اوهام را ایجاد کرد و در بعد عاطفی، حالت ترس ناشی از ادراک عظمت و هیبت را به وجود آورد. این می تواند راهبرد فعالیت های فرهنگی، تبلیغی و آموزشی را روشن کند.
۱۷۰۹۰.

خوانش دیدگاه زبانشناختی ابن خلدون بر بنیاد انگاره ی سوسور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 1 - 16

کلیدواژه‌ها: زبان گفتار ابن خلدون سوسور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۱ تعداد دانلود : ۳۶۳
ممکن است در آغاز این سؤال مطرح شود که چه رابطه و پیوندی میان فردیناند دو سوسور، زبان شناس سوئیسی قرن بیستم و ابن خلدون، انگاره ساز و نظریه پرداز تونسی تبار قرن هشتم و نهم هجری می تواند وجود داشته باشد که سبب گشته در این نوشتار، اندیشه ی مقایسه ی دیدگاه های این دو درباره ی زبان به ذهن نویسنده متبادر گردد؟ زبان به عنوان یک نهاد اجتماعی یا به عبارت بهتر، «دانش زبانی جمعی» و بحث درباره ی آن به عنوان یک نظام با دو عنصر متمایز زبان و گفتار، همچنین دو رهیافت در زمانی (تاریخی) (diachronic approach)و هم زمانی (ایستا) (synchronic approach) در زبان، برای نخستین بار در دوره ی معاصر توسّط زبان شناس سوئیسی: لوئی فردیناند دو سوسور مطرح گردید و به عنوان انگاره ای بی بدیل مورد توجّه قرار گرفت؛ ولی حقیقت آن است که جلوه هایی از این انگاره پیش تر در نظریه ی زبانی ابن خلدون، انگاره ساز برجسته ی مسلمان –که در حوزه ی جامعه شناسی و فلسفه ی اجتماع نیز پیش از دورکهایم «انگاره ی همبستگی مکانیک و ارگانیک» را درباره ی جوامع مختلف مطرح نمود- با شاکله ای تقریباً مشابه ارائه شده است. مقاله ی حاضر در پی آن است تا در آغاز،پس از معرفی کوتاه انگاره ی سوسور برخی ایده های برجسته ی موجود در آن را به شکل کوتاه مطرح نماید و سپس آن ها را بر اساس سخنان ابن خلدون در این باره مورد ارزیابی قرار دهد. دریافت فرجامین جستار حاضر، حکایت از آن دارد که ابن خلدون نیز مانند دوسوسور، زبان را از یک سو به عنوان یک نظام و کلّ منسجم و هماهنگ و به ویژه در زمره ی نظام های نشانه بنیاد موردبررسی قرار داده است و به تمایز میان زبان و گفتار اشاره کرده است و از سوی دیگر با اشاره به ماهیت دگرگونی پذیر زبان، آن را به عنوان موجودی در حال تغییر مطرح ساخته است و رهیافت های درزمانی و هم زمانی آن را موردمطالعه و بررسی قرار داده است.
۱۷۰۹۱.

صورت بندی استدلالی جدید در حقانیت اسلام؛ تببین نظریه چگالش فضائل در نسل بلافصل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۴ 15 - 40

کلیدواژه‌ها: کلام اسلامی تبیین احتمالاتی نسل شکوهمند امامان معصوم چگالش فضائل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۴۹۲
بشر در طول تاریخ، استدلالات مختلفی را برای تحکیم ادعاها و استوارساختن عقایدش برگزیده است. هم اکنون به نظر می رسد شیوه های استدلالی استقرایی آماری، دستاوردهای جدیدی برای علم کلام به ارمغان آورد. هدف اصلی این پژوهش، اثبات حقانیت مذهب شیعه اثنی عشری با رویکردی نوآورانه است؛ در این مسیر از مطالعات کتابخانه ای با رویکردی تحلیلی - اکتشافی بهره برده شد. در این پژوهش با بهره گیری از اخبار و اطلاعات به دست آمده از اهل سنت یا غیرمسلمانان، تجربه زیستی یک نسل بلافصل چهارده گانه، پیمایش و چنین تبیین شده که کمالات و فضائل انسانی به نحو شگفتی در این خانواده دویست وپنجاه ساله، یکی پس از دیگری تکرار شده است؛ به گونه ای که در هیچ کدام از نسل های پادشاهی یا روحانی چنین شکوهمندی مستمری مشاهده نمی شود. استمرار این وضعیت در طول دو قرن و نیم و با فشار و تعقیب حاکمان ستمگر، این گزاره را تقویت می کند که قدرتی فراتر از تنظیمات بشری، چگالش فضائل را در این نسل اراده کرده است؛ چه آنکه هر یک از ابنای بشر درنهایت می توانند در سطح فرزندان و نوه های خود مداخله کنند و نه در دامنه چندین نسل بعد از خود! این پژوهش، استنباط احتمالاتی مذکور را رهیافت جدیدی در دریافت حقانیت شیعه، فراروی جامعه علمی نهاده است.
۱۷۰۹۲.

واکاوی آرای اصولیان معاصر در مورد حجیت و عدم حجیت قطع قطاع

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 52 - 30

کلیدواژه‌ها: قطع قطاع حجیت و طریقیت ذاتی قطع طریقی قطع موضوعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۹ تعداد دانلود : ۵۸۹
قطع قطاع یکی از مباحث مهم قطع به شمار می رود که از دیر باز حجیت آن بین دانشیان علم اصول مورد اختلاف واقع شده است. مشهور دانشیان علم اصول به حجیت قطع قطاع باورمندند، لیکن برخی مانند کاشف الغطاء نظر مشهور را برنتابیده و به عدم حجیت آن باورمند است. در این میان برخی مانند صاحب فصول قول به تفصیل را برگزیده است. در نوشتار حاضر سعی بر این است که ضمن تببین مفاهیمی هم چون قطع قطاع، حجیت، ذاتی، قطع طریقی و موضوعی و انواع آن، با مطالعه ای توصیفی – تحلیلی و انتقادی در گزارش آرای دانشیان علم اصول و مبانی آنان، قول برگزیده و صواب ارائه گردد. دقت و بررسی در آرای و دلایل دانشیان علم اصول به دست می دهد که در بحث قطع قطاع باید بین قطع طریقی و قطع موضوعی تفکیک قائل شد؛ با این بیان که اگر مراد کاشف الغطا از عدم حجیت قطع قطاع در قطع موضوعی باشد، این سخن قابل پذیرش است. لیکن اگر مراد وی از آن، در قطع طریقی باشد، قابل پذیرش نیست؛ زیرا از منظر عقل تفاوتی بین مقدمات متعارف و غیر متعارف قطع نیست.
۱۷۰۹۳.

تقریر و ارزیابی چهارگونه دلیل برای اثبات «واجب الوجود» در آثار ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 75 - 96

کلیدواژه‌ها: برهان صدیقین ابن سینا برهان وجودشناختی تسلسل اثبات خدا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۶ تعداد دانلود : ۲۳۲
دلیل های بسیاری برای اثبات وجود واجب الوجود در تاریخ دین، فلسفه و کلام اقامه شده است؛ دلیل هایی که فارغ از موجه بودن یا نبودن، بسیاری را قانع کرده و منشأ باور به وجود خداوند در اذهان بسیاری از انسان ها شده است. ابن سینا نیز از جمله فیلسوفانی است که راه های متعددی را برای اثبات وجود واجب الوجود پیموده است. از منظر ابن سینا «مصداق وجود و مصداق موجود»، «مصداق ممکن الوجود»، «مفهوم موجود» و «مفهوم واجب الوجود» مسیرهای چهارگانه ای هستند که به اثبات وجود واجب الوجود ختم می شوند. این مقاله با ارائه تقریری با وضوح حداکثری از این چهار گونه دلیل و تبیین وجوه تمایز بین آن ها نشان داده است که تنها در صورت چشم پوشی از پاره ای ویژگی ها در یک سلسله نامتناهی، می توان به انتاج دو دلیلی که بر پایه «مصداق وجود و موجود» و «مفهوم موجود» استوار هستند اذعان کرد. با این حال و در هر صورت، دلیل هایی که بر پایه «مصداق ممکن الوجود» و «مفهوم واجب الوجود» تبیین می شوند از اثبات وجود برای واجب الوجود ناتوان هستند.
۱۷۰۹۴.

واکاوی و بررسی تاریخی انگاره تحریف عهدین در تفاسیر عرفانی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۶ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۶۴ 142 - 161

کلیدواژه‌ها: تاریخ انگاره تحریف عهدین تفاسیر عرفانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۲۵۳
عهدین به عنوان کتاب مقدس  یهودیان و مسیحیان، به واسطه وجود برخی از آیات در قرآن  بارها از نقطه نظر تحریف مورد توجه مفسران مسلمان واقع شده، و هریک به فراخور رویکرد خود به این رویداد توجه نشان داده و از وجوه مختلف بدان پرداخته اند. در این میان با توجه به تفاوت رویکرد عارفان در تفسیر قرآن و توجه عرفا به جنبه های رازوارانه قرآن و رویکرد تأویلی آنان به کتاب الله بررسی و واکاوی این انگاره در تفاسیر عرفانی می تواند افق های جدیدی را برای قرآن پژوهان بگشاید. به همین منظور پژوهش حاضر سعی دارد تا با گردآوری اطلاعات و داده های دست اول بر پایه روش کتابخانه ای و تکیه بر دو محور اصطلاح شناسی و بررسی تاریخی با رویکرد تاریخ انگاره ای موجود با رهیافتی توصیفی و فارغ از پیش فرض های کلامی به واکاوی شکل گیری گفتمان تحریف عهدین در میان تفاسیر عرفانی قرآن بپردازد. این پژوهش در پایان با پردازش  و تحلیل اطلاعات به دست آمده نشان خواهد داد که اولا تا اواخر قرن چهارم، هیچ سخنی مبنی بر تحریف عهدین در تفاسیر عرفانی بیان نگردیده است و به نظر می آید که  تا قرن چهارم رویکرد اصیل انگاری عهدین، رویکرد غالب در تفاسیر عرفانی بوده است. ثانیا این انگاره از قرن پنجم و با اعتقاد قشیری به وقوع تحریف در عهدین آغاز شد و پس از او این انگاره مشتمل بر دو گونه معنوی و لفظی در ذیل آیات ناظر به تحریف عهدین  در اکثر تفاسیر بیان گردید.
۱۷۰۹۵.

تحلیل تمثیل های عرفانی در «فیه ما فیه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۶ بهار ۱۳۹۹ شماره ۶۳ 231 - 250

کلیدواژه‌ها: مولانا تمثیل شناخت فیه ما فیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۱۶۶
آثار مولوی از رویکردهای مختلف قابل بررسی است. یکی از آثار مهم مولانا فیه مافیه است. از موضوعات مهم فیه مافیه، تمثیل یا مصداقی کردن مفاهیم ذهنی است که جایگاه خاصی در آثارمولانا دارد. وی آراء خود را به زینت تمثیل آراسته تا مفاهیم عمیق عرفانی، تقریب ذهن مخاطبان و اهل ذوق شود. نگارنده در پژوهش حاضر به روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی از نوع کیفی، به بررسی مفاهیم و ساختار تمثیل های عرفانی کتاب «فیه ما فیه» پرداخته و در پی پاسخ به این پرسش است که «در تمثیل های فیه ما فیه پیوند میان ارکان تمثیل یعنی: مثال (مصداق) با ممثل (مفهوم) چگونه است؟» یافته های پژوهش نشان می دهد که در کتاب «فیه ما فیه» 141 مورد تمثیل وجود دارد که غالباً مختصر و محدود به چند جمله است. مولانا به فراخور متن کتاب با بهره گیری از تمثیلات به مضامین عمیق عرفانی می پردازد. حوزه های معنایی تمثیلات فیه مافیه در سه سطح خداشناسی، انسان شناسی و هستی شناسی جای گرفته اند که انسان شناسی بیش ترین فراوانی و موضوع عرفان و معرفت بیش ترین بسامد را دارد.
۱۷۰۹۸.

گونه های تأویل در روایات با تأکید بر روایات تفسیری صادقین(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۲ 339 - 362

کلیدواژه‌ها: روایات تأویلی تفسیر تأویلی گونه های روایی تأویل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۳۸
یکی از انواع تفاسیر قرآن مجموعه تفاسیری است که به عنوان تفاسیر روایی از آن ها یاد می شود. در این تفاسیر که مجموعه ای از روایات تفسیری است، این روایات هم از جهت مضمون و هم از جهت روش بیان تفسیری دارای انواع مختلفی می باشند. یکی از پربسامدترین روایات از حیث مضمون، روایات تأویلی است. از طرفی در تفاسیر عرفانی و حتی علم عرفان نیز بحث تأویل از مهم ترین مباحث مطرح شده می باشد. شناخت گونه های روایات تأویلی علاوه بر اینکه در فهم روایات تفسیری تأثیرگذار است، در شناخت نسبت میان این روایات و مباحث تأویل عرفانی نیز نقش مهمی ایفا می کند. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی به بیان گونه های روایاتی که به نحوی در آن ها یا تأویل بیان شده و یا از نظر مصداقی تأویلی صورت گرفته است می پردازد. در نتیجه تحقیق گونه های متعدد و متنوعی از روایات تأویلی به دست آمد که از جمله آن ها تأویل طولی، عرضی، باطنی، ادبی- نحوی، ترکیبی، مجازی، خبری، انشایی، جری و تطبیقی و دلالی را می توان نام برد.
۱۷۰۹۹.

نوادعاهایی در باب حدود پوشش زن مسلمان و نقد آن ها با توجه به آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 229 - 249

کلیدواژه‌ها: جیب خمار معاری زینت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۱۶۶
مسأله پوشش و حدود آن از مهم ترین مسائل حقوقی اجتماعی است که در برهه کنونی فقیهان را با چالش جدی روبه رو کرده است. پذیرش وجوب پوشش، خود این سؤال را پدید می آورد که حداقل حدودی که یک زن مسلمان واجب است رعایت کند، چقدر است؟ این سؤال به ویژه با توجه به تنوع پوششی که امروزه در جوامع اسلامی رایج شده است، پاسخی تازه می طلبد. بر اساس برخی تفاسیر جدید از واژه های بکار رفته در آیات و روایات، سعی شده است که نظری بر خلاف نظر مشهور فقیهان ارائه شود تا به برخی از انواع پوشش ها که در جامعه کنونی مشاهده می شود، مشروعیت داده شود. بر اساس یافته های این تحقیق که با روشی توصیفی- تحلیلی به تبیین و نقد ادله موافقان و مخالفان پرداخته است، نمی توان تنها با توسل به معنای یک کلمه، در این مورد نتیجه گیری کلی کرد و جواز استفاده از پوشش های تنگ و چسبان و ظاهر نمودن زیورآلات، آرایش و پابند و... را که از مصادیق زینت های مخفی هستند، در برابر مردان نامحرم صادر کرد.
۱۷۱۰۰.

دراسه فی تقییم فکره تطوّر نظریّه ولایه الفقیه عند الإمام الخمینی

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۱ ربیع و صیف ۲۰۲۰ العدد التجریبی (ملف العدد: الإمام الخمینی رحمة الله فی سموّه الروحانی و فکره النورانی) 77 - 103

کلیدواژه‌ها: ولایه الفقیه المطلقه الحکومه الإسلامیه الأمور الحسبیه الإمام الخمینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۲۶۶
بعد انتصار الثوره الإسلامیّه فی إیران وبعد ترسیخ اُسس النظام وأرکانه، بادر الإمام الخمینی إلی توضیح الأبعاد المختلفه لنظریّه ولایه الفقیه المطلقه، وقد وصلت التصریحات والتفصیلات التی بدرت من الإمام إلی ذروتها فی بیانه الذی أصدره بتاریخ (16/10/1366 ه .ش) الموافق (6/کانون الثانی/ 1988 للمیلاد)، والذی یمکن اعتبار ما ورد فی مضامینه فصلَ الخطاب فی بیان وإیضاح معالم هذه النظریّه، ولقد برزت تفسیراتٌ عدیدهٌ وأنماطٌ مختلفهٌ لفهم ما جاء فیه، أحدها أنّ نظریّه ولایه الفقیه المطلَقه للإمام الخمینی لم تکن تتمتّع بالمتانه والترابط المطلوبین قبل ذلک التاریخ، بل هی نظریهٌ متهالکهٌ متهاویهٌ متناقضهٌ، برزت فجأه بعد انتصار الثوره فی ضوء ظروفٍ خاصّهٍ، واستبانت اُطُرها فی (6/کانون الثانی/ 1988 م). وهذا البحث یحاول أن یبیّن ویناقش صحّه أو خطأ هذا الادّعاء، ویدرس فرضیّه أنّ «نظریّه ولایه الفقیه المطلَقه» تتمتّع بجذورٍ قدیمهٍ وأبعادٍ واضحهٍ وأرکانٍ وطیدهٍ فی السیره النظریّه والعملیّه للإمام الخمینی ، وأنّ طرحها وإعلانها من قِبَله قد تمّ بشکلٍ تدریجیٍّ فی ضوء المقتضیات الزمانیّه والمکانیّه.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان