ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳۶۱ تا ۳۸۰ مورد از کل ۳٬۲۲۲ مورد.
۳۶۱.

مروری نظام دار بر مفهوم منش های اخلاقی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اخلاق منش اخلاقی فضیلت های منش پیشایندهای شخصیتی روان شناسی اخلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۲۱۶
پژوهش حاضر که با هدف بررسی و تشریح تلاش های صورت گرفته در زمینه مفهوم سازی منش اخلاقی انجام شد، مروری نظام دار است که با استفاده از روش مرور کتابخانه ای انجام شد. برای انجام پژوهش، کلیدواژه های فارسی و انگلیسی منش اخلاقی، اخلاق و فضیلت های منش در پایگاه های شناخته شده در بازه زمانی سال های 1970 تا 2023 جستجو و 38 مقاله استخراج شد. بر اساس معیارهای میزان ارتباط با موضوع پژوهش و اعتبار نویسندگان و مجلات منتشرکننده، 32 مقاله انتخاب گردید. یافته ها نشان داد در سال های اخیر، روان شناسان اخلاق برای پیش بینی رفتار اخلاقی به بررسی آن دسته از صفات شخصیتی می پردازند که با رفتار اخلاقی مرتبط هستند. در پی جهت گیری اخیر، مدل های مختلفی با عناوین متفاوت اما با مضمون مشابه منش های اخلاقی پدید آمده است. از بین مدل های منش اخلاقی به نظر می رسد مدل سه مؤلفه ای کوهن و همکاران (2014) که منش اخلاقی را در قالب ساختاری چندوجهی شامل مؤلفه های انگیزشی، توانایی و هویتی مفهوم سازی می کند، در تعیین و مفهوم سازی مؤلفه ها و مکانیسم های تشکیل دهنده منش اخلاقی از جامعیت بیشتری برخوردار است. یافته های این پژوهش می تواند هم به لحاظ نظری و هم کاربردی مؤثر واقع گردد. از جنبه نظری، پیشایندهای شخصیتی رفتار اخلاقی و غیراخلاقی تفسیر شده است. همچنین از نظر کاربردی، این یافته ها می تواند در ارزیابی منش اخلاقی، یاری بخش روان شناسان علاقه مند به این حیطه باشد. علاوه بر آن، یافته های پژوهش حاضر می تواند در تعیین ملاک های مناسب هنگام گزینش و جذب نیرو در سازمان ها مؤثر باشد.  
۳۶۲.

تأثیر کلام امام علی (ع) در دیدگاه سرّاج طوسی در تبیین مقام عرفانی رضا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مقام رضا کلام امام علی (ع) سراج اللُّمع فی التصوّف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۲۲۳
«رضا» یکی از مقامات عرفانی و بلکه والاترین آنهاست. با توجه به اهمیّت آن در سیر و سلوک عرفانی، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی، مقام عرفانی رضا را در اللّمع سرّاج طوسی به عنوان قدیمی ترین اثر تعلیمی عرفانی مورد بررسی قرار داده و مبتنی بر کلام امیرالمؤمنین (ع) آن را نقد کرده و تأثیرپذیری این متن را از آموزه های امام عارفان شناسایی کرده است. سرّاج همچون بعضی دیگر از عارفان با شاخص هایی مقامات را از احوال جدا کرده و «رضا» را جزو مقامات لحاظ کرده است و پس از آن، احوال را برمی شمارد. اما تطبیق کلمات امیرالمؤمنین (ع) در خصوص «رضا» بر شاخص های مذکور، نشان می دهد دیدگاه عرفایی چون ابن عربی با کلام حضرت سازگارتر است که تفاوت احوال و مقامات را از حیث شدت و ضعف می بینند و تمایز ماهوی میان آن ها قائل نیستند. در سخنان حضرت، مرز گذاری و دسته بندی میان احوال و مقامات وجود ندارد و می توان هم احادیث دالّ بر مقام و اکتسابی بودن رضا و هم احادیث دالّ بر حال و اعطایی بودن رضا را در آن مشاهده کرد. با توجه به کلام امیرالمؤمنین (ع)، مرتبه سومی که سرّاج برای اهل رضا قائل شده است، امکان تحقق ندارد و این از ایرادات تقسیم بندی سه گانه اوست.
۳۶۳.

جنسیت و فاعل اخلاقی در رویکرد تکاملی به اخلاق(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: روان شناسی اخلاق اخلاق تکاملی تکامل و اخلاق داروینیسم جنسیت فاعل اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۳۵
تحلیل کُنش اخلاقی افراد، حسب مبانی و چارچوب نظری دیدگاه های مختلف روان شناختی متفاوت بوده و دامنه این تفاوت می تواند تا تمایز جنسیتی نیز گسترده شود. از طرفی، فرضیه تکامل داروین، با نفوذ گسترده و قدرتمند خود در حوزه زیست شناسی و دیگر حوزه ها، تحلیل کنشگری اخلاقی افراد را نیز تحت تأثیر قرار داده و از همین رو، تبیین هایی منطبق با مبانی دیدگاه تکاملی در این حوزه مطرح شده است. در تحقیق حاضر، به مرور اصول تأثیرگذار بر فاعلیت اخلاقی در نظریه تکامل پرداخته شده و ضمن واکاوی برخی امیال و رفتارها که به شکل مستقیم و یا غیر مستقیم از مصادیق خُلق یا سطوح فاعلیت اخلاقی به شمار می آیند، نقش جنسیت بر کنشگری اخلاقی افراد تحلیل و بررسی شده است. مرور دیدگاه های اخلاق تکاملی، مؤید این نکته است که اصول، مبانی و تبیین های منطبق بر دیدگاه تکاملی و لوازم آن، اراده و مسئولیت رفتار افراد را تحت  تأثیر خود قرار می دهد. همچنین وجود تبیین هایی از برخی امور اخلاقی نظیر همدلی، مراقبت، تعهد و پرخاشگری مبتنی بر دیدگاه تکاملی، می تواند بحث جنسیت پذیری اخلاق در این رویکرد را درخور پی گیری سازد.
۳۶۴.

نقد و بررسی دیدگاه طه عبدالرحمن در باب رابطه دین و اخلاق(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اخلاق دینی اخلاق و دین طه عبدالرحمن عقلانیت ایمان مدرنیته

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۳۱
رابطه میان دین و اخلاق، همواره یکی از موضوعات محوری در فلسفه اخلاق و فلسفه دین بوده است. طٰه عبدالرحمن - فیلسوفِ نامدار مراکشی - یکی از جریان ساز ترین اندیشمندان جهان عرب به شمار می آید و آراء و ایده های او در مسائل گوناگون فلسفی، او را به متفکری نظام ساز بدل کرده است. در باب رابطه دین و اخلاق نیز عبدالرحمن با طرح نظریه «اتحاد و یگانگی اخلاق و دین» به دنبال درافکندن طرحی نو است. به اعتقاد او، نگرش های رایج به رابطه اخلاق و دین، برخاسته از تفکری است که دوگانگی را، پیش فرض گرفته است؛ در حالی که اخلاق و دین دو تافته جدا بافته نیستند که دوگانگی میان آن دو معنا داشته باشد. در این مقاله، پس از بررسی نحوه نگرش عبدالرحمن به «اخلاق» و «دین»، به تحلیل و ارزیابی دیدگاه او در باب رابطه دین و اخلاق پرداخته و روشن خواهیم ساخت که او در اثبات اتحاد مفهومی و مصداقی دین و اخلاق ناکام بوده است.
۳۶۵.

بررسی ارزش های اخلاقی در محتوای کتاب های درسی «عربی» متوسطه اول براساس روش ویلیام رومی(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوای کمّی ضریب درگیری دانش آموزان ISI اخلاق ارزش های اخلاقی کتاب های درسی عربی متوسطه اول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۴ تعداد دانلود : ۲۷۱
با توجه به اهمیت ارزش های اخلاقی در جوامع انسانی و نقش بسزایی که در تکامل و سعادت بشر دارند، استفاده از آنها در محتوای کتاب های درسی علوم انسانی، ازجمله کتاب های درسی «عربی» ضروری است. پژوهش حاضر سعی دارد با روش «تحلیل محتوای کمّی» و با استفاده از شیوه ویلیام رومی به بررسی ارزش های اخلاقی در محتوای کتاب های درسی عربی دوره متوسطه اول، به منظور تعیین میزان ضرایب درگیری فراگیران با محتوای این کتب بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ضریب درگیری دانش آموزان با متن کتاب عربی پایه هفتم براساس میزان برخورداری از ارزش های اخلاقی در حد نسبتاً قبول (62/0=ISI)، ولی در تمرین های آن بسیار ضعیف (0=ISI)است. در عربی پایه هشتم، ضریب درگیری دانش آموزان با متن، غیرفعال (15/0=ISI)، ولی در تمرین های آن فعال و پویا (80/1=ISI) است. ضریب درگیری با متن عربی پایه نهم غیرفعال (2/0ISI=)، اما در تمرین های آن بیش از حد استاندارد (66/3=ISI) گزارش گردیده است. در مجموع، میزان ضریب درگیری دانش آموزان با محتوای کل کتاب عربی پایه نهم (86/3ISI=) است که بیش از همان ضریب در محتوای کتاب عربی پایه هفتم (86/0ISI=) و پایه هشتم (96/1ISI=) است.
۳۶۶.

بررسی دیدگاه انتقادی شهید مطهری از مبانی کانت پیرامون رابطه ایمان و عمل اخلاقی(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: شهید مطهری کانت ایمان عمل اخلاقی سکولاریسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۲۱۴
درباره عمل اخلاقی و اینکه منشأ و خاستگاه آن چیست، نظرات متفاوتی وجود دارد. کانت در آثار خویش، ایمان را امری معرفی می کند که یکسره مربوط به اخلاق است. او با پس زدن ایمان دینی، قانون اخلاقی خویش را بر مبنای عقل عملی بنا می نهد. شهید مطهری معتقد است که التزام به فعل اخلاقی، بر مبنای عقل نظری به صورت تکیه بر معرفت و ایمان به خداوند متعال است که به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه در انسان وجود دارد. او رابطه ایمان و فعل اخلاقی را رابطه ای دوسویه می داند که به تقویت یکدیگر می پردازند. روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی و بررسی کتابخانه ای آثار شهید مطهری و کانت است. از جمله نقدهای مطرح شده توسط شهید مطهری، اشکال در انگیزش برای عمل و مغالطه بین نفع فردی و نفع به غیر است.
۳۶۷.

تحلیل محتوای مفاهیم تربیتی و اخلاقی اشعار و قصه های آموزشی مراکز پیش دبستانی وابسته به دارالقرآن های شهر اصفهان(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اشعار قصه ها مفاهیم اخلاقی مفاهیم تربیتی مراکز پیش دبستانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۲۱۳
هدف از این پژوهش تحلیل محتوای مفاهیم تربیتی و اخلاقی در اشعار و قصه های آموزشی مراکز پیش دبستانی وابسته به دارالقرآن ها است. پژوهش با رویکرد کیفی و کمی انجام شد. جامعه آماری، همه اشعار و قصه های آموزشی مورد تأکید مراکز پیش دبستانی وابسته به دارالقرآن های شهر اصفهان در سال های 1394 تا 1399 بود. روش نمونه گیری، هدفمند از نوع همگن بود. یافته های حاصل از تحلیل محتوای کیفی، کمی وآزمون کای اسکوئر حاکی از آن است که آموزه های مذهبی و احکام، آداب اجتماعی، سبک زندگی، احترام به والدین و توصیه به نظافت به عنوان مفاهیم اخلاقی و تربیتی مشترک در اشعار و قصه های مراکز پیش دبستانی استفاده می شود. میزان تکرار مفاهیم اخلاقی و تربیتی آموزه های مذهبی و احکام، احترام به والدین و توصیه به نظافت در سه بخش اشعار و قصه های مذهبی و قصه های مبتنی بر اصول و دیدگاه های روان شناسی تفاوت معناداری را (در سطح 01/0>p) نشان داد و این تفاوت در آموزش آموزه های مذهبی و احکام و توصیه به نظافت در بین اشعار قرآنی و آموزش احترام و نیکی به والدین در قصه هایی مبتنی بردیدگاه روان شناسی درصد فراوانی بیشتری را نشان داد. بر اساس این تحقیق می توان گفت به برخی از مفاهیم اخلاقی و تربیتی توجه شده و به برخی کم توجهی و حتی بی توجهی شده است. البته در این زمینه می توانیم با به کارگیری آموزه های قرآنی و روان شناسی با روش قصه و شعر به اهدافی که در تربیت کودکان داریم، برسیم.
۳۶۸.

ارائه مدل کیفی بررسی مقولات اخلاق اجتماعی از منظر امام علی(ع) (تحلیل محتوای پنهان کتاب نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق اخلاق اجتماعی نهج البلاغه مدل کیفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۲۰۳
یکی از مهم ترین چالش های دیروز، امروز و فردای جوامع بشری، انحطاط اخلاقی است. کتاب نهج البلاغه از بنیادین ترین کتب اخلاقی، بر این سازه اجتماعی تأکید دارد. بدین منظور مطالعه حاضر با هدف شناسایی و ارزیابی مقولات اخلاق اجتماعی در قالب مدلی کیفی از کتاب نهج البلاغه انجام شده است. روش تحقیق مطالعه حاضر، تاکتیک تحلیل محتوای پنهان کتاب نهج البلاغه منطبق بر رویکرد اشتراوس با استفاده از نرم افزار MAXQDA2022 است. 2327 واحد معنایی در حوزه مقولات اخلاق اجتماعی در بخش کدگذاری باز، شناسایی شد. از دسته بندی کدهای شناسایی شده، 55 کد فرعی و 9 کد محوری تحت عنوان مقولات متغیراخلاق اجتماعی اکتشاف گردید. یافته های این مطالعه نشان می دهد، در میان مقولات اخلاق اجتماعی در نهج البلاغه، رفتار های اسلامی در مورد اموال به صورت معناداری با بیشترین فراوانی (482F=) و با بیشترین وزن نرمال شده داده ها (0.3089Wj=) مورد تأکید حضرت علی× می باشد.
۳۶۹.

تحلیل انتقادی راهکار«عمل به ضد» در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه غزالی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اعتدال قوا عمل به ضد تربیت اخلاقی غزالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۵۳
از دیدگاه غزالی، راهکار اساسی برای تربیت اخلاقی انسان، «عمل به ضد» است. اما آیا چنین راهکاری می تواند در همه ابعاد علمی و عملی به تربیت اخلاقی انسان کمک کند؟ هدف این پژوهش یافتن پاسخ این پرسش در آراء اخلاقی غزالی و ارزیابی میزان موفقیت آن است. بدین منظور با روش اسنادی و روش توصیفی، تحلیلی و انتقادی، آثار اخلاقی غزالی و نقد های وارد شده بر او مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد، دامنه راهکار مذکور، علاوه بر دفع رذائل، شامل کسب و تقویت فضائل هم می شود. همچنین اعم از بعد درونی و بیرونی انسان است و در کنار روش هایی بیرونی مثل تقلید و تحمیل بر نفس، به روش های درونی مثل علم آموزی و معرفت افزایی هم نظر دارد. مهم ترین نقد های وارد شده بر راهکار غزالی در تربیت اخلاقی عبارت است از: تحمیلی بودن راهکار او، بی توجهی به معارف اهل بیت در کنار توجه به تراث یونان باستان و اعتماد به آموزه های صوفیه.
۳۷۰.

تأثیر اعتقاد به «توحید در خالقیت» بر اخلاق اجتماعی از منظر علّامه مصباح یزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توحید در خالقیت اخلاق اجتماعی بینش گرایش رفتار علامه مصباح(ره)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۱۷۶
با توجه به وجود رابطه طولی علّی معلولی بین اعتقادات، گرایش ها و رفتارهای انسان، اعتقادات انسان در گرایش ها و رفتارهای او تأثیرگذار است. اعتقاد به توحید در خالقیت از این مسأله مستثنا نیست. نوشتار حاضر، با روش توصیفی تحلیلی در مقام بیان چگونگی تأثیر اعتقاد به توحید در خالقیت بر اخلاق اجتماعی از منظر علامه مصباح (ره) است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که اعتقاد به توحید در خالقیت ابتدا در ساحت بینشی انسان تأثیر می گذارد، به گونه ای که همه انسان ها را در خلقت، از یک مبدأ دانسته و ارزش ذاتی رفتارهای اختیاری را قرب الهی می داند. تغییر بینش، تغییر در گرایش را به دنبال دارد؛ زیرا بینش ها علّتِ گرایش ها هستند. از این رو، شخص به رفتارهایی گرایش پیدا می کند که مناسبت بیشتری با بینش او نسبت به ارزش ذاتی داشته باشد. در نتیجه، در رفتار با دیگران به گونه ای عمل خواهد کرد که به هدف نهایی نزدیک تر شود.
۳۷۱.

بررسی کاربست عقل ابزاری در اخلاق نقلی با تکیه بر متون اخلاقی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: عقل اخلاق متون نقلی عقل ابزاری استنباط اعتباربخشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۱۲۱
گزاره های اخلاقی ، گاهی از منبع نقلی توسط عالمان و فقیهان اخلاقی استنباط می شوند که در این فرض گرچه منبع نقلی است ، اما در این روش نقلی نیز عقل می تواند حضور داشته باشد. در پژوهشِ پیش رو ، تلاش شده است تا ضرورت نحوه به  کارگیری عقل در استفاده از متون نقلی در کسب معرفت اخلاقی نشان داده شود. البته ، در کتاب های اخلاقی کمتر به این امر مهم پرداخته شده است و بیشتر به تبیین نقش های کلی عقل اشاره شده است. هدف از این نوشتار تبیین نقش های مختلف عقل به منزله ابزاری در اختیار نقل - با اتکا و استفاده از متون اخلاقی مأثور - است. برای رسیدن به این هدف ، از روش توصیفی ۔تحلیلی بهره گرفته شده است. این حضور همراه با شیوه های درون منبعی است که منجر به استنباط و تبیین گزاره های اخلاقی می شود. برخی از کارکردها و نقش های  عقل در روش نقلی اخلاق عبارتند از: نقش استنباطی ، نقش تبیینی۔ دفاعی ، و نقش اعتبار بخشی.
۳۷۲.

تحلیل اخلاقی دوگانه عدالت و مصلحت با تأکید بر اندیشه امام علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عدالت موانع اخلاقی عدالت مصالح اخلاقی امام علی (ع) دوگانه عدالت و مصلحت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۲۰۱
سالیان متمادی این مسئله اخلاقی مطرح است که چگونه می توان بین عدالت و مصلحت ارتباط برقرار کرد؛ برهمین اساس، عدالت و مصلحت از موضوعات شاخصی است که در کلام امام علی× به آن پرداخته شده است. تعاریف مختلفی از عدالت مانند «یَضَعُ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا»، «إِعطَاءُ کُلِّ ذِی حَقٍ حَقَّهُ» در کلام حضرت بیان گردیده و امام× با عباراتی مانند «صَلاحُ الرّعیّهِ بِالعَدلِ» به مصلحت عدالت بنیان اشاره نموده است. از طرف دیگر، موانع اخلاقی مختلفی در راه اجرای عدالت اجتماعی وجود دارد. در این پژوهش تلاش شده تا با روش توصیفی تحلیلی ترابط عدالت امام علی× و مصلحت با رویکردی اخلاقی مورد کاوش قرار گیرد. از یافته های این پژوهش این است که عدالت، مقوم اخلاق و سبک زندگی اسلامی بوده و حیات اجتماعی بدون عدالت امکان پذیر نخواهد بود. علاوه بر آن، در تهافت میان عدالت و مصلحت، عدالت با در نظر گرفتن مصلحت مقدّم می گردد.
۳۷۳.

شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر توسعه اخلاق تحصیلی در دانشجویان(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اخلاق تحصیلی دانشجو عوامل فردی۔رفتاری عوامل سازمانی عوامل زمینه ای عوامل فراسازمانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۱۰
هدف پژوهش حاضر، بررسی، شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر توسعه اخلاق تحصیلی در دانشجویان بود. این پژوهش از منظر هدف کاربردی، از منظر ماهیت داده ها کیفی۔کمی (آمیخته)، از منظر گردآوری داده ها توصیفی پیمایشی، با رویکرد مصاحبه و از منظر استراتژی میدانی است. با توجه به ماهیت اکتشافی موضوع تحقیق از طرح پژوهش آمیخته اکتشافی متوالی استفاده شد که در دو فاز کیفی و کمّی به انجام رسید. داده ها و اطلاعات در این تحقیق بر اساس مصاحبه با خبرگان (دانشجویان استعداد تحصیلی و اخلاقی) تا رسیدن به اشباع نظری جمع آوری شده و بر اساس این داده ها پرسش نامه مربوط طراحی شد و مورد ارزیابی و نظر خواهی مشارکت کنندگان قرار گرفت. در این مطالعه تعداد 2۴ نفر (به مرور) انتخاب شدند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 186 نفر انتخاب شد. نتایج در بخش کیفی نشان داد چهار عامل مؤثر بر توسعه اخلاق تحصیلی در دانشجویان شناسایی شد.
۳۷۴.

تأثیر مداومت در عبادت بر پالایش رذایل اخلاقی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: عبادت مداومت بر عبادت نماز رذایل اخلاقی فضایل اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۸ تعداد دانلود : ۲۰۳
هدف اصلی آفرینش انسان، عبودیت و بندگی صحیح خدای تعالی است که نتیجه آن، رحمت واسعه خداوند است. به همین سبب، در شیوه تربیت عبادی اسلام، مداومت و استمرار عبادات چنان اهمیت دارد که در فقه، براى ترک بعضی عبادات، قضاى آن و گاهى نیز کفاره واجب مى شود. بدین روی محافظت و استمرار برخی از اعمال عبادی، مانند نمازهای روزانه، واجب و بعضی دیگر، مانند اذکار و ادعیه، مستحب است. نوشتار حاضر به روش توصیفی تحلیلی به بررسی مداومت در عبادت و تأثیر آن در پالایش رذایل اخلاقی پرداخته و به این نتیجه دست یافته که با توجه به تقابل میان فضایل و رذایل اخلاقی، نقش عبادت و مداومت بر آن، در پالایش انسان از رذایل، غیرقابل انکار است و ترک مداومت بر عباداتی مثل نماز، انحراف از مسیر بندگی و قرین با ارتکاب برخی از رذایل و گناهان است. بر اثر مداومت و تکرار اعمال عبادی، فضایل موجود در عبادت به تدریج در وجود آدمی رسوخ می کند و به ملکه حسنه تبدیل می گردد و رذایل متضاد با هریک از آنها از ساحت نفس برچیده می شود.
۳۷۵.

نقدی بر ایده «حقِ برخطاء بودن» از منظر جماعت گرایان، منفعت گرایان و فضیلت گرایان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حق حق داشتن حق بودن حقِ برخطاء بودن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۱۲۰
از تئوری های رایج در تنظیم روابط اجتماعی در دروان معاصر، گفتمان «حق مدار» است. انسان موجودی آزاد و «حق» تضمین کننده این اراده آزاد است؛ ادراک تک بعدی از مفهوم حق در غرب، مولود تحولات سیاسی- اجتماعی قرون هفدهم و هجدهم میلادی است. محصول این معنای جدید تفکیک بین حق بودن (ارزش ها) و حق داشتن بود. براین مبنا انسان ها در فعل و ترک فعل مختار است و حق دارد فعل یا ترک فعل مبتنی بر ارزش ها یا بر ضد آن انجام دهد(حق برخطاء بودن). در این نوشتاربا روش توصیفی تحلیلی به بیان نکات و انتقادات جریان های فکری حاضر در زیست بوم اندیشه مغرب زمین همچون جماعت گرایان، فضیلت گرایان و منفعت گرایان به یکی از آثار گفتمان نظام حقوقی مدرن یعنی حق برخطاء بودن می پردازیم. جریاهای فکری مذکور مستدل به گزاره های «خیرعمومی»، «لزوم توجه به سود و منفعت در کنش های زیستی» و«عدم احتساب عنصر جامعه در تنظیم هنجارهای فردی»، گزاره «انسان حق دارد کاری خلاف ارزش ها انجام دهد» را متناقض و غیرقابل پذیرش می دانند.
۳۷۶.

راهبردهای تدوین و ترویج «نظام نامه اخلاق حرفه ای باشگاه های ورزشی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اخلاق اسلامی اخلاق حرفه ای نظام نامه اخلاقی باشگاه ورزشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶ تعداد دانلود : ۳۱۹
حرفه ای شدن رشته های ورزشی موضوع مهمی است که امروزه با نتایج نیک و پیامدهای ناگوار، اندیشمندان عرصه ورزش را به خود واداشته است. از برایندهای نابهنجار این رویداد، فروکاستن ارزش های اخلاقی است. یکی از راه های برون رفت از این وضعیت و نهادینه سازی اخلاق در ورزش، تدوین نظام نامه ای برای رعایت ارزش های اخلاقی در باشگاه های ورزشی به عنوان مهم ترین نهاد ورزشی است. این نظام نامه مجموعه ای از رهنمودهای اخلاقی است که با ترسیم الگویی از رفتار صحیح حرفه ای، راهبردی نظام مند برای درونی سازی ارزش ها و هنجارهای اخلاقی ارائه می کند و متولیان ورزش را در تصمیم گیری و گسترش استانداردهای حرفه ای یاری می دهد. این پژوهش با رویکرد نظام سازانه، با شیوه توصیفی تحلیلی، فرایند تدوین و ترویج نظام نامه مطلوب را در 7 گام ترسیم می کند: 1. ایجاد حساسیت اخلاقی؛ 2. تشکیل کمیته تخصصی اخلاق؛ 3. تدوین اصول و خط مشی؛ 4. دیدگاه سنجی؛ 5. تلاش های ترویجی (آموزشی، پرورشی و حقوقی)؛ 6. بازخوردگیری؛ 7. بازنگری و اصلاح نظام نامه .
۳۷۷.

الزامی بودن کمک به فقرا از منظر اخلاقی و اسلامی با توجه به بحران های زیست محیطی قرن اخیر(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: الزام بر کمک بحران افزایش جمعیت محیط زیست فایده گرایی اخلاقی اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۸۳
در بدو امر، «کمک کردن» به انسان ها، مخصوصاً به فقرا و گرسنگان، در نظر عموم امری بدیهی و مطلوب تلقی می شود. اما با نگاه دقیق تر به این موضوع، رفته رفته مسائل و پیچیدگی هایی به صحنه می آیند که پژوهشگران را در عرصه های مختلف، مجبور به مدّاقه بیشتر می کنند. یکی از آن موضوعات، مسئله افزایش جمعیت و تأثیر آن بر محیط زیست است. در این میان با توجه به اینکه عموماً فقیر ترین کشور ها از پرجمعیت ترین ها هستند، بار دیگر این سؤال مطرح می شود که با توجه به وضعیت فعلی کره زمین، آیا کمک کردن به آن ها و تضمین بقای تمام افراد در این کشور ها ضرورتی اخلاقی است (به این معنا که امداد آن ها مسئولیتی تخطی ناپذیر و به گردن فرد فرد انسان هاست)؟ ما در این مقاله، ضمن بررسی نظر مخالفان کمک، از دو منظر اخلاقی (با رویکردی فایده گرایانه) و اسلامی (با توجه به دیدگاه های اخلاقی اسلام و آراء فقهی شیعی) به این موضوع پرداخته و به این نتیجه رسیدیم که اگرچه مسئله مطرح شده از مسائل مهم عصر ماست، اما امری که باید به آن توجه شود تغییر شیوه های پشتیبانی و استعانت است، نه پاک کردن صورت مسئله به معنای کمک نکردن به فقرا و رهاکردن آن ها در رنج و سختی.
۳۷۸.

تأملی در نظریه نوین «لکه اخلاقی»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: لکه اخلاقی مسئولیت جمعی گناه متافیزیکی شرم جبران بخت اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۱۷
مقاله حاضر برای نخستین بار در زبان فارسی به استقبال مفهوم «لکه اخلاقی» رفته و به تشریح و مطالعه انتقادی آن می پردازد. لکه اخلاقی عبارت است از تحقّق حالت منفی در شخصیت اخلاقی فرد بی آنکه فرد در تحقّق منشا آن دخالتی داشته باشد. اصطلاح «لکه اخلاقی» اصطلاح نوینی است، با این حال، واقعیت این مباحث و مسمای لکه اخلاقی در نوشته های متقدم تر نیز دیده می شود. در مقاله حاضر - برای تبیینِ بیشتر این اصطلاح - مقایسه ای میان این اصطلاح، با بخت اخلاقی و گناه متافیزیکی برقرار و پیامدهای احتمالی لکه اخلاقی، یعنی شرم، تأسف عامل، مسئولیت اخلاقی و جبران نیز به گفت و گو نهاده شده است. دیدگاه مختار در بحث لکه اخلاقی آن است که این نظریه از انسجام لازم برخودار نیست و تقریر آن با ایرادهای متعددی مواجه است. تأمل در زوایای این مفهوم نشان می دهد که لکه اخلاقی، همان رسوایی و بدنامی است که بیش از آن که یک امر اخلاقی باشد، یک امر اجتماعی است. اگر چه انگیزه طراحان ایده لکه اخلاقی مبنی بر فراموش نکردن جنایت ها علیه بشریت و تلاش برای عبرت آموزی از آنها، انگیزه ای قابل دفاع بوده، اما انگیزه صحیح موجب تصحیح ایده نمی گردد.
۳۷۹.

عوامل دستیابی به سلامتی قلب از منظر آیات و روایات(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: قلب سلامت قلب سلیم عوامل آیات و روایات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۳ تعداد دانلود : ۲۵۰
در قرآن کریم امکان سعادت و رستگاری انسان، بدون دارا بودن قلب سلیم نفی شده است. به همین دلیل، وجهه همت بسیاری از اندیشمندان حوزه اخلاق، بررسی عوامل دستیابی به قلب سلیم و دوری از موانع آن بوده است. هدف این پژوهش، مفهوم شناسی قلب سلیم و دست یافتن به عوامل دخیل در تحقق آن، با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از آیات قرآن کریم و روایات معصومان است. یافته های تحقیق حاکی از این است که قلب، همان روح و نفس انسانی است که سلامتی آن، به معنای دارا بودن تمام بینش ها و گرایش های بایسته و عاری بودن از تمام بینش ها و گرایش های نبایسته است. بررسی و تحلیل آیات و روایات، منتهی به یافتن عوامل مؤثر بر تحقق سلامتی قلب، همچون زهد، توکل، توبه، خوف و رجاء، خشیت، صمت، گوش دادن به موعظه، مباحثه علمی و قرائت قرآن شد.
۳۸۰.

مطالعه تطبیقی معیارهای عامل اخلاقی از منظر اخلاق اسلامی و اخلاق سکولار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عامل اخلاقی اخلاق اسلامی اخلاق سکولار معیار عامل اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۴۶
از مباحث مهم در عرصه فلسفه اخلاق، مباحث مربوط به عامل اخلاقی است، مبنی بر این که مفهوم عامل اخلاقی به چه معنا است و بر اساس چه معیارهایی می توان یک فرد را عامل اخلاقی نامید و او را در قبالِ فعل اخلاقی اش مسئول تلقی کرده و مورد سرزنش یا نکوهش قرارداد. این پژوهش که در روش گردآوری مطالب، کتابخانه ای بوده و در استناد داده ها، از شیوه اسنادی پیروی کرده و در تجزیه و تحلیل مطالب، از روش تحلیل محتوا و از نوع توصیفی تحلیلی بهره گرفته است، به بررسی و تبیین عامل اخلاقی و معیارهای آن از دو منظرِ غربی (سکولار) و اسلامی پرداخته و به این نتیجه دست یافته که علی رغم اختلاف مفهومی بین معیارها خصوصاً این اختلاف در مورد قصد و نیت بسیار مشهوده بوده؛ اما بین معیارهایی مانند قدرت و خودمختاری، و نیز بلوغ و مسئولیت پذیری همسانی و ارتباط می توان برقرار کرد؛ و اما معیارِ روح داشتن عامل اخلاقی از مختصات اخلاق اسلامی است و در اخلاق سکولار معادلی ندارد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان