درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۴۰۱ تا ۲٬۴۲۰ مورد از کل ۱۳٬۴۱۵ مورد.
۲۴۰۱.

بررسی ساختار گذرایی سوره یوسف براساس دستور نقشی - نظام مند هلیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 37 - 52

کلیدواژه‌ها: دستور نقشی - نظام مند ساختار گذرایی سوره یوسف فرایند مادی فرایند کلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۲ تعداد دانلود : ۳۶۶
دستور نقش گرایی هلیدی بر اهمّیت نقش و معنا تأکید می ورزد و زبان را با توجه به نقش آن در تعاملات اجتماعی بررسی می کند. در پژوهش حاضر، ساختارِ گذرایی سوره یوسف از منظر فرانقشِ تجربی با توجه به دستور نقشی - نظام مند هلیدی بررسی شده است تا میزان و نقش فرایندهای به کاررفته در شکل دهی سبک خاص این سوره، آشکار و از این رهگذر شناخت بهتری از آن حاصل شود. برای این منظور، تمامی جمله واره های موجود در سوره یوسف، بررسی و فرایندها، شرکت کننده ها و عناصر آنها استخراج و تحلیل شدند. نتایج این پژوهش نشان دادند در این سوره، فرایند مادّی، بیشترین فراوانی را دارد. متنی که روایت کننده حوادث مهم زندگی پیامبری است، به طور طبیعی از کنش های مادی بهره بیشتری می برد. پس از فرایند مادّی، فرایند کلامی دارای بیشترین بسامد وقوع است. دلیل این بسامد این حقیقت است که متن سوره یوسف به صورت مجموعه ای از «قول ها» ارائه شده است که اشخاص گوناگون را در گفت وگوهایی در برابر هم قرار می دهد. درواقع، در کنار بیان وقایع مهم ازطریق فرآیندهای مادی، قرآن به کنش های گفتاری اشخاصِ روایت نیز توجه ویژه ای دارد. همین ویژگی سبب می شود کل روایت با گفت وگو جریان یابد.
۲۴۰۲.

پیوندهای متنی «زوج سوره» فتح و حجرات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 81 - 106

کلیدواژه‌ها: سوره حجرات سوره فتح روابط متنی مطالعات سوره شناسی نظام زوجی سوره های قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۵ تعداد دانلود : ۶۷۹
برخی از دانشمندان علوم قرآنی در سده اخیر، نظریه «نظام زوجی سوره های قرآن» را ارائه نموده اند. این نظریه، به ارتباط وسیع و ضروری بین دو سوره از قرآن کریم می پردازد. این پژوهش با هدف نمایاندن انواع روابط متنی بین زوج سوره فتح و حجرات سامان یافته و به دنبال پاسخ به پرسش هایی از این دست است که آیا طرح دیدگاه نظام زوجی سوره ها ذوقی و سلیقه ای است یا اینکه می توان با شواهد متنی از آن دفاع نمود؟ و آیا این نظریه این ظرفیت را دارد تا در قرآن شناسی جدی تلقی شود؟ بر این اساس کوشیده تا پیوند لفظی و معنایی این دو سوره را بیش از پیش به نمایش گذارد و نشان دهد که چگونه می توان با چنین نگاهی به فهمی عمیق تر و دقیق تر از هر دو سوره دست یافت. بر این اساس، این نوشتار پس از طرح اجمالیِ مبانی نظری مباحث، به طرح و تبیین انواع مختلفی از ارتباط در این دو سوره پرداخته و این فرضیه را تقویت می کند که این دو سوره ساختاری قرینه گون داشته و دو روی یک سکه اند و بیشتر ارتباطات این دو سوره را موضوعات مشترکی تشکیل می دهند که در هر   یک از این دو سوره از دو زاویه متفاوت به آن ها پرداخته شده؛ به گونه ای که مکمل یکدیگر هستند.
۲۴۰۳.

معناشناسی «شرب» در قرآن بر اساس روابط همنشینی

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۵) 158 - 184

کلیدواژه‌ها: قرآن شرب معناشناسی روابط همنشینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۸۷۸
قرآن کریم به عنوان یک متن مقدس وحیانی و بزرگترین معجزه ی الهی، از جنبه ی گوناگونی قابل تحلیل و بررسی است که می توان با به کارگیری دانش معناشناسی به بررسی ابعاد و جنبه های آن پرداخت. معناشناسی از روش های نوظهور در مطالعات قرآنی است که با مطالعه و بررسی علمی معنا، به استخراج معنای پنهان متن و اکتشاف لایه های معنایی واژه، می پردازد. یکی از راه هایی که امروزه جهت فهم معنای متون استفاده می شود، تکیه بر اصل روابط جانشینی و همنشینی است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی سعی بر این دارد که به منظور بهره گیری دقیق تر از فهم و ترجمه قرآن، معنای ساخت ها و کارکردهای مختلف شرب را در قرآن کریم مورد بحث و بررسی قرار دهد، و با روش معناشناسی ساختاری و بهره بردن از متون تفسیری و زبانی ساخت های مختلف نحوی و قرآنی واژه شرب را بشناسد و مفاهیم به دست آمده حاصل از هر یک از ساخت های شرب در قرآن کریم را براساس روابط همنشینی تحلیل و بررسی نماید. در این مقاله پس از واژه شناسی شرب، روابط همنشینی شرب با واژگانی همچون هیم، حمیم، طهور، هنیء و غیره مورد بررسی قرار گرفته است.
۲۴۰۴.

بررسی انتقادی اشکالات مطرح شده به برهان حکیم قمشه ای درباره اثبات وجوب وجود خداوند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۵ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۷)

کلیدواژه‌ها: حکیم قمشه ای وحدت شخصی وجود برهان وجودی ضرورت ازلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۲۸۷
برای اثبات وحدت شخصی وجود، براهین مختلف و گوناگونی اقامه شده است. بیشتر این براهین که توسط عارفانی همانند داود قیصری، حمزه فناری و ابن ترکه بیان شده اند، با اشکالاتی مانند خلط میان مفهوم و مصداق مواجه است. در این میان حکیم محمدرضا قمشه ای در حاشیه خویش بر کتاب تمهید القواعد و ذیل مبحث براهین اثبات وحدت شخصی وجود، برهانی ارائه کرده که اثبات ضرورت ازلی خداوند را بهمراه دارد. در عین حال، چهار اشکال به این برهان وارد شده است. اشکال نخست در مورد معنای طبیعت اطلاقی وجود است که بصورت مبهم بیان شده است. اشکال دوم درباره خلط میان مفهوم و مصداق است. بخش نخست اشکال سوم، به تمامیت این برهان بر مفروض بودن تحقق اصل طبیعت باز میگردد و بخش دوم اشکال، سازگاری تحقق اصل طبیعتِ وجود با وجودهای مقید را هدف قرار داده است. اشکال چهارم، به نبود نوآوری و ابتکار در ارائه این برهان پرداخته است. مقاله حاضر با روش تحلیلی تطبیقی، هر یک از این اشکالات را بررسی نموده و به سه اشکال نخست پاسخ داده است. از این جهت، برهان حکیم قمشه ای تمام و صحیح تلقی میشود که در این نوشتار بتفصیل تبیین شده است.
۲۴۰۵.

بررسی و تحلیل اختلاف قرائات قرآن کریم از دیدگاه ابن جزری در کتاب النشر فی القرائات العشر

نویسنده:
منبع: ژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: قرائت اختلاف قرائات ابن جزری النشر فی القرائات العشر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳۴ تعداد دانلود : ۵۸۴
«علم قرائت» از جمله مهم ترین علوم قرآنی است، که تأثیر بسزایی بر ترجمه و تفسیر قرآن گذاشته و اختلاف قرائات در آیاتی از قرآن که اختلاف در کلمات را منجر می شود، بر معنای آنها نیز تأثیر موثر دارد. ابن جزری یکی از بزرگان علم قرائت در زمان خود بوده است. وی در رابطه با علم قرائت و شرایط پذیرش قرائت صحیح معتقد است قرائتی صحیح بوده که شرایط سه گانه؛ صحیح بودن سند، تطابق قرائت با قواعد عربی و تطبیق قرائت با مصحف عثمانی را دارا باشد، که روی مورد سوم بیش از دو مورد قبل تأکید کرده و همین امر اسباب مخالفت سایر علماء را با وی فراهم آورده است. در این پژوهش ضمن تبیین مستندات موجود درباره علم قرائات و وضعیت پیدایش قرائت، دیدگاه ابن جزری نیز در رابطه با علم قرائات، شرایط پذیرش قرائات صحیح، منشأ اختلاف قرائات و پیدایش قرائات مختلف را در کتاب" النشر فی القرائات العشر" مورد واکاوی قرارداده ایم. این نوشتار با نگرش توصیفی – تحلیلی انجام پذیرفته و اطلاعات با روش اسنادی- کتابخانه ای جمع آوری شده است.
۲۴۰۶.

نقد دیدگاه عمید زنجانی در کتاب «مبانی و روش های تفسیر قرآن»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۱) 149 - 173

کلیدواژه‌ها: مبانی تفسیر تفسیر اجتهادی نقد شکلی نقد محتوایی عمید زنجانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۶ تعداد دانلود : ۵۳۴
کتاب « مبانی و روش های تفسیر قرآن » عمید زنجانی با تکیه بر دو محور: شکل کلی موضوعات در ارتباط با یکدیگر، و یکایک موضوعات به طور مستقل از شکل کلی، ارزیابی شده است. موضوعات مبانی تفسیر به طور خلاصه به ترتیب شامل: 1- تعریف، 2- سازماندهی، 3- نحوه استفاده، 4- رفع تعارض و 5- سیر تغییرات است. عملکرد عمید زنجانی در شکل کلی بدین گونه است که تمام موضوعات را به طور کامل ذکر کرده، اما از نظمی منطقی پیروی ننموده است. در محور محتوایی از نقاط قوت عملکرد مؤلف می توان توجه به نحوه استفاده درست و غلط، رد دیدگاه موافقان، استفاده انحصاری و ارائه راهکار مناسب رفع تعارض در دو حالت اشاره کرد. گنجاندن انواع تفسیر در سازماندهی، تأثیر نحوه استفاده بر چیدمان، خلط استفاده انحصاری و غلبه ای یا بیشتر در یکدیگر، و انحصار فهم ناشی از تعارض میان داده های مبانی تفسیربه یک حالت، از جمله نقاط ضعف عملکرد وی به شمار می رود.
۲۴۰۷.

نقد و بررسی اشکالات فخر رازی به آیه ولایت با تأکید بر دیدگاه آیت الله محمدهادی معرفت

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال اول زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 115 - 137

کلیدواژه‌ها: آیه ولایت امامت حضرت علی (ع) آیت الله معرفت فخر رازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴۸ تعداد دانلود : ۶۲۰
آیه 55 سوره مائده از آیاتی است که مفسران و متکلمان شیعه و اهل سنت درباره دلالت آن دیدگاه های متفاوتی ارائه داده اند. بنابر دیدگاه شیعه ، این آیه بر ولایت و امامت حضرت امیر مؤمنان علی7 دلالت دارد. از مفسرانی که دیدگاه شیعه را نقد کرده و به آن، اشکال ها و شبهه های فراوانی وارد کرده اند، فخر رازی است. در این پژوهش تلاش شده است با بهره گیری از دیدگاه های آیت الله محمدهادی معرفت به روش توصیفی تحلیلی، اشکال ها و شبهه های فخر رازی بررسی و نقد گردد و درنهایت ثابت شود هیچ یک از اشکال ها و شبهه های وی همچون نازل نشدن آیه در شأن حضرت علی (ع)، احتجاج نکردن آن حضرت بر ولایت خویش به این آیه، دلالت نکردن آیه بر عموم ولایت، منافات داشتن انفاق انگشتر با زکات واجب، سازگارنبودن انفاق انگشتر در نماز با اخلاص حضرت علی (ع) و توجه کامل به خدا در نماز، فعل کثیر بودن انفاق با انگشتر، مانع بودن سیاق آیات قبل و بعد با دلالت آیه بر امامت حضرت علی7 و ناسازگاری فقر علی7 با داشتن انگشتر، وارد نیست.
۲۴۰۸.

Descriptive and Structural Semantics of Blessing (Barakat) In the Holy Quran(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 119 - 134

کلیدواژه‌ها: The Holy Quran semantics Linguistics syntagmatic and paradigmatic relations Blessings benefits

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۷۴
God Almighty, as the only creator of the universe, has taken charge of the creation and engineering of the creature system and created the best creatures in the best possible way and in the best quality. In the meantime, some of the creations of God the Almighty have been created so desirable that they are mentioned in the Holy Qur'an as blessed creatures. Identifying the differentiation of these creatures helps others to become acquainted with the criteria of a creature and to increase their usefulness. For this reason, the present article attempts to study the word "blessing" in the Holy Quran using the "semantics" method. And analyze the criteria that made them distinct and blessed. The general interest in having and helping to guide humanity quickly is one of the criteria of a blessed creature whose components are explained in this article.
۲۴۰۹.

پژوهش تطبیقی عصری بودن فهم قرآن از دیدگاه مغنیه و شلتوت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۳) 73 - 94
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۸ تعداد دانلود : ۳۹۰
عصری بودن فهم قرآن به عنوان یکی از لوازم جاودانگی و جهان شمولی قرآن کریم، به این معناست که می توان با نگاه جدید به پاسخگویی نیازهای مخاطبان پرداخت و اقتضائات و شرایط فرهنگی اجتماعی هر عصری را در نظر گرفت؛ چیزی که در فهم جدید قرآن تأثیر داشته و مفاهیم این کتاب آسمانی را در هر زمان و مکان و نزد هر قومی با تفسیر جدیدی که این کتاب ظرفیت آن را دارد، تازه ساخته است. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی، عصری بودن فهم قرآن را در دو تفسیر مهم از فریقین ( تفسیر الکاشف و تفسیرالقرآن الکریم</em>)، به شکل تطبیقی کاویده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مغنیه با نگرش اقناعی و شلتوت با رویکرد تقریبی، تفسیر خود را عصری ساخته، یعنی نیازها و اقتضائات زمان و مکان موجب شده که این دو مفسر با دو رویکرد متفاوت در فهم آیات قرآن، هم عصریّت را به عنوان یک مبنا پذیرفته، و هم قائل به تأثیر عصریّت شده و مواردی نظیر آیات علوم در قرآن، تعیین مصادیق جدید و لزوم پاسخگویی به شبهات پیرامون قرآن را به عنوان عوامل عصری بودن فهم قرآن ذکر کرده اند. در این میان مغنیه توسعه پذیری معنا در فهم و تفسیر قرآن را به عنوان یکی از عوامل عصری بودن فهم قرآن می پذیرد و شلتوت آن را مخالف با فصاحت و بلاغت و اهداف تربیتی و هدایتی قرآن می داند.
۲۴۱۰.

بازرگان و بازگشت به قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیایی ۱۲) 121-135

کلیدواژه‌ها: بازگشت به قران مهندس بازرگان قران در صحنه اجتماع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸
از صدر اسلام تاکنون، مسلمانان، به تناوب، غرق در حدیث و تاریخ و فقه و مسائل فرعی دیگر شده اند، و چون این انحراف به اوج خود رسیده، مصلحی قیام کرده و بازگشت به قرآن را ندا داده است. در دوره ی معاصر جمال الدین اسد آبادی منادی « بازگشت به قرآن» است، و در پاسخ به او بزرگانی در سراسر جهان اسلام، و ازجمله ایران، قرآن را سرلوحه ی آموزه ها و رهنمود های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی قرار دادند و «قرآن راهنمای عمل» شعار آنان شد.
۲۴۱۱.

اندیشه کلامی - سیاسی امامت از منظر فیض کاشانی با تأکید بر آیه 55 سوره مائده در قرآن

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 13 - 30

کلیدواژه‌ها: قرآن امامت ولایت عصمت شیعه فیض کاشانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۵ تعداد دانلود : ۳۹۳
مسلمانان صدر اسلام علی رغم اشتراک نظر در اعتقاد به پیامبر خدا (ص)، در مورد جانشینی آن حضرت اختلاف پیدا کردند؛ به گونه ای که این امر، موجب به وجود آمدن دو مذهب شیعه و اهل سنت گردید. در این میان فیض کاشانی به عنوان یکی از علمای بزرگ شیعه، به بسیاری از شبهات مطرح در این باره، پاسخ گفته و امر امامت را از منظر علم کلام و سیاست مورد بررسی قرار داده است. هدف پژوهش، این است که نتیجه بررسی، بتواند بخشی از دغدغه های فکری و اعتقادی شیعیان را برطرف نماید و پاسخی منطقی به برخی از شبهات مطرح شده برضد مکتب تشیع، ارائه کند. سؤال اصلی پژوهش این است که اندیشه کلامی-سیاسی امامت از منظر فیض کاشانی با تأکید بر آیه 55 سوره مائده در قرآن کریم چیست؟ پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است. نتیجه بررسی ها نشان داد که شیعیان از جمله فیض کاشانی با توجه به آیات قرآن، به ویژه آیه ولایت، امامت را یک امر الاهی و انحصاری تلقی نموده و نظریات خویش را با نص پیامبر(ص) تطبیق می دهند. وی برای امام ، منصب الاهی و ویژگی عصمت -در مقام امامت- قائل است و نظام سیاسی و دولت دینی را بر مدار امامی معصوم و حاکمی الاهی در زمین استوار می دانند.
۲۴۱۲.

بررسی ارتباط میان «از خودبیگانگی مثبت» و مسئله فنا در آثار عرفانی - حکمی اسلامی

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 47 - 67

کلیدواژه‌ها: از خودبیگانگی مثبت الیناسیون فنا حکمت اسلامی قرآن کریم انسان شناسی عرفان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۳۳۰
«از خودبیگانگی» یا الیناسیون (alienation) از بحث های مهم انسان شناسی، در طول سده های اخیر بوده است. غالب اندیش مندان اخیر، بر جنبه منفی آن تمرکز داشته اند، لیکن می توان جنبه های مثبتی نیز در آن فهم نمود. در سنت عرفانی و حکمی اسلامی، تبیین هایی برای «از خود بیگانگی مثبت» در مقابل خداوند، در مورد کلید واژه فنا مطرح ده است. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که ارتباط میان «از خودبیگانگی مثبت» و «مسئله فنا» در آثار عرفانی-حکمی اسلامی چگونه قابل تبیین است؟ روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی است. عرفا و حکمای اسلامی متقدم و متاخر، با اقتباس از برخی آیات قرآنی (هم چون قصص آیه 88، بقره آیه 156، غافر آیه 16، محمد آیه 19 و ...) نظریاتی را در این زمینه مطرح کرده اند. در این آثار (از دو منظر توصیفی و توصیه ای)، فنای در خدا، با فراموش کردن خود (از خودبیگانگی مثبت) همگام شده است. بررسی ها نشان می دهد که نوعی ارتباط مستقیم و معنادار میان «از خود بیگانگی مثبت»، «فنای در خداوند»، «غیبت از خود و ماسوای خداوند» و میان «مراتب کمال» وجود دارد. مرتبه نهایی فنا که توام با بقاست، مستلزم از خودبیگانگی کامل می باشد؛ بر همین اساس، وجوه توصیه به «فنا و از خودبیگانگی مثبت»، بر محور «سیر مراتب کمال» و «بقای نهایی» قابل فهم است.
۲۴۱۳.

معناشناسی واژه "مبین" درسوره یس از منظر تفسیر المیزان

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۵) 146 - 157

کلیدواژه‌ها: معناشناسی مبین سوره یس المیزان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷۸ تعداد دانلود : ۹۶۸
معناشناسی الفاظ در قرآن کریم یکی از مهّم ترین پایه های تفسیر آن می باشد؛ این ارتباط بر این مطلب تأکید دارد که تفسیر قرآن دارای قواعدی است که دلالت بر تبیین معنایی هر واژه از طریق جایگاه و نوع نقش آن با توجّه به قرائن دارد. اهمیّت این بحث زمانی روشن می شود که به این نکته توجّه داشته باشیم که هر لفظی محدود به معنای وضعی خود نمی شود بلکه در پی قرائن موجود بر معنایی خارج از لفظ نیز ظهور می یابد. این تحقیق درصدد پاسخگویی به این مسئله است که تکرار معناشناسانه وصف "مبین" در سوره یس، از دیدگاه تفسیر "المیزان" چگونه مطرح شده است؟ بررسی تحلیلی- توصیفی این مسئله گویای آن است که، واژه "مبین" در سوره یس، افزون بر معنای اصلیِ مُبَیّن، یعنی قابل فهم و درک، و یا معانی و مقاصد روشن گوینده، در معنای فرعیِ "لوح محفوظ" نیز به کار رفته است. واژگان کلیدی: معناشناسی، مبین، سوره یس، المیزان
۲۴۱۴.

بررسی فقهی- حقوقی انتقال ارادی مهریه عین معین

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول دوره دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 27 - 1

کلیدواژه‌ها: مهریه انتقال ارادی عین معین عقد تبرعی اخلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۹ تعداد دانلود : ۳۶۴
باتوجه به ماده 1082 قانون مدنی زوجه می تواند در مهریه خویش هرگونه تصرف حقوقی را انجام دهد و باعمل حقوقی مختلف در قالب های حقوقی معوض یا تبرعی مهریه متعلق به خود را به هر شخصی بخواهد انتقال دهد. انتقال مهریه عین معین در قالب ها حقوقی مختلف در برگیرنده مسائل حائز اهمیتی است. سوالات مختلفی قابل طرح است آیا زوجه با وجود اینکه با زوج زندگی می-کند می تواند موضوع مهریه را در قالبهای حقوقی مختلف انتقال دهد؟ انتقال مهریه توقیف شده چگونه است؟ و یا مالی که در توقیف نیست انتقال ارادی آن به چه شیوه است؟ زوجه برای مطالبه مهریه خویش مطابق قواعد حقوقی میتواند راهکارهای ویژه ای را بکار ببرد و مهریه را در قالب های حقوقی بلاعوض و یا معوض به اشخاص ثالث انتقال دهد تا از این طریق بدون مراجعه به مراجع قضایی یا اجرای ثبت به معادل مهریه خود یا کمتر از آن دست یابند و حتی می توان گفت انتقال مهریه ای که حق انتفاع از مال موقوفه است با توجه به شرایطی قابلیت انتقال پیدا خواهد کرد اما از لحاظ اخلاقی تا زمانی که کانون خانواده پابرجاست امری نامتعارف است.
۲۴۱۵.

بررسی ظهور علمی قرآن در آیه اول سوره انعام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 69 - 82

کلیدواژه‌ها: کیهان ماده تاریک قرآن جعل خلق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۰۱
با پیشرفت علوم، هر روزه گوشه ای از اسرار علمی بکار رفته در قرآن آشکار می شود. یکی از این موارد که مورد توجه اختر فیزیکدانان قرار گرفته مسأله ماده تاریک و انرژی تاریکی است که تقریباً مورد اتفاق تمام دانشمندان می باشد. ماده تاریک(Dark matter) به صورت توده ای در اطراف کهکشان وجود دارد که با استفاده از تلسکوپ قابل مشاهده نیست. ویژگی های وجودی این ماده تاریک را می توان به طور غیر مستقیم از طریق تأثیرات گرانشی بر روی ماده مرئی، تابش و در مقیاس بزرگ، اثبات نمود. قرآن در آیه اول سوره انعام این حقیقت علمی را با جمله ﴿وجعل الظلمات والنور﴾ بیان می کند. مفسرانی چون علامه طباطبائی(ره) ، آیت الله جوادی آملی و راغب اصفهانی در تفسیرشان جعل در این آیه را به معنای خلقت و آفرینش آورده اند، معلوم می شود که ظلمات و نور مثل تمام موجودات دیگر، چون قرآن موجود و مخلوق اند و از خود صاحب اثر می باشند. با بیان این مطالب مقاله به دنبال این سخن است که اشاره به وجود ماده تاریک در قرآن می تواند یکی از ظهورات علمی این کتاب الهی باشد.
۲۴۱۶.

نهادینه کردن صفت انفاق در انسان از طریق شکرگزاری در بیان قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 331 - 353

کلیدواژه‌ها: سخاوت سپاسگزاری صراط مستقیم تقوی رفع فاصله طبقاتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۱۱۷
انفاق کلید اصلی برای رسیدن انسان ها به سعادت و تکامل در این دنیا و در جهان آخرت است. از آنجا که در فرهنگ قرآنی ارتقاء شخصیت معنوی انسان ، غایت اصلی انفاق شمرده می شود. در پژوهش حاضر، مراحل رسیدن به ویژگی های انسان انفاق گر را مورد بررسی قرار داده ایم. از شکر که اولین گام معرفت الهی است تا انفاق که در رأس ویژگی های اهل تقوی قرار دارد. به الگویی از انسان شاکر هدایت شده ای می رسیم که در صراط مستقیم قرار می گیرد. از یک طرف با بخشش سرمایه های مادی و معنوی، روح خود را از رذایل اخلاقی نجات داده و نزد خداوند اجری عظیم دریافت کرده و از طرفی دیگر به رفع فاصله طبقاتی میان انسان ها دست زده و با مورد انفاق قراردادن افراد، امید بیش تری برای ارتباط با خداوند و اجرای عدالت در جامعه را در مردم ایجاد کرده است. در حقیقت انفاق چراغی می گردد تا صراط مستقیم را روشن تر گردانده و رهرو خود را به مقصد رساند.
۲۴۱۷.

حقیقت مرگ در قرآن و دلایل ترس از آن از دیدگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 231 - 250

کلیدواژه‌ها: حقیقت مرگ علل ترس از مرگ نهج البلاغه امام علی (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۴ تعداد دانلود : ۱۶۰
این پژوهش با روش تحلیل محتوایی و با نظام مقوله بندی قیاسی به تحلیل و بررسی حقیقت مرگ در قرآن و علل ترس از آن در کلام امام علی(ع) در نهج البلاغه می پردازد. قرآن یاد مرگ را یکی از ویژگی های پیامبران می داند که فرار از آن امکان ندارد. حقایقی همچون انکارناپذیری مرگ و عدم رهایی از آن، پایان یافتن کار جسم، حتمی بودن آن و...؛ و دلایلی همچون دنیاپرستی و دنیازدگی، گنهکار بودن، انکار معاد و آماده نبودن برای آخرت، جهل به عاقبت کار و... از دلایل ترس از مرگ می باشد که در نهج البلاغه مطرح گردیده است.
۲۴۱۸.

واکاوی ضوابط «بیان سخن» از منظر قرآن و روایات

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۲ 251 - 225

کلیدواژه‌ها: قرآن روایات بیان سخن اندیشه سمع و بصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۵ تعداد دانلود : ۱۲۴
یکی از مهمترین ابزارهای روابط انسانی، گفت و گو و بیان سخن میان یکدیگر است، از طرفی دیگر یکی از اهداف قرآن و روایات اهل بیت، هدایت انسان ها و نیز تنظیم و تصحیح روابط انسان ها با یکدیگر است. از این جهت لازم است که افراد بشر، روابط میان یکدیگر را بر اساس اصول و ضوابطی خاص که از منبعی وحیانی نشأت گرفته، استوار سازند. با نگاهی بر منابع وحیانی، می توان ضوابطی را اصطیاد نمود که انسان ها با بهره گیری و از استعانت از آن می توانند خود را از آفات احتمالی بیان سخن، در امان نگه دارند؛ لذا می توان ضوابطی را در این حوزه از سه جهت اندیشه، سمع و بصر استخراج نمود تا مورد استفاده جوامع انسانی قرار گیرد. ضوابط احصاء شده در پژوهش حاضر در بُعد ضوابط اندیشه عبارتند از: تکیه بر علم به جای ظن و گمان، جلوگیری از دخالت میل و هوای نفسانی، تأنی، التزام علمی و عملی بر دستورات وحیانی ، اطمینان در عقیده و همچنین ضوابط بیان سخن در بعُد سمع و بصر عبارتند از: عدم پیروی از پیشینیان، پیروی از دستور خداوند و دوری از تقلید کورکورانه .
۲۴۱۹.

مطالعه تطبیقی نقدهای سید بن طاووس و شیخ طوسی بر اندیشه های جبایی

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 288 - 265

کلیدواژه‌ها: سید بن طاووس شیخ طوسی سعدالسعود تبیان جبایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۴۴
جبایی یکی از بزرگترین مفسران و نظریه پردازان معتزلی در قرن سوم است. آرای وی همواره مورد استفاده و استناد مفسران دیگر بوده است. نظریه های جبایی قرن ها محل بحث علمای شیعی و حتی اهل سنت بوده اند. شیخ طوسی در مسیر دفاع از عقاید شیعه در تبیان موارد متعددی از آرای معتزلیان را نقل و گاه نقد کرده است. سید بن طاووس، نواده شیخ طوسی، نیز در سعدالسعود مجادلات بسیاری با مفسران معتزلی دارد. از آن جاکه شیخ طوسی در تبیان و سید بن طاووس در سعدالسعود، در مقایسه با دیگر مفسران، به آرای جبایی بیشتر پرداخته اند، وجوه اشتراک و تفاوت نقل و نقد این دو عالم بزرگوار در این مقاله بررسی خواهد شد. در حالی که سیدبن طاووس، با رویکردی منتقدانه و با دیدگاه های متفاوتی از مفسران یشین با استناد به شواهد قرآنی، روایات و اقوال دیگر مفسران برخی از اشتباهاتی که جبایی در تفسیر و فهم آیات داشته را پاسخ می دهد، شیخ طوسی در تبیان بارها اشاراتی به تفسیر جبایی داشته که گاه آن ها را نقد و گاه نظر وی را ستوده است.
۲۴۲۰.

آیا شرق شناسی و شرق شناسی وارونه را پایانی هست؟

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول دوره دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 157 - 132

کلیدواژه‌ها: شرق شناسی شرق شناسی وارونه ادوارد سعید جلال العظم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۸ تعداد دانلود : ۲۵۷
رویارویی با تجربه ی مدرنیته و سرمایه داری پروبلماتیک عام جهان اسلام در جهان مدرن است. این پروبلماتیک عام از سویه های درونی (مسئله هویت) و بیرونی (رابطه با سرمایه داری) برخوردار است. مواجهه با این پروبلماتیک ها در قالب گفتمان های شرق شناسی و شرق شناسی وارونه مفهوم سازی و صورت بندی شده و تا به امروز همچنان سیطره ی خود را حفظ کرده اند. هدف این مقاله کاوشی در امکان طرح پرسش از رهایی از گفتمان شرق شناسی و شرق شناسی وارونه است. پس از تحلیل گفتمان شرق شناسی و گرایش های درونی آن، به تحلیل گفتمان شرق شناسی وارونه می پردازیم و سپس با نشان دادن محدودیت های درونی هر کدام به پرسش از امکان جایگزین و اهمیت پرسش از خروج از این گفتمان ها می پردازیم. در نهایت این پرسش را مطرح می کنیم که آیا رهایی از شرق شناسی و شرق شناسی وارونه بدون توضیحی جدید از رابطه ی امر کلی و امر خاص ممکن خواهد بود؟ کلی گرایی ای که توهم بازگشت به دوران قبل از شرق شناسی را نداشته و در درون آن نیز باقی نماند، نه متکی به آموزه های غیرتاریخی ایده آلیستی باشد و نه اسیر خاص گرایی های پسا استعماری.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان