عیسی عیسی زاده

از ابزار شکوفایی اندیشه های ناب و دستیابی به حقایق گم شده، مناظره و تضارب آرا است. پیامبران و اولیای الهی با بهره گیری از این راه، به تبیین آموزه های وحیانی و عقلانی و استحکام بخشی عقاید مردم پرداخته اند و با ابطال شبهات مخالفان و معاندان، از حقانیت ادیان و آموزه های الهی دفاع کرده اند. در عصر حاضر نیز یکی از راه های مؤثر در معرفی و تبیین معارف زلال دین اسلام و آموزه های نورانی مکتب اهل بیت: و دفاع در مقابل تهاجم شبهات دگراندیشان و دشمنان، استفاده از مناظره، گفتمان و کرسی های آزاداندیشی است. یکی از شرایط بهره گیری از این راه، شناخت دقیق، آداب مناظره است. پژوهش حاضر در پی آن است تا بابهره گیری از آموزه های دینی به معرفی و تبیین آن آداب بپردازد. نوع گردآوری در این تحقیق، کتابخانه ای و با روش توصیفی-تحلیلی به پاسخگویی به پرسش پژوهش پرداخته شده است. درنهایت این نتیجه به دست آمد که رعایت آدابی که در آموزه های دینی برای مناظره ارائه شده است، می تواند نقش تعیین کننده ای در تبیین و معرفی حقایق اسلام داشته باشد.

«قرآن کریم» مهم ترین رسانه الهی است که با مدیریت و نقش آفرینی پیامبر عزیز اسلام (ص) توانسته است حدود یک چهارم جمعیت دنیا را مجذوب خود کند و بسیاری ازآنان را به سر منزل مقصود رهنمون شود. یکی از مهم ترین عوامل موفقیت رسول اسلام (ص) در بهره برداری صحیح از این رسانه آسمانی وکتاب زندگی، برخورداری آن حضرت از ویژگی های اخلاقی بوده است. اگراین ویژگی ها در مسئولان و اصحاب رسانه های کشور نهادینه گردد، به یقین تحولی عظیم در هدایت مردم به سوی ارزش های الهی رخ می دهد. در این پژوهش تلاش شده است با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از آموزه های قرآن کریم، مهم ترین ویژگی های اخلاقی پیامبر اسلام (ص) همچون ایمان، اخلاص، توکل، امانت داری، امیدواری به هدایت مردم، خوش زبانی، خوش اخلاقی، شرح صدر، بردباری، دلسوزی، مهربانی، تواضع، عفو و گذشت، از قرآن کریم استخراج و بررسی شود.

افضل بودن و برتری امیرمؤمنان علی× بر دیگران بجز پیامر اسلام| از دلایل مهم شیعه بر حقانیت امامت حضرت علی× و جانشینی ایشان پس از رسول خدا| می باشد؛ اما فخر رازی یکی از مفسران و متکلمان اهل سنت در کتاب الأربعین فی اصول الدین دلایل افضل بودن امیر مؤمنان علی× همچون آیه مباهله، سبقت ایمان، اعلم بودن، جهاد و شجاعت حضرت علی× و دیگر روایت های دلالت کننده بر امتیازات آن حضرت بر دیگران را نقد کرده است. در پژوهش حاضر تلاش شده است با بهره گیری از آرای اندیشمندان شیعه، به روش توصیفی و تحلیل محتوا، برخی از شبهه ها و اشکالات فخر رازی در این باره بررسی و نقادی گردد. نتیجه این بررسی ها نشان می دهد هیچ کدام از ایرادهای ایشان بر دلایل افضل بودن امیر مؤمنان علی× وارد نمی باشد.

فترتِ وحی قرآن به معنای انقطاع وحی تشریعیِ جبرئیل به پیامبر اسلام6 است که به عنوان یکی از مباحث علوم قرآنی و تفسیری مورد توجه عالمان مسلمان قرار گرفته است. درباره این موضوع، دو دیدگاه در میان علمای علوم قرآنی وجود دارد. گروهی به فترت سه ساله و گروهی به انقطاع چندروزه وحی قرآن معتقدند. آیت الله معرفت جزو عالمان دسته نخست است که به فترت سه ساله وحی معتقد است. این مسئله انگیزه تحقیق حاضر شد تا به روش توصیفی تحلیلی به بررسی دیدگاه آیت الله معرفت در این زمینه بپردازد. پژوهش پیش رو نشان می دهد دیدگاه آیت الله معرفت بر پایه نقل روایت احمد بن حنبل از شعبی و نیز روایات مربوط به سه سال دعوت پنهانی استوار است؛ از طرفی روایت شعبی ضعیف و غیرمستند است؛ درنتیجه دیدگاه آیت الله معرفت تأیید نمی شود. همچنین روشن شده است آیت الله معرفت میان دو مسئله فترت وحی و دعوت پنهانی همسان انگاری کرده است که مستندات تاریخی، روایی و قرآنی برای پذیرش این قول وجود ندارد. در مقابل، قول به انقطاع چندروزه وحی که بین سه تا چهل روز گفته شده است، با مستندات تاریخی و روایی به خصوص با روایات ائمه: سازگار و قابل قبول است.

آیه 55 سوره مائده از آیاتی است که مفسران و متکلمان شیعه و اهل سنت درباره دلالت آن دیدگاه های متفاوتی ارائه داده اند. بنابر دیدگاه شیعه ، این آیه بر ولایت و امامت حضرت امیر مؤمنان علی7 دلالت دارد. از مفسرانی که دیدگاه شیعه را نقد کرده و به آن، اشکال ها و شبهه های فراوانی وارد کرده اند، فخر رازی است. در این پژوهش تلاش شده است با بهره گیری از دیدگاه های آیت الله محمدهادی معرفت به روش توصیفی تحلیلی، اشکال ها و شبهه های فخر رازی بررسی و نقد گردد و درنهایت ثابت شود هیچ یک از اشکال ها و شبهه های وی همچون نازل نشدن آیه در شأن حضرت علی (ع)، احتجاج نکردن آن حضرت بر ولایت خویش به این آیه، دلالت نکردن آیه بر عموم ولایت، منافات داشتن انفاق انگشتر با زکات واجب، سازگارنبودن انفاق انگشتر در نماز با اخلاص حضرت علی (ع) و توجه کامل به خدا در نماز، فعل کثیر بودن انفاق با انگشتر، مانع بودن سیاق آیات قبل و بعد با دلالت آیه بر امامت حضرت علی7 و ناسازگاری فقر علی7 با داشتن انگشتر، وارد نیست.

از آنجا که سیر تکاملی نظام جمهوری اسلامی در دستیابی به تمدن نوین اسلامی در گرو شناخت دقیق چالش های پیش رو و عوامل انقراض و نابودی تمدن هاست و خداوند نیز در قرآن بر عبرت آموزی از سرگذشت امت های پیشین تأکید کرده است، در پژوهش حاضر تلاش می شود با بهره گیری از آموزه های وحیانی، عوامل سقوط و انقراض تمدن ها همچون ظلم، بی توجهی به مسئولیت اجتماعی، اتراف و اشرافی گری، کفران نعمت، تکذیب آیات و پیامبران الهی، گناه و فساد اخلاقی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد؛ زیرا قرآن تنها چراغ فروزانی است که تمسک به آن می تواند انسان ها را در دستیابی به یک زندگی متمدن و سعادتمند به سرمنزل مقصود هدایت کند.

سبک زندگی هر جامعه ای، نمادی از باورها و ارزش های درونی آن جامعه است و زمانی آن جامعه می تواند به ثمرات آن دست پیدا کند که سبک زندگی او متناسب با آن باورها و ارزش ها شکل گرفته باشد. جامعه کنونی ما به سبب محروم بودن از عوامل تاثیرگذار در دینی شدن زندگی و تأثیرپذیری از فرهنگ غرب، نتوانسته است میان آن باورهای دینی و سبک زندگی خود در حوزه های گوناگون فردی و اجتماعی، ارتباطی عمیق و تنگاتنگ ایجاد کند و در حقیقت از داشتن سبک زندگی اسلامی به معنای واقعی محروم مانده است. با اینکه بررسی آموزه های دینی و تامّل در آنها نمایانگر ظرفیت بالای این آموزه ها برای فرهنگ سازی و ارائه معیارهای رفتاری مناسب می باشد، اکنون باید بررسی شود چه راهکاری برای استفاده از این ظرفیت عظیم دینی برای اسلامی تر شدن سبک زندگی وجود دارد؟ پاسخ این پرسش را می توان در شناسایی عوامل سوق دادن سبک زندگی به سمت آن معیارهای وحیانی و راه کار های دست یابی به آن عوامل جستجو کرد. بر اساس این، تلاش شده است تا در این مقاله، چند عامل نقش آفرین و تاثیرگذار در اسلامی شدن سبک زندگی و راه های دسترسی به آن عوامل مورد بررسی قرار گیرد.