دانش شناسی

هدف: توانایی های اینترنت اشیاء تاثیر مستقیم بر مدیریت اطلاعات و توسعه خدمات در کتابخانه ها دارد و همچنین موجب دسترس پذیری و یافت پذیری اطلاعات در کتابخانه ها می شود. برهمین اساس، هدف این پژوهش، تبیین بسترها و پیامدهای کاربردپذیری اینترنت اشیاء در کتابخانه ها بوده است. روش پژوهش: این پژوهش با روش شناسی کیفی و به شیوه گرندد تئوری انجام شده است. مشارکت کنندگان این پژوهش 13  نفر متخصص و خبره حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی بودند که به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها  به وسیله مصاحبه نیمه ساختار یافته تا رسیدن به کفایت و اشباع نظری گردآوری و با استفاده از مراحل کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: پس از  تجزیه و تحلیل و کدگذاری داده ها در سه مرحله باز، محوری و انتخابی براساس گراندد تئوری استراوس و کوربین، 28 مقوله اصلی در 6 طبقه استخراج گردید که مؤلفه های آن عبارتند از: مدیریت اطلاعات، توسعه خدمات، نوآوری، چابک سازی، انگیزه سازی و سهولت و دسترسی است. نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن است که کلیه مؤلفه های پیامد مستخرج، ناشی از استقرار اینترنت اشیاء در کتابخانه هستند، به گونه ای که  این مؤلفه ها حضور مثبت فناوری اینترنت اشیاء در کتابخانه ها را برای ارائه خدمات بهینه شده اثبات می کنند. همچنین از طرف مصاحبه شوندگان پیامدهای مکشوفه مورد تاکید قرار گرفته و مفید ارزیابی شده اند.

هدف: هدف تعیین وضعیت مطالعه اعضای کتابخانه های عمومی در عصر دیجیتال است. روش پژوهش: نوع پژوهش کاربردی بوده و به روش پیمایشی با استفاده از پرسشنامه انجام شد. جامعه آماری پژوهش حدود 24 هزار نفر از اعضای فعال کتابخانه های عمومی شهرستان تبریز  بود که 379 نفر به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. یافته ها : یافته ها نشان داد که اکثر اعضای کتابخانه های عمومی تبریز(9/94 %) عضو شبکه های اجتماعی در فضای مجازی هستند.  همچنین علاوه بر آموزش های مجازی  به طور میانگین روزانه حدود3 ساعت از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند. از نظر گذران اوقات فراغت اولویت اول(55/48 %) حضور در شبکه های مجازی، سپس کتاب خوانی (8/24 %) بود. کمترین میزان به خواب واستراحت (85/1 %)اختصاص داشت. اکثر افراد بطورمیانگین کمتر از یک ساعت در روز مطالعه می کنند.  خانواده ها و مربیان به عنوان مشوق با امتیاز 81/3 اصلی ترین عامل انگیزشی مطالعه و رسانه ها و فضای مجازی با امتیاز 67/3 به عنوان اصلی ترین مانع مطالعه عنوان شد. در بین شبکه های اجتماعی مورد استفاده بیشترین امتیاز متعلق به واتساپ با میانگین (95/0= 16x"> )  و کمترین میزان با میانگین (01/0= 16x"> ) به اسکایپ، توییترو آی گپ تعلق دارد. نتیجه گیری: میزان استفاده از شبکه های اجتماعی در مطالعات درسی و غیردرسی اعضای کتابخانه های عمومی شهر تبریز دارای تفاوت معنی دار بیش از حد متوسط است و بنابر اعلام اعضای مورد مطالعه، استفاده از شبکه های اجتماعی و فضای مجازی با (69%) تا حد زیادی نقش دارد.

هدف : پژوهش حاضر در نظر دارد به اهمیت مبحث کتابدار داده ها و نقش آن در حوزه علم سنجی و سایر زمینه های مرتبط بپردازد. روش پژوهش:   این مقاله از نوع گردآوری است و با روش پژوهش اسنادی به شیوه بررسی متون انجام شده است. یافته ها: کتابدار داده دارای مهارت های منحصربه فردی همچون مدیریت دسترسی، سواد داده، مجموعه سازی، نظارت دیجیتال، پشتیبانی انتشار و توسعه سیاست است. از طرفی نگهداری و بایگانی داده ها، فناوری های رایانه ای، ارزیابی علم و فناوری، ارتباطات علمی و مدیریت داده پژوهش، به صورت مشترک از جمله مهارت های کتابدار یا مشاور داده، کتابدار سیستم، علم سنج و یا مدیران محسوب می شوند. نتیجه گیری: با ظهور کتابدار داده، فرصت های شغلی جدیدی برای کتابداران  ایجاد شده است. در آسیا مبحث کتابدار داده هنوز ناشناخته است و لازمه بهره برداری مناسب از آن، ارائه تعریف و تدوین درس در دانشگاه ها، گسترش دامنه کاریابی فارغ التحصیلان و در ادامه ایجاد ردیف های شغلی در مراکز گوناگون است.

 هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی آینده پژوهی سهم تولیدات علمی ایران و امریکا از کل تولیدات علمی جهان است. روش پژوهش: مطالعه حاضر، با روش علم سنجی انجام شده است. منبع جستجو داده ها،پایگاه های Wos,scopus است. بازه زمانی،سال های 1995 تا 2020 است. برای پیش بینی زمان از تابع خطی Linear و Logarithmic و ضرایب رگرسیونی استفاده شد. یافته ها: سهم ایران از تولیدات علمی جهان، در 1995 در wos و scopus به ترتیب ،4/00 و 5/00 و  در 2020 در هر دو پایگاه 2/2 است، متوسط نرخ رشد 215% است؛ سهم آمریکا در Wos و scopus در 1995 به ترتیب، 2/35 و 8/30 درصد و در 2020 در wos و scopus برابر با 4/24 و 4/20 است، متوسط نرخ رشد، به ترتیب باکاهش 31%.- و 34% -است.  نتیجه گیری : سهم تولید علمی ایران و آمریکا با گذشت زمان در حال همگرایی شدن است ، یعنی سهم کشور آمریکا در حال کاهش و کشور ایران رو به افزیش است. این همگرایی شدن، در نتیجه افت شدید تولیدات علمی آمریکا به نسبت رشد تولیدات ایران سریع اتفاق می افتد.  با تداوم همین روند، در scopus در سال 2058 و wos 2061  میلادی سهم دو کشور برابر می شوند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین میزان صلاحیت های کتابداران و میزان رضایت کاربران کتابخانه های دانشگاه های دولتی تهران انجام شده است. روش پژوهش : این پژوهش از نظر هدف، پژوهشی کاربردی است که در زمره پژوهش های توصیفی-همبستگی قرار می گیرد. از دو پرسشنامه برای سنجش میزان صلاحیت کتابداران و میزان رضایت کاربر استفاده شد. جامعه آماری پژوهش متشکل از کتابداران و کاربران کتابخانه های دانشگاه های دولتی تهران بود که از میان آنها 60 کتابدار و 60 کاربر که به روش نمونه گیری تلفیقی متوالی انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های صلاحیت کتابدار و رضایت کاربر از کتابخانه استفاده شد. جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی(فراوانی، میانگین و درصد) و آمار استنباطی(آزمون همبستگی پیرسون)  و از نرم افزار25 اس پی اس اس استفاده شد. یافته ها: یافته های این پژوهش حاکی از آن است که میان صلاحیت های مدیریتی کتابداران و رضایت کار، صلاحیت های جستجوی اطلاعات کتابداران و رضایت کاربر و همچنین، میان صلاحیت های ارتباطی کتابداران و رضایت کاربر رابطه ای مثبت، ضعیف و معنادار مشاهده می شود. برخلاف صلاحیت های فوق که رابطه ای ضعیف با رضایت کاربر از کتابخانه دارند، صلاحیت فناوری اطلاعات رابطه ای مثبت، معنادار و قوی با رضایت کاربر از کتابخانه دارد. این در حالی است که میان صلاحیت های فردی و اخلاقی کتابداران و رضایت کاربر از کتابخانه و همچنین میان صلاحیت های پژوهشی کتابداران و رضایت کاربر از کتابخانه رابطه ای وجود ندارد. نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد رابطه ی معنادار و مثبت میان رضایت کاربر از کتابخانه و صلاحیت های کتابداران وجود دارد. به بیانی دیگر، اینکه رابطه ی مستقیم بین این دو متغیر وجود دارد، با افزایش میزان صلاحیت کتابداران، میزان رضایت کاربر نیز از کتابخانه افزایش می یابد و بالعکس.  

مقدمه: هدف از انجام این مطالعه تعیین رابطه سلامت روان با عملکرد مدیران در کتابخانه های دانشگاهی کشور بود. روش پژوهش: روش پژوهش از نظر هدف کاربردی، کمّی و از نظر شیوه گرداوری داده ها توصیفی و میدانی از نوع همبستگی بود.35 نفر مدیر کتابخانه های دانشگاه های آزاد اسلامی شهر تهران به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند که  با روش نمونه گیری غیرتصادفی در دسترس ( به این دلیل که تمام جامعه قابل دسترسی نبودند) حجم نمونه 20 نفر برآورد گردید. به منظور انجام مطالعه از دو پرسشنامه استاندارد سلامت روان گلدبرگ و عملکرد شغلی پاترسون استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با آزمون رگرسیون و توسط نرم افزار SPSS  نسخه 25 انجام شد. یافته ها : در این مطالعه 20 نفر از مدیران مشارکت داشتند 1/42 درصد از پاسخگویان را مردان و 9/57 درصد را زنان تشکیل دادند. با توجه به شاخص های آمار توصیفی سلامت روان در مدیران در سطح بالا و عملکرد شغلی در سطح ضعیف به دست آمد. همچنین  با توجه به نتایج ضریب همبستگی رابطه بین سلامت روان و عملکرد شغلی یک رابطه مستقیم معنی دار به دست آمد. نتیجه گیری: به منظور افزایش عملکرد شغلی مدیران و افزایش عوامل موثر بر سلامت روان، مدیران کتابخانه های دانشگاه باید از طریق بهبود ارتباطات و روابط بین فردی، محیط کاری را اصلاح نمایند. اعمال مدیریت صحیح منابع انسانی و حمایت های اجتماعی و انگیزشی، بهبود امکانات و برنامه ریزی در جهت فراهم آوردن شرایط فیزیکی مناسب در محیط کار نیز می تواند نقش بسزایی داشته باشد.  

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی مفاهیم لفظی و ضمنی مرتبط با زنان در قرآن کریم (براساس تفاسیر المیزان و نمونه)، به منظور ترسیم شبکه ی معنایی انجام شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر کاربردی است، و روش پژوهش، ترکیبی از تحلیل محتوای کمی و کیفی و اکتشافی است. روش کیفی به دو روش تحلیل محتوای کیفی و رویکرد دلفی انجام شده است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر در بخش کمی، شامل تمام آیات قرآن کریم، و در بخش کیفی، 21 نفر از خبرگان حوزه ی علوم قرآنی و مطالعات زنان هستند. برای نمونه گیری از روش گلوله برفی استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای MAXQDA، SPSS 20 و Protégé 5.5.0 استفاده شده است.   یافته ها: تعداد کل مقوله های استخراج شده در حوزه ی زنان، در هر دو تفسیر المیزان و نمونه برابرند (10 مقوله)، اما تعداد زیرمقوله ها در تفسیر نمونه (237 زیرمقوله) بیش تر از تفسیر المیزان (215 زیرمقوله) است. در هر دو تفسیر مقوله های هسته (پربسامد)، یکسان و مشترک است و مقوله ی "مسائل و ویژگی های مرتبط با زنان" با فراوانی 64 به صورت لفظی (33/30 درصد کل آیات لفظی استخراج شده) و 393 بار به صورت ضمنی (60/18 درصد کل آیات ضمنی استخراج شده)، بیش ترین میزان فراوانی را دارد. بعد از شناسایی تمام اصطلاحات مرتبط با زنان از تفاسیر المیزان و نمونه، مقوله ها به عنوان کلاس (10 کلاس) و زیرمقوله ها به عنوان ساب کلاس (237 ساب کلاس)، برای ترسیم شبکه ی معنایی، وارد نرم افزار پروتژ شد. نتیجه گیری: تعداد کل مقوله های استخراج شده در حوزه ی زنان، در هر دو تفسیر برابرند، اما تعداد زیرمقوله ها در تفسیر نمونه بیش تر از تفسیر المیزان است.

هدف: هدف پژوهش، بررسی وضعیت فعلی مدیریت کلان داده در کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور و مقایسه آن با وضعیت مطلوب در آینده است. روش شناسی: این پژوهش از نوع پیمایشی تحلیلی است. جامعه آماری متشکل از 77 تن از کارشناسان فناوری اطلاعات، مدیران ستاد ی و استانی و کتابداران هستند که به روش خوشه ای و نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. پرسشنامه ازلحاظ دو ضریب نسبی روایی محتوی (CVR) و شاخص روایی محتوی (CVI) مورد تایید قرار گرفت و پایایی پرسشنامه نیز بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 86 %محاسبه شد. نتایج: کتابخانه های عمومی فعلی هوشمند نیستند(با میانگین 25/1) و فاقد سرعت آماده سازی وپردازش داده های موردنیاز(با میانگین 92/1)هستند . ازکلان داده های موجوددرشبکه های اجتماعی برای تجزیه وتحلیل تمایلات کاربران (با میانگین 22/1) استفاده نمی کنند . فقط زمینه راه اندازی وتقویت شبکه کتابخانه ها به میزان اندکی(با میانگین 08/2) فراهم است. در حالیکه کاربردکلان داده باعث دسترسی سریعتربه حجم زیادی ازداده ها (با میانگین 84/4) و افزایش کیفیت اطلاع رسانی وهدفمند شدن آن( میانگین 81/4) دروضعیت آیند می شود به شرط آنکه زیرساخت لازم جهت یکپارچه سازی اطلاعات واتصال کتابخانه ها(با میانگین 77/4) فراهم شود . نتیجه گیری: کلان داده دروضعیت فعلی به میزان بسیار اندکی در کتابخانه های عمومی کشور بکار گرفته می شود والزامات و زیر ساختهای آن نیز فراهم نیست. کلان داده ها تاثیرات مثبتی بر خدمات کتابخانه های عمومی خواهند داشت و این کتابخانه ها برای استفاده از آنها باید تمهیدات لازم را به موقع بیندیشند.