دانش شناسی

هدف: این مقاله با هدف ارائه چارچوبی مناسب جهت برنامه ریزی مشارکتی فعالیت های فرهنگی کتابخانه های عمومی در راستای توسعه پایدار نگاشته شده است. روش پژوهش: روش پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی- پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است که ضریب نسبی روایی محتوایی (CVR) و شاخص روایی محتوایی (CVI) آن تأیید شده است. جامعه پژوهش کتابداران کتابخانه های عمومی نهاد کتابخانه های عمومی کشور بودند. 357 نفر کتابدار از طریق نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون فریدمن در نرم افزار اس.پی.اس. اس 22  استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان داد که مؤلفه های اولویت دار عبارتند از : شناخت دقیق ذینفعان، رقبا، مشتریان و تامین کنندگان و توجّه به ایجاد فضای مشارکتی (مشارکت شهروندی). همچنین زیرمؤلفهی: شناخت کاربران کتابخانه، توجّه به رویکردهای توسعه اجتماعی مانند ایجاد وفاق و بحث و تبادل نظر محلی با برگزاری جلسات و جمع های صمیمانه محلی برای طراحی فعالیت های فرهنگی در اولویت بوده اند به طوری که می توانند به عنوان چارچوبی برای برنامه ریزی مشارکتی در راستای توسعه پایدار به منظور طراحی فعالیت های فرهنگی کتابخانه های عمومی ایران مورد استفاده قرار گیرند. نتیجه گیری: بکارگیری مؤلفه های برنامه ریزی مشارکتیمی تواند به عنوان چارچوبی برای طراحی فعالیت های فرهنگی مورد استفاده قرار گیرد. بکارگیری این چارچوب برنامه ریزان و مدیران را درتصمیم گیری های مربوط به فعالیت های فرهنگی کتابخانه های عمومی یاری خواهد کرد.  

هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی ویژگی های ساختاری پایان نامه های رشته های فنی و مهندسی دانشگاه تبریز براساس مولفه های استاندارد ایزو 7144  است. روش پژوهش : روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. ابزار گردآوری اطلاعات، سیاهه وارسی براساس 25 مولفه استاندارد ایزو ۷۱۴۴ است. از بین 2959 پایان نامه و رساله  ۳۹۸ مورد به عنوان نمونه پژوهش با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی انتخاب و داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها : یافته ها نشان داد مؤلّفه های ایزو ۷۱۴۴، در رشته کامپیوتر با میانگین کلّ 77/77 درصد بیشتر از سایر رشته های مورد بررسی رعایت شده است. دانشجویان مرد نسبت به دانشجویان زن و دانشجویان دکتری نسبت به دانشجویان کارشناسی ارشد مؤلّفه های ایزو ۷۱۴۴ را بیشتر رعایت کرده اند. از بین مؤلّفه های ایزو 7144، مؤلّفه اصطلاحنامه با میانگین کلّ 05/8 درصد، و مؤلّفه پیوست ها با میانگین کلّ 1/20 درصد در کمترین حالت در پایان نامه ها رعایت شده است. همچنین از بین مؤلّفه های ایزو ۷۱۴۴، مؤلّفه های نمایه، زندگی نامه و غلطنامه در هیچ کدام از پایان نامه های مورد بررسی درج نشده است. نتایج آزمون خی دو نیز نشان داد بین متغیّرهای دانشکده و مقطع تحصیلی و رعایت مولفه های ایزو 7144 رابطه معنی داری وجود دارد و بین جنسیت و رعایت مولفه های ایزو 7144 رابطه معنی داری مشاهده نشد. نتیجه گیری : نتایج نشان داد که 78/70 درصد از مولفه های استاندارد ایزو ۷۱۴۴ در پایان نامه های فنی و مهندسی دانشگاه تبریز رعایت شده است. توجه به مولفه های رعایت نشده، به استاندارد شدن پایان نامه ها کمک خواهد کرد.

هدف : هدف پژوهش حاضر تعیین میزان گرایش به مطالعه منابع مذهبی در بین اعضای کتابخانه های عمومی در مقایسه با منابع غیر مذهبی بود. روش پژوهش: در این پژوهش توصیفی- تحلیلی، بر اساس سیاهه وارسی محقق ساخته، داده های مورد نیاز از 13 کتابخانه عمومی شهرستان ارومیه (4 کتابخانه روستایی و 9 کتابخانه شهری) که در مجموع دارای 8816  نفر عضو هستند، با استفاده از نرم افزار کتابخانه ای سامان استخراج گردید. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی (درصد، فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و برای بیان تفاوت معنی داری از آمار استنباطی (آزمون آماری T) استفاده شده است.    یافته ها: از مجموع کتاب های مذهبی موجود در کتابخانه های عمومی شهرستان ارومیه (48927 نسخه)، 14337نسخه آن (30/29 درصد) توسط اعضای کتابخانه به امانت رفته است که میزان آن در کتابخانه های عمومی روستایی در مقایسه با کتابخانه های عمومی شهری بیشتر بوده است اما این تفاوت از لحاظ آزمون آماری معنا دار نبوده است (P=>0.05). نتیجه گیری : به طور کلی تفاوت معناداری بین سرانه مطالعه منابع مذهبی و غیرمذهبی در کتابخانه های مورد بررسی وجود داشته است؛ یعنی میزان مطالعه منابع غیرمذهبی (32/3± 81/7) در کتابخانه های مورد بررسی به مراتب بیشتر از منابع مذهبی (41/0± 88/0) بوده است (Sig= 0.001).

هدف : هدف پژوهش طراحی الگوی فرایندی خلق ارزش خدماتی برای کاربران از طریق رفتار تسهیم دانش در بین کتابداران کتابخانه های دانشگاهی است. روش پژوهش: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ رویکرد، اکتشافی و از لحاظ نحوه تجزیه و تحلیل داده ها، آمیخته است. در فاز کیفی تحقیق 9 نفر از خبرگان حوزه های مدیریت دانش انتخاب شدند و مورد مصاحبه عمیق قرار گرفتند. در این فاز، از روش گلوله برفی استفاده شد و این فرایند تا رسیدن به اشباع نظری محقق ادامه یافت. در فاز کمّی نیز، کلیه کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاهی به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته و از این میان، 210 نفر از روش نمونه برداری تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در فاز کمّی تحقیق نیز، ابزار اصلی جمع آوری داده ها، پرسشنامه ای بسته و محقق ساز مشتمل بر 42 گویه بود که بر اساس مدل مفهومی اولیه طراحی گردید. در فاز کمّی تحقیق، جهت انجام تجزیه و تحلیل های توصیفی و استنباطی، از نرم افزارهای SPSS و Lisrel استفاده شد. یافته ها: در این پژوهش با تأکید مدیران بر لزوم تسهیم دانش، در میزان درک و علاقه و تعهد کاری کتابداران، به تعامل با همکاران با تحصیلات در حوزه های مختلف کتابداری به صورت رسمی و غیررسمی، در راستای کسب اطلاعات در حوزه های  فناوری اطلاعات و ارتباطات و فرهنگ سازمانی حاکم بر کتابخانه، به منظور بررسی میزان درک کتابداران در  محاسبه برخی از فرایندها و رویه های سازمانی حاکم بر کتابخانه و در طی یافته ها، این مهم حاصل شد که الگوبرداری از کتابخانه های دانشگاه های معتبر داخلی و خارجی در مدیریت دانش تأثیر معناداری دارد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق منجر به طراحی الگوی فرایندی خلق ارزش خدماتی برای کاربران کتابخانه های دانشگاهی از طریق رفتار تسهیم دانش در بین کتابداران (بر اساس ساختار مدل پارادایمی) شد و روابط فرضی مدل در یک جامعه وسیع مورد آزمون و تأیید قرار گرفتند.    

هدف: امروزه مهارت جستجو در وب برای بسیاری از جستجوگران از اهمیت خاصی برخوردار است و با افزایش شتابناک حجم اطلاعات در وب، فراگیری آنها ضروری به نظر می رسد. هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی میزان آگاهی و استفاده دانشجویان دانشگاه های ایلام و آزاد اسلامی واحد ایلام از ابزارهای جستجوی اطلاعات در وب است. روش پژوهش: روش پژوهش، پیمایشی و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده است. ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه پژوهش، عدد 82/.  است که پایایی مطلوبی را نشان می دهد. نمونه آماری پژوهش، 375 نفر از دانشجویان دانشگاه ایلام و دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام می باشند که به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند و از آزمون همبستگی اسپیرمن، آزمون t و آزمون مان-ویتنی استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که میانگین آشنایی دانشجویان دو دانشگاه ایلام و آزاد اسلامی واحد ایلام با ابزارهای جستجوی اطلاعات در وب، به ترتیب، 60/3 و 22/3 است. هدف اکثریت دانشجویان دو دانشگاه از جستجوی اطلاعات در شبکه جهانی وب، انجام پروژه های درسی بوده است. از بین ابزارهای جستجوی اطلاعات در وب، موتورهای جستجو بیشترین استفاده را داشته اند و در میان موتورهای جستجو، دانشجویان از Google و Yahoo بیشترین استفاده را کرده اند و در میان راهنماهای موضوعی، بیشترین استفاده از Yahoo بوده است. میانگین میزان تجربه استفاده از ابزارهای جستجوی اطلاعات در دانشگاه ایلام 01/3 و در دانشگاه آزاد اسلامی، 44/2 است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که میزان آگاهی دانشجویان دو دانشگاه از ابزارهای جستجوی اطلاعات در وب، پایین بوده است؛ در نتیجه میزان استفاده این دانشجویان از ابزارها نیز مطلوب نبوده است.

هدف : هدف پژوهش حاضر بررسی موانع مؤثر بر جذب  و استفاده ی کاربران از خدمات کتابخانه های عمومی شهردزفول است. روش پژوهش : پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه ی اجرا پیمایشی توصیفی است و با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته انجام گرفته است. با توجه به تعداد کل اعضای این کتابخانه ها 382 نفر به صورت تصادفی انتخاب، و پرسشنامه ها توزیع شدند، پس از توزیع پرسشنامه ها 309 نفر به سئوالات پاسخ دادند. داده ها پس از جمع آوری با استفاده از نرم افزار آماری  SPSSتجزیه وتحلیل شدند و از آمار توصیفی و جداول فراوانی و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده گردید. یافته ها: یافته های پژوهش حاضر نشان داد که به ترتیب اولویت، موانع شخصی در استفاده و جذب افراد تمایل به استفاده از اینترنت در رتبه اول، مشغله زیاد تحصیلی،کاری، شخصی در رتبه دوم و ترجیح دادن سرگرمی های دیگر در رتبه سومو موانع مؤثرکتابخانه ای، کمبود شرایط رفاهی مناسب در رتبه اول، کمی تبلیغات تلویزیونی در رتبه دوم، عدم تبلیغات محلی و منطقه ای مناسب درجایگاه سوم قرار دارند. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که افزایش استفاده کاربران از خدمات اینترنتی و گوشی های همراه به عنوان اولین و مهمترین مانع جذب شخصی و کمبود شرایط رفاهی در کتابخانه های عمومی دزفول اولین مانع کتابخانه ای موثر در عدم جذب و استفاده از خدمات این کتابخانه هاست و همچنین نتایج نشان داد که افزایش میزان تحصیلات افراد سطح خواسته آنها را از شرایط فیزیکی کتابخانه ها و استفاده از خدمات کتابخانه ها بیشتر می کند و مردان نسبت به زنان موانع شخصی بیشتری در استفاده از خدمات کتابخانه های عمومی شهردزفول دارند.

هدف: مطالعه میزان همگونی برچسب های اجتماعی با سرعنوان های موضوعی می تواند به غنی تر شدن ابرداد ه ها و دسترسی موضوعی به منابع کمک کند. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی- نظری و روش پژوهش تحلیل محتوا است. در این پژوهش با استفاده از روش سیاهه برداری و تحلیل محتوا، میزان مطابقت دقیق، تقریبی، نسبی و عدم مطابقت برچسبهای اجتماعی کتابهای موجود در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی در سایت کتابراه با سرعنوان های موضوعی فارسی بررسی شد. یافته ها: میزان مطابقت دقیق سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی به طور متوسط 22 مورد، میزان مطابقت تقریبی سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی به طور متوسط 36 مورد، میزان مطابقت نسبی سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی به طور متوسط36 مورد و میانگین عدم تطابق سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی به طور متوسط 116مورد است. طبق یافته ها، میزان مطابقت دقیق سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی پایین ترین حد را دارد و عدم تطابق بیشترین میزان را داراست. این پژوهش نشان داد که میانگین عدم تطابق سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی حتی بیشتر از مجموع سه نوع تطابق دقیق، نسبی و تقریبی است. در نتیجه میزان همگونی سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی پایین است. بحث و نتیجه گیری: پژوهش حاض ر نشان داد که میزان همگونی سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی پایین است بنابراین این دو روش می توانند مکمل هم باشند و فهرستنویسی ترکیبی را که شامل سرعنوان های موضوعی و برچسب های اجتماعی است بوجود آورند.

هدف: هدف پژوهش حاضر این بود که عوامل ارتقای امنیت اجتماعی مورد تایید خبرگان را با استفاده از نظر کتابداران و کارشناسان  نهاد  کتابخانه های عمومی کشور در قالب مدل ارائه دهد، و برازش آن را با شاخص های آماری مناسب بررسی نماید. روش پژوهش : پژوهش،  از نظر هدف کاربردی بوده و از روش پیمایشی –تحلیلی استفاده کرده است. جامعه پژوهش شامل مدیران کتابخانه های عمومی نهاد و کارشناسان ادارات کل استان ها بود که حجم نمونه برای آن، 428 نفر تعیین شد. ابزار مورد استفاده پرسشنامه تحقیق مصیب زاده، میرحسینی، اباذری، حریری (1398) بود که مورد تایید 50 تن از خبرگان در زمینه کتابداری و امنیت اجتماعی قرار گرفته است. پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ 89/0 محاسبه شد. در نهایت با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری، اهمیت عوامل موثر مورد بررسی قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آموس [1] استفاده شد.                                 یافته ها: در مدل نهایی بر اساس نظرات کارشناسان و مسئولان کتابخانه ها، مؤلفه های تأثیرگذار بر ارتقای امنیت اجتماعی شامل  چهار مؤلفه اصلی «امنیت و سرمایه اجتماعی»، «فعالیت های اجتماعی و فرهنگی»، «غنی سازی اوقات فراغت» و «ترویج خواندن»  بود که با آزمون فرضیه های تحقیق تأیید شده و می توانند تأثیر معناداری بر امنیت اجتماعی داشته باشند.   نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که کتابخانه های عمومی به عنوان مؤسسه ای اجتماعی می توانند در راستای ارتقای امنیت اجتماعی جامعه گام های مؤثری بردارند. مؤلفه ها و زیرمولفه های شناسایی شده حاصل از این پژوهش درقالب مدل می تواند توسط مسئولان و دست اندرکاران کتابخانه های عمومی به عنوان ابزاری در جهت برنامه ریزی برای ارتقای امنیت اجتماعی استفاده شود.   <br clear="all" /> [1] Amos