دانش شناسی

هدف: این پژوهش با هدف تعیین قابلیت های جی. آی. اس. در نقشه نمایی شاخص های عملکرد کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی انجام شد. روش پژوهش : این پژوهش از نوع بنیادی و روش آن پیمایشی توصیفی است. کلیه کتابخانه های مرکزی و دانشکده ای دانشگاه های علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی (22 کتابخانه) به عنوان نمونه انتخاب شدند. شش شاخص عملکرد منتخب در این پژوهش مقوله های گسترده ای را در حوزه های مختلف کتابخانه از قبیل: امکانات، کارکنان، مجموعه و هزینه ها در بردارند که  داده های موردنظر جهت محاسبه آنها با استفاده پرسش نامه گردآوری شد. در نهایت تحلیل داده ها با نرم افزار ArcGIS 9.3 صورت گرفت. یافته ها : نرم افزار ArcGIS قابلیت نمایش شاخص های عملکردی را در قالب تصاویر بسیار واضح و گویا جهت تحلیل و آنالیز دارا است؛ به طوری که نمایش این شاخص ها در قالب نمودارها و جداول نه تنها فرایند تجزیه و تحلیل را دشوار، بلکه فاقد هر گونه جذابیتی نیز برای خواننده می باشد. نتیجه گیری: نقشه هایی که در آنها با استفاده از جی. آی. اس. به تجزیه و تحلیل شاخص های عملکردی پرداخته شد، به مثابه نقشه راهی می ماند که افراد را بنا به نیازشان هدایت کرده و پاسخ گوی سؤال های مختلف آنها هستند؛ به طوری که افراد می توانند تجزیه و تحلیل های فراوانی را از این نقشه ها استخراج کنند؛ علاوه بر این، تجزیه و تحلیل داده ها تنها یکی از قابلیت های جی. آی. اس. در میان قابلیت های بیشمار آن است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، ارائه ی مدل ارتباط بین سرمایه ی اجتماعی و انتقال دانش ضمنی و به کارگیری دانش در کتابخانه های عمومی استان آذربایجان غربی با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری است. روش پژوهش: پژوهش، از نظر روش شناسی، پیمایشی بوده و در اساس، به بررسی هم بستگی های موجود بین متغیر های پژوهش می پردازد. جامعه ی آماری این پژوهش شامل تمامی کارکنان (به غیر از نیروهای خدماتی) شاغل در کتابخانه های عمومی تحت پوشش نهاد در استان آذربایجان غربی هستند. در این پژوهش، بر اساس اجزاء فرآیند مدیریت دانش، متغیرهای انتقال دانش ضمنی، به کارگیری دانش و سازمان دهی دانش برای مطالعه، انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده، پرسش نامه در چهار بخش است. مقدار آلفای کرونباخ برای پرسش نامه ی سرمایه ی اجتماعی 8/93 درصد، انتقال دانش ضمنی 3/87 درصد، به کارگیری دانش برابر با 84 درصد و پرسش نامه ی سازمان دهی دانش برابر با 84 درصد محاسبه شد که در سطح قابل قبولی است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از فرمول آماری تی تک نمونه ای، مدل هم بستگی و فرمول های رگرسیون و آنالیز واریانس، فرمول هم بستگی پیرسون با متغیر میانجی گر و ارائه ی مدل به روش معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که وضعیت مطلوبیت سرمایه ی اجتماعی، انتقال دانش ضمنی، به کارگیری دانش و سازمان دهی دانش در کتابخانه های عمومی استان آذربایجان غربی، بالاتر از متوسط بوده و ارتباط معناداری بین سرمایه ی اجتماعی و انتقال دانش ضمنی و به کارگیری دانش وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد سرمایه اجتماعی بر انتقال دانش ضمنی و به کارگیری دانش مؤثر است. همچنین با توجه به یافته های مدل پیشنهادی، می توان نتیجه گرفت که متغیر سازمان دهی دانش به طور کلی (مستقیم و غیر مستقیم) بر ارتباط سرمایه ی اجتماعی و انتقال دانش ضمنی و به کارگیری دانش تأثیر گذار است.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی میزان استفاده کاربران کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران از فهرست برگه ای و فهرست رایانه ای است. روش پژوهش: نوع پژوهش از پیمایشی از نوع توصیفی است. جامعه پژوهش همه کاربران کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران اعم از دانشجویان، کارمندان و اعضای آزاد این کتابخانه هستند. تعداد کاربران 58499 نفر بودند که 382 نفر با استفاده از جدول مورگان با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان حجم نمونه تعیین شد. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ای محقق ساخته است که روایی آن با استفاده از نظرهای صاحب نظران تعیین شد و پایایی آن با محاسبه آلفای کرونباخ 838/0 است که حاکی از پایایی مناسب پرسش نامه بود. در تجزیه و تحلیل داده ها، از آمار توصیفی برای دسته بندی داده ها و از آمار استنباطی برای مقایسه یافته ها و آزمون فرضیه استفاده شد. ابزار تجزیه و تحلیل نرم افزار SPSS نسخه 18 و صفحه گسترده Excel است. یافته ها: نتایح این پژوهش نشان داد که کاربران کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران در سطحی بسیار اندک (با میانگین 77/1) از فهرست برگه ای استفاده می کنند و بالعکس. میانگین 38/4 نشان داد که در سطحی بسیار زیاد از فهرست رایانه ای برای جست وجوی منابع مورد نظر خود استفاده می کنند. از میان عوامل مؤثر بر استفاده کاربران از فهرست برگه ای، شرایط خاص همانند قطع برق و یا خراب بودن سیستم الکترونیکی، با میانگین 68/2 که پایین تر از سطح متوسط بود، بیشترین تأثیر را بر استفاده کاربران از فهرست برگه ای داشت. نتیجه گیری: در مقابل عواملی چون انعطاف پذیر بودن ارائه و نمایش اطلاعات، برطرف کردن نیاز فوری و آشنایی و مهارت کاربران در استفاده از رایانه بیشترین تأثیر را بر استفاده آنان از فهرست رایانه ای داشت. فرضیه این پژوهش دال بر بالاتر بودن میزان استفاده کاربران کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران از فهرست رایانه ای در قیاس با فهرست برگه ای تأیید شد.

هدف: هدف پژوهش حاضر تأثیر هوش هیجانی بر عملکرد کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی کرج است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از جهت هدف کاربردی، به لحاظ شیوه گردآوری و تحلیل داده ها پیمایشی- همبستگی و به لحاظ محدوده زمانی تحقیق، تک مقطعی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه کارکنان (700 نفر) زن و مرد شاغل (اعم از کارکنان اداری، تکنسین ها، کارشناسان و مدیران) در دانشگاه آزاد اسلامی کرج است که داده های مورد نیاز از این جامعه آماری به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده با استفاده از پرسش نامه از یک نمونه 126 نفری گردآوری شده است. یافته ها: یافته های پژوهش با استفاده از روش های آمار توصیفی در بررسی هوش هیجانی کارکنان نشان می دهد که 5/65 درصد کارکنان از هوش هیجانی (عاطفی بالا)، 6/18 درصد از هوش هیجانی نسبی و 9/15 درصد از هوش هیجانی پایینی برخوردار هستند. در مقایسه بین زنان و مردان نیز مشاهده می شود که 6/74 درصد زنان در مقابل 54 درصد مردان از هوش هیجانی بالاتری برخوردارند. در بررسی آزمون های فرضیه نیز به طور کلی مشاهده شد که هوش هیجانی بر کیفیت عملکرد کارکنان تأثیر مثبت و معناداری دارد. به طوری که مشاهده شد هوش هیجانی کل کارکنان با ضریب 406/0، تأثیر مثبتی بر عملکرد کیفی کارکنان دارد. برای کارکنان زن تأثیر این متغیر برابر 416/0 و برای کارکنان مرد برابر 376/0 برآورد شد. نتیجه گیری: این مطالعه بر روی 75 زن و 51 مرد نشان داد که 3/6% کارکنان زیر میانگین هوش هیجانی قرار دارند و 73 درصد کارکنان دارای ظرفیت خوبی از هوش هیجانی بوده اند. 7/20 درصد از کارکنان نیز دارای هوش هیجانی بالایی می باشند. در مقایسه مردان و زنان نیز مشاهده شد که کارکنان زن از هوش هیجانی بالاتری نسبت به مردان برخوردارند. نتایج آزمون ضریب همبستگی نیز نشان داد که هوش هیجانی کارکنان و ابعاد آن با کیفیت عملکرد آنها رابطه معناداری داشته است. در بررسی تأثیر ابعاد هوش هیجانی نیز مشاهده شد که مؤلفه انگیزه با ضریب بتای استاندارد 767/0 و مدیریت بر عواطف با ضریب بتای 337/0- قادر به تبیین 8/29 درصد از تغییرات مربوط به کیفیت عملکرد کارکنان است.

هدف: میزان کاربست عناصر پنج گانه مدیریت راهبردی کالدول و اسپینکز در کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر تهران است. روش پژوهش: پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی - تحلیلی است. برای این منظور پرسش نامه ای محقق ساخته بر اساس مؤلفه های پنج گانه مدل، طراحی و بین کلیه کارکنان لیسانس به بالا که تعداد آنها 167 نفر بود توزیع شد. روایی و پایایی پرسش نامه از طریق ارائه نظرهای متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی و آلفای کرونباخ 95/0 به دست آمد که پایایی بالا و خوبی را نتیجه می دهد. در تحلیل داده ها از آمارهای توصیفی، تحلیلی و آزمون t تک نمونه ای مستقل، و آزمون همبستگی استفاده گردید. یافته ها: از پنج عنصر مدیریت راهبردی کالدول و اسپینکز، توجه به تبادل اطلاعات در مرتبه نخست و توجه به فرایندهای توانمندساز کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در مرتبه آخر قرار دارد. گرچه به نظر می رسید که ممکن است بین رشته تحصیلی مدیران و نظرشان در مورد به کارگیری عناصر مدیریت راهبردی تفاوتی وجود داشته باشد، اما یافته ها نشان داد که بین نظر مدیرانی که در رشته های کتابداری و غیرکتابداری و حتی مدیریت تحصیل کرده اند در رویکرد آنها نسبت به عناصر مدیریت راهبردی تفاوت معنی داری وجود ندارد. نتیجه گیری: کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر تهران عناصر پنج گانه مدیریت راهبردی را در حد زیاد رعایت می کنند و این عناصر بین 5/68 تا 7/75 درصد تحقق داشته است. با این حال، برای رسیدن به وضعیت مطلوب و تحقق صددرصد هر یک از عناصر به ویژه، توجه به فرایندهای توانمندساز کتابخانه ها توجه بیشتری را می طلبد.

هدف: جهان کوچک یکی از نظریه هایی موجود در زمینه تحلیل شبکه اجتماعی است و متشکل از خوشه هایی است که دارای ارتباطات سراسری هستند. وجود چنین وضعیتی در یک شبکه سبب گردش مناسب اطلاعات در میان اعضای شبکه می شود که می تواند بهره وری شبکه را افزایش دهد. بر همین مبنا، هدف مقاله حاضر بررسی شناخت ساختار در شبکه وب سایت های برتر دانشگاه های ایران است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع وب سنجی بوده که با تحلیل شبکه وب سایت های دانشگاه های برتر کشور با استفاده از شاخص های تحلیل شبکه انجام شده است. جامعه آماری شامل 199 دانشگاه برتر کشور از منظر وبومتریکس به علاوه وب سایت مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی بوده و تحلیل با استفاده از نرم افزار وب آنالیست صورت گرفته است. یافته ها : بیش ترین مقدار تعداد پیوندهای دریافتی 45 بوده و کم ترین مقدار صفر است. دانشگاه تهران رتبه اول و مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و دانشگاه تربیت مدرس به طور مشترک در رتبه دوم قرار دارند و بیش ترین مقدار پیوندهای خروجی 147 بود. وب سایت مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی با 147 پیوند خروجی در رتبه اول قرار دارد. در آخر مقادیر جهان کوچک برابر 685085/7 برآورد شد. نتیجه گیری : نتایج نشان می دهد که به نوعی مدل جهان کوچک (اصطلاحی که برای شبکه ها نیز می توان در نظر گرفت)، در شبکه وب سایت های کشور وجود دارد. بنابراین، ساختار مناسب ارتباطی در میان وب سایت های دانشگاهی کشور برقرار شده است و نیاز به روزآمدسازی و تقویت این ارتباط احساس می شود.

هدف: هدف اصلی از این پژوهش سنجش رابطه معنویت در محیط کار و تعالی سازمانی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران است. روش پژوهش : روش پژوهش حاضر پیمایشی- تحلیلی است. جامعه پژوهش را مدیران و کارمندان سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران تشکیل داده اند و نمونه مورد پژوهش 260 نفر بوده است  که به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بوده است و از دو پرسش نامه معنویت در کار و تعالی سازمانی استفاده شده است. با توجه به اینکه ضریب آلفای کرونباخ برای دو پرسش نامه به ترتیب 789/0 و 856/0 بدست آمد، پایایی ابزار مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی توسط نرم افزار اس. پی. اس. اس. انجام شد. یافته ها: نشان می دهد که در کل، معنویت در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران دارای میانگین 27/69 نسبت به حداقل نمره (32) و حداکثر نمره (86) است. همچنین معنویت در کار در سطح فردی دارای میانگین 5/22، در سطح گروهی میانگین 04/24 و در سطح سازمانی میانگین 72/22 بوده است و نمایانگر آن است که کتابخانه ملی از سطح به نسبت بالای معنویت در محیط کار برخوردار است. تعالی سازمانی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با میانگین 03/217، نسبت به حداقل نمره (144) و حداکثر نمره (289) در وضعیت خوبی قرار دارد. نتیجه گیری: با توجه به اینکه معنویت در محیط کار در سطح گروهی بیشتر از دو سطح فردی و سازمانی است. این امر بیانگر احساس همبستگی بیشتر در میان کارکنان است لیکن، لازم است به علل پایین بودن معنویت در دو سطح دیگر پرداخته شود. به طور کلی با توجه به نتایج پژوهش می توان اذعان داشت که بین معنویت در محیط کار با تعالی سازمانی در کتابخانه ملی ایران رابطه معنی داری وجود دارد.

هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه ی عوامل سازمانی با بهره وری کتابداران کتابخانه های عمومی استان همدان طبق الگوی عوامل سازمانی ریچارد ای. کوپلمان صورت گرفته است. روش پژوهش : پژوهش از نوع کاربردی و به روش پیمایشی انجام گرفته است. ابزار جمع آوری داده ها دو پرسش نامه ی محقق ساخته ی عوامل سازمانی و بهره وری می باشد. جامعه ی آماری، شامل همه ی کتابداران کتابخانه های عمومی استان همدان به تعداد 127 نفر است که به روش سرشماری پرسش نامه ها توزیع و در نهایت 97 پرسش نامه جمع آوری گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS16 در سطح آمار توصیفی و استنباطی شامل آزمون های همبستگی Pearson، T-Test و ANOVA صورت گرفت. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد بین عوامل سازمانی با بهره وری کتابداران در سطح (01/0P≤) رابطه ی مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین بین بهره وری زنان و مردان کتابدار و بین بهره وری کتابداران با رشته ی تحصیلی کتابداری و غیرکتابداری در سطح (05/0P≤) تفاوت معناداری وجود ندارد، در حالی که بین بهره وری کتابداران با مدرک تحصیلی دیپلم، کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد در سطح (05/0P≤) تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: با ارتقاء عوامل سازمانی بهره وری کتابدازان نیز افزایش می یابد، لذا باید نسبت به تقویت عوامل سازمانی در کتابخانه های عمومی استان همدان اقدام شود.