دانش شناسی

هدف : هدف اصلی این پژوهش شناخت رفتار اطلاعاتی خبرنگاران شبکه خبر در سوژه یابی گزارش ها و استفاده از منابع اطلاعاتی است. روش پژوهش :  پژوهش حاضر از نوع پیمایشی تحلیلی با استفاده از پرسشنامه بر روی جامعه آماری 60 نفر از خبرنگاران فعال در شبکه خبر در تابستان 98 انجام شده است.  روایی و اعتبار ابزارهای اندازه گیری اطلاعات با نظر استادان علم اطلاعات و دانش شناسی تایید شد و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ معادل 89/ 0 محاسبه گردید. داده ها در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها : نتایج پژوهش نشان داد مولفه های "سرعت کم اینترنت (میانگین 4.47)"، "درک درست و دیدگاه روشن درباره موضوع برای افزایش میزان اعتماد به نفس" و "جستجوی اطلاعات برای تهیه گزارش "  مهمترین موانع دسترسی به اطلاعات هستند.  مولفه "نقش خانواده، اقوام، دوستان، همسایگان در تعیین سوژه های خبری خبرنگاران "با میانگین 04/3 کمترین میزان را به خود اختصاص داده است. نتیجه گیری : نتایج به دست آمده از پژوهش نشان می دهد که عواملی چون: اطلاعات ناکافی از منابع موجود، ناآگاهی از روش های جستجو، حرف ه ای نبودن خبرنگاران، محدودیت های ارائه اخبار جذاب، مردمی نبودن سوژه ها، گرایش به تامین خواسته مدیران رسانه،  فقدان بهره گیری از منابع کتابخان ه ای و آرشیوی، نبود پژوهش های میدانی خبری، مشکلات آموزش رسمی و ضمن خدمت، تنوع نداشتن  و بی توجهی به پژوهش از مهمترین مولفه های موثر بر رفتار اطلاعاتی صحیح خبرنگاران است.

هدف: هدف از این پژوهش ارزیابی میزان آمادگی یادگیری الکترونیکی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران است. روش پژوهش: پژوهش از نوع کاربردی و به روش پیمایشی- تحلیلی انجام شده است.  جامعه آماری شامل دانشجویان دکتری حرفه ای رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران به تعداد 210 نفر بود که با روش نمونه گیری تعداد96 نفر نیز به پرسشنامه ها پاسخ دادند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بوده و پایایی آن بر حسب ضریب آلفای کرونباخ (839/0) تایید شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی، آزمون کولموگروف- اسمیرنوف و آزمون های «تی استیودنت» و «فریدمن»  استفاده شده است. یافته ها: میانگین دسترسی به تکنولوژی برابر با(47/3)، مهارت ها و ارتباطات پیوسته برابر با(95/2)، انگیزش برابر با(40/2)، توانایی یادیری از طریق رسانه ها برابر با(67/2)، گفتگوهای گروهی اینترنت برابر با (72/2) و مسائل مهم جهت موفقیت در یادگیری الکترونیکی برابر با (89/2) است. سطح معناداری آزمون فریدمن کوچک تر از مقدار 05/0 است. در رتبه اول، میزان «مهارت ها و ارتباطات پیوسته»(با میانگین رتبه 02/4)  و میزان «انگیزش»(با میانگین رتبه 76/1) در رتبه ششم قرار دارد. نتیجه گیری :  دانشجویان دکتری حرفه ای رشته پزشکی از آمادگی پایین یادگیری الکترونیکی برخوردار هستند، لذا با توجه به شرایط موجود ویروس کووید 19 ضرورت به کارگیری این روش و فراهم نمودن امکان تحصیل به شیوه الکترونیکی در این دانشگاه امری بدیهی است.

هدف: این پژوهش با هدف ترسیم نقشه دانش مقالات مستخرج از پایان نامه های کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های آزاد اسلامی انجام شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی گذشته نگر است و از طریق فنون کتابسنجی (تحلیل هم واژگانی) به بررسی مقالات استخراج شده از 1374 تا نیمسال اول 1398 پرداخته است. در این پژوهش، اطلاعات 506 پایان نامه با استفاده از «فهرست پایان نامه های کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه های ایران»، «پایگاه اطلاعات پایان نامه های ایران» و «پایگاه پایان نامه های علم اطلاعات و دانش شناسی» جمع آوری و تعداد 122 مقاله مستخرج از این پایان نامه ها از پایگاه های اطلاعاتی فارسی بازیابی شد. از مجموع 391 کلیدواژه، 33 کلیدواژه با حداقل فراوانی 8، با استفاده از قانون برادفورد و آستانه شمول برای ساخت ماتریس هم رخدادی انتخاب شد و با استفاده از نرم افزار یوسی نت نقشه ها و مقدار شاخص های مرکزیت درجه، نزدیکی و بینابینی ترسیم و محاسبه شد. یافته ها: یافته های نشان داد که با توجه به شاخص های مرکزیت درجه کلیدواژه های برتر به ترتیب، «سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با مرکزیت درجه 12»،  «کتابخانه های دانشگاهی با مرکزیت درجه 9»، «فناوری اطلاعات با مرکزیت درجه 9»، «کتابداران با مرکزیت درجه 7» و «کتابخانه دیجیتال با مرکزیت درجه 7» در رتبه های اول تا پنجم و  مقادیر مرکزیت نزدیکی مربوط به کلیدواژه های برتر به ترتیب، کتابخانه های دانشگاهی، کتابداران، علم سنجی و کتابخانه های عمومی در جایگاه اول تا چهارم بیشترین تأثیر در شبکه قرار دارند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد تمرکز بیشتر مقالات مستخرج از پایان نامه بر موضوعات کتابخانه های دانشگاهی، کتابداران، علم سنجی و کتابخانه های عمومی می باشد که می تواند حاکی از اهمیت این مباحث در پژوهش های مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه های آزاد اسلامی باشد.

هدف: تعیین مؤلفه های اطلاع یابی زندگی روزمره کُردهای کرمانشاه در شبکه های مجازی است. روش پژوهش : پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر تحلیل داده ها کیفی با رویکرد دلفی است. پژوهش با فن دلفی و پنلی شامل 26 نفر از خبرگان علم اطلاعات و دانش شناسی، جامعه-شناسی، علوم تربیتی و روانشناسی به اجرا درآمد.روش نمونه گیری از روش غیراحتمالی، قضاوتی و هدفمند بود. پرسش نامه های دو دور دلفی در طیف 5 گزینه ای تنظیم و از میانگین و انحراف معیار رتبه ها برای سنجش توافق استفاده شد. یافته ها: با انجام دو مرحله دلفی، 6 مؤلفه رفتاراطلاع یابی (اوقات فراغت، سرمایه فرهنگی، اطلاعات علمی، سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی و الگوی مصرف) و 2 مؤلفه هویت (زبان ، آداب و رسوم) و 6 مؤلفه شبکه های مجازی (شبکه های مورد استفاده، میزان استفاده، هدف و انگیزه، گروه های مورد استفاده، اعتماد، و چالش ها) شناسایی شدند. نتایج مطالعه دو مرحله دلفی نشان دهنده تأیید مؤلفه های کشف شده توسط خبرگان با ضریب کندال 844/0 بود. نتیجه گیری: بنا بر نظر خبرگان ، مؤلفه های اطلاع یابی کردهای کرمانشاه در شبکه های مجازی در مؤلفه های اصلی و فرعی شامل: شبکه های مجازی (میزان استفاده، هدف و انگیزه،عضویت در گروه ها، اعتماد و چالش ها)، اطلاع یابی زندگی روزمره (اوقات فراغت، سرمایه فرهنگی، اطلاعات علمی، سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی و الگوی مصرف) و هویت (زبان و آداب و رسوم ) قرار می گیرد. همچنین برای سنجش مؤلفه های مورد نظر، 79 گویه به تأیید خبرگان رسید که می توان آن ها را به  عنوان معیاری برای پژوهش های آتی جهت ساخت ابزاری برای انجام پژوهش های مرتبط مورد استفاده قرار داد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، تبیین الگوی بهینه پیاده سازی مدیریت دانش در فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران بود. روش پژوهش: روش پژوهش، ترکیبی- اکتشافی و جامعه آماری آن شامل دو بخش بود که در بخش کیفی پس از انجام 15 مصاحبه به حد اشباع نظری رسید و در بخش کمی با توجه به تعداد سوالات پرسشنامه 400 نمونه بصورت خوش ه ای انتخاب شدند که در نهایت 350 پرسشنامه جمع آوری گردید. ابزار جمع آوری اطلاعات در بخش کیفی، مصاحبه شامل سوالات مربوط به متغیر مدیریت دانش بود که روایی درونی آن توسط دوتن از اساتید تایید و به جهت تایید پایایی از روش کاپای کوهن (8/0) استفاده شد. ابزار جمع آوری در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بود که از طریق روایی همگرا تایید و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (899/0) محاسبه شد. در بخش کیفی از نرم افزار MAXQDA و Mind Mapper استفاده و در بخش کمی از نرم افزارهای SPSS و PLS استفاده شد. یافته ها: مقوله های شناسایی شده عبارتند از؛ ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی، نیروی انسانی، رهبری و مدیریت، فنی- تخصصی و فناوری اطلاعات. همچنین در رابطه با اولویت بندی شاخص ها از دید کارشناسان، شاخص نیروی انسانی بالاترین میانگین و شاخص فنی و تخصصی کمترین میانگین را داشتند. نتیجه گیری: مدیران فدراسیون فوتبال باید برای پیاده سازی مدیریت دانش به عواملی از جمله نیروی انسانی در ارتباط با خلق و تسهیم مدیریت دانش، توسعه فرهنگ سازمانی یادگیرنده، توسعه زیرساخت های فناوری و ارائه ی یک الگوی جامع مدیریتی در اجرای مدیریت دانش و توسعه مدیریت دانش در بخش فنی و تخصصی بپردازند.

هدف: یکی از مصادیق کاربردی مدیریت اطلاعات، پالایش اطلاعات است که این امر در کتابخانه ها از طریق انجام فرایند رف خوانی صورت می گیرد و سبب ارتقای فرایندهای کتابخانه ای می شود. هدف از این مطالعه بررسی اشکالات پیش آمده در فرایندهای کتابخانه ایی و رفع آن از طریق انجام فرایند رف خوانی در کتابخانه دانشکده مدیریت بوده است. روش پژوهش: این مطالعه توصیفی با مرور اطلاعات کاربرگه ای کتاب ها و لوح های فشرده کتابخانه دانشکده مدیریت و مقایسه آن با اطلاعات موجود در نرم افزار و دفتر ثبت در سال 1398 انجام شد. با انجام پروژه رف خوانی، اطلاعات 21859 کتاب و لوح فشرده در دفتر ثبت به ترتیب قرار گرفتن منابع در قفسه ها با اطلاعات آن در نرم افزار مقایسه گردید و موارد عدم تطبیق از طریق نشانه گذاری در دفتر ثبت انجام شد. سپس نتایج به دست آمده، تحلیل و رفع اشکال گردید. یافته ها: با انجام رف خوانی اشکالات مربوط به فرایند فهرست نویسی مانند اصلاحات مربوط به شماره مدرک(86 مورد)، اصلاحات مربوط به رده (341 مورد)، اصلاحات مربوط به شماره های ثبت (5796 مورد)، اصلاحات مربوط به برچسب و بارکد (578 مورد)، فرایند وجین (5332 مورد) و منابع مفقودی ( 1658 مورد) به تفکیک مشخص و ارائه شد. نتیجه گیری: انجام پروژه رف خوانی و رفع اشکالات پیش آمده، از سردرگمی کاربران و کتابداران جلوگیری کرده و باعث ساماندهی مجموعه کتابخانه، سازماندهی خرید در فرایند مجموعه سازی، ساماندهی بودجه، افزایش فضای رشد مجموعه و استفاده بهینه از فضای کتابخانه و در نهایت بهبود عملکرد کتابداران در بخش های مختلف کتابخانه و افزایش کیفیت خدمت رسانی به مراجعان کتابخانه می شود.

هدف این مطالعه، مرور پژوهش های مرتبط با مدیریت کلان داده ها در کتابخانه های عمومی ، وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور  و تعیین ضرورت ها و عوامل تاثیرگذار برآن است. روش پژوهش   : این پژوهش از نوع کیفی و با استفاده از روش دلفی  انجام شده است.  در قسمت توصیفی، تحقیقات انجام گرفته در داخل و خارج از کشور مورد بررسی قرار گرفته اند و در بخش کیفی، گویه هایی طراحی شده است  که در سه دور نظرات جامعه آماری پنل دلفی، متشکل از 20 نفر از متخصصان حوزه فناوری اطلاعات و علم اطلاعات و دانش شناسی جمع آوری و تحلیل شده است. 30 گویه پرسشنامه ازلحاظ دو ضریب نسبی روایی محتوی (CVR) و شاخص روایی محتوی (CVI) مورد تایید قرار گرفتند و پایایی پرسشنامه نیز بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 86% محاسبه شد.   یافته ها :   یافته ها نشان داد تامین هزینه مربوط به تجهیزات وسرورهای قدرتمند،  تامین ابزارهای تجزیه وتحلیل داده و روزآمد سازی دانش و مهارت های کتابداران از ضرورت های  بهره گیری از کلان داده است. نتیجه گیری: آنچه از مطالعات انجام شده در مورد کاربرد کلان داده در کتابخانه ها به دست می آید آن است که کتابخانه ها در مسیر همگام سازی خود با پیشرفت های علمی و تکنولوژی با کمبود بودجه جهت تأمین منابع مورد نیاز روبرو هستند و کاستی هایی در این زمینه به چشم می خورد .

هدف : این پژوهش با هدف درک و شناخت نیازهای کاربران با آسیب بینایی در واحد نابینایان سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران انجام شده است. روش پژوهش : پژوهش حاضر، کیفی است که به روش تحلیل محتوا و با رویکرد استقرایی انجام شد. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. نمونه گیری تا جایی پیش رفت تا داده ها به اشباع رسید و دیگر داده جدیدی از مصاحبه ها استخراج نشد. مصاحبه با 10 نفر از افراد دارای آسیب بینایی که تجربه استفاده از خدمات واحد نابینایان را داشتند، به اشباع رسید. 132 کد اولیه (2 مقوله اصلی و 12 مقوله فرعی) از دل مصاحبه ها استخراج شد. جهت استحکام و صحت داده ها از معیارهای گوبا و لینکلن (اعتبار، انتقال پذیری، اطمینان پذیری و تاییدپذیری) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار مکس کیودا نسخه 20 استفاده شد. یافته ها : تحلیل مصاحبه ها درباره تجربه مشارکت کنندگان در استفاده از خدمات واحد نابینایان کتابخانه ملی ایران در دو مقوله کلی "مشکلات و محدویت ها" و "پیشنهاد برای ارتقای سطح خدمات" خلاصه شد. 7 مقوله فرعی مربوط به “محدودیت ها و مشکلات” گزارش شده توسط کاربران دارای معلولیت بینایی عبارت بودند از: مسیرها و راهنماهای محیطی، ناامنی مسیر، استقلال نابینا، ابزارهای ویژه برای افراد با آسیب بینایی، امکانات رفاهی، شرایط محیطی تالار نابینایان (جایگاه کتابدار و شرایط محیطی خود تالار)، و بازاریابی خدمات. افراد دارای آسیب بینایی پیشنهاداتی را برای ارتقای سطح خدمات واحد ارائه دادند که در 5 مقوله فرعی آموزش، منابع، خدمات غیرحضوری، تقویت امکانات ویژه و تقویت امکانات داوطلبانه بود. نتیجه گیری : نتایج نشان داد افراد دارای معلولیت بینایی، مشکلات و محدودیت های متعددی در استفاده از خدمات واحد نابینایان سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران دارند. با توجه به اینکه این کتابخانه به عنوان کتابخانه مادر مطرح است، بهتر است دست اندرکاران سازمان در این زمینه پیگیری لازم را برای رفع محدودیت های کنونی به انجام برسانند و با ارزیابی مستمر نیازهای اطلاعاتی آنان، بازطراحی و چیدمان امکانات و علائم و راهنماهای محیطی، تسهیلات و امکانات ویژه، برنامه های توسعه، تهیه تجهیزات و برنامه های بازاریابی در جهت ارتقای سطح خدمات کتابخانه برای افراد با آسیب بینایی گام بردارند.