دانش شناسی

هدف: پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه ی بین سواد اطلاعاتی و میزان خلاقیت دبیران دبیرستان های شهرستان خمینی شهر انجام شده است. روش پژوهش: روش تحقیق توصیفی- همبستگی است. جامعه ی آماری مورد بررسی در این پژوهش شامل کلیه ی دبیران دبیرستان های دولتی و غیرانتفاعی شهرستان خمینی شهر بود که از میان آن ها 167 نفر از طریق روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب گردیدند. این پژوهش برای گردآوری داده ها از پرسش نامه ی محقق ساخته برای سنجش میزان سواد اطلاعاتی با 35 گویه و پرسش نامه ی خلاقیت رندسیپ با 50 گویه در مقیاس درجه بندی لیکرت استفاده نموده است. جهت تعیین پایایی پرسش نامه های این پژوهش از آلفای کرونباخ استفاده شد. اعتبار پرسش نامه سواد اطلاعاتی 85% و پرسش نامه خلاقیت 87% برآورد گردید. جهت تجزیه تحلیل های آماری داده های جمع آوری شده، از ضریب همبستگی، رگرسیون چندگانه و آزمون  t مستقل استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بین سواد اطلاعاتی با میزان خلاقیت دبیران رابطه ی معنا دار(430/0:r)، هم چنین بین مؤلفه های سواد اطلاعاتی نیز با میزان خلاقیت رابطه ی معنادار وجود دارد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش و وجود همبستگی مثبت بین سواد اطلاعاتی و میزان خلاقیت می توان نتیجه گرفت، هرچه دبیران سواد اطلاعاتی بالاتری داشته باشند، زمینه بروز خلاقیت در آن ها افزایش می یابد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که میزان خلاقیت بیشترین رابطه را با توانایی دسترسی مؤثر به اطلاعات (402/0:r) و کمترین رابطه را با کاربرد هدفمند اطلاعات(237/0:r) داشته است.

هدف: این تحقیق با هدف ارزیابی محیط های جست وجوی فهرست های پیوسته کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی ایران در بازیابی اطلاعات و ارائه راه کارهای لازم برای بهبود طراحی آن ها جهت انجام جست وجوی موضوعی با کیفیتی مطابق با نیاز کاربر انجام شده است. روش پژوهش: روش تحقیق توصیفی - پیمایشی بود که اپک های کل دانشگاه های علوم پزشکی (44 دانشگاه) را به صورت سرشماری و از طریق چک لیست محقق ساخته ای (بر پایه ی چک لیست لانگ) که روایی آن توسط چند تن از کارشناسان و متخصصین حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و پایایی آن نیز با آلفای کرونباخ 74/0 مورد تأیید واقع شد، مورد بررسی قرار گرفت . داده های جمع آوری شده به وسیله نرم افزار اس پی اس اس و از طریق آمار توصیفی (جداول فراوانی، درصد فراوانی، نمودار و ...) مورد تجزیه و تحلیل و سپس بر اساس استانداردهای موجود پیشنهادهایی جهت طراحی بهتر و کارآمدتر این گونه فهرست ها ارائه شد. یافته ها: بر اساس داده های تحقیق، بررسی امکانات و قابلیت های اپک ها نشان داد که وضعیت اپک ها از لحاظ سادگی و جذابیت، به کارگیری آیکون های گرافیکی، محدود کردن تعداد رکوردها، استفاده از فنون برجسته سازی، اطلاعات محل، موجودی و وضعیت امانت، مشخص کردن انواع فیلدهای جست وجوی کلیدواژه ای، جست وجو از طریق شماره رده و قابلیت جست وجوی آنلاین در فهرست سرعنوان های موضوعی کتابخانه تقریباً در وضعیت مطلوبی قرار دارد. ولی اطلاع رسانی به کاربر در مورد فهرست موضوعی کنترل شده و قابلیت جست وجوی کلیدواژه ای از سرعنوان های موضوعی کنترل شده به طور مطلوب و کارآمد در نظر گرفته نشده است. نتیجه گیری: با توجه به یافته های تحقیق، دسترس پذیری به انواع محیط های جست وجو در حد ضعیف، هم چنین کمتر توجهی به محیط جست وجوی کنترل شده از لحاظ تعبیه امکانات و قابلیت های ویژه شده است و نیز کیفیت اطلاعات ارائه شده در راهنمایی ها و پیشنهادها و دستورالعمل ها در حد مطلوب نیست.

هدف : ارائه الگوهای مناسب برای کتابخانه های کودک با اعمال رهنمودهای مورد نظر متخصصان کتابداری و کارشناسان با تجربه شورای کتاب کودک می باشد. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و بنا به ماهیت موضوع، اهداف پژوهش و سؤال ها از روش پیمایشی- تحلیلی استفاده می کند. جامعه پژوهش شامل 20 نفر از متخصصان کتابداری به عنوان گروه دلفی  و 30 نفر از با سابقه ترین کارشناسان شورای کتاب کودک است. شیوه گردآوری داده ها  با روش میدانی و به وسیله پرسش نامه 24 سؤالی محقق ساخته صورت گرفته است که ضریب پایایی آن برابر با 88/0 به دست آمد. در جمع آوری پرسش نامه ها از روش دلفی و در تحلیل آماری آنها از آزمون های تی-استیودنت و فریدمن استفاده شد. یافته ها: 65 درصد جامعه پژوهش را زنان تشکیل داده اند و 85  درصد  متخصصان دارای میانگین سنی 41 سال بودند. سوابق بالا و شناخت مناسب جامعه فوق از خصصوصیات ذهنی و رفتاری کودکان و توصیه حداکثری به ضرورت تدوین الگو از دیگر یافته ها است. الگوهای ارائه شده در ده محور رفع نیازهای کودکان و خردسالان، مواد کتابخانه ای، خدمات، منابع انسانی، تبلیغات، مدیریت و ارزشیابی، فضا و وسایل تجهیزات، معیار انتخاب، بودجه، شبکه و بر اساس مفاد مندرج در کنوانسیون حقوق کودک و نیز برگرفته از رهنمودهای ایفلا تهیه شد. نتیجه گیری: نتایج بررسی نشان داد الگوهای ده گانه با اکثریت آراء مورد تأیید قرار گرفته است. دستیابی به حداقل 1/74 درصد برای الگوی 8، و حداکثر آن با 7/83 برای الگوی 1 بود. هم چنین در مجموع نظرات میانگین10 الگو از نظر جامعه پژوهش 89/77 درصد شده است. دو فرضیه مطرح شده در خصوص پذیرش الگوی ده گانه و عملکرد ضعیف کتابخانه های کودکان، با آزمون تی– استیودنت به سطح معنی داری مناسب رسید و مورد تأیید قرار گرفتند. هم چنین زوایای خوبی در باب تدوین الگوهای ده گانه از نظر متخصصان برای روشن شدن مسئله پژوهش به دست آمد.

هدف : هدف پژوهش حاضر شناسایی کیفیت خدمات کتابخانه های وابسته به آستان قدس رضوی در خارج از شهر مشهد است. روش پژوهش: این پژوهش با روش پیمایشی- تحلیلی انجام شده و جامعه آماری این پژوهش کلیه کاربران بالفعل کتابخانه های وابسته به آستان قدس رضوی در خارج از شهر مشهد است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی با تخصیص متناسب، حجم نمونه به دست آمده معادل 382 نفر است. ابزار مورد استفاده جهت گردآوری اطلاعات پرسش نامه استاندارد سروکوال بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردید. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که کتابخانه های مورد مطالعه در هیچ یک از ابعاد کیفی به جزء بعد تضمین نتوانسته اند انتظارات کاربران را برآورده کنند، بیشترین شکاف مربوط به بعد قابلیت اعتماد و کمترین آن مربوط به بعد پاسخ گویی می باشد. در بین کتابخانه های مورد بررسی کتابخانه درگز بهترین وضعیت و کتابخانه شوشتر پایین ترین کیفیت خدمات را در بین سایر کتابخانه ها داشته اند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از وجود شکاف منفی کیفیت خدمات از نظر زن و مرد و در همه سطوح تحصیلات است که این مقدار از نظر زن ها بیشتر از مردها بود و در سطح تحصیلی کارشناسی ارشد بیشترین شکاف در بین سایر سطوح تحصیلی داشت. بالاخره شکاف کیفیت خدمات کتابخانه های وابسته به آستان قدس رضوی منفی به دست آمده است.

هدف: این پژوهش، با هدف بررسی هزینه– سودمندی منابع اطلاعاتی الکترونیکی کتابخانه مرکزی دانشگاه بوعلی سینا همدان در سال 2011 به انجام رسیده است.   روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است و از روش پیمایشی بهره گرفته است. برای گردآوری اطلاعات از دو شیوه بسامد استفاده و تحلیل هزینه–سودمندی که دو شیوه علمی در ارزیابی منابع می باشند استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، منابع اطلاعاتی الکترونیکی اشتراکی کتابخانه مرکزی دانشگاه بوعلی سینا همدان، شامل مجلات الکترونیکی و پایگاه های اطلاعاتی دسترس پذیر از طریق سرورهای مرکزی دوازده پایگاه اطلاعاتی اسپورت دیسکاس [1] ، انجمن مکانیک آمریکا [2] ، انجمن عمران آمریکا [3] ، انجمن شیمی آمریکا [4] ، پروکوئست [5] ، ساینس دایرکت [6] ، اکنلیت [7] ، امرالد [8] ، اسکوپوس [9] ، انجمن ریاضی آمریکا [10] ، مؤسسه فیزیک [11] ، آکسفورد ژورنال [12] در سال 2011 می باشد.  یافته ها: این تحقیق نشان داد که فراوانی میزان استفاده بر اساس شاخص های سما [13] (تعداد دانلود مقاله با فرمت پی دی اف و اچ تی ام آل و تعداد دانلود چکیده) در پایگاه های مختلف اختلاف معناداری دارند.  نتیجه گیری: نتایج نشان داد که در بین دوازده پایگاه موردمطالعه پایگاه ساینس دایرکت با 91 درصد دارای بالاترین میزان استفاده و پایگاه اکُنلیت با 0008/0 درصد دارای پایین ترین میزان استفاده بود. هزینه–سودمندی پایگاه های مورد مطالعه نیز با یکدیگر تفاوت داشتند و مشخص شد که هزینه–سودمندی پایگاه آکسفورد ژورنال با 2201 ریال از همه بالاتر هست و هزینه–سودمندی پایگاه اکُنلیت با 24795147 ریال از همه پایین تر است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر سطح تحصیلات و مؤلفه های سواد اطلاعاتی والدین در ارتقاء سطح سواد اطلاعاتی فرزندانشان در مقطع پیش دانشگاهی مدارس دولتی و غیر دولتی منطقه 2 شهر تهران است. روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای و پیمایشی- تحلیلی انجام شده است. 689 نفر از دانش آموزان دختر و پسر مدارس دولتی و غیر دولتی منطقه 2 آموزش و پرورش تهران در مقطع پیش دانشگاهی که در سال 91-1390 مشغول به تحصیل بودند به صورت نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. داده ها، با استفاده از ابزار پرسش نامه محقق ساخته گردآوری شد. ضریب آلفای کرونباخ پرسش نامه برابر 9459/0 محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی نظیر t یک و دو متغیره، آزمون آنووا، آزمون لوین و ضریب همبستگی اسپیرمن و پیرسون استفاده شد. یافته های پژوهش: یافته ها نشان داد بین سطح تحصیلات والدین و سواداطلاعاتی دانش آموزان مقدار ضریب همبستگی 266/0 برای پدران و 254/0 برای مادران مشاهده گردید که نشان دهنده همبستگی مستقیم (مثبت) بین سطح تحصیلات پدران و مادران و سواد اطلاعاتی دانش آموزان است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که بین تحصیلات و سطح سواد اطلاعاتی والدین، با سطح سواد اطلاعاتی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد. بنابراین می توان گفت والدین دارای سطح تحصیلات و سواد اطلاعاتی بالاتر، دارای فرزندانی با سواد اطلاعاتی بالاتر هستند.

هدف: تعیین ارتباط بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت کتابداران در کتابخانه های عمومی و دانشگاهی شهر کرمانشاه انجام گرفته است. روش پژوهش: ابزار گردآوی داده ها شامل دو پرسش نامه: 1. فرهنگ سازمانی دنیسون جهت اندازه گیری فرهنگ سازمانی؛ 2. خلاقیت رندسیپ، جهت تعیین میزان خلاقیت کارکنان است. جامعه آماری شامل 131 کتابدار کتابخانه های عمومی و دانشگاهی شهر کرمانشاه که طبق جدول مورگان 98 نفر به عنوان نمونه در نظر گرفته شدند. روایی پرسش نامه طبق نظر اساتید کتابداری و پایایی پرسش نامه فرهنگ سازمانی با استفاده از معیار آلفای کرنباخ به طور کلی برابر با 958/0 و پرسش نامه خلاقیت برابر با 848/0 تعیین گردید. تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی- پیمایشی، ضریب همبستگی پیرسون،t  مستقل و آزمون نرمال بودن داده های کلموگروف اسمیرنف استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت کتابداران رابطه ی معنی داری وجود دارد (028/0p= و223/0=r) هم چنین فرهنگ سازمانی حاکم بر کتابخانه های عمومی و دانشگاهی و خلاقیت کتابداران شهر کرمانشاه بیش از حد متوسط است. ضمن اینکه بین دو مؤلفه فرهنگ سازمانی (یکپارچگی و سازگاری) با میزان خلاقیت کتابداران رابطه معنی داری وجود دارد. اما بین دو مؤلفه دیگر آن (درگیر کارشدن و مأموریت) با میزان خلاقیت کتابداران رابطه معنی داری وجود ندارد. بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت کتابداران در کتابخانه های عمومی و دانشگاهی شهر کرمانشاه تفاوت معنی داری وجود ندارد. نتیجه گیری: هر چه نمره فرهنگ سازمانی بالاتر باشد میزان خلاقیت کارکنان نیز بیشتر است و این امر نشان می دهد که فرهنگ سازمانی به عنوان یک عامل تسهیل کننده و برانگیزنده به طور مستقیم با میزان خلاقیت کتابداران رابطه دارد. با توجه به یافته های تحقیق، می توان چنین نتیجه گیری نمود که رابطه معنی داری بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت کتابداران وجود دارد. در نتیجه فرهنگ سازمانی می تواند موجب بروز خلاقیت در افراد گردد.

هدف: کشورهای عضو اکو آثار و گنجینه های ادبی و فرهنگی مشترکی دارند. در کنار هم قرار گرفتن این اشترا ک ها و تقویت روزافزون آنها، به واسطه همکاری کتابخانه های ملی به عنوان حافظه علمی و فرهنگی ملت ها هدفی متعالی است. این کار در سایه راه اندازی یک مرکز اطلاع رسانی می تواند محقق شود. هدف مقاله حاضر شناخت دیدگاه مسئولان و صاحبنظران فرهنگی ایران درباره راه اندازی مرکز اطلاع رسانی اکو است. روش پژوهش: این پژوهش با رویکرد کیفی انجام گرفته است. در این پژوهش برای اخذ نظرات مسئولین و صاحب نظران فرهنگی کشور، مصاحبه هایی با 22 صاحب نظر از 7 سازمان مختلف ترتیب داده شد. برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از مصاحبه ها نیز از نظریه زمینه ای استفاده شد و از سه مرحله رمزگذاری باز، محوری و گزینشی بهره گرفته شد. به منظور برقراری پیوند بین مقوله ها، از مدل پارادایمی پیشنهادی استراس و کوربین استفاده شد. یافته ها: 100 درصد افراد مصاحبه شده تا حدی با بحث ایران فرهنگی آشنا بودند و با توجه به اهمیت چنین مرکز اطلاع رسانی جز درصد اندکی (55/4 درصد) از افراد صاحب نظر و سیاست گذار فرهنگی، موافق راه اندازی مرکز اطلاع رسانی اکو در ایران بودند. اکثر افراد صاحب نظر فرهنگی (بیش از 90 درصد) راه اندازی چنین مرکزی را در تقویت ایران فرهنگی مؤثر قلمداد نمودند. در مرحله رمزگذاری باز 123 مفهوم، در مرحله رمزگذاری محوری، 16 مقوله پدیدار گشت. مقوله ی مرکزی شناسایی شده در این پژوهش، موجودیت واحد بود که بقیه مقوله ها در رابطه ی با آن معنا پیدا می کنند. نتیجه گیری: راه اندازی هر مرکز اطلاع رسانی در کشور، کارکردهای مناسبی دارد. اما با توجه به ویژگی های کشورهای منطقه و شرایط کنونی ایران، راه اندازی چنین مرکزی با چالش هایی روبه رو است. البته راه کارهایی وجود دارد که می تواند مرکز اطلاع رسانی را در صورت طراحی، بهره ور نماید.