دانش شناسی

هدف : مدیریت دانش روشی برای کمک به سازمان ها به منظور استفاده مؤثر از دانش است که ممیزی دانش اغلب گام اولیه فعالیت در این حوزه است. هدف از تحقیق حاضر شناسایی و اولویت بندی ابعاد ممیزی دانش در کتابخانه های دانشگاهی بود. روش پژوهش : روش اجرای پژوهش حاضر توصیفی-پیمایشی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل مدیران نهایی و مدیران بخش های کتابخانه های مرکزی دانشگاه های وابسته به وزارت  علوم تحقیقات و فناوری است. روش نمونه گیری کتابخانه ها، با توجه به پراکندگی آنها در کل کشور ابتدا به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و سپس به روش هدفمند کتابخانه مرکزی بزرگترین دانشگاه مرکز استان  بود. در نهایت تعداد 279 نفر از مدیران نهایی و مدیران بخش های کتابخانه های مرکزی دانشگاه های وابسته به وزارت  علوم تحقیقات و فناوری به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب شدند. پرسشنامه ی ممیزی دانش با 99 گویه تدوین شده است و شامل 14 بعد چشم انداز و اهداف سازمانی(7 گویه)، تحلیل داده ها و اطلاعات دانشی(6 گویه)، اندازه گیری دانش صریح و ضمنی (6 گویه)، ترسیم نقشه دانش (6 گویه)، شناسایی عناصر راهبردی سازمان (8 گویه)، تحلیل شکاف بین دانش موجود و مطلوب (5 گویه)، آماده سازی سازمان (6 گویه)، شناسایی فرآیند ممیزی دانش (7 گویه)، تشکیل کارگروه ممیزی دانش (8 گویه)، تحلیل جریان دانش (12 گویه)، شناسایی دارایی های با ارزش سازمان (6 گویه)، ارزیابی اطلاعات و دانش(6 گویه)، اندازه گیری سلامت دانش فعلی (9 گویه) و تحلیل کاربست دانش (7 گویه) می باشد.   یافته ها: براساس یافته های تحقیق مؤلفه های تحلیل جریان دانش (57/4)، اندازه گیری سلامت دانش فعلی(12/4)، تشکیل کارگروه ممیزی دانش(68/3) و شناسایی عناصر راهبردی سازمان (12/3) دارای میانگین رتبه بالاتری نسبت به سایر شاخص ها از لحاظ قابلیت وقوع و تأثیرگذاری در ممیزی دانش کتابخانه های دانشگاهی می باشد و دارای وضعیت مطلوب تری در کتابخانه های دانشگاهی می باشد و به همین ترتیب سایر شاخص ها در رتبه های بعدی قرار می گیرند.   نتیجه گیری : براساس نتایج پژوهش مشخص شد که مدیران می توانند از ممیزی دانش در ارتقای کیفی خدمات کتابخانه های دانشگاهی بهره ببرند. با بکارگیری ممیزی دانش مدیران به بازبینی، بررسی، سنجش و ارزیابی دارایی های فکری سازمان و ارزیابی ذخائر و جریان دانش کل سازمان می پردازند.

هدف : پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه درک ماهیت علم و ابعاد آن با گرایش به تفکر انتقادی در بین دانش آموزان تبریز است. روش پژوهش : مطالعه حاضر به صورت تحلیلی- همبستگی است. نمونه آماری 262 نفر از دانش آموزان رشته ریاضی و تجربی شهر تبریز بوده که در آن،  دانش آموزان به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده بودند. ابزار گردآوری داده ها، دو پرسشنامه تفکر انتقادی ریتکس (2003) و پرسشنامه ماهیت علم، روبا و آندرسون( 1978) بوده است. داده ها با استفاده از نرم افزار spss و از طریق روش های آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که بین دانش آموزان گروه ریاضی و تجربی از لحاظ تفکر انتقادی و ماهیت علم تفاوت معنی داری وجود ندارد. همچنین آزمون همبستگی پیرسون نشان داد، از بین مؤلفه های ابعاد ماهیت علم و رابطه آن با تفکر انتقادی 3 مؤلفه (تعهد، خلاقیت و یکپارچگی) رابطه معنی داری با تفکر انتقادی دارد؛ ولی 3 مؤلفه دیگر (توصیه، سادگی و سنجش) رابطه معنی داری ندارند. نتیجه گیری: نتیجه تحلیل رگرسیونی انجام گرفته نیز نشان داد از بین 6 مؤلفه ابعاد ماهیت علمی تنها مؤلفه خلاقیت حدود 5 درصد از واریانس تفکر انتقادی را تبیین می کند. با عنایت به یافته های حاصل از بین این پژوهش، برنامه ریزان و مسئولین در برنامه های آموزشی خود باید توجه بیشتری به مهارت تفکر انتقادی و درک ماهیت علم لحاظ نمایند.  

هدف: پژوهش حاضر با هدف ترسیم نقشه هم واژگانی مدارک حوزه تحول دیجیتال متمرکز بر بخش دولتی در پایگاه وب آو ساینس انجام شد. روش پژوهش: روش پژوهش تحلیلی است که با استفاده از مطالعات علم سنجی و روش های کتابخانه ای، تحلیل هم رخدادی واژگان و تحلیل شبکه اجتماعی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش تعداد 536 برونداد علمی حوزه تحول دیجیتال از سال 1996 تا سال 2022  در پایگاه وب آو ساینس است. تجزیه و تحلیل داده ها و ترسیم نقشه هم رخدادی واژگان با کمک نرم افزارهای Excel، Bibexcel، HistCite و VOSviewer  انجام شد.  یافته ها: کشور انگلستان، روسیه و هند دارای بیشترین انتشارات علمی در این حوزه بودند. دانشگاه دالهاوزی، دانشگاه اقتصاد پلخانف، دانشگاه برونل لندن بیشترین نقش را در تولید انتشارات علمی در این حوزه داشتند. شش خوشه از تحقیقات تحول دیجیتال در بخش دولتی شکل گرفته است که شامل خدمات دولت دیجیتال، زیرساخت دیجیتال، استراتژی تحول دیجیتال، رهبری و حکمرانی دیجیتال، فناوری های تحول آفرین و خوشه نوآوری دیجیتال هستند. نتیجه گیری:  نتایج حاکی از آن است که اکثریت مطالعات حول محور دولت الکترونیک، فناوری اطلاعات و ارتباطات، دیجیتالی شدن، کسب وکار، رقومی سازی و استراتژی دیجیتال صورت گرفته که لزوم توجه به زیرساخت مناسب و متحول ساختن دولت جهت حرکت به سوی تحول دیجیتال در خدمات را نشان می دهد؛ اما تولیدهای کم در این زمینه نشان می دهد که دولت ها در این زمینه به شکوفایی لازم نرسیده اند. بنابراین، نیاز به همکاری های بین المللی جهت تحقق چنین هدفی برای کشورها الزامی است.

هدف : توسعه رسانه های اجتماعی یک پدیده جهانی در نسل کنونی است، به طوری که مصرف کنندگان در پلت فرم های رسانه های اجتماعی مشارکت می کنند و روابط خود را با برندها توسعه می دهند. بنابراین، برنامه های کاربردی رسانه های اجتماعی، مفاهیم بازاریابی نوین را برای توسعه موضوعی امری حیاتی می دانند. از این جهت این تحقیق با هدف تأثیر جوامع برندی مبتنی بر رسانه های اجتماعی بر عناصر جامعه و اعتماد و وفاداری به برند آدیداس انجام شد.   روش پژوهش: جامعه آماری این تحقیق را 400 نفر از شبکه اجتماعی اینستاگرام انتخاب شدند و از پرسشنامه جوامع برندی مبتنی بر رسانه های اجتماعی (لاروچ و همکاران، 2012 ) استفاده شد و برای تجزیه تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزارهای SPSS و LISRELL  انجام شد. یافته ها: بر اساس نتایج، شیوه های شبکه ارتباط اجتماعی بر اعتماد به برند (46/14)، شیوه تعامل اجتماعی بر اعتماد به برند (86/14)، مدیریت ادراک بر اعتماد به برند (68/15)، کاربرد برند تاثیر مثبتی بر اعتماد به برند (39/15) و اعتماد به برند و وفاداری به برند (43/13) بدست آمد که نشان می دهد بین متغیرهای تحقیق ارتباط معنی داری به لحاظ آماری وجود دارد(p˂0 /001).. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از این بود که فعالیت های بازاریابی رسانه های اجتماعی هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم بر میزان وفاداری و اعتماد به برند تأثیر دارد. اثر جوامع برندی بر اساس رسانه اجتماعی بر روی عناصر جامعه برندی و وفاداری به برند از طریق اعتماد به برند نشان داده شد.

هدف: هدف پژوهش حاضر واکاوی، کشف و تبیین عوامل مؤثر در اشتراک دانش وب و رتبه بندی آنها در کتابخانه های عمومی است. روش پژوهش: این پژوهش از جنبه هدف کاربردی، از لحاظ رویکرد اکتشافی و از نظر روش گردآوری اطلاعات آمیخته است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل 15 نفر از خبرگان و در بخش کمی کلیه کارکنان نهاد کتابخانه های عمومی کشور به تعداد 7000 نفر تشکیل می دهند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 364 نفر انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه های نیمه ساختاریافته و در بخش کمی نیز از پرسشنامه محقق ساخته اشتراک دانش وب استفاده شد. روایی صوری، محتوایی و سازه ابزار و پایایی آن تأیید گردید. جهت شناسایی عوامل مؤثر بر اشتراک دانش وب از تحلیل تم و جهت تحلیل داده های کمی حاصل از پرسشنامه ها و رتبه بندی آنها از آزمون علامت، تحلیل عاملی تأییدی و معادلات ساختاری استفاده و داده ها ازطریق نرم افزار PLS3.8 تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: یافته های بدست آمده از تحلیل تم و تحلیل عاملی نشان داد که سه عامل مطلوبیت فضای وب، مطلوبیت اطلاعات وب و مطلوبیت افراد با ضریب تأثیر 917/0، 858/. و 813/0 در اولویت های اول تا سوم قرارگرفتند. همچنین نتایج میانگین و سطوح معناداری نشان داد که اشتراک دانش وب در سطح مطلوب قرار دارد. اصالت/ارزش : اشتراک دانش وب قابلیتی انعطاف پذیر برای ارائه محتوا با هدف دسترسی سریع به دانش در فضای وب است بنابراین  ضرورت دارد سازمان ها آن را مورد شناسایی و بهره برداری قرار دهند.

هدف : هدف از پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل تولیدهای علمی حوزه های پژوهشی مختلف کتاب درمانی نمایه شده در پایگاه وب آوساینس است. همچنین شناسایی و تحلیل موضوعات تولیدهای علمی حوزه کتاب درمانی به تفکیک حوزه ها از اهداف این پژوهش است. روش پژوهش : پژوهش حاضر از نوع توصیفی با رویکرد علم سنجی و روش تحلیل محتوا است و با بهره مندی از فنون تحلیل هم واژگانی انجام شده است. تحلیل داده ها، با نرم افزارهای هیست سایت، گفی، بیب اکسل و اس پی اس اس و ترسیم داده ها نیز با نرم افزار ووس ویور انجام شده است. یافته ها: در حوزه کتاب درمانی بیشترین میزان تولیدات، متعلق به سال 2016 با 59 اثر می باشد. در میان پرتکرارترین کلیدواژه های این حوزه bibliotherapy ، self-help ، depression به ترتیب با فراوانی 246 و 100 و 93 بیشترین تکرار کلیدواژه را به خود اختصاص داده اند و کشور ایالات متحده در جایگاه اول قرار گرفته است فعال ترین نویسندگان حوزه کتاب درمانی Cuijpers P و Scogin F با 21 اثر بیشترین میزان تولیدات، و Scogin F و Clum GA و Cuijpers P بیشترین میزان اثرگذاری را در این حوزه داشته اند. میزان H ایندکس این حوزه 74 می باشد. در میان مؤسسات Univ Alabama در جایگاه اول است. همچنین نشریه Behaviour Research and Therapy و مجله Journal of Consulting and Clinical Psychology در جایگاه اول قرار دارند. نتیجه گیری: بیش از 75% تولیدات این حوزه مربوط به حوزه های روان شناسی بالینی، روان پزشکی، روان شناسی چند رشته ای، پزشکی عمومی، علم اطلاعات و دانش شناسی است. همچنین بیشترین میزان استناد به حوزه کتاب درمانی مربوط به 2 حوزه روان شناسی بالینی و روان پزشکی است. میان حوزه های مختلف و تعداد تولیدات و تعداد استنادات، تفاوت معناداری مشاهده شده است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف رابطه مهارت های مدیریت دانش کتابداران با نوآوری خدمات در کتابخانه های عمومی استان سمنان انجام گرفته است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از هدف کاربردی و به روش پیمایشی انجام گرفته است. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه اسلام، آگروال و اکیدا استفاده گردید، تعداد جامعه آماری 110 نفر کتابدار کتابخانه های استان سمنان و نمونه مورد نظر طبق جدول مورگان 89 نفر تعیین شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس انجام گردیده است. پایایی پژوهش حاضر نیز 93/0 به دست آمد. یافته ها : بین مدیریت دانش با زیر مقیاس های کسب و خلق دانش)658/0 = (r؛ اشاعه و انتقال دانش (709/0 = (r؛ استفاده و کاربرد دانش (782/0 = r) با نوآوری در خدمات کتابخانه رابطه همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. بررسی مطلوب بودن وضعیت نوآوری در خدمات کتابخانه و مدیریت دانش مبین آن است که در تمامی متغیرها، میانگین نمونه از میانگین نظری بالاتری برخوردار بوده و در بین کارکنان کتابخانه های استان سمنان وضعیت نوآوری در خدمات کتابخانه و مدیریت دانش مطلوب بود. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر ارتباط بین مدیریت دانش و نوآوری خدمات در کتابخانه های عمومی استان سمنان نشان داد. بررسی مطلوب بودن وضعیت نوآوری در خدمات کتابخانه و مدیریت دانش مبین آن بود که در تمامی متغیرهای مورد بررسی، میانگین نمونه از میانگین نظری بالاتری برخوردار بود، این امر نشانگر آن است که کتابداران کتابخانه های عمومی استان سمنان ایده های نو دارند و به کاربران خدمات جدید ارائه می دهند. مدیریت دانش نقش مهمی را با فرهنگ سازی تسهیم دانش در کتابخانه ها در فرآیند نوآوری بر عهده دارد.  

هدف : هدف پژوهش حاضر، مطالعه تطبیقی خدمات و منابع بخش ایران شناسی کتابخانه های منتخب ایران و هند است. روش پژوهش : این پژوهش، کاربردی و از نظر روش انجام پیمایشی – مقایسه ای است. جامعه آماری آن شامل مدیران و منابع مراکز ایرانشناسی ایران و هند شامل کتابخانه ملی، بنیاد ایرانشناسی، کتابخانه خدا بخش و کتابخانه مرکزی دانشگاه عثمانیه است. ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی و پرسشنامه و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها نرم افزار اکسل است. در بررسی خدمات مراکز ایران شناسی از پرسشنامه محقق ساخته در قالب 5 سؤال اصلی در طیف لیکرت استفاده شده است. یافته ها : یافته ها نشان داد که بیشترین منابع ایران شناسی در ایران به زبان فارسی و انگلیسی است اما در هند بیشتر به زبان انگلیسی، پهلوی، فارسی و عربی است و تنوع موضوعی منابع موجود در حوزه های موضوعی مراکز ایران شناسی هندی نسبت به مراکز ایران شناسی ایرانی بیشتر است و بیشتر خدمات ارائه شده (امانت دهی ، استفاده از مراجع و اطلاع رسانی) در مراکز ایران شناسی ایران و هند متعلق به اساتید، پژوهشگران و دانشجویان است. همچنین خدمات پژوهشی بیشترین خدمات بنیاد ایران شناسی، کتابخانه ملی، کتابخانه مرکزی عثمانیه و کتابخانه خدابخش برای جامعه استفاده کننده پژوهشگران، ایران شناسان و دانشجویان است. علاوه براین، ارائه اصل منبع در مراکز ایران و میکروفیلم و نسخه های الکترونیکی در مراکز هند بیشترین نحوه استفاده از منابع را شامل می شوند و مهم ترین نحوه همکاری بین مراکز ایران شناسی در ایران از طریق ایران شناسان و امانت منابع و در هند نیز از طریق ایران شناسان، ارائه خدمات و شناسایی پیشینه است. نتیجه گیری : نتایج نشان داد که منابع و خدمات ایران شناسی کتابخانه های منتخب هند وضعیت بهتری نسبت به ایران دارند. بنابراین مسئولان ایران شناسی ایران باید زمینه های لازم برای گسترش خدمات و منابع اطلاعاتی خود فراهم کنند.