مطالعات انقلاب اسلامی

مطالعات انقلاب اسلامی

مطالعات انقلاب اسلامی سال هفدهم پاییز 1399 شماره 62 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل کارکردهای ارزشی اعتقادی ایثار در میان رویش های نسل انقلاب (با تکیه بر آموزه های قرآنی و روایات)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اعتقاد ایثار رویش های نسل انقلاب کارکردهای ارزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 866 تعداد دانلود : 570
با مطالعه کارکردهای ارزشی ایثار، انسان کوتاه ترین مسیر تعالی روحی را بازشناسی نموده و در می یابد که این مسیر چه اهدافی را در مقابل او قرار می دهد. هر یک از این کارکردها می تواند علاوه بر پاسداشت دستاوردهای پیشین، در تعمیق ریشه های ارزشی اعتقادی شیعه برای نسل نو نیز مؤثر باشد. پژوهش حاضر با روش کتابخانه ای و با هدف شناخت کارکردهای ارزشی اعتقادی ایثار و زمینه های مؤثر در انتقال آنها و رویش های نسل انقلاب اسلامی صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد کارکردهای ارزشی اعتقادی ایثار برای نسل جدید انقلاب، قابلیت کسب درجات عالی ربّانی و صعودِ معنوی را فراهم می سازد. ذلت گریزی، استقامت و پایداری، تحول گرایی، هدایت طلبی، همبستگی اجتماعی و امید به آینده از نتایج کارکردهای ایثار به شمار می رود که رویش های نو را در صیانت از دستاوردهای انقلاب و فتح قله های جدید پیشرفت یاری می رساند.
۲.

کاربست نظریه کاریزماتیک ماکس وبر در تحلیل سازمان مجاهدین خلق (منافقین)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سازمان مجاهدین خلق مسعود رجوی کاریزما ماکس وبر قدرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 667 تعداد دانلود : 483
رهبری سازمان مجاهدین خلق،؛ با فرار از کشور در مرداد 1360 و استقرار اعضای سازمان در عراق با حمایت و کمک صدام به سردمداری نظام سلطه در سال 1365 موفق شد تشکیلاتی را به وجود آورد که نمونه ای از تشکیلات میلیتاریستی با رهبری کاریزمایی است. تشکیلاتی که در آن مشروعیت یابی، ساختاربندی، قدرت، رهبری، نحوه جذب و عملکرد اعضا با بهره گیری از دیدگاه «سیادت کاریزمایی وبر» قابل تبیین می باشد. این مقاله با نوآوری در تحلیل، عملکرد و ساختار شکل گرفته سازمان در تطبیق با تئوری کاریزماتیک وبر، به تبیین چگونگی ماهیت شکل گیری و عملکرد سازمان پرداخته است و در پاسخ به این سؤال که «کاربست دیدگاه کاریزمای وبر در مورد سازمان مجاهدین خلق چیست؟» بیان می دارد که، «با توجه به تطبیق مؤلفه های نظریه کاریزمای وبر بر ماهیت شناسی و عملکرد سازمان، می توان آن را مصداقی عینی در تداوم شیوه رهبری کاریزمایی هیتلری برای این نظریه در دوره معاصر دانست.» مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته است.
۳.

بررسی ارتباط بین منصب قضاوت و حکومت نبی اکرم (ص) و تأثیرگذاری آن در مسئله ولایت فقیه در دیدگاه امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ولایت فقیه امام خمینی ره منصب قضاوت منصب حکومت کتاب القضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 24 تعداد دانلود : 322
ازجمله جنبش های اجتماعی که توجه جهانیان را به خود جلب نمود و معادلات جهانی را متحول گرداند پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی بود. حضرت امام در سال های پیش از انقلاب اسلامی نظریه ولایت فقیه را تئوریزه نمود؛ به گونه ای که قابلیت راهبردی در عرصه جامعه سیاسی پیدا کرد. از مهم ترین مؤلفه های دخیل در نظریه ایشان، ایجاد ارتباط بین منصب قضاوت و حکومت نبی اکرم| است که با استفاده از منابع موجود فقهی-حدیثی باب القضا در پرورش مباحث ولایت فقیه نضج یافت. بدین سبب سؤال اصلی پژوهش حاضر چگونگی ایجاد این ارتباط و تأثیرات آن بر نظریه ولایت فقیه می باشد که در تکمیل زوایا و اجرایی شدن جزئیات این نظریه اهمیت فراوان دارد. پژوهش حاضر با استفاده از شیوه کتابخانه ای با محوریت کتب امام خمینی و روش توصیفی-تحلیلی به دنبال بیان تقریر روشنی از این نوآوری است. نتیجه به دست آمده این است که ایشان با استناد به ادله روایی و عقلی، منصب قضاوت را یکی از شئون حکومت معرفی کرده و برخی از ادله و مباحث قضاوت را مربوط به حکومت نیز می داند.
۴.

ارزیابی عملکرد سازم ان ملل در قبال بحران های بین المللی (مطالعه موردی بحران یمن)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: یمن عربستان سازمان ملل بحران بین المللی استکهلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 168 تعداد دانلود : 48
بحران یمن را می توان یکی از پیچیده ترین بحران های نظام بین الملل توصیف کرد. سازمان ملل متحد از ابتدای ناآرامی های کشور یمن با تکیه بر اهداف اصلی منشور حفظ صلح و امنیت جهانی، فرستادگانی ویژه بسوی این کشور گسیل داشت تا عزم جدی خود برای حل و فصل منازعات را نشان دهد. سوال اصلی این است که آیا سازمان در حل بحران های بین المللی موفق بوده است؟ مسئله یمن بعنوان نمونه ای از نقش سازمان ملل در حل بحران ها مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای پاسخ، رفتارها و تصمیمات از سال 2011 تا 2020 با مراجعه به اسناد و مدارک بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد رفتارها و تصمیمات سازمان ملل که شامل گسیل فرستادگان ویژه، صدور قطعنامه ها و انجام توافق استکهلم بود، موفقیتی نداشته و همچنان این سازمان در بحران های غرب آسیا و راهبرد های آن جهت برقراری صلح در کشورهای درگیر ناآرامی با شکست مواجه بوده است.
۵.

تأثیر سن، جنسیت و سطح تحصیلات در عملکرد نظارتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی (ادوار اول تا دهم)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مجلس شورای اسلامی عملکرد نظارتی بافت اجتماعی سن جنسیت سطح تحصیلات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 784 تعداد دانلود : 350
بررسی عملکرد نظارتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی طی ادوار اول تا دهم، به لحاظ کمی، حکایت از آن دارد که نمایندگان هر یک از دوره ها عملکرد ویژه ای نسبت به دوره های دیگر داشته اند. با توجه به اینکه بافت اجتماعی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در هر دوره با تغییراتی روبه رو بوده است؛ این پژوهش تلاش دارد با استفاده از روش کمی و آمارهای توصیفی، به این پرسش پاسخ دهد که بافت اجتماعی نمایندگان بخصوص سن، جنسیت و سطح تحصیلات چه تأثیری در عملکرد نظارتی آنها داشته است؟ یافته های پژوهش نیز حکایت از آن دارد که دو مؤلفه سن و تحصیلات در عملکرد نظارتی نمایندگان مؤثر بوده است. به گونه ای که نمایندگان با سن 40 تا 45 سال و نمایندگان با تحصیلات عالی نسبت به نمایندگان دیگر از سرانه مشارکت بیشتری در اعمال نظارتی برخوردار بوده اند. علاوه بر این، شاخص جنسیت نیز بنا بر شرایط مختلف در عملکرد نمایندگان تأثیرگذار است.
۶.

آینده پژوهی روابط سیاسی ایران و عربستان و پیامدهای آن بر نظم منطقه ای خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ج. ا. ایران عربستان نظم منطقه ای خاورمیانه آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 575 تعداد دانلود : 341
در نظم چندقطبی، مجموعه امنیت منطقه ای خاورمیانه به عنوان یکی از مهم ترین و در عین حال پرتنش ترین مجموعه های امنیتی نظام بین الملل، دو کشور ایران و عربستان به عنوان مهم ترین کشورهای این مجموعه نقش بسیار زیادی در تحولات درون منطقه ای ایفا می کنند. در این میان عواملی همچون: تعارضات ایدئولوژیک، رقابت ژئوپلتیک و ژئواکونومیک، نگاه متفاوت به نقش آمریکا در منطقه، برداشت های متفاوت از حاکمیت دین، قدرت و عدالت و... موجب حاکم شدن الگوی رقابت میان این دو کشور شده است. اما این الگو می تواند با توجه به متغیرهای گوناگون به الگوهای دیگری از روابط میان دو کشور تبدیل شده و پیامدهای متفاوتی بر نظم امنیتی خاورمیانه داشته باشد. بنابراین هدف پژوهش حاضر، بررسی آینده پژوهی روابط سیاسی ایران و عربستان و پیامدهای آن بر نظم منطقه ای خاورمیانه است، سؤال این پژوهش نیز آن است که سیر تحول در الگوی رفتاری ایران و عربستان سعودی چه پیامدهایی بر این نظم خواهد داشت؟ این پژوهش یک پژوهش تحقیقی، توصیفی با رویکرد آینده پژوهانه و با استفاده از روش سناریونویسی می باشد.
۷.

آسیب شناسی گفتمان دکتر مصدق به مقوله نیروهای مسلح(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گفتمان نیروهای مسلح مصدق کنترل کودتا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 825 تعداد دانلود : 573
مسئله گفتمان دکتر مصدق نسبت به نیروهای مسلح، یکی از بزرگ ترین چالش ها و درگیری های او با حکومت پهلوی در دوران نخست وزیری اش بوده، که در نهایت سرنوشت سیاسی وی را به شدت تحت تأثیر قرار داد. بنابراین سؤال اصلی تحقیق این است که گفتمان دکتر مصدق در مورد نیروهای مسلّح دارای چه رویکردی بوده است؟ و چه تأثیری در کودتای ۲۸ مرداد داشت؟ نتایج این بررسی نشان می دهد دال اصلی گفتمان دکتر مصدق در این زمینه، کنترل نیروهای مسلح به وسیله نهادهای غیرنظامی بود. وی در این راستا تلاش کرد، با اقداماتی همچون جلوگیری از دخالت نیروهای مسلح در سیاست، انتصابات در سطوح بالای مدیریتی و تسویه و بازنشسته کردن افسران، گفتمان خود را عملی و تثبیت نماید. ولی با شکست در عرصه عمل، موجب شد تا نیروهای مسلح به کانون اصلی برای ساقط کردن وی تبدیل شوند و کودتای ۲۸ مرداد 1332 به وقوع بپیوندد.
۸.

ورزش قهرمانی در نظام جمهوری اسلامی با تأکید بر اندیشه آیت الله خامنه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ورزش قهرمانی آیت الله خامنه ای انقلاب اسلامی تحلیل محتوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 274 تعداد دانلود : 916
رهبر معظم انقلاب در دیدارهایی که با مسئولان ورزشی، ورزشکاران قهرمان و عموم مردم داشته اند، تأکید ویژه ای به مقوله ورزش قهرمانی در انقلاب اسلامی ایران نموده اند. ازاین رو، پژوهش حاضر در پی آن است تا با استفاده از رویکرد تحلیل محتوای کیفی به این سؤال پاسخ دهد که ورزش قهرمانی در نظام جمهوری اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری چه جایگاهی دارد؟ براین اساس، پس از تجزیه و تحلیل بیانات مقام معظم رهبری در زمینه ورزش قهرمانی، چهار مقوله اصلی فرهنگی، سیاست گذاری، اعتقادی و حمایتی از بیانات ایشان احصاء و استخراج شد. یافته های پژوهش نشان داد که رهبر معظم انقلاب ورزش قهرمانی را یکی از مؤلفه های راهبردی برای ترویج فرهنگ و هویت انقلاب اسلامی در دنیا معرفی می کنند؛ و از نخبگان ورزشی به عنوان سفیران اخلاق، معنویت و فرهنگ ایرانی اسلامی یاد می کنند. همچنین معظم له ورزشکاران قهرمان را الگویی برای جوانان نظام جمهوری اسلامی دانسته و ضرورت استقامت و کسب معنویات در این ورزشکاران را واجب می دانند.
۹.

تأثیر مبانی کلامی امام خمینی بر تکوین خرده گفتمان گرافیک انقلاب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مبانی کلامی امام خمینی ره خرده گفتمان گرافیک انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 437 تعداد دانلود : 496
در دوران پهلوی چندین گفتمان و خرده گفتمان به طور همزمان در حوزه تجسمی ایران حاکم بود که یکی از آنها خرده گفتمان گرافیک انقلاب می باشد. این خرده گفتمانِ انتقادی، حول دال مرکزی امام خمینی+ شکل گرفت و با طرد رقبای خود توانست آرام آرام صورت بندی و با پیروزی انقلاب اسلامی به گفتمان مسلط جامعه ایران تبدیل شود. مسئله اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر مبانی کلامی امام خمینی+ در تکوین این خرده گفتمان است. از این رو، جستار حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که خرده گفتمان گرافیک انقلاب اسلامی چگونه براساس اندیشه های امام خمینی+ شکل گرفت؟ روش کلی این پژوهش، تحلیلی تاریخی است که با استفاده از روش تحلیل کیفی، نظریه گفتمان و منابع کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که امام خمینی+، به عنوان دال مرکزی خرده گفتمان انقلاب اسلامی موجب مفصل بندی مفاهیمی در اطراف خود شد که این مفاهیم موجب صورت بندی یک خرده گفتمان در حوزه گرافیک ایران گشت.
۱۰.

تحلیل ویژگی های امید صادق در نظریه انتظار مقام معظم رهبری (حفظه الله)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه انتظار ایجاد و پویایی انتظار اندیشه مهدویت امید صادق جامعه متکامل موعود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 124 تعداد دانلود : 180
امام خامنه ای همواره اهتمام ویژه ای به تبیین درست و علمی مهدویت داشته اند و نظریه انتظار ایشان در هندسه ای نظام مند در قالب بیانات متعدد به جامعه عرضه شده است. از محورهای اصلی نظریه، «امیدصادق» و کارآمدی آن در ایجاد و مانایی انتظار است. این پژوهش، ضمن تبیین چیستی انتظار و امید و گونه های آن، رابطه امیدصادق و انتظار را از نگاه ایشان با روش توصیفی تحلیلی، بررسی می کند. در نظام اندیشه ای مقام معظم رهبری، امید صادق «هدفمند»، «حرکت آفرین و مولد انتظار» و «ملازم با اعتماد» است. همچنین امید صادق موتور محرک انتظار در ساحت فرد و جامعه است و با جلوگیری از احساس پوچی و سستی و رکود، تقویت انگیزه، نشاط آفرینی، آماده سازی برای ظهور را در هر فرد تسهیل می کند. بر پایه چنین امیدی، مبارزه در راه خیر و صلاح، مقابله با ظلم، استقرار عدالت، پیشرفت و موفقیت در جامعه اسلامی بروز می نماید و امید صادق به دیگر ملت های مظلوم گسترانده می شود. از اهم راهکارهای تقویت امید صادق، رابطه قلبی با امام زمان#، معرفی جامعه متکامل موعود و یادکرد ولادت منجی عالم بشریت است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۷