مطالعات انقلاب اسلامی

مطالعات انقلاب اسلامی

مطالعات انقلاب اسلامی سال نوزدهم بهار 1401 شماره 68 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

راهبردهای فقه سیاسی برای حفظ و استمرار جوامع شیعی (از دیدگاه امام خمینی)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۴۲
مسئله حفظ و استمرار جوامع شیعی همواره به عنوان یک دغدغه نزد ائمه علیهم السلام و زعمای شیعه مطرح بوده است؛ پژوهش حاضر با هدف کشف «راهبردهای فقه سیاسی برای حفظ و استمرار جوامع شیعی» از دیدگاه امام خمینی ره به روش توصیفی تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای، پژوهشی نو به شمار می آید؛ الگوی حکومت مستنبط از منهج فقهی امام خمینی ره که برآمده از تجربه عملی و تراث علمی جامعه شیعه در طول قرون متمادی بوده است، به الگویی جهت حفظ و استمرار جامعه شیعه بدل شد؛ ایشان در سایه ضرورت تشکیل حکومت اسلامی مبتنی بر نظریه ولایت فقیه به عنوان کلان ایده محافظت کننده و استمرار بخش جامعه شیعه به طراحی راهبردهای متنوعی از جمله قیام برای تشکیل حکومت دینی، تحول در اجتهاد، تقنین هویت و نظام سازی روی آوردند و الگوی الهام بخش برای حفظ و استمرار دیگر جوامع شیعی را معرفی نمودند.
۲.

عوامل مانایی و پویایی یک اندیشه سیاسی (مطالعه موردی: اندیشه سیاسی امام خمینی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۱۰۶
یک اندیشه سیاسی برای دوام آوردن در عالَم اندیشه ها، باید مانا و پویا باشد؛ مانایی و پویایی یک اندیشه سیاسی در صورتی محقق می شود که علاوه بر لحاظ سه لایه ی وجودیِ انسان در مقام تکوین، در فضای گفتمانی هم بتواند نظریه های رقیب را به چالش بکشد و این امر میسور نیست مگر اینکه در مقام تکوین، جامعیت داشته باشد. برای اثبات این فرضیه، از تحلیلِ اندیشه سیاسی در دو مقامِ ثبوت - بر اساس الگویِ انسان شناسی حکمت متعالیه - و مقام اثبات - بر اساس روش تحلیل گفتمان - استفاده می کنیم و این الگو، بر اندیشه امام خمینی قابل تطبیق است. در انتها خواهیم دید بر خلاف مدعی زوال، اندیشه سیاسی شیعه با فرآیند تکاملی مواجه بوده و این تکامل در اندیشه سیاسی امام خمینی به بلوغ می رسد و پا به عرصه عمل و مدیریت جامعه می گذارد.
۳.

مواجهه سنت و تجدد در اندیشه سیاسی امام خمینی و روشنفکران ملی مذهبی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۳۹
دو مقوله سنت و تجدد از جمله مسائلی هستند که در نظام فکری اندیشمندان برای طراحی قالب حکومتی در دوران معاصر چالش اساسی ایجاد کرده است. امام خمینی (ره) به عنوان تولیدگر نظامی جدید و همچنین روشنفکرانی از جمله مهندس بازرگان داعیه دار تحلیل و تفسیر این دو مفهوم بوده اند . این پژوهش با روش مقایسه ای بین اندیشه دو جریان مذکور به این سوال پاسخ می دهد که سنت و تجدد در اندیشه امام خمینی و روشنفکران ملی مذهبی از چه نوع ترابطی برخوردار بوده است ؟ یافته های به دست آمده براساس داده ها؛ حاکی از آن است که نسبت سنت و مدرنیته در اندیشه سیاسی امام خمینی ره بهره برداری از دومفهوم با نگرشی انتقادی به مدرنیته و در مقابل گروه دیگر چون مهدی بازرگان سعی در بهره گیری از اسلام در اثبات ماهیت مدرنیته, با اصالت دادن به مبانی و مفاهیم تجددخواهی بوده است.
۴.

راهکارهای همگرایی در روابط علمی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۴۹ تعداد دانلود : ۱۰۸
بعد از جدایی آذربایجان از ایران و قرار گرفتن آن تحت حکومت تزاری و کمونیست ها، مسیحیت و کمونیستی بر انسان آذری تأثیر گذاشت و این اثر گذاری خود را بعد از استقلال دهه 90 نشان داد لذا این کشور در نوع و سطح تعاملات خود با ایران فضای سردی را پی گرفت حال مهم ترین مسئله در این میان، ارائه راهکارهای مناسب برای ایجاد همگرایی بین دو کشور می باشد از این رو مقاله حاضر با بهره گیری از چارچوب نظری سامانه تابع اشپیگل و با روش کتابخانه ای و مصاحبه های نیمه ساختارمند و تحلیل عوامل همگرایی بین دو کشور، راهکارهایی را برای همگرایی در روابط علمی بین آن دو ارائه نماید و درنهایت راهکارها حوزه علمی مانند: همکاری در دانشگاه و مراکز علمی، همکاری در حوزه مجازی و سایبری، همکاری در بخش آموزش فنی حرفه ای و همکاری در تربیت طلاب و دانشجویان علوم دینی ارائه شده است.
۵.

غایات قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۵۴
قدرت از مباحث کلیدی علوم سیاسی است و غایات قدرت، متمایز کننده جهت ها و رویکردهای قدرت از یکدیگر است. قرآن نیز نسخه شفا بخش دردهای بشریت برای همیشه تاریخ است. غایات قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم مسئله مقاله حاضر است. روش مقاله تحلیلی - استنباطی و چارچوب نظری هم ترکیبی از انسان شناسی امام خمینی و ارکان نظام سیاسی فارابی است. یافته تحقیق حکایت از آن دارد که غایت قدرت متعالی، دارای ابعاد دنیوی و اخروی، مادی و معنوی، ظاهری و باطنی، فردی و خانوادگی و اجتماعی و بر محور عفت، شجاعت، حکمت و عدالت است که نشان دهنده جامعیت آن است. غایات قدرت متدانی در سه سطح تک بعدی، دو بعدی و سه بعدی دسته بندی می شوند که دارای وضعیت ساده، پیچیده و بسیار پیچیده و منحصر در امور مادی می باشند. نوآوری مقاله حاضر علاوه بر استفاده از چارچوب نظری بومی و اسلامی، طبقه بندی اهداف قدرت متعالی و متدانی بر اساس انواع هشت گانه انسان می باشد.
۶.

استراتژی امنیتی آمریکا در خاورمیانه بعد از خروج از برجام(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۹۸
پس از پایان جنگ سرد، آمریکا بیش ترین نفوذ را به عنوان یک قدرت بزرگ در خاورمیانه پیدا کرده است و به این جهت راهبردهای مختلفی را برای برتری بر دیگر قدرت های رقیب منطقه ای و فرامنطقه ای و از جمله ایران استفاده کرده است. بر این پایه، پرسش اصلی مقاله آن است که پس از خروج آمریکا از برجام؛ این کشور، چه راهبردهای سیاسی و امنیتی ای را برای حفظ منافع خود و امنیت در خاورمیانه اتخاذ کرده است؟ روش تحقیق مقاله، روش توصیفی و تحلیلی است و هدف مقاله آن است که با بررسی رفتار و اقدامات امریکا، راهبردهای امنیتی آمریکا در منطقه را مشخص نماید. نتیجه کلی مقاله هم نشان می دهد که آمریکا، پس خروج از برجام، راهبردهای تهاجمی و مقابله جویانه در زمینه ی امنیتی در خاورمیانه اتخاذ کرده است تا منافع خود و امنیت در منطقه را تأمین کند که این امر به افزایش تنش در منطقه دامن زده است.
۷.

ارزیابی سیاست خارجی رژیم صهیونیستی در قبال امارات متحده عربی و بازتاب آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۲۸
«انزوای استراتژیک»، یکی از مهمترین چالش های دکترین امنیتی رژیم صهیونیستی از ابتدای تاسیس این رژیم تا کنون بوده است. در این راستا، اسرائیل با تدوین استراتژی ائتلاف با قدرت های بزرگ و اتحاد پیرامونی، درصدد دستیابی به متحدان منطقه ای و جهانی به منظور حفظ بقای خود است. این مساله در دو دهه اخیر با تمرکز بر کشورهای عربی خلیج فارس از جمله امارات متحده عربی پیگیری شده و در سال 2020 در قالب «توافق ابراهیم» عملیاتی شده است. این مقاله به این سوال اصلی می پردازد که سیاست خارجی رژیم صهیونیستی در قبال امارات متحده عربی چگونه بوده و روابط آنان چه تاثیراتی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟ یافته های این پژوهش که به روش توصیفی-تبیینی صورت گرفته نشان می دهد که سیاست خارجی اسرائیل در قبال امارات با هدف ارتقای همکاری ها در همه سطوح و گسترش عمق استراتژیک در منطقه خلیج فارس، موازنه گری سخت و نرم علیه ایران، ناامن شدن محیط پیرامونی آن و بالتبع، کاهش ضریب امنیت ملی آن پیگیری می شود.
۸.

تحزب و تعمیق توتالیتریسم در حکومت پهلوی(1357- 1336)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۴۹ تعداد دانلود : ۱۰۶
پژوهش پیش رو با تمرکز بر سیاست تحزب پهلوی دوم از سال 1336 تا 1357، در پی پاسخ به این پرسش است که محمدرضا پهلوی چرا و چگونه از ابزاری دموکراتیک چون حزب در راستای پیشبرد اهداف سیاسی خود بهره برده و در این زمینه به چه نتایجی نایل شده است؟ (سوال) یافته های پژوهش که به شیوه توصیفی-تحلیل گردآمده(روش) حاکی از آن است که پهلوی دوم با سیاست تحزب، از یک طرف در پی تربیت کادرهای مطیع و توسعه نظارت حزبی بر ارکان زندگی مردم و در نهایت توسعه توتالیتریسم برآمده و از طرف دیگر با مشارکت اجباری توده ها در صحنه سیاسی و همچنین نمایش دموکراتیک به دنبال تضمین مشروعیت حکومت بوده است. اما نتایج حاصل از این سیاست نه تنها به تقویت حکومت پهلوی نیانجامید بلکه به فروپاشی آن سرعت بخشید. (یافته ها)

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۹