۱.
کلید واژه ها:
بیداری اسلامی جمهوری اسلامی انقلاب اسلامی SWOT
بیداری اسلامی، ریشه در ارتباطات نوین غرب با جهان اسلام دارد؛ اما اینکه ایران به چه میزان از این پدیده اثرپذیرفته است، مبهم باقی مانده؛ چراکه که از سوی محققین، کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. سؤال تحقیق این است که ج.ا.ا برای ارتقاء جایگاه بین المللی خود، چه راهبردهایی را براساس فرصت ها و تهدیدها، قوت ها و ضعف های بیداری اسلامی می تواند اتخاذ نماید؟ هدف این تحقیق نیز شناخت رابطه بین بیداری اسلامی و جایگاه بین المللی ج.ا.ا و چگونگی ارتقاء آن بوده است. در این پژوهش، از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده و با استفاده از مدل تحقیقی « swot » این رابطه مورد بررسی قرار گرفته است. شرایط، دلالت بر آن دارد که موقعیت ج.ا.ا در وضعیت موجود در نقطه تهاجمی معطوف به فرصت است و در آینده با ارتقاء آن در نقطه تهاجمی معطوف به قدرت قرار خواهد گرفت. نقطه ای که ایران را برخوردار از به دست آوردن ابتکار عمل وسیع در سطح منطقه می نماید.
۲.
کلید واژه ها:
جریان های تکفیری گفتمان انقلاب اسلامی چالش های فرهنگی
جریان های تکفیری یکی از معضلات اصلی جهان اسلام محسوب شده و باعث ایجاد نا امنی، خشونت، نسل کشی و برادر کشی و... شده است. این جریان ها با برخورداری از ویژگی هایی نظیر ظاهرگرایی، عقل ستیزی، وحدت گریزی، خشونت گرایی و بی توجهی به استکبار، چالش های زیادی علیه گفتمان انقلاب اسلامی به وجود آورده اند. نوشته حاضر در راستای پاسخگویی به این پرسش است که چالش های فرهنگی جریان های تکفیری علیه گفتمان انقلاب اسلامی و راهکارهای مقابله با آن چیست؟ چالش های فرهنگی شامل مواردی همچون: شبهه افکنی در اعتقادات، از میان بردن بسترهای گفتگو، تخریب آثار تمدن اسلامی، تضعیف جایگاه فکری و ایدئولوژیکی انقلاب اسلامی و... می شود. جهت مقابله با این چالش ها، راهکارهایی ازجمله تبیین صحیح گفتمان انقلاب اسلامی، آگاهی بخشی نسبت به جریان های تکفیری، دیپلماسی فرهنگی، تقریب مذاهب اسلامی و تلاش برای تشکیل نهضت علمی ارائه می گردد. در راستای پاسخ گویی به سؤال مقاله، «نظریه بحران» توماس اسپریگنز مورد استفاده قرار گرفته است.
۳.
کلید واژه ها:
کلام سیاسی رقابت سیاسی جمهوری اسلامی تاریخ معاصر
بررسی ابعاد و روند تأثیر مناقشات کلام سیاسی بر رقابت های سیاسی در دوره تثبیت نظام جمهوری اسلامی ایران (1368 1360)، محور مقاله است. برای این منظور با تصرفاتی در روش اسکینر جهت بررسی زمینه های ذهنی و عینی؛ و تقسیم بندی دیوید ساندرز در چهره های ثبات و بی ثباتی، در واکاوی تأثیر مناقشات بر رقابت های سیاسی بهره برداری شده است. ضمن بررسی مناقشات کلامی سیاسی اسلام و عدالت اجتماعی، اسلام و کارآمدی، مشروعیت حکومت و حاکمیت مردم در اسلام و آزادی در اسلام، به نظر می رسد که مناقشه اسلام و عدالت اجتماعی، اساسی ترین مناقشه تأثیرگذار بر این دوره است. در این دوره دستگاه فکری چپ مذهبی و راست مذهبی از دل اسلام گرایان حاکمیت بیرون آمدند. لیبرال های اسلامی نیز دستگاه فکری فعال در خارج از حاکمیت است. تأثیر مناقشات بر رقابت ها نیز به صورت مستقیم و غیرمستقیم و هر کدام به شکل حداکثری و حداقلی بوده است.
۴.
کلید واژه ها:
بحران سوریه امنیت ملی جمهوری اسلامی رئالیسم تدافعی موازنه تهدید
علی رغم گذشت چندین سال از بحران سوریه، از وضعیت پیچیده حاکم بر این کشور، نه تنها کاسته نشده، بلکه باعث تحلیل قدرت تأثیرگذاری این کشور در مناسبات منطقه ای شده و با تشدید آن بر امنیت کشورهای منطقه ای هم پیمان خود تأثیر بسزایی گذاشته است. فرضیه این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و از منظر رئالیسم تدافعی، این است که نقش آفرینی ایران در بحران سوریه و شکست داعش موجب حفظ موقعیت راهبردی و افزایش نفوذ منطقه ای، مقابله با گروه های شبه دولتی مخالف ایران در منطقه، حفظ محور مقاومت و شکل گیری الگوی همکاری بین ایران و روسیه شده که امنیت و نفوذ ایران را در منطقه افزایش داده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که ایران سعی دارد با نفوذ بیشتر در منطقه و بهره گیری از سیاست اتحاد با روسیه، نخست امنیت ملی خویش و پس از آن، منافع ملی خود را تأمین نماید.
۵.
کلید واژه ها:
پرورش افکار رضاشاه سبک زندگی هویت خ‍اطرات
سازمان پرورش افکار در سال 1317 شمسی به منظور تحقق بخش مهمی از اهداف ناتمام حکومت پهلوی اول وارد عرصه شد. این سازمان نماد بارز تغییر رویکردهای حکومت رضاشاه؛ به لحاظ تاکتیک ها و تکنیک های فرهنگی است. ناکامی رویکرد تجدد آمرانه و ظهور و بروز مقاومت ها و مخالفت ها در برابر اقدامات حکومت، سبب تقابل دولت و ملت و پیدایش تضاد در این عرصه شد. مقاله حاضر درصدد است به این مسئله پاسخ دهد که تأثیرات فردی و اجتماعی فعالیت های این سازمان به لحاظ سبک زندگی چه بوده است. نگارنده معتقد است سیاست فرهنگی جدید؛ در قالب سازمان پرورش افکار، اهداف کلان حکومت پهلوی اول؛ به منظور تغییر در سبک زندگی نسل جوان و ایجاد گسست اجتماعی در جامعه ایران را در آن مقطع تحقق بخشیده است.
۶.
کلید واژه ها:
امام خمینی سیاست خارجی اتحاد جماهیر شوروی اصل نه شرقی نه غربی انقلاب اسلامی
اتحاد جماهیر شوروی به عنوان رقیب آمریکا در استعمارگری جهان سوم در نظام دوقطبی، همواره به دنبال نفوذ در ایران بود. به دلیل همین خوی استعمارطلبی شوروی، حضرت امام بر اساس اصل «نه شرقی و نه غربی»، نسبت به فعالیت های شوروی حساسیت نشان می دادند. بر این اساس، مسئله تحقیق حاضر بررسی و تحلیل سیاست ها و مواضع امام خمینی در برابر اتحاد جماهیر شوروی است. یافته های تحقیق که با ابتنای بر روش توصیفی تحلیلی به دست آمده است؛ حاکی از آن است که ایشان با توجه به اصل «نه شرقی، نه غربی» فرقی میان آمریکا و شوروی قائل نبودند. ولی به صورت مشروط، یعنی تعهد به عدم مداخله و رابطه بر اساس احترام متقابل منعی در برقراری روابط نداشتند.
۷.
کلید واژه ها:
انقلاب اسلامی توسعه نامتوازن توسعه سیاسی رهیافت فرهنگی
در تحلیل زمینه ها و علل بروز انقلاب اسلامی ایران نظریه های مختلفی مطرح شده است. نظریه توسعه نامتوازن به عنوان یک تئوری شاخص بر نهادهای سیاسی و نقش آن در دگرگونی های اجتماعی و اقتصادی، مورد توجه پژوهش گران قرار گرفته است. مسئله تحقیق این است که آیا تئوری توسعه نامتوازن قابلیت تبیین انقلاب ایران را دارد یا خیر؟ مقاله حاضر با کاربست روش «تحلیل منطقی» بر اساس رهیافت هانتینگتون و مبتنی بر یافته های پژوهش، بیانگر آن است که تئوی مطرح شده موفقیت چندانی در انطباق پذیری انقلاب اسلامی ندارد. محدودیت های نظریه بررسی شده در مقاله، این تئوری را در انقلاب اسلامی ابطال پذیر کرده و تنها تبیین کننده بخشی از علل و عوامل به شمار می آید که عوامل ناسازگاری آن مورد بررسی واقع شده اند.
۸.
کلید واژه ها:
وهابیت نفوذ مناطق محروم جمهوری اسلامی ایران
نظام جمهوری اسلامی، به دلیل ماهیت شیعی آن، بزرگ ترین مانع بر سر راه وهابیت محسوب می شود. از این رو دشمنی با ایران در کانون توجه و مبارزه وهابیان قرار گرفته است. امروزه شواهد مختلفی دلالت بر نفوذ اندیشه های وهابی به داخل کشور مخصوصاً مناطق محروم وجود دارد. در این راستا شناسایی چگونگی نفوذ این فرقه و اتخاذ راهکارهای مؤثر جهت مقابله با آن ضرورت دارد. سوءاستفاده از فقر اقتصادی مناطق محروم، بهره برداری از ضعف اعتقادات دینی مناطق محروم، ایجاد مدارس برای ترویج عقاید وهابیت، اعزام کاروان های تبلیغی و تشکیل گروه های تروریستی ضدشیعی، از مهم ترین شیوه های نفوذ وهابیت به شمار می رود. در مقابل، تبیین صحیح عقاید شیعه، مهیا نمودن مناظره های علمی با مفتی های وهابی، بهبود روابط مسئولین نظام با بزرگان اهل تسنن، مقابله به مثل و طرح تناقضات وهابیت، شناسایی نقاط ضعف وهابیت، محرومیت زدایی از مناطق مرزی، شناسایی و انهدام تشکیلات تبلیغی، ازجمله راهکارهای مقابله با نفوذ وهابیت به شمار می روند.
۹.
کلید واژه ها:
انقلاب تونس انقلاب مصر نظریه کرین برینتون نشانه های انقلاب دوره های انقلاب
پژوهشگران بر این باورند با گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی، نظریه برینتون که در تبیین انقلاب ها مورد توجه قرار گرفته، با این انقلاب تطبیق چندانی نداشته است. بنابراین پژوهش درباره میزان مطابقت این نظریه با دیگر انقلاب ها در جهان اسلام اهمیت دارد. سؤال مقاله حاضر این است که نظریه برینتون تا چه میزان با انقلاب های تونس و مصر تطابق دارد؟ نتایج بدست آمده از تطابق دو انقلاب با این نظریه، نشان می دهد در مرحله نشانه های مقدماتی انقلاب که عبارتند از: رشد اقتصاد، تنازعات طبقاتی، تغییر بیعت روشنفکران، ناکارایی ماشین حکومت، بی کفایتی طبقه حاکم پیشین، تا حدودی تبیین کننده وضعیت پیش از انقلاب در دو انقلاب تونس و مصر است، اما در مرحله دوم نظریه برینتون که شامل چارچوب نظری پس از انقلاب است و شامل دوره میانه روها، تندروها، عصر وحشت و در نهایت ترمیدور می گردد، در نتیجه انقلاب تونس و مصر همگونی چندانی با نظریه برینتون ندارد.
۱۰.
کلید واژه ها:
رفراندم جمهوری اسلامی انقلاب اسلامی ولایت فقیه حکومت اسلامی
انتخاب نظام جمهوری اسلامی با مشارکت قریب به اتفاق مردم ایران در سال 1358 اتفاق افتاد و حجم بالای این مشارکت به گونه ای بود که امکان انکار آن وجود نداشت، با این حال، برخی درصددند با متهم نمودن مردم به مشارکت ناآگاهانه در رفراندم جمهوری اسلامی، به بهانه آشنا نبودن آنها با این نظام، ارزش این مشارکت را مخدوش نمایند، به همین دلیل، این مقاله درصدد است با بهره گیری از اسناد، منابع و شواهد موجود و به روش کتابخانه ای، به این سؤال پاسخ دهد که آیا مردم در این رفراندم، نظام جمهوری اسلامی را آگاهانه انتخاب کرده اند یا ناآگاهانه؟ یافته های تحقیق حاکی از آن است که مردم پیش از مشارکت در رفراندم تعیین نظام، به گونه های مختلف نسبت به خطوط کلی نظام جمهوری اسلامی اطلاع یافته بودند . به همین دلیل مشارکت مردم در رفراندم نظام جمهوری اسلامی، مشارکتی آگاهانه بوده است.
