۱.
کلید واژه ها:
انقلاب اسلامی صدور انقلاب هندسه فراکتال انقلاب های فراکتال دنیا تمدن نوین اسلامی
پیروزی انقلاب اسلامی، سرآغاز یک نهضت ضداستکباری در دنیا بوده است. انقلابی که در بینابین جنگ سرد پس از جنگ جهانی دوم، میان ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی [سابق]، ضمن بازگشت به دین و مبانی اسلام ناب محمدی، زمینه های «تمدن سازی نوین اسلامی» را فراهم آورده است. انقلاب اسلامی به عنوان فرهنگی ترین انقلاب اجتماعی دنیا، تحولات عمیقی را در عرصه های نظری، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، در ملت های مسلمان و غیرمسلمان ایجاد کرد و با درون مایه عقلی، فلسفی، معنوی، اجتهادی و نوآورانه، اصول اسلام ناب را در کلیه امور فردی و اجتماعی زندگی انسان به کار گرفته است. در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از استعاره « هندسه فراکتال » به تشریح چگونگی نقش رهبریِ انقلاب اسلامی در ایجاد و اثرگذاری بر انقلاب های نوین دنیا، و ارائه «الگوی رهبری فراکتال های انقلاب اسلامی»، در مسیر ایجاد «تمدن نوین اسلامی» پرداخته شود.
۲.
کلید واژه ها:
امنیت فقه مصالح خمسه امنیت سیاسی
امروزه از چالش ها و دشواره های مبتلابه کشورهای اسلامی، مسئله امنیت و به طور خاص، امنیت سیاسی است. حال این سؤال مطرح است که آیا گزاره های فقهی، ظرفیت تبیین و تولید امنیت سیاسی و زمینه سازی برای ارائه الگوی امنیتی را داراست؟ در این راستا می توان گفت فقه شیعه، توجه ویژه ای به امنیت نظام اسلامی و به طور خاص امنیت سیاسی آن دارد. مدعای مقاله این است که در ابواب مختلف فقه، گزاره های فقهی متعددی ناظر بر عوامل و ضوابط تولید و تأمین امنیت سیاسی نظام اسلامی و نیز تهدیدات و وجوب مقابله با آن وجود دارند. جهت اثبات مدعای یادشده، با تمسک به روش استنباطی و استنادی، به تتبّع و استخراج گزاره های فقهی ناظر بر امنیت سیاسی در آثار فقهی متقدم و متأخر و معاصر شیعه با محوریت جواهرالکلام پرداخته و با استمداد از یک الگوی نظری تلفیقی متشکل از نظریه امنیت باری بوزان، مصالح خمسه (متخذ از فقه) و نظریه دلالت ها (متخذ از اصول فقه) به بررسی و تحلیل امنیت سیاسی در نظام اسلامی از منظر فقه پرداخته ایم.
۳.
کلید واژه ها:
موازنه تهدید استفان والت جمهوری اسلامی ایران بحران سوریه
استفان والت معتقد است که دولت ها نه از قدرتمندترین دشمنان، بلکه از تهدیدآمیزترین آنها می ترسند و در مقابل آنها دست به موازنه می زنند. به اعتقاد وی احساس تهدید، خود تابعی از چهار عامل قدرت متراکم کشور یا عامل تهدیدزا، توانایی تهاجمی و نیات تهاجمی آن و مجاورت و نزدیکی جغرافیایی منبع تهدید است. بنابراین به دلیل وجود چهار شاخص تهدیدزا، ایران تحولات در حال وقوع در سوریه را تهدیدی علیه امنیت خود قلمداد کرده و به صورت مستقیم و غیرمستقیم، وارد این بحران منطقه ای شده و در راستای منافع ملی و امنیت ملی و منطقه ای خود، از دولت حاکم بر سوریه حمایت می کند. اما بدون تردید، تنها دلیل ورود ایران به تحولات سوریه، مسائل مطرح شده از زاویه دید والت نیست؛ بلکه یکی از دلایل اصلی این مسئله مباحث مرتبط با محور مقاومت و لزوم نقش آفرینی ایران در راستای آرمان های نظام جمهوری اسلامی ایران و حفظ و تقویت متحدینش در سطح منطقه است.
۴.
کلید واژه ها:
مالکیت مشاع نظام سیاسی اسلام حائری یزدی
تلاش برای توجیه حق حاکمیت بر اساس خواست مردم، سابقه ای طولانی به قدمت تاریخ اندیشه سیاسی دارد. آموزه مالکیت مشاع با طرد نظریه الهی مشروعیت و نظریه قرارداد اجتماعی، بر آن است تا حق اعمال اقتدار را از نظر دینی موجه سازد و به عنوان مبنای حاکمیت در عصر غیبت مطرح شود. حال مسئله این است که آیا در عصر حاضر مالکیت مشاع به عنوان نظریه سیاسی می تواند مبنای نظام سیاسی اسلامی باشد؟ فرضیه این است که حکومت مبتنی بر مالکیت شخصی مشاع، برآمده از حکمت عملی نیست و در ساخت این نظریه بر آموزه های وحیانی تکیه نشده و تکیه تماماً بر آموزه های عرفی است. بنابراین ضعف نظریه مالکیت مشاع با توجه به اشکالاتی که تئوری دارد با روش تبیینی و تحلیلی ثابت می شود. ازاین رو با رد نظریه مالکیت مشاع نه تنها حکومت در اسلام نفی نمی شود، بلکه به وجود حکومت و آن هم به لزوم حکومت دینی منتج می شود.
۵.
کلید واژه ها:
میشل فوکو خوانش فرهنگی تحلیل گفتمان انقلاب اسلامی
فرضیه کلی مقاله این است که خوانش فرهنگی فوکو در خصوص انقلاب اسلامی، ریشه در دستگاه نظری او دارد. جنبش انقلابی مردم ایران، در بعد نظری توجه متفکران، فیلسوفان، جامعه شناسان و... را به خود معطوف نموده و تئوری ها و پارادایم های زیادی بواسطه حرکت مردمی ایران، تعدیل شدند. در میان تئوری های مزبور، خوانشِ فرهنگی میشل فوکو به حاشیه رانی تبیین اقتصادی و برجسته سازی تبیین فرهنگی می پردازد. برساخت فرهنگی فوکو درخصوص انقلاب اسلامی، ریشه در نظریه گفتمان قدرت و مدرنیته وی دارد. از منظر فوکو، در انقلاب ایران صف آرایی و رویارویی چهره سخت افزاری قدرت در مقابل چهره نرم افزاری قدرت وجود دارد و اولین انقلاب پست مدرن در قرن بیستم و یکی از مخالف خوانی های عظیم در این قرن محسوب می شود. «نو بودن» و «منحصر بفرد بودن» حرکت انقلابی مردم ایران، فوکو را به شدت مجذوب و شیفته خود نموده است. این مقاله، از طریق روش اسنادی مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی و پس از واکاوی نظری، ابعاد و زوایای گوناگون تحلیل فوکو از انقلاب اسلامی را مورد بررسی قرار می دهد.
۶.
کلید واژه ها:
انقلاب اسلامی پیامدهای سیاسی مشارکت سیاسی جنگ صدور انقلاب
موضوع مقاله حاضر تحلیل جامعه شناسانه پیامدهای سیاسی انقلاب اسلامی است که با روش مطالعه کتابخانه ای تهیه شده و مستند به حوادث و رویدادهای انقلاب، داده ها و آمارهای معتبر تجربی است. چارچوب نظری مقاله بر نظریه های صاحب نظران برجسته کلاسیک و معاصر انقلاب های اجتماعی استوار است. این مطالعه دستاوردهای انقلاب اسلامی را از بُعد سیاسی بر اساس شاخص های دولت سازی، مشارکت سیاسی، صدور انقلاب، خشونت، احزاب سیاسی و مطبوعات تحلیل می کند. بر اساس این مطالعه، نتایج سیاسی انقلاب اسلامی عبارتند از: تأسیس دولتی با شاخص های ایرانی اسلامی، افزایش مشارکت سیاسی، تکثر احزاب سیاسی، رشد مطبوعات، صدور انقلاب اسلامی، ایجاد مبانی مشروعیت سه گانه (فرهمندی، دین و قانون)، جنگ و هم گرایی جهانی.
۷.
کلید واژه ها:
عربستان سعودی رژیم صهیونیستی جمهوری اسلامی ایران توازن تهدید
در این مقاله تلاش می شود ضمن ارائه تحلیلی از روابط رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی، به این سؤال پاسخ داده شود که آیا با توجه به اختلافات عمیق میان آنها و همچنین تضاد ایدئولوژیک دو کشور با هم، امکان تعمیق و گسترش روابط بین آنها وجود دارد؟ مقاله حاضر با بهره گیری از تئوری توازن تهدید استفان والت به عنوان چارچوب نظری، فرضیه اتحاد استراتژیکی دو کشور عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی را به ویژه در تقابل با ایران به آزمون می گذارد و نتیجه می گیرد که با توجه به گسترش قدرت و نفوذ ایران در منطقه غرب آسیا، دو کشور مذکور ضمن احساس تهدید مشترک از این واقعیت و با اتخاذ یک سیاست عملگرایانه، به نزدیکی هرچه بیشتر به یکدیگر و تعمیق روابط دوجانبه اقدام نموده اند و در آینده نیز این روابط خود را بیش از پیش تقویت خواهند کرد.
۸.
کلید واژه ها:
امام خمینی ره فرهنگ شهادت طلبی شهادت عاشورا
امام خمینی & پیشتاز نگرش پویا به مفهوم «شهادت» به مثابه یکی از آموزه های اجتماعی اسلام بود. به طوری که ماحصل تلاش فکری ایشان در شکل «فرهنگ شهادت طلبی» در جامعه ایران معاصر، به ویژه در میان «رزمندگان اسلام» در دوران دفاع مقدس متجلی شد. این مقاله درصدد بررسی ریشه های فکری «فرهنگ شهادت طلبی» در آرای امام خمینی & به عنوان متفکر دینی نوگرا و رهبر جریان های سیاسی و اجتماعی تأثیرگذار در تحولات سیاسی و فکری ایران معاصر است. پرسش اساسی این پژوهش عبارت است از اینکه آیا ترویج تفسیر جدید از مفهوم «شهادت»، توسط امام خمینی & در ظهور و بروز عملی «فرهنگ شهادت طلبی رزمندگان اسلام» مؤثر بوده است؟ در برابر، فرضیه پژوهش این است که شکل گیری «فرهنگ شهادت طلبی رزمندگان اسلام» در طول دفاع مقدس، منبعث از نشر آرای امام خمینی & بوده است که از دهه 1340 در کوران تحولات فکری جامعه شکل گرفته بود.
۹.
کلید واژه ها:
فرهنگ سیاسی متعالی ارزش های متعالی انقلاب اسلامی
انقلاب اسلامی به عنوان یک تحول سیاسی اجتماعی با صبغه فرهنگی و دینی اش، دارای ظرفیت های بالایی از فرهنگ سیاسی در حوزه گرایشی و ارزشی است که توانسته است در سطوح مختلف، این فرهنگ سیاسی را متناسب با فرهنگ سیاسی اسلام تعالی ببخشد و ارزش های متعالی آن را نهادینه نماید . توجه به این وجه ارزشمند انقلاب اسلامی، می تواند شناخت دقیق تری از آن ارائه نماید. این نوشتار درصدد این است تا این بُعد از انقلاب اسلامی را بیشتر مورد بازشناسی قرار دهد.
۱۰.
کلید واژه ها:
کارآمدی مشروعیت ثبات سیاسی حقانیت رضایت مقبولیت
تحلیل رابطه کارآمدی و مشروعیت، به عنوان دو شرط قوام و دوام حکومت ها، از جهت تأثیر بر مسائلی چون ثبات سیاسی و... ضروری است. ازاین رو، سؤال عبارت است از اینکه «تعامل و ارتباط کارآمدی و مشروعیت نظام های سیاسی چگونه است؟» در پاسخ، این فرضیه مطرح شده که کارآمدی و مشروعیت نظام های سیاسی در ارتباط و تعاملی مستقیم و متقابل، همزمان همدیگر را تقویت و یا تضعیف می کنند ؛ بدین معنا که قوت یا ضعف هریک به همان نسبت بر دیگری تأثیر می گذارد. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده و نتایج حاصل از آن نشان داد که علی رغم قوام بخشی متقابل کارآمدی و مشروعیت، کارآمدی یک نظام نمی تواند عامل پیدایش مشروعیت اولیه آن باشد و تأثیرگذاری کارآمدی بر مشروعیت، به خاستگاه مشروعیت حکومت ها بستگی دارد.
