مطالعات انقلاب اسلامی

مطالعات انقلاب اسلامی

مطالعات انقلاب اسلامی سال شانزدهم تابستان 1398 شماره 57 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

«صدور انقلاب» و اصل عدم مداخله در حقوق بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: صدور انقلاب اصل عدم مداخله سیاست خارجی جمهوری اسلامی حقوق بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۷ تعداد دانلود : ۴۱۵
اهمیت «صدور انقلاب» در سیاست خارجی جمهوری اسلامی این سؤال را فرارو نهاده است که نسبت این اصل با اصل عدم مداخله در حقوق بین الملل چیست و آیا تقابل نظری آن دو، کنشگری در عرصه بین الملل را دچار چالش نمی سازد؟ تفاسیر متعدد از اصل صدور انقلاب و ابهامات موجود در اصل عدم مداخله راه را بر قضاوتی کلی مبنی بر سازگاری یا ناهمخوانی این دو اصل دشوار ساخته است، با این حال اساس آن دو در تنافی ذاتی بایکدیگر قرار ندارد. این نوشتار با روش تحلیلی تبیینی اَشکال صدور انقلاب را در قالب پنج قرائت الگوئی توسعه ای، سیاسی استراتژیک، فرهنگی تبلیغی، نظامی تسلیحاتی و جهادی، سازماندهی نموده است. سه قرائت نخست را از اساس غیرمتعارض با اصل عدم مداخله دانسته و قرائت نظامی تسیلحاتی را در چارچوب تحول در مفهوم حاکمیت و گسترش حقوق مداخله بشردوستانه توجیه می نماید. در نهایت بر این باور است که قرائت متخذ از امام خمینی، رویکرد الگوسازی معنوی فرهنگی است که واجد مقبولیت عام حقوقی است.
۲.

بازتاب گفتمان انقلاب اسلامی در آمریکای جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی آمریکای جنوبی ونزوئلا استکبار ستیزی نظریه گفتمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۱ تعداد دانلود : ۶۱۴
گفتمان انقلاب اسلامی، با تأکید بر نشانه های جدید، چشم اندازی روشن برای انسان های معاصری که سرخورده از گفتمان های موجود بودند، ترسیم کرد و روابط انسانی و بین المللی را از زاویه ای نو تحلیل نمود. مسئله این نوشتار این است که آیا گفتمان انقلاب اسلامی بر جوامعی که فاقد مشترکات فرهنگی و اجتماعی با ایران بوده اند همچون آمریکای جنوبی، نیز تأثیر داشته است؟ با مراجعه به مکتوبات، مصاحبه ها و اخبار منتشرشده، شواهد متنوعی بر تأثیر گفتمان انقلاب اسلامی در سطوح مختلف در منطقه آمریکای جنوبی دیده می شود. ونزوئلا به عنوان کشوری که متأثر از این گفتمان بوده، مورد مطالعه قرار گرفت. یافته ها بیانگر این است که انقلاب اسلامی با مفصل بندی جدید مفاهیم و نشانه ها، ضمن تغییر صف بندی های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در منطقه، رویکرد نوینی را در زیست انسانی گشوده است که نتیجه آن خودباوری، اعتمادبه نفس و استکبارستیزی در برابر زیاده خواهی گفتمان های معاصر هژمون بوده است.
۳.

الگوی نشاط انقلابی بر مبنای طرح تجربی تدریس درس «انقلاب اسلامی و ریشه های آن» در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: درس انقلاب اسلامی اقناع تبلیغ نشاط انقلابی مهندسی معکوس انقلاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۱ تعداد دانلود : ۴۰۴
معمول استخدام های سیاسی در یک نظام سیاسی از طریق ساختارهای تنظیم شده و مشخصی، تلاش می کند تا مستخدمین سیاسی را از میان اجتماع ذیل حاکمیت خود برگزیند. بنابراین، هر موقعیت فکری و ایده آلی که در جامعه موجود باشد، از طریق همین مستخدمین سیاسی، به سطح حاکمیت منتقل می شود. در صورت برخورداری اجتماع از نشاط و سلامت اجتماعی، این نشاط، تحرک و سلامت، از طریق گزینش نخبگان و افراد شایسته تحت عنوان مستخدم سیاسی، به بدنه حاکمیت نیز منتقل می شود؛ این مقاله به این سئوال پاسخ می دهد که مدل نشاط انقلابی در بستر محیط دانشگاهی و با مخاطبان دانشجو چگونه محقق خواهد شد؟ بیان می شود که جهت بالابردن سطح نشاط انقلابی و حفظ انقلابی گری در میان جوانان، هشت مرحله «اشتراک عقیده»، «اعتقاد»، «التزام»، «مردم داری»، «همبستگی»، «برنامه ریزی»، «حصول نتیجه مطلوب» و «جمهوری اسلامی» مفروض شده که در این مقاله برمبنای یک طرح تجربی، رابطه میان اقناع تبلیغی درس انقلاب اسلامی و ریشه های آن با مدل نشاط انقلابی بررسی می شود.
۴.

تبیین چارچوبی برای برندسازی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برند ملت برندسازی ملت برند ملی مزیت رقابتی ملت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۰ تعداد دانلود : ۴۸۸
امروزه از برند ملت به عنوان قدرت نرم کشورها یاد می شود. با اینکه روزانه بر تعداد کشورهایی که برنامه برندسازی خود را آغاز می کنند افزوده می شود، اما این موضوع در کشور ما مغفول مانده است. براین اساس پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که برند ملت ایران از چه عناصری تشکیل شده و چه ویژگی هایی می تواند داشته باشد؟ نمونه آماری پژوهش، 54 نفر از خبرگان آَشنا با موضوع برندسازی ملت است. روش گردآوری اطلاعات در مرحله مطالعه مبانی و پیشینه، مطالعه کتابخانه ای و در مرحله پیمایش مصاحبه عمیق است. برای تجزیه و تحلیل و مفهوم سازی، اطلاعات گردآوری شده از روش تحلیل محتوای مقوله ای با رویکرد قیاسی استفاده شد. طبق نتایج، «مزیت رقابتی ایران» و «ارتقاء تصویر ملت ایران»، توجه به «اصول و تکنیک های برندسازی» و ضرورت «کنترل و نظارت پیوسته» برنامه برندسازی ملت ایران مواردی هستند که در برندسازی ایران باید مورد توجه قرار گیرند.
۵.

ساختِ اسلامی نهاد دولت در نظام اسلامی: تحلیلی آسیب شناسانه از دولت سازی اسلامی در الگوی مردم سالاری دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دولت سازی اسلامی مردم سالاری دینی آیت الله خامنه ای نظام اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۸ تعداد دانلود : ۳۹۵
موضوع مقاله، ضرورت دستیابی به استلزامات ساختِ اسلامی نهاد «دولت» در جمهوری اسلامی است. پرسش اصلی این است که «بحران های موجود در نظام جمهوری اسلامی در چه خلأ راهبردی ای ریشه دارند؟» در پاسخ به سؤال یادشده با استفاده از «روش شناسی بحران» (اسپریگنز) و با استناد به اندیشه سیاسی اقتصادی آیت الله خامنه ای به این نتیجه دست یافته ایم که ناتمام ماندن مراحل ساخت درونی قدرت در نظام سیاسی کشور، خاستگاه آسیب های متعدد اجتماعی جامعه ایران بوده است؛ این نقص نیز به نوبه خود در عدم کفایت ملاک های اسلامیت در پنج عنصر: «منش و روش دولت مردان»، «ساختارها، نهادها و بنیان ها»، «نظامات»، «نرم افزارها» و «الگوها» ریشه دارد. تأمین شاخص های اسلامیت در عناصر مذکور موجب ساخت اسلامی دولت در نظام مردم سالاری دینی شده و کارآمدی نظام سیاسی اقتصادی اسلام در اداره جامعه را بیش ازپیش هویدا خواهد ساخت.
۶.

شیخ فضل الله نوری در تاریخ نگاری غرب گرایان و غربیان با نگاهی به شخصیت ایشان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاریخ نگاری غرب گرایان شیخ فضل الله نوری مشروطیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۴ تعداد دانلود : ۳۰۵
یکی از سیاست های استعمار برای به استثمار کشیدن ملت ها، تخریب ذهنیت جامعه نسبت به رهبران قیام ها و مبارزانی است که در راه استقلال کشور پایداری کرده اند. چنین سیاستی نیز در ایران، بسیار نمود دارد ازجمله کسانی که به تخریب شخصیت وی پرداخته شده، آیت الله شیخ فضل الله نوری است که در مواجهه با نفوذ استعمار در دوران مشروطه بسیار مبارزه نمود و نماد مقاومت انگاشته می شد. مسئله پژوهش حاضر، عمدتاً به نوع ادبیات تاریخ نگاری غربی ها و جریان همسو با غرب به شیخ فضل الله و شیوه مبارزات ایشان در جنبش مشروطه می پردازد. یافته های تحقیق نمایانگر آن است که هجمه های این گونه از مورخین نسبت به شیخ فضل الله با اتهام به رشوه گیری، محافظه کاری و استبدادخواهی به دنبال نفی رهبری ایشان در مبارزه با جریان استعمار در تاریخ است. نوشتار حاضر بر آن است تا با روش توصیفی و تحلیلی، بر پایه نگاهی بر منابع نوشته شده به وسیله این جریان تاریخ نگار، به بررسی شخصیت شیخ فضل الله در آثار آنها بپردازد.
۷.

مؤلفه های انقلابی گری، انقلابی بودن و انقلابی ماندن در اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی انقلابی گری انقلابی ماندن انقلابی بودن مقام معظم رهبری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۵۵ تعداد دانلود : ۱۵۳۴
این مقاله درصدد است به این سؤال پاسخ دهد که مؤلفه های انقلابی گری، انقلابی بودن و انقلابی ماندن در اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری کدامند؟ در دیدارهایی که رهبر معظّم انقلاب با مردم و مسؤولان نظام داشته اند، معظّم له تأکید ویژه ای بر لزوم صیانت از شور انقلابی، حفظ روحیه انقلابی، انقلابی عمل کردن و انقلابی گری داشته اند. براین اساس با توجه به سؤال تحقیق، درا ندیشه سیاسی رهبر معظم انقلاب پنج مؤلفه عمده برای انقلابی گری، انقلابی بودن وانقلابی ماندن وجود دارد که عبارتند از: پایبندی به مبانی و ارزش های اساسی انقلاب اسلامی، هدف گیری مستمر آرمان ها و همت بلند برای رسیدن به آنها، پایبندی به استقلال همه جانبه کشور، حساسیت در برابر دشمن و تبعیت نکردن از او و تقوای دینی و سیاسی؛ بنابراین با توجه به مولفه های مذکور مهمترین تهدید، چالش و آسیب انقلاب اسلامی در بعد از پیروزی انقلاب، انقلاب زدایی انقلابیون در شاخصه های مذکور می باشد .
۸.

تأثیر مبانی کلامی امامیه بر پیدایش حزب الله لبنان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مبانی کلامی امامیه حزب الله انقلاب اسلامی ولایت فقیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۴۵۱
مبانی کلامی در هر جنبشی، توجیه کننده جهت گیری ها و وجه تمایز آن نسبت به دیگر جریان های عقیدتی و سیاسی است. حزب الله لبنان نیز از این امر مستثنا نیست. مسئله اصلی تحقیق آن است که مبانی کلامی امامیه چه تأثیری بر پیدایش حزب الله، تداوم و سیاست هایش داشته است. روش این مقاله تحلیلی تبیینی با رویکرد کلام سیاسی امامیه است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که زیرساخت های انقلاب اسلامی که خاستگاه آنها در مبانی کلامی تشیع نهفته است سبب پیدایش و استقرار حزب الله شده است. ازاین رو می توان گفت، حزب الله از نظر مبانی کلامی متأثر از انقلاب اسلامی است. آن دسته از مبانی کلامی امامیه که در شکل گیری حزب الله نقش بنیادینی داشته اند. عبارتند از: توحید در حاکمیت، ربوبیت و تشریع، امام شناسی و ولایت فقیه، مسئله ظهور و... .
۹.

تهدیدات فراروی اسلام سیاسی شیعی در فضای جهانی شدن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جهانی شدن اسلام سیاسی شیعی تهدیدات سیاسی اقتصادی و فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۲ تعداد دانلود : ۵۳۰
جهانی شدن به عنوان فرآیندی در نظر گرفته می شود که در نتیجه فشرده شدن مکان و زمان، انسان ها در یک جامعه جهانی واحد به شکلی نسبتاً آگاهانه ادغام می گردند. این تحول برای جوامع مختلف می تواند فرصت ها و تهدیداتی را به دنبال داشته باشد. در مقاله حاضر تلاش می شود با بهره گیری از روشی توصیفی تحلیلی به پرسش درباره تهدیدات جهانی شدن اسلام سیاسی شیعی پرداخته شود. پژوهش حاضر بر این فرضیه تأکید می کند که با توجه به شاخصه و ویژگی های جهانی شدن که قبل از هر چیزی بیانگر عالم گیرشدن ارزش های فرهنگی سیاسی است ؛ تهدیداتی در حوزه های فرهنگی هویتی ، سیاسی و اقتصادی برای اسلام سیاسی شیعی به همراه خواهد داشت. یافته های پژوهش مؤید این فرض است که با توجه به تعارض باورهای اسلام سیاسی شیعی با آموزه های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جهانی شده غرب، تهدیداتی در حوزهای مختلف پدید می آید.
۱۰.

تأملی بررابطه انگلستان با نهضت مشروطه ایران (بررسی نقش انگلستان در ناکامی مشروطه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اصلاحات جنبش مشروطیت مجلس انگلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۱ تعداد دانلود : ۶۲۰
ناکامی نظام استبدادی در پاسخ به نیازهای جامعه ایران که از اوایل قرن نوزدهم آغاز شده بود منجر به شروع جریان اصلاح و سرانجام جنبش مشروطه خواهی گردید. هدف این جنبش که با همکاری بخش های تاثیرگذار جامعه همچون روحانیون و روشنفکران به موفقیت رسید ایجاد یک نظام سیاسی مبتنی بر دموکراسی پارلمانی در سایه نظام مشروطه سلطنتی و توجه به اصول شرع بود؛ اما در تحقق این هدف ناکام ماند. سؤال این پژوهش که با روش کتابخانه ای و رویکرد توصیفی تحلیلی به آن پرداخته شده، این است که آیا دولت انگلستان در ناکامی جنبش مشروطه نقش داشته یا نه؟ یافته های تحقیق نشان می دهد حمایت اولیه این دولت از جنبش مشروطه خواهی فریبی بیش نبود و تداوم نداشت همچنین برخورد خصمانه روس ها با مشروطه، بدون هماهنگی انگلیس امکان موفقیت نمی یافت.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۹