یکی از مهم ترین مباحث پیرامون حکومت اسلامی، حکم حکومتی حاکم اسلامی است؛ زیرا به عنوان ابزاری برای إعمال ولایت در تمام شئون جامعه اسلامی به شمار می رود. از جمله موضوعات مهم در زمینه محدوده اعمال ولایت حاکم اسلامی تبیین رابطه بین احکام حکومتی و احکام اولیه و ثانویه الهی است که تأثیر مستقیم در محدوده اختیارات حاکم اسلامی دارد، البته در چگونگی این رابطه، میان اندیشمندان اختلافات فراوانی وجود دارد. این پژوهش برای رسیدن به تبیین صحیح از این رابطه با روشی توصیفی تحلیلی، اولاً به بررسی ماهیت حکم حکومتی از منظر فقه پرداخته و به این نتیجه می رسد که حکم حکومتی به لحاظ ماهوی، قسیم احکام الهی بوده و از لحاظ قلمرو، شامل تمامی احکام اولیه و ثانویه و موارد خارج از آن دو، می شود، ثانیاً با بررسی تحلیلی فرمایشات امام خمینی+ در این زمینه، به این نتیجه می رسد که ایشان از دو منظر احکام حکومتی مورد دقت قرار داده اند، 1. ماهیت حکم حکومتی، 2. حکم حکومتی به عنوان موضوع حکم اولی الهی.
نیازسنجی پژوهشی به فرایند شناسایی نیازهای پژوهشی بالقوه و تعیین اولویت ها اشاره می کند. این پژوهه کوشیده است با هدف ارتقای کیفی مهدویت پژوهی، مهم ترین نیازهای «مهدویت پژوهی» با رویکرد «مطالعات رسانه» را در عصر انقلاب اسلامی ارائه نماید. این نوشتار «غلبه پیام مهدوی بر فرهنگ عامه پسند»، «ارائه الگوی مطلوب رسانه ای رویکرد به آموزه مهدویت»، «مهندسی انتقال جهانی اندیشه مهدویت» و «مدیریت مطلوب مواجهه با تهدید نرم رسانه ای آموزه مهدویت» را از مهم ترین الزامات عصر انقلاب اسلامی در مهدویت پژوهی با رویکرد رسانه می داند. تحقق رسانه دینی، گستره عظیمی از فعالیت های فکری در حوزه تولید نرم افزارهای مناسب را می طلبد. پردازش مطلوب پیام رسانه ای مهم ترین وظیفه رسانه تراز انقلاب اسلامی در عرصه مهدویت می باشد. نتایج حاصل از تحلیل و ترکیب داده ها، نشان دهنده قدرت «استخراجی و تجهیزی» آموزه مهدویت در عرصه مطالعات رسانه است. بدین معنا که این آموزه قدرت انگیزشی در بهره برداری از امکانات مادی و غیرمادی موجود در جامعه برای نیل به اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی در حوزه رسانه را دارا می باشد.
دولت_ملت سازی فرایندی است که از طریق انباشت متوازن قدرت مبتنی بر اشباع سرزمینی، ثبات سیاسی-اقتصادی و همبستگی اجتماعی معنی پیدا می کند. روند دولت-ملت سازی در ایران در دوره پهلوی نه تنها به پدیدار شدن دولتی کارآمد و متعهد نیانجامید، بلکه نقایص متعدد این روند، به شکاف روزافزون بین دولت و ملت و در نهایت به انقلابی بزرگ و سقوط این حکومت منجر شد. این مقاله با اتکا به روش توصیفی-تحلیلی در صدد پاسخ به این سوال است که؛ زمینه های وقوع انقلاب اسلامی در ایران تا چه میزان متاثر از روند ناقص دولت_ملت سازی در دوره پهلوی بوده و دلایل ارائه شده توسط نظریه پردازان مختلف درباره این انقلاب، با کدام یک از شاخص های مدل جامع دولت-ملت سازی قابل تطبیق است؟ نتایج مطالعات نشان می دهد نظریه پردازان مختلف هر کدام به بخش از نواقص دولت -ملت سازی پهلوی پرداخته اند. اما الگوی جامع دولت-ملت سازی قادر است همزمان مجموعه ای از این علل درهم تنیده را تبیین کند.
پژوهش حاضر کنکاشی نظری است که می کوشد با ارائه معیارهایی هستی شناسانه، ضمن تبیین مفهومی اصول و جداسازی آن از مبانی، فروع، قواعد و الگوهای جزئی عملی، امکان قضاوت علمی درباره جایگاه و نسبت مفاهیم با یکدیگر را فراهم سازد. سپس آنچه را که در آثار موجودِ این حوزه از آنها به عنوان «اصول دیپلماسی اسلامی» یادشده است، بر اساس مبانی هستی شناختی ارائه شده نقد و از نو بازخوانی نماید. برای نیل به این هدف، بنیان های سه گانه اندیشه سیاسی توحیدی و دیپلماسی اسلامی ارائه و هفت گزاره کلیدی به عنوان اصول برآمده از آنها و سایر موارد به عنوان فروع و قواعدی که در پرتو گزاره اصلی حیات می یابند، ذیل اصولْ مورد شناسایی قرار گرفته اند. همچنین تلاش شده است در قالب روش کیفی و برمبنای اصولِ روش تحقیق نظری، چگونگی مفصل بندی دال های شناور دیپلماسی اسلامی در منظومه اندیشه سیاسی اسلام آشکار و با ترسیم نمودار پایانی، برآیندی از دستاوردهای تحقیق ارائه گردد.
اهمیت تقابل رژیم پهلوی با جریان های دینی و مذهبی مخالف به ویژه حوزه های علمیه و روحانیت در دوران محمدرضا شاه مسئله اصلی تحقیق محسوب می شود. با تتبع رفتار و منش حکومت پهلوی در برابر روحانیت، این پژوهش به این نکته دست یافت که رژیم پهلوی با بهره مندی از تمامی راهبردها و ابزارهای ایجابی و سلبی، سیاست فشار همه جانبه علیه نهاد روحانیت را اعمال نمود؛ تلاش برای تطمیع روحانیت، حمایت از انجمن حجتیه، بهره برداری از اختلافات پیرامون کتاب «شهید جاوید» (رویارویی ایجابی)؛ و اقداماتی مانند عملیات تهمت و افترا، شایعه سازی، اهانت و توهین، تهدید و ارعاب (تقابل سلبی نرم) و همچنین هجوم به مراکز حوزوی، تبعید، زندانی و شکنجه کردن روحانیون انقلابی (تقابل سلبی سخت)، یافته های این پژوهش در رویکرد حکومت پهلوی مقابل نهاد روحانیت هستند که با روش توصیفی تحلیلی، و بهره گیری از منابع معتبر تاریخ معاصر حاصل آمدند.
جنبش های اصلاحی جهان اسلام بین سال های 1948 تا 1979 در واکنش به استعمار و تسلط کفار بر جهان اسلام، و همین طور، با «گسترش» ایده اسلام سیاسی شکل گرفتند. هدف مقاله حاضر این است که «تعامل» دو نهضت مهم این دوران، اخوان المسلمین و نهضت اسلامی ایران را مورد بررسی قرار دهد. فرضیه مقاله آن است که نهضت اسلامی ایران اساساً برآمده از اندیشه و فقه سیاسی شیعه بوده، و صرفاً برای تقویت ادبیات مبارزاتی به استفاده از آثار علمی جنبش اخوان المسلمین پرداخته است. در دهه های40 و 50 شمسی با توجه به نیاز جامعه به اندیشه ای با رویکرد دینی سیاسی، از طریق تعامل میان روحانیون ایرانی و شخصیت های اخوانی، برخی از آثار سید قطب به فارسی ترجمه شد و مورد استفاده نیروهای انقلابی در ایران قرار گرفت. این مقاله درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی تعامل میان جنبش های اصلاحی اخوان المسلمین و نهضت اسلامی مردم ایران بپردازد.
انقلاب اسلامی ایران، مهم ترین انقلابی است که شگفتی اندیشمندان جهان را برانگیخت. زیرا متفکران عالم در متن این حرکت با پدیده ای به نام مذهب و نقش آفرینی روحانیت، روبه رو می شوند که از نظر بسیاری از آنها، نماد جُمود و تحجّر شناخته می شدند. انقلاب اسلامی پس از گذشت چهار دهه از پیروزی، از جنبه های گوناگون مورد مطالعه قرار گرفته است. یکی از مهم ترین محورهای مطالعاتی که مستشرقین در این سال ها بر روی آن تمرکز کرده اند، نقش مدیریت روحانیت در انقلاب اسلامی است. تحقیق حاضر به دنبال این است با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به ارزیابی نظریات مطرح پیرامون این مسئله بپردازد. نتایج علمی این تحقیق، حکایت از این دارد که مستشرقین به علت عدم شناخت صحیح از ماهیت انقلاب اسلامی، رهبری آن و تردید در توان علمی اسلام، نتوانسته اند تحلیل درستی از نقش مدیریت روحانیت در انقلاب اسلامی ارائه دهند.
تحقیق حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که نشانه های تصویری و نوشتاری در پوسترهای سردارسلیمانی چه مفاهیمی را در بر می گیرند و نقش آنها در بیان فرهنگ مقاومت و شهادت چیست. هدف تحقیق شناسایی مفاهیم نشانه های تصویری و نوشتاری در پوسترهای سردار سلیمانی و آشنایی با تأثیر پوسترها در شناساندن ارزش های وجودی ایشان به جامعه و نیز بیان فرهنگ مقاومت و شهادت است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. نتایج تحقیق نشان می دهد اصلی ترین مفاهیم پوسترها و بیلبوردهای شهید سلیمانی، ارزش هایی مانند ولایتمداری، مقاومت، زندگی جاوید و عروج، قدرت و امنیت است. ویژگی های شخصیتی حاج قاسم سلیمانی، اندوه مردم در غم از دست دادن ایشان، حاج قاسم چهره بین المللی مقاومت، رسیدن به قدس شریف و انتقام از دیگر مفاهیم این آثار است. در این آثار چهره شهید سلیمانی، به عنوان نشانه برتر، نقش کلیدی در انتقال معنا دارد و نشانه های نوشتاری پوسترها و بیلبوردها، انتقال دهنده پیام رهبر انقلاب پس از شهادت ایشان است که ارتباط معنایی با عناصر تصویری در پوسترها دارد.
مراکز «شیعه شناسی» برای تبیین آموزه ها، معارف و دانش های اختصاصی تشیع و نیز نحوه تشکل شیعیان تأسیس شده اند. وضعیت شناسی مراکز شیعه شناسی، صورت بندی و جستجوی اهداف و رویکرد های شان رسالت این پژوهش است و بر آن است در عین شناسایی مراکز یاد شده، به تحلیل وضعیت آنها در جنبه های ساختاری و محتوایی بپردازد تا امکان صورت بندی آنها در دسته های همگن فراهم گردد. می توان این مهم را برای تغییرات روش ها و اهداف مراکز شیعه شناسی و بازشدن چشم اندازهای نظری برای تحقیقات بعدی دانست تا از کمبودهای موجود آن کاسته شود. روش تحقیق حاضر کیفی است و با روش توصیفی تحلیلی به فراز و فرود و روندهای شیعه شناسی می پردازد.
انقلاب اسلامی ایران به عنوان مبدأ پخش، آموزه های جدیدی در اختیار مسلمانان نیجریه قرار داده است؛ به گونه ای که جامعه شیعی، مراکز علمی و دینی آن پس از پیروزی انقلاب اسلامی فعال شده است. اما انتشار انقلاب اسلامی و گسترش تشیع با موانع عدیده ای روبرو است؛ که در این پژوهش براساس نظریه پخش هاگراستراند مورد مداقه قرار گرفته است. موانع پخش، عواملی هستند که مانع از سرایت یک پدیده از مبدأ پخش به مقصد پخش می شوند؛ و مانع صدور انقلاب اسلامی محسوب می گردند. این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی به این پرسش پاسخ می دهد که انتشار انقلاب اسلامی در نیجریه با چه موانعی روبه رو است؟ ایده و فرضیه محوری تحقیق حاضر بر آن است که گروه های افراطی نیجریه، ارتش نیجریه، دولت عربستان و بازیگران فرامنطقه ای (غرب به ویژه امریکا) از موانع انتشار انقلاب اسلامی در نیجریه محسوب می شوند.
