مطالعات انقلاب اسلامی

مطالعات انقلاب اسلامی

مطالعات انقلاب اسلامی سال هفدهم بهار 1399 شماره 60 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

انسداد مفهومی دال های بنیادین گفتمان انقلاب اسلامی در سپهر اندیشه امام خمینی و آیت الله خامنه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی امام خمینی آیت الله خامنه ای گفتمان انقلاب انسداد مفهومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۳۳۸
آرمان های انقلابی و ارزش های حاصل از آموزه های دینی، با گذر از مقابله جوئی های ایدئولوژیک جریان های معارض در سال های اولیه پیروزی انقلاب و بلوغ یافتن در پرتو رهنمودهای امام خمینی+، نظام معنایی منسجمی را پدید آورد که از آن به گفتمان انقلاب اسلامی تعبیر می شود. در طول سال های پس از پیروزی، حد و دامنه مفهومی عناصر تشکیل دهنده این گفتمان، با توجه به مرکزیت گفتمانی دال ولایت فقیه، با رهنمودهای حضرت امام و مقام معظم رهبری، تبیین و به روز رسانی شده است. این پژوهش در راستای حفظ اصالت مفهومی عناصر برسازنده گفتمان انقلاب اسلامی، با استفاده از نظریه گفتمان لاکلا و موفه، در صدد بازکاوی مفهوم دال های ولایت مطلقه فقیه، عدالت اقتصادی، مقابله با نظام سلطه، صیانت از ارزش های فرهنگی و حمایت از مسلمانان (امت گرایی)، در سپهر اندیشه امام خمینی+ و آیت الله خامنه ای برآمده است. نتایج به دست آمده، تلویحات مهمی در زمینه انقلابی بودن و انقلابی ماندن سیاست ها و رویکردهای سیاست مداران و جریان های سیاسی در دوره های گذشته و آتی دارد.
۲.

صورت بندی جریان های سیاسی دهه نخست انقلاب اسلامی و نظام دانایی آن ها در اندیشه سیاسی امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جریان های سیاسی امام خمینی انقلاب اسلامی نظام دانایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۳۳۴
جریان های سیاسی، به عنوان کنشگران حیات سیاسی جوامع، در تحولات سیاسی جامعه ایران، همواره مورد توجه بوده اند. اندیشمندان حوزه سیاست از منظرهای مختلفی به گونه شناسی جریان های سیاسی پرداخته اند. این مسئله پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان یک پدیده اجتماعی در بستر جامعه بسط یافت به این جهت کالبدشکافی جریان های سیاسی از اهمیت دوچندان برخوردار گردید. به این دلیل، این پژوهش به صورت بندی جریان های دهه نخست انقلاب اسلامی از منظر امام خمینی می پردازد. یافته های تحقیق گویای آن است که حضرت امام ضمن بهره جویی از معیارهای مختلف، معنایی متفاوت ازآنچه در منهج فکری محققان است به صورت بندی جریان های سیاسی پرداخته است.
۳.

اندیشه صلح در منظومه فکری آیت الله خامنه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صلح اسلام جمهوری اسلامی ایران آیت الله خامنه ای صلح عادلانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۶ تعداد دانلود : ۴۶۹
صلح و همزیستی مسالمت آمیز میان ملت ها و دولت ها ضرورتی انکارناپذیر، در راستای حفظ بقای انسان و مطابق با آموزه های اسلامی است. ارزش ذاتی مفهوم صلح در منظومه فکری آیت الله خامنه ای زمانی درک می شود که منتج به عدالت، امنیت، حفظ کرامت انسان و اخلاق گردد. مسئله پژوهش حاضر این است که اندیشه صلح مطلوب در منظومه فکری آیت الله خامنه ای دارای چه ویژگی هایی است که منتج به صلح عادلانه می گردد؟ مدعای مقاله آن است که صلح و همزیستی مسالمت آمیز در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای اصالت داشته و مبنا و ریشه فکری آن، به آموزه های اسلامی بر می گردد و بر مؤلفه هایی مانند صلح ساختاری، نگاه غایی به صلح، اجرای عدالت و تاکتیکی پنداشتن مقوله «نرمش قهرمانانه» استوار است. در این مقاله سعی شده است با به کارگیری روش تحلیل محتوا مفهوم صلح و مضافات آنان که منتج به صلح عادلانه می گردد، پرداخته شود.
۴.

چیستی و چرایی نفوذ فرهنگی نظام سلطه و راهکارهای مقابله با آن با تأکید بر اندیشه های مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نفوذ فرهنگی نظام سلطه مقام معظم رهبری انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۴۴۹
ازجمله اقدامات برنامه ریزی شده دشمنان انقلاب اسلامی نفوذ فرهنگی است که سال های اخیر در تقابل با نظام جمهوری اسلامی از آن بهره گرفته اند. با توجه به اهمیت این مسئله، پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی در پی تبیین ماهیت نفوذ فرهنگی و بیان راهکارهای مقابله با آن است. نگارنده با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری، پس از تبیین ماهیت نفوذ فرهنگی، به بررسی ابعاد نفوذ که شامل سه عرصه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است، می پردازد، و پس از بیان شیوه ها و ابزارهای نفوذ فرهنگی راهکارهای آن را در دو محور مورد بررسی قرار می دهد. در محور اول راهکارهای فرهنگی در حوزه معرفتی شناختی بیان می شود که شامل: پذیرش نفوذ فرهنگی، ترویج باورهای دینی و شناخت فرهنگ اسلامی است و در محور دوم راهکارهای فرهنگی در حوزه رفتاری بررسی می شود که شامل: مدیریت فرهنگی، فعالیت تشکیلاتی و ابتکار عمل در امور فرهنگی است.
۵.

چالش تمدنی جمهوری اسلامی ایران و امریکا با تاکید بر نظریات کیسینجر، هانتینگتون و فوکویاما(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران امریکا چالش تمدنی انقلاب اسلامی اسلام سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۸ تعداد دانلود : ۹۹۶
چالش های بین ایران و آمریکا ابعاد گوناگونی دارد که عمدتاً از منظر سیاسی تحلیل می شود اما در نگرش غالب متفکرین و استراتژیست های غربی این چالش ها ریشه عمیق تری دارد. در این مقاله تلاش می شود با بهره گیری از روشی توصیفی تحلیلی و با تأکید بر افکار سه نظریه پرداز موثر آمریکایی (کیسینجر، هانتینگتون و فوکویاما) به این پرسش پاسخ داده شود که چرا امریکایی ها نگاه شان به چالش با جمهوری اسلامی صرفاً سیاسی نیست و ریشه عمیق تری برای این چالش قائل هستند؟ یافته های پژوهش مؤید این مسئله است که براساس اندیشه های کیسینجر، هانتینگتون و فوکویاما، چالش های ایران و آمریکا ابعادی فراتر از یک چالش سیاسی دارد و اصل این تضاد بر سر «حفظ» یا «تغییر» نظم جهانی و تمدن سازی است، بدین سبب ایران یا آمریکا بدون تغییر در اصول یا مبانی رفتاری خود نمی توانند با یکدیگر تعامل عادی داشته باشند.
۶.

تحلیل و بررسی پیشران های آنتی تز انقلاب اسلامی در حوزه های علمیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیشران آنتی تز انقلاب ح‍وزه ه‍ای ع‍ل‍م‍ی‍ه عوامل درون زا مسئولیت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۳ تعداد دانلود : ۷۳۵
حوزه های علمیه در ایجاد و حفظ ارزش های انقلاب اسلامی از نقش قابل اعتنایی برخوردار هستند. به این جهت دشمنان انقلاب اسلامی برای پیشبرد اهداف خود درصددند حوزه های علمیه را به عامل زوال و فنای انقلاب مبدل نمایند. از این رو با ایجاد و بهره مندی از پیشران های آنتی تز انقلاب اسلامی در حوزه های علمیه زمینه انحطاط و افول انقلاب از درون حوزه های علمیه را دنبال می نمایند. در این پژوهش با مصاحبه از صاحب نظران حوزوی و روش تحلیل مضامین، پیشران های آنتی تز انقلاب اسلامی در حوزه های علمیه سنجیده شده اند. پیشران های آنتی تز انقلاب اسلامی در حوزه های علمیه که در این پژوهش شناسائی و مورد تحلیل قرار گرفته اند عبارتند از: تضعیف منزلت اجتماعی، استحاله ارزش ها و مبانی انقلاب اسلامی، ناکارآمدسازی حوزه های علمیه در مدیریت مسائل اجتماعی، تقویت جبهه ها و جریان های مخالف در حوزه های علمیه، ابهام افزائی، فقدان هوش راهبردی و گسترش و ترویج واپس گرائی در حوزه های علمیه.
۷.

بررسی ماهیت سیاست در رویکردهای سکولاری و رویکرد اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاست سیاست ماکیاولی سیاست اخلاقی سیاست مدرنیستی سیاست اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۳۶۹
ارتباط تنگاتنگ میان انسان و سیاست، سیاست را به مفهومی سهل و پیچیده تبدیل کرده است. در تبیین ماهیت سیاست، با چهار نظریه کلان مواجه هستیم: 1. نگرش عامیانه، 2. نگرش قدرت محور، 3. نگرش اخلاق محور و 4. نگرش الهی. نگرش عامیانه، که از جریان عملی سیاست در بسیاری از جوامع نشأت می گیرد، سیاست مقوله ای شیطانی از جنس زور و نیرنگ تفسیر می شود. در نگرش قدرت محور، سیاست مقوله دو چهره ای است که از طرفی بانی نظم و امنیت است و از طرف دیگر عامل سلطه گری، تعارض و پیکار. در نگرش اخلاقی، سیاست در پیوند با اخلاق معنا می یابد و باید انتظارات اخلاقی از آن داشت؛ و در نگرش الهی، سیاست مقوله الهی است؛ «جعل الله» و «عهد الله» است. با سیاست مسیر حرکت جامعه به سمت سعادت دنیوی و اخروی هموار می شود. به واسطه آن اخلاق انسانی و متعالی در جامعه منتشر می شود؛ دین خداوند در جامعه به جریان می افتد و خود از آن تغذیه کرده و بارور می شود.
۸.

نقش و جایگاه دیپلماسی فرهنگی در تأمین منافع ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منافع ملی دیپلماسی دیپلماسی فرهنگی و جامعه المصطفی العالمیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۳۵۰
فرهنگ یکی از پایدارترین مؤلفه های قدرت ملی و عامل کاتالیزور در مناسبات جهانی قلمداد شده و سران کشورها با استفاده از دیپلماسی فرهنگی و راهبرد «حمایت گرایی مثبت»، بودجه بسیاری را جهت هدایت افکار عمومی جهان با هدف تأمین منافع بدون کاربرد زور صرف می نمایند؛ اما در سال های اخیر انتقاداتی نسبت به بودجه و کارایی مراکز مشابه در ایران مطرح می شود. این مقاله درصدد بررسی آن است که جامعه المصطفی| العالمیه، چه نقش و جایگاهی در تأمین منافع ملی جمهوری اسلامی ایران از طریق دیپلماسی فرهنگی دارد؟ این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی بر آن باور است که این مرکز فعال در عرصه دیپلماسی فرهنگی، از طرق مختلف به ارائه تصویر مثبت از اسلام، ایران و تشیع در میان اقشار فرهیخته کشورها و همچنین خنثی سازی جلوه های منفی در افکار عمومی منطقه و جهان می پردازد.
۹.

بررسی بازتاب انقلاب اسلامی بر کشور آرژانتین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازتاب انقلاب اسلامی ایران آرژانتین نظریه پخش روابط بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۹ تعداد دانلود : ۳۰۱
انقلاب ها در تحولات اجتماعی و سیاسی کشورها تأثیرگذار هستند. انقلاب اسلامی ایران نیز از این امر مستثنی نبوده و به عنوان منبع تحولات اجتماعی و سیاسی کشورهای دور و نزدیک به شمار می رود. آنچه در این پژوهش به عنوان سؤال اصلی دنبال می شود، آن است که انقلاب اسلامی ایران موجب چه تحولاتی (نوآوری فکری و فیزیکی) در آرژانیتن شده است؟ فرضیه پژوهش نیز به این شکل تعریف شده است که انقلاب اسلامی در ابعاد مختلف، تأثیراتی هم بر مسلمانان و هم بر پیروان سایر مذاهب و نیز نحله های سیاسی آرژانتین گذاشته است. همچنین یافته های پژوهش حاضر در چارچوب نظریه پخش و مبتنی بر 9 محور: مبدأ، مقصد، زمان، موضوع، محیط، انواع، مجاری، موانع و دستاوردهای پخش با عنایت به تقویت موقعیت اجتماعی و سیاسی مسلمانان، و تمایل اقلیت های اجتماعی و سایر نحله های سیاسی به ج. ا. ایران در آرژانتین سامان یافته است.
۱۰.

مطالعه تطبیقی نظریه جک گلدستون با انقلاب اسلامی ایران و تحولات سیاسی یمن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی ایران تحولات سیاسی یمن گلدستون رهبری ایدئولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷۰ تعداد دانلود : ۱۲۹۴
نظریه جک گلدستون[1] به عنوان تئوری نسل چهارم انقلاب ها، در انقلاب اسلامی ایران و تحولات سیاسی یمن مورد مطالعه واقع شده است. نظریه مذکور انقلاب اسلامی را علت تولد نسل چهارم نظریه انقلاب ها می داند. رهبری، آرمان و ایدئولوژی، فرهنگ و باورها و شبکه ارتباطی و شخصیت ها از شالوده و اساس این نظریه است؛ که از این رهیافت استخراج شده است. براساس یافته ها و نتایج مقاله به نظر می رسد مدل نظری گلدستون به علت عبور از عوامل تاریخ طبیعی، عمومی و ساختاری در نتیجه تکامل نظریه ها از یک سو، و از سوی دیگر توجه به زمینه های معنوی، شبکه مردمی و حضور رهبری را از عوامل و بسترهای شکل گیری انقلاب و رخداد سیاسی مهم قلمداد می کند. مصادیق و نمونه های عینی بررسی شده در کشور ایران و یمن، این فرضیه را تأیید می کند. [1]. Jack Goldstone.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۹