مطالعات انقلاب اسلامی

مطالعات انقلاب اسلامی

مطالعات انقلاب اسلامی سال دهم زمستان 1392 شماره 35 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیلی بر تحولات اخیر کشورهای حوزه بیداری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: مصر یمن بیداری اسلامی بحرین و سوریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۳ تعداد دانلود : ۴۲۳
در این مقاله ضمن برشمردن برخی دستاوردهای کلان بیداری اسلامی، پیامدهای تحولات در برخی کشورهایی که بیداری اسلامی در آنها واقع شده است، ازجمله: مصر، یمن و بحرین به صورت موردی بررسی شده است. در نهایت نیز به صورت مفصل تری به تحولات سوریه پرداخته شده و مقایسه ای میان تحولات این کشور، با سایر کشورهایی که بیداری اسلامی در آنها واقع شده، صورت گرفته است. درنتیجه برخلاف ادعای غربی ها، تحولات این کشور همانند سایر کشورها نبوده و نوعی حرکت تروریستی سازمان دهی شده برای سرنگونی حکومت بشار اسد است.
۲.

جلوه های ادبی سیاسی شعارهای دوران انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاست طنز زیبایی شناسی انقلاب وزن و آهنگ شعار فنون بلاغت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴۸ تعداد دانلود : ۴۵۸
در انقلاب اسلامی ایران، مردم از جان گذشته، با فریادهای خشم آهنگ و موزون خود در کوچه و خیابان، ضمن تبیین بنیادها و اهداف انقلاب، در پیش بردن این حرکت سیاسی و منجر شدن آن به پیروزی، نقش مهم و غیرقابل انکاری داشتند. شعارها به دلیل کوتاه و موزون بودن، سادگی، طنزگونگی و داشت ن تقدس مذهبی، خ یلی زود در اذهان جای می گرفتند و با تکرار منتشر می شدند. اگرچه شعارها بیشتر توس ط مردم کوچه و بازار در زمانی کوتاه ساخ ته می شد و بر زبان ها جاری می گشت، اما وجود عناصر زیبایی شناسی تا حدودی در آنها قابل توجه و بازکاوی است. این نوشته پژوهشی که پس از نگاهی به ابعاد سیاسی اجتماعی شعارها، آنها را به شیوه توصیفی تحلیلی از بعد ادبی و زیبایی شناسی بررسی می کند، نشان می دهد که ذوق و قریحه خدادادی مردم ایران، طبع ظریف و نکته سنجشان، نیز مأنوس بودنشان با شعر و ادبیات، در شعارهای انقلابیشان نیز جلوه گری می کند.
۳.

وضعیت سنجی فرهنگی نظام جمهوری اسلامی در آغاز دهه چهارم انقلاب: قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی قوت ضعف فرصت و تهدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷۸ تعداد دانلود : ۷۶۴
شناسایی نقاط قوت و ضعف و تشخیص فرصت ها و درک تهدیدات از مه م ترین مؤلفه های تأثیرگذار بر استمرار و بقاء تمدن ها و حکومت هاست. ازاین رو، کشف و استخراج متغیرهای چهارگانه مذکور ارتباط تنگاتنگی با تأمین یا کاهش و حتی از میان رفتن امنیت ملی، استمرار حرکت انقلابی و بقاء حیات سیاسی نظام جمهوری اسلامی ایران دارد. مقاله با این فرض، در پی کنکاش، استخراج و تبیین قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدات فرهنگی فراروی نظام برآمده از انقلاب اسلامی در ابتدای دهه چهارم آن دارد. قوت ها و ضعف ها از عوامل درونی و فرصت ها و تهدیدات از عوامل خارجی و فراملی متأثر هستند.
۴.

ایران هراسی در آمریکا: بازنمایی شرق شناسانه از برنامه هسته ای ایران در مستند ایرانیوم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازنمایی تحلیل گفتمان جنگ روانی شرق شناسی ایران هراسی فعالیت های هسته ای مستند ایرانیوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۳ تعداد دانلود : ۷۹۲
یکی از محورهای جنگ روانی دول غربی علیه ایران که در سال های اخیر کانون توجه رسانه های غربی بوده است، فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی است. در این میان مستند ایرانیوم با رویکردی شرق شناسانه با نوع خاص بازنمایی خود از برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی ایران، به القاء هراس از ایران و طرح آن به صورت تهدیدی برای صلح و امنیت بین المللی می پردازد. در این مقاله تلاش می شود با استفاده از چارچوب نظری بازنمایی و بهره گیری از روش تحلیل گفتمان، رویکردهای گفتمانی موجود در این مستند مورد بررسی قرار گیرد.
۵.

کارآمدی نظریه ولایت فقیه در تبلور وحدت در عین کثرت سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ولایت فقیه کارآمدی وحدت گرایی سیاسی کثرت گرایی سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۸ تعداد دانلود : ۴۷۷
نظام های سیاسی را می توان از حیث گرایش به وحدت گرایی و کثرت گرایی به نظام های وحدت گرا و کثرت گرا تقسیم کرد. وحدت گرایی در حوزه سیاست در مورد اندیشه هایی به کار می رود که بر تمرکز قدرت سیاسی تأکید کرده و حق حاکمیت را منحصر به دولت و اراده آن می داند. در مقابل، کثرت گرایی بر تنوع منابع قدرت و توزیع آن میان گروه های رقیب اصرار می ورزد. حقیقت این است که هر دو رویکرد، راه افراط در پیش گرفته اند و همین امر آنها را با چالش هایی در ساحت اندیشه و عمل مواجه کرده است. در چنین شرایطی، ضرورت شناسایی جایگزینی برای آنها، ما را به سوی ایده «وحدت در عین کثرت» در نظریه ولایت فقیه رهنمون می سازد. در این نظریه، «وحدت در عین کثرت» در دو حوزه مرتبط به هم، یعنی ساختار سیاسی و باور و عمل سیاسی قابل پی جویی است و می تواند به عنوان یکی از کارکردهای مترتب بر نظریه ولایت فقیه مطرح شود.
۶.

آزادی سیاسی و جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر قانون اساسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آزادی قانون اساسی انتخابات آزادی سیاسی جمهوری اسلامی مطبوعات احزاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴۹ تعداد دانلود : ۱۰۲۹
هدف اصلی این مقاله بررسی میزان تحقق شاخص های آزادی سیاسی در نظام جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر قانون اساسی است. به همین منظور پس از تشریح جایگاه آزادی در قانون اساسی، اصول مرتبط با آزادی سیاسی در قانون اساسی جمهوری اسلامی بررسی و شاخص های آزادی سیاسی از آن استخراج شده است. سپس با ارائه آمار و ارقام تفکیکی مبتنی بر این شاخص ها، میزان اهتمام دولت های مختلف در بازه زمانی 1368 تا 1388 به آزادی سیاسی را بررسی کرده ایم. این آمار که بخش اعظم آنها برای اولین بار در این مقاله ارائه شده اند، شامل بررسی انتخابات برگزارشده بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد مجوزهای صادر شده نشریات در دولت های سازندگی، اصلاحات و نهم، زمینه کاری نشریات، تعداد تشکل های سیاسی در دولت های سازندگی، اصلاحات و نهم و موارد استیضاح و ندادن رأی اعتماد به وزرا، سؤال از وزرای مختلف، تحقیق و تفحص از نهادها و ارگان های مختلف می باشد. آمار یاد شده نشان می دهد که آزادی های سیاسی یکی از مهم ترین دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی ایران بوده و دولت های مختلف به این مقوله توجه جدی نشان داده اند.
۷.

تأثیرپذیری جنبش ها و نیروهای اسلام گرا از یکدیگر؛ بررسی موردی بازتاب اندیشه های رب ستیزانه سید قطب در نظریات آیت الله طالقانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سید قطب غرب ستیزی توالی زمانی آیت الله طالقانی تشابهات محتوایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۹ تعداد دانلود : ۶۳۱
سید قطب نظریه پرداز برجسته اخوان المسلمین مصر، از جمله شخصیت های مشهوری است که تأثیر عمیق اندیشه هایش بر جهان اسلام را نمی توان نادیده انگاشت. روحانیان ایرانی که تمدن غرب را خطری برای هویت اسلامی جامعه خود می دانستند، در کنار سایر منابع، از اندیشه های سید قطب برای مبارزه با الگوی غربی استفاده کردند. سؤال اصلی این پژوهش آن است که آیا آیت الله طالقانی در آراء خود از اندیشه های سید قطب تأثیر پذیرفته است؟ در پاسخ به این سؤال، با در نظر گرفتن دو مقوله «تشابهات مفهومی» و «توالی زمانی» می توان اندیشه های سید قطب را بر آراء غرب ستیزانه آیت الله طالقانی مؤثر دانست. وجود نشانه هایی دال بر ارتباط آیت الله طالقانی با محافل عربی و اسلامیِ آشنا با اندیشه های سید قطب و به ویژه دسترسی ایشان به اصل عربی یا ترجمه فارسی آثار وی این احتمال را تقویت می کند.
۸.

مبانی فلسفی سیاسی حاکمیت در اندیشه اسلامی و سکولار با رویکرد انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: فلسفه سیاسی حاکمیت سکولار اندیشه اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۷ تعداد دانلود : ۶۳۲
پذیرش حاکمیت به عنوان یک قدرت برتر در اندیشه سکولاریسم در عرصه سیاست و حکومت و عدم پذیرش حاکمیت به عنوان یک قدرت برتر در اندیشه اسلامی در عرصه حکومت به سبب تفاوت در مبانی آن است و این تفاوت به لحاظ اختلاف نظر در فلسفه سیاسی اسلامی با فلسفه سیاسی سکولاریسم است. بینش اسلامی تصویری از حاکمیت را ارائه می دهد که در آن، ملت گرچه خود بر سرنوشت خویش حاکم می گردد، اما در پدیداری این حکومت، نگاهی به آسمان دارد و آن را از جانب خداوند تلقی می کند. بنابراین اسلام از حاکمیتی سخن می گوید که منطبق بر هیچ یک از اندیشه های سکولار نیست.
۹.

قالب نهادهای مدنی ایران در عصر پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران سکولاریسم دموکراسی اسلام گرایی سازمان اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۵ تعداد دانلود : ۶۳۹
در این مقاله با مرور روند تاریخی مشاهده شده در عصر پهلوی سعی کردیم تا مدلی از پویش تاریخی گسست دموکراسی را بررسی کنیم. ارائه این مدل به معنای تدوین آرایش جدیدی از متغیرهای مؤثر بر تحکیم یا گسست دموکراسی و وزن متغیرها نسبت به یکدیگر است. نبود پیشینه تاریخی پایدار در خصوص شکل دهی به سازمان اجتماعی باثبات در جامعه از یک طرف و بی ثباتی و هرج و مرج در ساختار حاکم و مخالفت شدید با نقش مذهب روحانیان و شکل دهی سکولاریسم در ایران از سوی دیگر از علل و عوامل اصلی عدم شکل گیری روند دموکراسی محور تا زمان شکل گیری انقلاب اسلامی به حساب می آید.
۱۰.

تحلیل استنادی مقالات فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی (شماره 34 13) منتشر شده بین سال های 1387 تا 1392(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استناد تحلیل استنادی فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۱ تعداد دانلود : ۶۱۱
هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت مقاله های فصلنامه «مطالعات انقلاب اسلامی» است. روش تحقیق پژوهش حاضر تحلیل استنادی است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اکسل استفاده شد. یافته ها نشان داد که در 22 شماره این مجله، 199 مقاله منتشر شد که کل مقاله ها تألیفی و یکی از مقاله ها به زبان انگلیسی چاپ شده است. 97 عنوان مقاله به صورت گروهی و مابقی به شکل فردی ارائه شده است. مجموع کل استنادات 6141 و میانگین استنادات برای هر مقاله و هر شماره به ترتیب 85/30 و 13/279 است. کتاب ها با 4415 استناد و منابع انگلیسی زبان با 1144 استناد، بالاتر از سایر منابع قرار گرفتند. از بین کتب استناد شده، 7/90 درصد به صورت فردی و 29/9 درصد گروهی است. همچنین در بین مجلات استناد شده 04/82 درصد به شکل فردی و 95/17 درصد گروهی بودند. در بین منابع استناد شده فارسی 33/78% از کتب، تألیفی و 66/21% ترجمه بود. همین طور در مورد مجلات نیز 72/88% (771) مورد از مقالات مجلات فارسی، تألیفی و 27/11% ترجمه بوده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۹