مطالعات تجربی حسابداری مالی (مطالعات حسابداری سابق)

هدف این پژوهش، بررسی جایگاه اخلاق حسابرسی در ایران از منظر ادبیات منتشرشده در این زمینه است. جامعه آماری شامل کلیه مقاله های مرتبط منتشرشده در نشریه های پژوهشی و غیر پژوهشی و غیر حسابداری کشور از زمان شروع به کار آن ها تا انتهای تابستان سال 1395 است. در ابتدا با رویکرد آرشیوی مقاله های مربوط تهیه و سپس با رویکرد «تحلیل محتوا» و استفاده از سازه های چهارگانه «الگوی توسعه پایدار اخلاق حرفه ای حسابداری»، اولویت پژوهشگران شناسایی شد. یافته ها نشان داد که درزمینه اخلاق حرفه ای حسابرسی تا انتهای شهریور 1395 تنها 40 مقاله در نشریه های داخلی منتشرشده که 12 مقاله در نشریه های علمی پژوهشی حسابداری و مالی، 15 مقاله در سایر نشریه های حسابداری و 13 مقاله نیز در نشریه های غیر حسابداری و مالی منتشرشده است. تحلیل محتوای مقاله ها نیز نشان داد که 20 مقاله در سازه اخلاق فردی، 13 مقاله در سازه اخلاق اجتماعی و 7 مقاله نیز در سازه اخلاق اقتصادی- سازمانی قرار دارد. در سازه اخلاق زیست محیطی نیز تاکنون مقاله مرتبط با اخلاق حسابرسی منتشرنشده است. یافته های این پژوهش نشان داد که جایگاه اخلاق در حسابرسی نزد پژوهشگران در سطح بالایی قرار ندارد و تاکنون این موضوع موردتوجه بسیار اندکی قرارگرفته که می تواند زنگ خطری برای جامعه حرفه ای و دانشگاهی باشد، لذا در آینده باید این عقب افتادگی به نحو مناسب مدیریت و جبران شود

تصمیم گیری درباره تامین مالی وترکیب ساختار سرمایه در شرکت ها به عوامل گوناگونی بستگی دارد. هدف اساسی تحقیق اندازه گیری انعطاف پذیری مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است . باتوجه به هدف پژوهش در مرحله اول، بر مبنای چارچوب، نظرات خبرگان مالی جهت کسب شناخت ودرک دیدگاه های آنان و مشخص ساختن ابعاد، مولفه ها، شاخص ها و عوامل تعیین کننده مدل انعطاف پذیری مالی شرکت ها، ازطریق پرسشنامه اخذ شد. در مرحله دوم، بعد از ارایه مدل مورد اشاره، روش همبستگی به عنوان یکی از زیر بخش های روش تحقیق توصیفی برای اندازه گیری مولفه های نگهداشت وجه نقد، ظرفیت بدهی و اندازه بازار سرمایه شرکت های بورس تهران با اطلاعات واقعی وتاریخی صورت های مالی و اطلاعات معاملاتی سهام شرکت ها، استفاده گردید . نتایج اندازه گیری مولفه های سه گانه حاکی از اندازه و مقدارکمتر نگهداشت وجه نقد، اندازه ومقدار بیشترظرفیت بدهی و روند نسبتاً نزولی اندازه بازار سرمایه (نقد شوندگی سهام) شرکت های بورس تهران طی سال های 1380 تا 1394 است و اندازه گیری ابعاد دوگانه انعطاف پذیری مالی نیز حاکی از استفاده از انعطاف پذیری مالی درونی و عدم استفاده از انعطاف پذیری مالی بیرونی است که با تئوری های توازن و سلسله مراتب وعدم تقارن اطلاعاتی قابل تبیین هستند. 

در این تحقیق، تاثیر استراتژی کسب و کار بر محیط اطلاعاتی شرکت ها، مورد بررسی قرار گرفته است . از سنجه های عدم تقارن اطلاعاتی، تغییرپذیری بازده سهام وخطای پیش بینی سود برای محیط اطلاعاتی شرکت ها و برای تعیین نوع استراتژی انتخابی شرکت ها (تهاجمی یا تدافعی)، از سیستم امتیازدهی ایتنر و لرکر (1997) استفاده شده است. به منظور تحلیل های آماری، از روش رگرسیون چند متغیره با رویکرد پانل دیتا استفاده شده و چهار متغیر کنترلی (اندازه شرکت، اهرم مالی، بازده دارایی ها و عمر شرکت) نیز در مدل ها در نظر گرفته شده است. قلمرو زمانی تحقیق، دوره زمانی 1389 تا 1396 بوده و نمونه تحقیق شامل 163 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. نتایج بدست آمده بیانگر آن است که رابطه مثبت و معنی داری بین استراتژی کسب و کار و محیط اطلاعاتی شرکت ها (عدم تقارن اطلاعاتی و تغییرپذیری بازده سهام، خطای پیش بینی سود) وجود دارد به این معنی که هر چه استراتژی کسب وکار شرکت تهاجمی تر باشد، عدم تقارن اطلاعاتی، تغییرپذیری بازده سهام وخطای پیش بینی سود در آن شرکت بیشتر است. 

طراحی برنامه حسابرسی به گونه ای که بتوان به ریسک تقلب ارزیابی شده واکنش مناسبی نشان داد، یکی از مهمترین فعالیت هایی است که حسابرسان در رسیدگی های خود انجام می دهند. توجه به مهمترین ابعاد و نشانه های تقلب می تواند حسابرسان را در انجام این فرآیند یاری برساند. در این راستا، در این پژوهش به بررسی اهمیت ابعاد و نشانه های تقلب در تعدیل برنامه حسابرسی پرداخته شده است. برای این منظور از مدل پنتاگون تقلب استفاده شده است. مدل پنتاگون تقلب شامل پنج بعد تقلب فشار/انگیزه، فرصت، توجیه سازی، توانایی و غرور می باشد. برای انجام این پژوهش با نظر خبرگان برای هر یک از پنج بعد تقلب مذکور، چهار نشانه تقلب انتخاب گردید. برای جمع آوری داده، با توجه به نشانه های تقلب انتخاب شده، از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، حسابداران رسمی شاغل در سازمان حسابرسی و موسسات حسابرسی در سال 1397 می باشند. پس از توزیع و جمع آوری پرسشنامه ها، با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی به رتبه بندی ابعاد و نشانه های تقلب پرداخته شد. نتایج نشان می دهد که بعد فرصت و نشانه های تقلب وابسته بودن بخش عمده ای از میزان حقوق و مزایای مدیران به نتایج عملیات، وضعیت مالی یا جریان وجوه نقد واحد مورد رسیدگی، سیستم های اطلاعاتی، حسابداری و کنترل های داخلی غیرکارآمد، ایجاد محدودیت در کار حسابرسان، میزان تجربه و اطمینان بیش از حد، بیشترین اهمیت را در تعدیل برنامه حسابرسی دارند.

با توجه به وجود ضعف در گزارشگری مالیاتی در ایران از یک طرف و قابلیت های زبان گزارشگری تجاری توسعه پذیر ( XBRL ) از طرف دیگر، پژوهش حاضر به بررسی امکان بکارگیری این زبان نوین گزارشگری در سازمان امور مالیاتی کشور جهت بهبود گزارشگری مالیاتی در ایران پرداخته است. این پژوهش در مرحله اول با بررسی مبانی نظری و تجربی موجود به روش متاسنتز، به ارایه یک الگوی نظری پرداخته و با استفاده از مدل سه بخشی فن آوری، سازمانی و محیطی ( TOE )، عوامل موثر بر امکان بکارگیری این زبان در سازمان ها را شناسایی نموده است. در مرحله دوم با تحلیل محتوای 21 مصاحبه نیمه ساختاریافته، الگوی نظری اولیه را اصلاح و عوامل موثر بر امکان بکارگیری این زبان نوین گزارشگری در سازمان امور مالیاتی کشور را شناسایی نموده است. در مرحله سوم نیز، با تحلیل 70 پرسشنامه به روش دلفی فازی که در اسفند ماه سال 1396 جمع آوری شد به ارایه الگوی نهایی پرداخته و امکان بکارگیری آن در سازمان امور مالیاتی کشور را ارزیابی نموده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که هرچند از منظر فن آوری، بکارگیری زبان گزارشگری تجاری توسعه پذیر ( XBRL ) در سازمان امور مالیاتی کشور امکان پذیر است اما از منظر سازمانی و محیطی امکان بکارگیری آن در سازمان امور مالیاتی کشور وجود نداشته و با چالش هایی در سطح سازمانی و محیطی روبه روست.

امروزه سرمایه گذاران با توجه به فضای رقابتی حاکم باید محتاط تر از قبل تصمیم بگیرند. به این منظور آنها می توانند از بانک های اطلاعاتی بورس اوراق بهادار استفاده کنند. اما این اطلاعات به تنهایی مثمر ثمر نیست، بنابراین لازم است با استفاده از فنون داده کاوی تجزیه، تحلیل و تفسیرداده ها انجام شود تا اطلاعات قابل اتکاتری در اختیار استفاده کنندگان قرار گیرد. هدف این پژوهش خوشه بندی و پیش بینی سودآوری شرکت ها و تعیین عوامل موثر بر سودآوری شرکت های عضو بورس اوراق بهادار تهران است. جهت این کار، 888 شرکت-سال در محدوده زمانی 1395-1387 انتخاب شدند. پس از پیش پردازش اولیه داده ها، با نرم افزارهای متلب و Clementine و با استفاده از معیار SSE و روش K-Means شرکت ها به 3 خوشه تبدیل شدند و نتایج این خوشه بندی ها بوسیله معیار سنجش کیفیت، مورد سنجش قرار گرفت. در ادامه با استفاده از درخت تصمیم C5 خوشه ها تحلیل و متغیرهای تاثیرگذار بر سودآوری، شناسایی شد. از32 متغیر تحلیل شده تنها 8 متغیر شامل: سودخالص به کل دارایی ، فروش به کل دارایی، سودخالص به حقوق صاحبان سهام، سود عملیاتی به فروش خالص، سود و زیان انباشته به حقوق صاحبان سهام، سودخالص به فروش خالص، کل بدهی ها به کل دارایی ها و دارایی های جاری به کل دارایی ها بر سودآوری شرکت ها تاثیر می گذارند. در نهایت با درنظرگرفتن این متغیرها، پیش بینی سودآوری شرکت ها طبق هرخوشه انجام شد که دقت پیش بینی خوشه ها به ترتیب 34/86 درصد، 15/88 درصد و 68/81 درصد است.

هدف تحقیق حاضر، که با استفاده از یک نمونه شامل 2642 مشاهده از داده های سالانه شرکت های بورس اوراق بهادار تهران برای دوره 1381 تا 1394 انجام شده است، مطالعه در خصوص پیامدهای همبستگی اقلام تعهدی غیراختیاری و متغیرهای جداکننده در آزمون فرضیه های تئوری اثباتی حسابداری است. در آزمون های کشف مدیریت سود، محققین از متغیرهای جداکننده ای استفاده می کنند که نمونه را برحسب وجود یا عدم وجود انگیزه برای مدیریت سود به دو گروه تقسیم می کند. به دلیل همبستگی مشوق های مدیریت سود با متغیرهای عملکرد مالی، اهرم یا اندازه شرکت، استفاده از این متغیرها به عنوان متغیر جداکننده در آزمون تجربی فرضیه های تئوری اثباتی متداول است. همبستگی اقلام تعهدی غیراختیاری و متغیر جداکننده به این معنی است که بخشی از تغییرات اقلام تعهدی غیراختیاری ناشی از متغیر جداکننده است و اگر این همبستگی در مدل تعهدی کنترل نشود این بخش به اشتباه به اقلام تعهدی اختیاری اضافه می شود. مطابق شواهد تحقیق، عدم کنترل همبستگی اقلام تعهدی غیراختیاری و متغیرهای جداکننده یادشده در مدل های تعهدی، باعث ایجاد یک خطای اندازه گیری در برآورد اقلام تعهدی اختیاری می شود که علامت یا بزرگی همبستگیِ مورد تحقیق اقلام تعهدی اختیاری و متغیرهای جداکننده را به شکلی معنی دار تحت تاثیر قرار می دهد. یافته های حاصل از یک شبیه سازی مونت کارلویی خطای نوع اول همچنین نشان می دهد که نسخه های تعدیل شده مدل جونز که در آن ها رابطه اقلام تعهدی غیر اختیاری و متغیرهای عملکرد کنترل می شود، به طور نسبی، خطای نوع اول کمتری ایجاد می کنند.