تحلیل و توسعه نهادی مسئولیت اجتماعی سازمان ها: رویکردی آمیخته (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف: پژوهش حاضر به دنبال توسعه و بهبود مفهوم مسئولیت اجتماعی سازمان ها است. برای این منظور از چارچوب تحلیل و توسعه نهادی بهره گیری شد تا به این سئوال پاسخ داده شود که در قالب نگرش نهادی، مسئولیت اجتماعی سازمان ها چگونه خواهد بود؟ و آیا می توان مدلی برای شکل گیری مسئولیت اجتماعی سازمان ها ارائه داد؟ روش: پارادایم پژوهش، تفسیرگرایی و رویکرد آن کیفی بود. برای اجرای پژوهش، استراتژی مطالعه موردی و برای تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای کیفی، دلفی فازی و دیمتل استفاده شد. یافته ها: مصاحبه های انجام شده با تحلیل محتوای کیفی و نرم افزار مکس کیودا بررسی و هفت مفهوم اصلی: هنجارها و اصول اخلاقی، مشروعیت اجتماعی، فرهنگ سازی، رعایت قوانین و مقررات، فشارهای نهادی، ویژگی های جامعه، شرایط مادی/فیزیکی جامعه، استخراج شدند. به منظور جمع بندی نظر خبرگان در مورد ارتباط بین مفاهیم اصلی استخراج شده از مصاحبه ها به روش دلفی فازی، نتایج به هشت نفر از اساتید دانشگاه در حوزه مدیریت و سازمان و پنج نفر از مدیران با سابقه ارسال شد. پس از سه مرتبه تحلیل و جمع بندی نظرات، سه متغیر اصلی و چهار متغیر به عنوان میانجی مشخص شدند. نتیجه گیری: نتایج حاکی از این است که مسئولیت اجتماعی سازمان ها به خودی خود و در خلاء اجتماعی اتفاق نمی افتد و مناسبات اجتماعی مرتبط با این حوزه مسئولیت سازمان ها که به منظور تحقق مشروعیت درونی و بیرونی سازمان می باشند، باید در قالب های هنجاری، اخلاقی و یا فرهنگی مدنظر قرار داد. البته در این میان، قوانین، فشارهای نهادی، ویژگی های جامعه و شرایط اقتصادی سازمان ها نیز تأثیرگذار می باشند.