هدف: خرده فروشان یکی از اساسی ترین قسمت های زنجیره تأمین هستند. آشنایی با ویژگی و رفتار خرید آن ها بر افزایش فروش شرکت ها اثر بسزایی خواهد داشت. با توجه به خواسته های متفاوت خرده فروشان نسبت به یک محصول، تولیدکنندگان می بایست تناسب ویژگی های محصول را در هر یک از گونه های خرده فروشی مختلف بررسی کنند. بر این اساس، هدف این پژوهش ارزیابی تناسب گونه های خرده فروشی با ویژگی های مختلف محصول در ایران بوده است. روش: در این پژوهش ابتدا مروری بر مبانی نظری تحقیق در ارتباط با ویژگی های مختلف محصول و گونه های خرده فروشی انجام شده و عوامل اثرگذار بر انتخاب محصول از طرف گونه های خرده فروشی استخراج شد. در گام بعدی به منظور بررسی و تکمیل این ویژگی ها، مصاحبه ای عمیق با 12 نفر از صاحب نظران و مدیران فروشگاهی انجام شده و پس از جمع آوری اطلاعات، داده ها با روش تحلیل محتوای متن مورد تحلیل قرار گرفت. درنهایت، به منظور ارزیابی تناسب هر یک از گونه های خرده فروشی با ویژگی های محصول، سیستم فازی عصبی- تطبیقی با استفاده از نرم افزار متلب طراحی شد. یافته ها: یافته های پژوهش در مرحله تحلیل محتوای کیفی، چهار ویژگی ظاهری، ذاتی، رقابتی و قیمتی را به عنوان ورودی های سیستم نشان داده و در مرحله استنتاج، تفاوت تناسب هر یک از گونه های خرده فروشی را با این ویژگی ها نمایش می دهد. نتیجه گیری : نتایج نشان داد که برای افزایش احتمال فروش محصولات در گونه راحتی، ویژگی ظاهری، در گونه سوپرمارکت، ویژگی رقابتی و ذاتی، در گونه بازار هفتگی، ویژگی ذاتی و قیمتی، در گونه هایپرمارکت، عمده فروشی و تخفیفی، ویژگی رقابتی و قیمتی، در گونه تخصصی، ویژگی ظاهری و ذاتی و درنهایت در گونه ماشین فروش، ویژگی ظاهری و قیمتی مناسب خواهند بود.
