مطالب مرتبط با کلیدواژه

بینامتنیت


۱۲۱.

گناه و بخشایش در داستان های برادران گریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۲ 221 - 239

کلیدواژه‌ها: بینامتنیت افسانه های عامیانه برادران گریم گناه بخشایش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۳ تعداد دانلود : ۳۲۵
این مقاله در پی بررسی مضمون «گناه» و «بخشایش» در افسانه های برادران گریم است. روش پژوهش، مطالعه «بینامتنیّت خوانشی» با ارجاع درون متنی است. پس از بررسی کامل این دو موضوع در افسانه های حجم نمونه، این نتیجه به دست آمد که در این افسانه ها با دو رویکرد متفاوت به گناه و بخشایش روبه رو هستیم؛ نخست رویکردی که آموزه های مسیحیّت در آن به گونه ای کاملاً هواخواهانه و جانبدارانه دیده می شود؛ و دوم رویکردی که فارغ از صبغه های آموزگانی دین مسیح، نگرشی وسیع تر و برخاسته از ادیان و مذاهب باستانی دارد. از نتایج دیگر این پژوهش دوگانگی ممنوعیت ها و واکنش های اشخاص است که طبق آن به دو گروه برمی خوریم؛ نخست ممنوعیت هایی که بعضاً از سر خودخواهی یا بی دلیل و سخت گیرانه وضع شده اند؛ و دوم ممنوعیّت هایی که صرفاً برای حفظ اشخاص از خطرهای احتمالی مطرح می شوند.
۱۲۲.

تحلیل میراث متنی در شعر طاهره صفارزاده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی سال هجدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۴ 67 - 86

کلیدواژه‌ها: بینامتنیت ادبیات معاصر طاهره صفارزاده میراث متنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۴ تعداد دانلود : ۶۶۰
شاعران معاصر به منظور ژرفا بخشیدن دیدگاه های شاعرانه خویش و تأثیر گذاشتن شعر بر مخاطب به گونه های متفاوتی از متون سنتی بهره برده اند؛ متونی که به حوزه سنّت دینی، ادبی، اسطوره ای و فولکولوریک وابسته است و با کارکردی تأثیرگذار، میراث گذشتگان را با ساختی تازه در اختیار امروزیان قرار می دهد. این منابع و خاستگاه ها که «میراث متنی» نامیده شده اند؛ پشتوانه فرهنگی یک شاعر و بستر مناسبی برای باروری سروده های او می باشند. بهره گیری از این متون در بلاغت سنتی با نام های مختلفی مثل: «تضمین»، «ﺗﻠﻤﯿﺢ»، «اقتباس» مورد بحث قرار گرفته و امروزه با نام «بینامتنیت» یکی از مباحث مهم نقد ادبی است. صفارزاده از شاعران معاصر است که از ادبیات کهن و کلاسیک فارسی بهره های فراوانی برده است و علاوه بر شاعری، مترجم قرآن کریم و نهج البلاغه است و همین تأثیرپذیری وی از متون دینی به ویژه قرآن را بیشتر نشان می دهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به این سوال اصلی پاسخ داده است که میزان بهره گیری صفارزاده از میراث متنی به چه اندازه و چگونه است؟ یافته ها نشان می دهد که وی با توجه به آشنایی با متون دینی و ادبی، سروده های خویش را عمق و غنا بخشیده و بر همین پایه شعر او سرشار از متون دینی و اسطوره ای است.
۱۲۳.

کاربرد عشق در قرآن و اندیشه های مولانا و هگل بر اساس رویکرد بینامتنیت(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۱ 111 - 140

کلیدواژه‌ها: قران عشق عرفان بینامتنیت مولانا هگل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۱۷۴۷
تحلیل با رویکرد «بینامتنیت» ارتباط یک متن با سایر متون را بررسی می کند. هدف اصلی این پژوهش، مقایسه کاربرد عشق از منظر مولانا و هگل با تکیه بر قران است. عشق موضوعی است که از دیرباز فلاسفه، عارفان و اندیشمندان در شناخت و درک ماهیت آن کوشیده اند و یکی از مهم ترین موضوعاتی است که همه عرفا و فلاسفه بدان نظر داشته و درباره اش سخن گفته اند. آنان عشق را جان و اساس عالم می دانند که به واسطه آن همه موجودات از ادنی تا اعلی در جنبش و به سوی سرمنشأ عشق، یعنی ذات حق تعالی درحرکت اند. مولانا و هگل دو متفکّر برجسته از دو برهه زمانی بسیار دور از هم هستند که به بیان جنبه های مختلف عشق پرداخته اند و در آثار و نوشته هایشان عشق، نقشی محوری دارد. پرسش اصلی این جستار این است که بارزترین وجوه مشترک میان عشق درسروده های مولانا و آثار هگل کدام است؟ در این پژوهش با رهیافتی توصیفی – تحلیلی ابتدا به توضیح و تبیین عشق و سپس به شرح مصادیق بارز آن با استناد به آیات قران، از مثنوی و آثار هگل می پردازد. در نهایت این نتیجه حاصل شد که آنچه در مسیر دانندگی و تکامل روح انسانی با تکیه بر عشق خالصانه صورت می گیرد، مهم ترین نکته در اشتراک نظر این دو اندیشمند است.
۱۲۴.

مقایسه بینامتنیت (تناص) اشعار قرآنی ابوالعتاهیه و مولوی درباره راهکارهای رسیدن به زهد(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال دوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵ 14 - 34

کلیدواژه‌ها: مولوی ابوالعتاهیه زهد بینامتنیت قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۰ تعداد دانلود : ۶۵۰
یکی از گنجینه های ادبی، اشعار شاعران است، در این میان بسیاری از شاعران مسلمان، متأثر از قرآن کریم بوده و در اشعار خود معارف آن را بازنشر داده اند. بررسی مقایسه ای بین برخی از این شاعران با هدف شناخت دیدگاه های ایشان و کیفیت اثرپذیریشان از قرآن درباره راه کارهای رسیدن به زهد، هدف این نگاشته را تشکیل می دهد، برای انجام این کار دو شاعر مسلمان یعنی ابوالعتاهیه به عنوان شاعر عرب زبان و مولوی به عنوان شاعر پارسی گوی انتخاب شد، در ابتدا اشعار زهدی ابوالعتاهیه و مولوی شناسایی و سپس با استفاده از روش تحلیل محتوا و لفظ مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از شناسایی آیه ای که شاعر آن را سرلوحه بیان خود قرار داده به تبیین نوع رابطه شعر با قرآن در سه قالب نفی جزیی، نفی کلی و نفی متوازی بر اساس دیدگاه کریستوا اقدام گردیده است. نتایج این تحقیق نشان داد؛ دیدگاه های این دو شاعر در زمینه راه کارهای رسیدن به زهد بسیار وسیع است؛ مواردی چون: مبارزه با هوای نفس، تأکید بر معادباوری، یادکرد نظارت دائمی خداوند و توجه دادن به پایان دنیا؛ از جمله این نتایج به شمار می رود، هم چنین می توان گفت: اشعار زهدی ابوالعتاهیه بیشتر تک بعدی با رویکردی زاهدانه و اشعار مولوی چند بعدی و بیشتر عارفانه است.
۱۲۵.

آموزه های تعلیمی طب القلوب و کیمیای سعادت بر اساس روی کرد بینامتنیت(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال دوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶ 25 - 47

کلیدواژه‌ها: آموزه های تعلیمی بینامتنیت کیمیای سعادت طب القلوب غزالی نقشبندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۳۴۸
تحلیل با رویکرد «بینامتنیت» ارتباط یک متن با سایر متون را بررسی می کند. هدف اصلی این پژوهش، مقایسه تعالیم اخلاقی کیمیای سعادت و طب القلوب است. اخلاق، بخش مهمی از ادب تعلیمی را در ادبیات فارسی به خود اختصاص داده است. به گونه ای که در زبان فارسی آثاری همچون کیمیای سعادت و طب القلوب، با موضوع ادب تعلیمی و سرشار از آموزه های اخلاقی به وجود آمده اند. در بررسی پاره ای از فضایل و رذایل اخلاقی این دو کتاب، درمی یابیم تعالیم اخلاقی در این دو اثر به خوبی نمایان و چشمگیر است. غزالی و نقشبندی در آثار خود به صراحت پیام های اخلاقی خود را به نوع بشر عرضه می کنند. انسان عصر حاضر، به عامل کنترل کننده و بازدارنده از سقوط در منجلاب فساد، بیشتر از روزگاران گذشته نیازمند است. درنتیجه نیاز جهان معاصر به اخلاقیات، برای برون رفت از فسادهای اخلاقی موجود، حیاتی است. بر این اساس با شناخت فضیلت ها و رذیلت های اخلاقی از نگاه این دو نویسنده، می توان به جهان بینی آن ها پی برد و با تعمّق در اندیشه هایشان، درراه معرفت اخلاقیات و نیز معرفی پیام های اخلاقی آن ها در راستای اِعمال آن ها در زندگی فردی و اجتماعی برای نجات نوع بشر از تباهی و فسادهای دنیای کنونی، گام برداشت، نگارنده با رهیافتی توصیفی – تحلیلی با بهره گیری از روش کتابخانه ای موضوع حاضر را در قالب مقاله ای علمی -پژوهشی بررسی و تحلیل کرده است.
۱۲۶.

نقد یگانه انگاری روایت قرآنی طوفان با روایت متون پیشینی با رهیافت بینامتنیت

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۶) 115 - 137

کلیدواژه‌ها: بینامتنیت طوفان نوح روایت قرآنی طوفان عهدین میان رودان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۴۲۷
بینامتنیت نوعی رهیافت هرمنوتیکی و نقد ادبی بر بنیان متن محورانه و خوانشگر بنیاد است که به شدت در پی تضعیف و بی رنگی آفریننده اثر و متن است و خودبسندگی یا استقلال وجودی متن را تهی می کند. در این شبکه، زایایی و پیدایی متن بر اساس کنش با نظامی متشکل از متون دیگر است؛ که فرآورده آن، کنار رفتن قطعیت معنا و اصالت و یکتایی متن می باشد که فضا را برای فراوانی خوانش ها باز می کند. در این جستار از یک سو روایت طوفان در قرآن و متون پیشین به مثابه متن در نظرگرفته شده و با سویه هرمنوتیکی پردازش گشته است و از سوی دیگر تلاش شده تا پرسش یگانه پنداری (این همانی) روایت طوفان قرآن از متون میان رودانی و عهدینی با رهیافت نقدی، عناصر و مؤلفه های همبسته با بینامتنیت، بسان مؤلفه تقویمی و تخریبی بازخوانش گردد و با همراهی بایسته های روایت شناختی، چشم انداز باوری و کانونی شدگی نظام های گفتمانی، (قرآن کریم، میان رودان و کتاب مقدس) استقلال و واگرایی روایی طوفان نوح در قرآن کریم نسبت به متن های پیشین بازنمایی شود.
۱۲۷.

خوانش ناقدان عرب از نظریه نظم عبدالقاهر جرجانی و تطبیق آن با نظریه های معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کهن نامه ادب پارسی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۹)

کلیدواژه‌ها: عبدالقاهر جرجانی نظریه نظم سبک شناسی ساختارگرایی نحو گشتاری بینامتنیت بافت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۸ تعداد دانلود : ۳۶۳
عبدالقاهر جرجانی زبان شناس و ادیب، نظریه پرداز علم بلاغت و واضع نظریه نظم است؛ نظریه های او در باب علم بلاغت از دقت و ظرافتی بالا برخورداراست به گونه ای که از قرن ها پیش تا کنون به عنوان منبعی معتبر برای این علم مورد استفاده پژوهشگران این حوزه قرار گرفته است. تحقیقاتی که پژوهشگران معاصر عرب در بررسی آراء و نظریات جرجانی انجام داده اند، نشان می دهد آرای بلاغی وی خصوصا نظریه ای که در باب نظم مطرح کرده است، ریشه در میراث ادبیات عرب دارد و عبدالقاهر تحت تاثیر اساتید پیش از خود بدین نظریه دست یافته و صورتی کامل و جامع بدان بخشیده است. از سوی دیگر، نظریه نظم، با بسیاری از مباحثی که امروزه توسط اندیشمندان غربی مطرح و با نام آنان شناخته شده است، هم پوشانی دارد. با این تفاوت که نظریه های معاصر غربی، صورتی قاعده مند تر و گاه جامع تر از نظریه های عبدالقاهر دارد.
۱۲۸.

نظریه عشق استرنبرگ و نقد تطبیقی داستان معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بین رشته ای ادبی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 260-291

کلیدواژه‌ها: بینامتنیت ادبیات و روانشناسی استرنبرگ نقد تطبیقی داستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۵ تعداد دانلود : ۸۱۳
عشق از موضوعات مشترک مباحث روانشناسی و آثار ادبی است که قابلیت بررسی و مقایسه را در چارچوب پژوهش های بین رشته ای دارد. استرنبرگ در نظریه قصه عشق معتقد است هر فردی متاثر از عوامل جنسیتی، فرهنگی و اجتماعی الگوهای رفتار عاشقانه مشخصی را فرا می گیرد که قصه عشق نام دارد و بر اساس آنها می توان سمت و سوی گرایش های عاطفی و علت دوام یا ناپایداری روابط عاشقانه را تشریح کرد. آنچه در پژوهش حاضر مورد توجه قرار گرفته است چگونگی مطابقت درونمایه روابط عاشقانه در پیرنگ داستان های مورد پژوهش با نظریه قصه عشق استرنبرگ است. نویسنده در این مقاله کوشیده است الگوهای مرتبط با روابط زوج ها در پنج رمان پرنده من، خط تیره آیلین، خون مردگی، پاییز فصل آخر است و چراغ ها را من خاموش می کنم را با قصه های عشقی که استرنبرگ در نظریه خود تشریح کرده است، مطابقت دهد و اهمیت آن را در ساختار علّی و معلولی پیرنگ داستان ها نمایان سازد. قصه های عشق به کار رفته در این رمان ها، قصه های باغچه، خیال، بهبودی و خانه هستند که بر اساس آنها می توان منطق مستتر در پیرنگ داستان ها را تشریح کرد. چنانچه نگاه بینامتنی را بپذیریم، مطابقت متن داستانی با نظریه روانشناسانه ی استرنبرگ، اهمیت و جایگاه ویژه ای می یابد و می توان مطالعه ی چنین داستان هایی را برای آموزش قصه های عشق و تصحیح باورهای ناکارآمد خواننده پیشنهاد کرد.
۱۲۹.

آموزه های تعلیمی طب القلوب و کیمیای سعادت بر اساس روی کرد بینامتنیت(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال سوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۷ 25 - 47

کلیدواژه‌ها: آموزه های تعلیمی بینامتنیت کیمیای سعادت طب القلوب غزالی نقشبندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۳۸۳
تحلیل با رویکرد «بینامتنیت» ارتباط یک متن با سایر متون را بررسی می کند. هدف اصلی این پژوهش، مقایسه تعالیم اخلاقی کیمیای سعادت و طب القلوب است. اخلاق، بخش مهمی از ادب تعلیمی را در ادبیات فارسی به خود اختصاص داده است. به گونه ای که در زبان فارسی آثاری همچون کیمیای سعادت و طب القلوب، با موضوع ادب تعلیمی و سرشار از آموزه های اخلاقی به وجود آمده اند. در بررسی پاره ای از فضایل و رذایل اخلاقی این دو کتاب، درمی یابیم تعالیم اخلاقی در این دو اثر به خوبی نمایان و چشمگیر است. غزالی و نقشبندی در آثار خود به صراحت پیام های اخلاقی خود را به نوع بشر عرضه می کنند. انسان عصر حاضر، به عامل کنترل کننده و بازدارنده از سقوط در منجلاب فساد، بیشتر از روزگاران گذشته نیازمند است. درنتیجه نیاز جهان معاصر به اخلاقیات، برای برون رفت از فسادهای اخلاقی موجود، حیاتی است. بر این اساس با شناخت فضیلت ها و رذیلت های اخلاقی از نگاه این دو نویسنده، می توان به جهان بینی آن ها پی برد و با تعمّق در اندیشه هایشان، درراه معرفت اخلاقیات و نیز معرفی پیام های اخلاقی آن ها در راستای اِعمال آن ها در زندگی فردی و اجتماعی برای نجات نوع بشر از تباهی و فسادهای دنیای کنونی، گام برداشت، نگارنده با رهیافتی توصیفی – تحلیلی با بهره گیری از روش کتابخانه ای موضوع حاضر را در قالب مقاله ای علمی -پژوهشی بررسی و تحلیل کرده است.
۱۳۰.

فیزیک مالی به عنوان زمینه ای بین رشته ای؛ خدمات دانش فیزیک به مالی و نقد آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال نوزدهم آذر ۱۳۹۸ شماره ۹ (پیاپی ۷۳) 93-112
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۲۵۵
کتاب فیزیک مالی سرگذشت تاریخی تعامل دانش فیزیک و مالی را مرور می کند. نویسنده کتاب، به گونه ای بینامتنی، چگونگی راه یابی مدل های دانش فیزیک به مسائل مالی را تشریح می کند و درپی آن است تا نشان دهد: استفاده از مدل ها و تحلیل کمی توسط کوانت ها (تحلیل گران کمی مالی) بی آن که عاملی تعیین کننده یا مقصر در بحران مالی 2007- 2008 باشد، سیمای آینده دانش مالی را شکل خواهد داد. در این مقاله، ضمن معرفی کلی این اثر، جنبه های گوناگون آن از حیث صوری و محتوایی با تکیه بر مفاهیم بینامتنیت و مطالعات بین رشته ای، به بوته نقد گذاشته می شود. منظور از دیدگاه بینامتنی سطحی از تحلیل است که رابطه فیزیک (به عنوان متن «الف») و مالی (به عنوان متن «ب») را بررسی می کند و منظور از دیدگاه بین رشته ای سطحی از تحلیل است که رابطه آن ها را به عنوان دو رشته مدنظر قرار می دهد. رشته هایی که موضوع، روش، و غایت خود را دارند. پس از این بررسی ها مشخص می شود که مهم ترین مزیت کتاب فیزیک مالی فرم روایت و نگاه تاریخی و دقیق و مهم ترین کاستی آن چشم پوشی از نقدهای روشنی است که اقتصاددانان رفتاری و دیگر منتقدان کمی گرای مالی به فیزیک مالی وارد کرده اند.
۱۳۱.

سبک شناسی روایت (سبک روایت حکایت های حلاج، بر اساس نظریه سیمپسون)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره یازدهم مرداد و شهریور ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵۷) 149-172

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی روایت سیمپسون رمز زبانی - جامعه شناختی شخصیت پردازی ساختار متنی بینامتنیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۶ تعداد دانلود : ۶۷۷
هدف پژوهش حاضر آن است که انواع مؤلفه های سبک شناسی روایت را در چند حکایت بررسی کند. این پژوهش بر روی سه حکایت منظوم عرفانی از عطار با محوریت شخصیت حلاج انجام شده است. پرسش های بنیادین پژوهش این است: الف) مؤلفه های سبکی روایی مبتنی بر کدام سازو کارهای سبک شناسی روایت تبیین می شود؟ و ب) این مؤلفه ها چگونه در گفتمان روایی نمود پیدا می کند؟ این پژوهش به روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و به شیوه تحلیلی است و از متدلوژی سیمپسون در کتاب سبک شناسی بهره گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که با تحلیل فرایندها، میزان مشارکت شخصیت های داستان مشخص می شود. درخصوص زاوی ه دید زمانی نیز چون هر سه حکایت حول محور شخصیت حلاج است، به زمان خاصی اشاره نمی شود. درنگ توصیفی مثال دیگری از این زاویه دید است و تداوم متن در حکایات طولانی تر از تداوم داستان است. البته، در حکایت دوم روایت خلاصه و فشرده بیان می شود. طبیعتاً از منظر زاویه دید مکانی و روانی اشاره به مکان چندان موضوعیت ندارد؛ چون تبیین جایگاه و مقام حلاج مدنظر نویسنده است. وجهیت در حکایات حلاج چند ویژگی دارد: اول، چون راوی با گفتار مستقیم احساسات و حالات حلاج و شخصیت عاشق را روایت می کند، وجهیت مثبت است. این موضوع را می توان با الگوی فالر آسپنسکی تبیین کرد. درخصوص گویش فردی، واژگان به کار رفته عکس العمل عاشق بعد از رویارویی با خاکستر معشوق (حلاج) و یافتن نشانی از او را بیان می کند که بسیار با بافت عارفانه داستان هم خوانی دارد. هر سه حکایت حلاج در قالب «ساختار متنی» لباو قابل بررسی است. درخصوص بینامتنیت نیز دو حکایت «حلاج بر سر دار» و «حلاج با سر بریده در خواب» در متون دیگر نقل شده اند.
۱۳۲.

جستاری در باب اصالت و «ازآن خودسازی» در آفرینش آثار هنرهای تجسمی

نویسنده:
منبع: پیکره دوره هشتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۸ 89 - 101

کلیدواژه‌ها: اصالت ازآن خودسازی بینامتنیت هنرهای تجسمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۹ تعداد دانلود : ۳۵۵۲
اهمیت آفرینش آثار هنری یگانه همواره مطرح بوده است و سنجش میزان اصالت آثار هنری از مسائل مهم هنر است. اما با پیدایش هنر پست مدرن، بازگشت مستقیم و صریح به تاریخ و سنت و ارجاع دهی های برون متنی، در آثار هنری، چهره ای متفاوت از هنر به نمایش گذاشت و ازآن خودسازی که به نوعی خوانش جدید از یک اثر هنری دیگر بود، مورد توجه هنر پست مدرن قرار گرفت. با آغاز این دوره، تفاوت ازآن خودسازی در هنر و سرقت هنری و چگونگی ارزیابی اصالت یک اثر که به شیوه ازآن خودسازی خلق شده است، از جمله مباحث چالش برانگیز ارزش گذاری آثار هنری شد. این جستار در پی آن است تا با بررسی شیوه ازآن خودسازی و میزان اصالت آثار هنرهای تجسمی خلق شده طی این فرآیند به کارکرد و تأثیر آن به پردازد و به این پرسش که ازآن خودسازی، تا چه اندازه با سنجه های اصالت در تقابل یا همسو است، پاسخ دهد. این مقاله از لحاظ هدف نظری است و هدف اصلی آن   شناخت و آگاهی از مباحث ازآن خودسازی و مفاهیم مرتبط با اصالت و مؤلفه های آن است. روش تحقیق این پژوهش کیفی است و شیوه بیان و ارائه داده های آن توصیفی تحلیلی است. داده های این مقاله برآمده از منابع کتابخانه ای و پایگاه های اطلاعاتی است. در این پژوهش نشان داده شد که در آثار هنری پست مدرن که براساس شیوه ازآن خودسازی خلق شده اند، تغییرات زیادی در شاخص های اصالت مطرح است که از آن جمله، اهمیت کنش اجتماعی نسبت به اثر هنری و ارجحیت اصالت فکری در آفرینش هنری است.
۱۳۳.

تحلیل روش شناختی مسئلۀ تأثیر و تأثر ادبی در سخن و سخنوران فروزانفر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش زبان و ادبیات فارسی بهار ۱۳۹۸ شماره ۵۲ 113-137

کلیدواژه‌ها: نقد ادبی نقد نفوذ بینامتنیت فروزانفر «سخن و سخنوران»

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۴۵۶
همزمان با طرح آرای باختین دربارۀ «منطق مکالمه» در اوایل قرن بیستم که مقدمۀ وضعِ نظریۀ بینامتنیت توسط ژولیا کریستوا در دهۀ 60 میلادی گردید، بدیع الزمان فروزانفر در تألیف سخن وسخنوران، رویکردی انتقادی پدید آورد که بعدها عبدالحسین زرین کوب مبانی نظری آن را ذیل عنوان «نقد نفوذ» در کتاب نقد ادبی تبیین کرد. این پژوهش می کوشد چگونگی عملکرد فروزانفر را در ایجاد روشی منسجم برای بیان تأثیر و نفوذِ صوری و محتوایی در شعر فارسی تبیین کند و ضمن مقایسۀ آن با روش «نقد نفوذ»، آن را به مثابه یک رویکرد انتقادی مستقل معرفی نماید. فروزانفر با دخل و تصرف در مبحث کهن سرقات ادبی، آن را به ابزاری کارآمد و کاربردی برای توصیف چگونگی تأثیرگذاری های ادبی در شعر فارسی تبدیل کرد و با وجود فاصله از خاستگاه نظری بینامتنیت، مفاهیمی مشابه با آن را در تحلیل روابط ادبی در شعر و تعیین نقش و جایگاه شاعران در بستر تاریخ به کار برد.
۱۳۴.

تحلیل بینامتنی ترجیع بندهای زیب النساء مخفی بر اساس نظریه اضطراب تأثیر هارولد بلوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۹ 133-150
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۳۶۶
نظریه اضطراب تأثیر یکی از گونه های بینامتنیت است که به وسیله هارولد بلوم (تولد: 1930م)، محقق برجسته آمریکایی در نیمه دوم قرن بیستم مطرح گردید. این نظریه که بیش از همه بر روانکاوی و دیدگاه های فروید تأکید دارد، برای مطالعه روابط خویشاوندی میان متون بویژه برای تبیین روابط بیش متن های متعدد با یک پیش متن مورد استفاده قرار می گیرد. لذا در این پژوهش ترجیع بندهای زیب النساء مخفی به عنوان شاعر «دیرآمده» یا «پس آمده» که تحت تأثیر ترجیع بند عاشقانه سعدی سروده شده و گاه گوشه چشمی به ترکیب بند جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی داشته، به شیوه توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته و تلاش می گردد به این سؤال اساسی پاسخ داده شود که وی به عنوان شاعر فرزند (پسر) تا چه حد توانسته خود را از دلواپسی نفوذ یا اضطراب تأثیر سعدی به عنوان شاعر پدر برهاند؟ قرابت مضمون، وزن و قالب مشترک و شباهت نزدیک بیت برگردان و استفاده از قافیه و ردیف های یکسان بیانگر آن است که زیب النساء مخفی در سرودن ترجیع بندهای خود هرچند از مکانیسم دفاعی انکار بهره جسته، اما نتوانسته بر اضطراب تأثیر خویش غلبه کند و از آن گذر نماید.
۱۳۵.

مقایسه تطبیقی انواع بینامتنیت ژرار ژنت با نظریه بلاغت اسلامی در فصول شانزدهم و هفدهم اصول الفصول فی حصول الوصول(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال سوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۸ 104-124

کلیدواژه‌ها: اصول الفصول بلاغت اسلامی بینامتنیت نظریه ژرار ژانت قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۸ تعداد دانلود : ۳۳۱
امروزه پیوند ادبیّات تطبیقی و بینامتنیت دستاوردی جدید است که می توان در چارچوب الگوها و روش های آن، به تحلیل اثر پرداخت. از مهم ترین عوامل تحلیل در حوزه ادبیّات تطبیقی، بررسی شباهت ها و تأثیرگذاری آثار بر یکدیگر و چگونگی تحقق یا انتقال یک موضوع و درون مایه است؛ ولی خوانش بینامتنی دغدغه فرا رفتن از بررسی منابع مشابه و تأثیر و تأثر را دارد؛ یک متن بر پایه گفتمانی از پیش موجود، بنا می شود و سپس آن گفتمان را از آن خود می کند و حتّی موجب دگرگونی معنای متن محوری می شود. در جستار پیش رو، با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی تطبیقی وجوه بینامتنی ژنت با نظریه بلاغت اسلامی در اصول الفصول می پردازیم. بر این اساس انواع بینامتنی آشکار تعمدی، پنهان تعمدی و ضمنی و وجوه تطبیقی آن ها در بلاغت اسلامی از جمله تضمین، تمثیل، ارسال المثل، اقتباس، عقد، اشاره، حل و انتحال و تلمیح، در این اثر بررسی می شود. بررسی میزان استفاده از متون پیشین بر اساس نظریه ژنت و تطبیق آن ها با نظریه بلاغت اسلامی از اهداف این پژوهش به شمار می رود. بر اساس پژوهش حاضر، بیشترین گونه بینامتنی، بینامتنیت ضمنی و در تطبیق با بلاغت اسلامی از گونه اقتباس است. پس از آن به ترتیب بینامتنیت آشکار تعمدی، بیشترین فراوانی را دارند. خلاقیّت هدایت در چگونگی به کار بردن متون پیشین و استفاده از عنصر بینامتنی و ایجاد پیوند بدیع و مبتکرانه بین متون پیشین و متن حاضر به گونه هنرمندانه باعث جذب و اقناع مخاطب می شود.
۱۳۶.

الصور الإشاریه (التناصیه) للموت عند خلیل حاوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۱۹ سال ۱۴۳۴ شماره ۴ 55-72
تعداد بازدید : ۸۴۹ تعداد دانلود : ۶۶۳
إنّ الصور الإشاریه هی الصور التی استقاها الشاعر من مصادر نصیه أخری واستخدم تجاربه الأدبیه لإیصال المعنی المراد. ویتمثل هذا المفهوم فی الأنظمه المفاهیمیه للمقاربات النقدیه المعاصره ضمن عناوین مثل التناص، واستدعاء الشخصیات، وتوظیف التراث، والقناع و یشملها جمیعاً. تحاول هذه الدراسه - قدر المستطاع - ضمن المنهج الوصفی- التحلیلی تبیین ما استقاه الشاعر اللبنانی المعاصر خلیل حاوی من المصادر التراثیه العربیه والعالمیه لخلق صوره الإشاریه لتصویر ظاهره الموت وما یدور حولها من مفاهیم وقضایا. سیری القارئ فی نهایه المطاف أن هذا الشاعر الفذ یتمتع بقدر کبیر من المعلومات والثقافه الأدبیه إذ یدخل فی دائره معارفه الکثیر من النصوص والمعارف الأدبیه تراثاً عربیاً کان (مثل المتنبی، و المعری، و جبران خلیل جبران ) أو عالمیاً (مثل إلیوت، ولورکا) أو النصوص الدینیه (مثل الإنجیل والقرآن الکریم )، وکیف یحور ویدمج هذه النصوص فی ثنایا شعره.
۱۳۷.

بلبلستان فوزی موستاری در گفتگوی بینامتنیتی با آثار کلاسیک ادبیات فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کهن نامه ادب پارسی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 23-52

کلیدواژه‌ها: فوزی موستاری بلبلستان بینامتنیت فزون متنیت آثار کلاسیک ادبیات فارسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۱۲۹۲
طول حکومت پانصد ساله امپراتوری عثمانی در بوسنی و هرزگوین شعرا و نویسندگانی ظهور کرده بودند که آثار خود را به زبان فارسی و به تقلید از سعدی، جامی، رومی و دیگر شعرا و ادیبان نامدار ایرانی نوشته و آثار مهم و زیبایی از خود به جا گذاشته اند. بی شک فوزی موستاری (۱٨ قرن میلادی) یکی از بر جسته ترین ادیبانی است که به تقلید از آثار کلاسیک فارسی، اثر ارزشمندی بلبلستان خلق کرده است.هدف اصلی این مقاله آن است که اثر بلبلستان با دیگرآثار کلاسیک ادبیات فارسی از نظرگاه رابطه بینامتنیتی بررسی و تحلیل شود. در مورد استفاده از درون مایه ها و موضوعات دیگر آثار باید گفت که فوزی عموما از بهارستان جامی استفاده کرده است هرچند که موضوعات مشابه با گلستان سعدی نیز در اثر او مطرح شده است. همچنین علاوه بر بهارستان از نفحات الانس جامی برای داستانهای خود ایده و افکار و موضوعات گرفته است. بجز این آثار درون مایه ها و موضوعات را از دیگر منابع همچون تذکره الاولیا اثر فریدالدین عطار و کشف المحجوب اثر معروف صوفیانه از علی بن عثمان هجویری نیز گرفته است. فوزی همه این داستانها و موضوعات را با گسترش سبکی و موضوعی در اثر خود جا داده است.
۱۳۸.

تحلیل رابطه بینامتنی تاریخ نوشته های محلّی و شاهنامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب حماسی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۰ 267-292

کلیدواژه‌ها: شاهنامه تاریخ نوشته های محلّی ژرار ژنت بینامتنیت ت‍اری‍خ ن‍گ‍اران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۰ تعداد دانلود : ۴۹۵
ارتباط وپیوند بینامتنی مهم ترین اصل در شکل گیری متن های جدید است. از این رو متن ها، هرچند از رشته های مختلف، همواره از هم تأثیر پذیرفته و میان آن ها رابطه بینامتنی بوده است. بر این مبنا مسأله پژوهش حاضر، این است که تاریخ نوشته های محلّی چه رابطه ای با شاهنامه به منزله پیش متن خود داشته و چگونه و به چه میزانی با این متن مسلّط ادبی پیوند یافته است. به منظور دست یابی به پاسخ این مسأله، از نظریّه «ترامتنیّت» ژرار ژنت که کامل ترین نظریّه در مطالعه و شناخت روابط میان متون است، استفاده می کنیم. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر فضای انجام کار کتاب خانه ای است. بررسی و تحلیل داده های متنی، این نتیجه را بر ما روشن کرد که تاریخ نگاران محلّی با بسامد جالبِ توجّهی از چهار گونه بینامتنی نقل قول، ارجاع، تلمیح و سرقت متنی در متون تاریخی بهره برده و بدین صورت پیش متن شاهنامه پاسخ گوی مناسبی برای انتظارات، انگیزه ها و اهداف تاریخ نگاران محلّی بوده است.
۱۳۹.

جستاری در ارتباط بینامتنی قصیده ایوان مدائن خاقانی و سینیه بحتری

نویسنده:
منبع: قند پارسی سال سوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۷ 21-40

کلیدواژه‌ها: بینامتنیت توصیف خاقانی بحتری ایوان مدائن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۶ تعداد دانلود : ۵۷۲
یولیا کریستوا اصطلاح بینامتنیت را نخستین بار در سال 1966 مطرح کرد، امّا از نظر او و رولان بارت که بنیان گذاران اصلی این نظریه بودند، بینامتنیت به عنوان دیدگاهی روشمند برای بررسی و ردیابی تأثیر یک متن در متن دیگر نبود . بنابراین مطالعات آنها هیچ گاه به روشی برای مقایه و تحلیل ارتباط متون نینجامید. نسل دوم نظریه پردازان بینامتنیت مانند لوران ژنی، ژنت و ریفاتر تلاش کردند تا بینامتنیت را کاربردی تر کنند. آنها به دنبال جستجو و کشف تأثیر متون بر یکدیگر بودند. از این منظر، بینامتنیّت اخیر را می توان وجه متکامل ادبیات تطبیقی دانست که در تلاش بررسی تأثیر متون بر یکدیگر است؛ بدون توجّه به اینکه این متون به یک یا چند فرهنگ متعلّق باشند. در واقع، ادبیات تطبیقی نیز به دنیال دریافتن تأثیر و تأثر متون در ارتباط با یکدیگر است. در این مجال با بررسی سخن این دو شاعر پیرامون ایوان کسری در دو سطح فنون ادبی و مضمون ابیات و ترسیم نمودار آرایه های به کار رفته، سطح پرداختن به وصف در دو قصیده سنجیده شده است. بنابراین ضمن مقایسه و تطبیق این دو متن، این نتیجه حاصل شد که بر خلاف نظر پژوهشگران، قصیده ایوان مدائن خاقانی فاقد ارتباط بینامتنی با سینیه بحتری است.
۱۴۰.

تحلیل نظریه بینامتنیت در داستان مار و مرد سیمین دانشور

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۶ تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۰ 62 - 86

کلیدواژه‌ها: مار مرد ماه بینامتنیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۳۸۵
ادبیات موجودیتی زنده و پویا دارد و در مسیر پویش خود ناگزیر از اقتباس، ترکیب، تأثیر، تأثر و بازآفرینی است. بنابراین آثار ادبی با هم تعامل دارند و ناگزیر آفرینش هر متنی با تکیه بر میراث ادبی و متون قبل از آن، صورت می گیرد. کمتر اثری را می توان یافت که با متون دیگر ارتباط و یا حداقل نظری به آنها نداشته باشد. شعرا و نویسندگان، خود به این نکته اذعان داشته اند که مضامین و موضوعات گفتنی، قبل از ایشان گفته و یا نوشته شده است و از این نظر کار، بر آنان مشکل شده است. ژولیا کریستوا نظریه ی بینامتنیت را برای هر نوع ارتباط میان متن های گوناگون مطرح کرد و پس از آن ژرارژنت با بررسی مطالعات او این نظریه را گسترش داد. موضوع این مقاله بررسی مصادیق بینامتنیت در داستان زیبای مار و مرد اثر سیمین دانشور بر پایه ی نظریه ی بینامتنیت، است.بنابراین کوشیده ایم رابطه ی میان متن این داستان با متن های پیش از آن را بیابیم و تحلیل کنیم. بنابراین ابتدا نگاهی گذرا به نظریه ی بینامتنیت و تاریخچه ی آن در متون افکنده ایم و سپس خلاصه ی داستان را آورده و سرانجام متن این داستان را با تکیه بر نظریه ی ژرارژنت، تحلیل کرده ایم. هدف از این تحلیل نشان دادن میزان و چه گونگی تعامل داستان «مار و مرد» با آثار و آگاهی های بیش از آن است. روش نقد و بررسی نیز طبق نظریه ی بینامتنیت ژنت خواهد بود.