مطالب مرتبط با کلیدواژه

دوره ابتدایی


۸۱.

تعیین ویژگی های الگوی مطلوب برنامه درسی زبان آموزی دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه درسی ایران سال یازدهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۴۴ 81 - 108

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی زبان آموزی دوره ابتدایی معلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۹ تعداد دانلود : ۳۴۱
فراگیری زبان در دوره ابتدایی، قابلیت دانش آموزان در مهارت های زبانی را افزایش می دهد. رسیدن به این مهم، مستلزم به کارگیری الگوی مناسب برنامه درسی زبان آموزی، ویژه دوره ابتدایی است. بر این اساس، هدف اصلی این پژوهش تعیین ویژگی های الگوی مطلوب برنامه درسی زبان آموزی دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان بود. این پژوهش از نوع ترکیبی در هم تنیده است و جامعه آماری آن در بخش کمی شامل همه معلمان ابتدایی شهر کرمان بود که از میان آن ها 350 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. در بخش کیفی، نمونه آماری شامل 30 نفر از معلمان برتر استانی دوره ابتدایی بود. ابزار پژوهش در بخش کمی، پرسشنامه محقق ساخته بود. در بخش کیفی نیز از مصاحبه نیمه ساختارمند برای گردآوری داده ها استفاده شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از نرم افزار PLS و روش پایایی مرکب 91/0 و مقدار روایی همگرا 61/0 برآورد گردید. نتایج پژوهش اولویت های معلمان را در سه بخش مبانی، اصول و عناصر برنامه درسی زبان آموزی دوره ابتدایی مشخص ساخت. این یافته ها دلالت های مهمی برای طراحان برنامه ها و مؤلفان کتاب های درسی آموزش زبان در دوره ابتدایی دارد.
۸۲.

الگویی برای رهبری برنامه درسی در دوره ابتدایی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه درسی ایران سال سیزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۴۸ 5 - 38

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی رهبری برنامه درسی دوره ابتدایی نظریه برخاسته از داده ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۳۹۶
پژوهش حاضر با هدف ارائه و تبیین الگویی بومی از «رهبری برنامه درسی دوره ابتدایی» در شکل مدل پارادایمی «نظریه برخاسته از داده ها» با رویکرد سیستماتیک انجام شده است. در انجام پژوهش حاضر داده های لازم از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 21 نفر از اساتید و پژوهشگران حوزه علوم تربیتی، تحلیل اسناد بالادستی آموزش و پرورش و نتایج پژوهش های داخلی و خارجی به دست آمده است. با تحلیل داده ها، 16 مقوله کلی الگو در 6 بُعد مدل پارادایمی نظریه برخاسته از داده ها شامل شرایط عِلّی (1مقوله)، شرایط زمینه ای (2مقوله)، شرایط مداخله ای (2مقوله)، راهبردها (8مقوله)، پیامدها (2مقوله) و یک مقوله اصلی، به همراه 63 مقوله فرعی و 532 ویژگی مربوط به آنها ارائه گردید. نتایج نشان داد الگوی تدوین شده می تواند مطابق با ویژگی های نظام آموزشی متمرکز ایران در قالب یک چارچوب علمی تبیین شود و گذشته از این که در برنامه ریزی برای اجرای هر چه بهتر برنامه های درسی در سطوح ملی، استانی، منطقه، مدرسه ای و کلاسی تسهیل گر باشد، تدوین کنندگان برنامه درسی دوره ابتدایی و اجراکنند گان آن نیز می توانند از جنبه های نظری و عملی آن بهره گیرند.  
۸۳.

بررسی میزان و نوع توجه به مؤلفه های زیست محیطی در کتاب های درسی دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه درسی ایران سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۵۵ 177 - 200

کلیدواژه‌ها: محیط زیست کتاب های درسی دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۳۶۵
هدف مقاله حاضر بررسی میزان و نوع توجه به محیط زیست در کتاب های درسی دوره ابتدایی با استفاده روش تحلیل محتوا  کتاب های سال تحصیلی 97-1396 بود و با بهره گیری از آمار توصیفی تحلیل شد. نتایج حاکی از آن است که از حیث «میزان توجه» در این کتاب ها به موضوع خاک با فراوانی 59 مورد (با اولویت بلایای طبیعی)، آب 87 مورد (با اولویت صرفه جویی)، صوت 55 مورد (با اولویت سروصدا)، هوا 43 مورد (با اولویت آتش فشان ها) و از حیث «نوع توجه»، به «حفظ و نگهداری» با 41 مورد (از 89 مورد) بیش از «شناخت و آگاهی» و «رشد و ارتقاء» پرداخته شده است؛ همچنین، نوع توزیع مؤلفه های زیست محیطی در کتاب ها و در پایه ها، فاقد تعادل است. اکنون به اتکای تاکید اسناد تحولی آموزش و پرورش و وجود بحران محیط زیست، پیشنهاد می گردد نوع و میزان توجه به مؤلفه های محیط زیست در کتاب های درسی کنونی، مورد بازنگری قرار گیرد.
۸۴.

سخن گفتن، مهارتی مغفول در برنامه درسی زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال دهم بهار ۱۳۹۰ شماره ۳۷ 121 - 150

کلیدواژه‌ها: مهارت های زبانی سخن گفتن برنامه درسی زبان فارسی دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۴۸۲
صحبت کردن به صورت «کاربرد زبان شفاهی برای تعامل مستقیم و بلافصل با دیگران» تعریف می شود و صورت آکادمیک آن سخن گفتن است. سخن گفتن شامل گفتار غیر رسمی و گفتار رسمیِ از قبل آماده شده است. گفتار غیررسمی آن نیاز چندانی به آموزش مستقیم ندارد، امّا گفتار رسمی مستلزم آموزش جدی است. هدف تحقیق حاضر تدوین شاخص های آموزش مهارت سخن گفتن در برنامه درسی زبان ملّی برای دوره ابتدایی و نیز تبیین نقاط قوت و ضعف راهنمای برنامه درسی زبان فارسی برای دوره ابتدایی ایران (ویراست 1388) به لحاظ شاخص های مورد نظر بود. برای نیل به این هدف، محتوای برنامه درسی زبان ملّی آمریکا ( ایالت نیوجرسی، 2004)، انگلستان (2007)، سنگاپور (2006) و نیز راهنمای برنامه درسی زبان فارسی (ویراست 1388) برای دوره ابتدایی به شیوه کیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. حاصل کار نشان داد که در چارچوب برنامه درسی زبان فارسی مهارت سخن گفتن امری دانسته شده فرض می شود چرا که تعریف مشخصی برای آن مطرح نمی شود و خرده مهارت های آن نیز معرفی نمی شوند. این موضوع باعث شده است که هدف های آموزش آن نیز به صورت کلی و مبهم ارائه شوند. از طرفی، در چارچوب این برنامه درسی، آموزش مهارت سخن گفتن به صورتی متناسب با بافت موقعیت، انتقادی و با کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات برنامه ریزی نشده است
۸۵.

بررسی سیره پیامبر اعظم (ص) در برنامه درسی تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی و راهنمایی تحصیلی بر اساس مهارت های زندگی، از منظر دبیران و تحلیل محتوای کتب فوق الذکر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال دهم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴۰ 7 - 32

کلیدواژه‌ها: سیره نبوی(ص) مهارت های زندگی تحلیل محتوا دیدگاه های دبیران کتب تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی دوره راهنمایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۲۵۲
هدف این پژوهش بررسی میزان آموزش مهارت های زندگی از منظر سیره نبوی (ص) در کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی و راهنمایی است. به همین منظور، ضمن تحلیل محتوای کتاب های یاد شده، از نظرات دبیران نیز استفاده شده است. جامعه مورد بررسی دراین پژوهش، اولاً شامل کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره  ابتدایی و راهنمایی تحصیلی و ثانیاً کلیه دبیران دوره راهنمایی شهرستان ارومیه است که از جامعه اول، کلیه درس ها تحلیل گردید و از جامعه دوم ، 80 معلم به عنوان نمونه بر اساس فرمول کوکران انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها برای بررسی نظرات دبیران، پرسش نامه محقق ساخته بود که بر اساس مقیاس لیکرت تنظیم شد و جهت بررسی مهارت های زندگی بر اساس سیره نبوی (ص)، مصادیق مهارت های زندگی شناسایی گردید. برای طبقه بندی داده ها از آمار توصیفی استفاده شد. فرضیه های پژوهش به وسیله آمار استنباطی و با بهره گیری از آزمون تحلیل واریانس یک سویه و آزمون تعقیبی شفه مورد آزمون قرار گرفت، سپس بر اساس سؤالات تحقیق بررسی های لازم نیز انجام گرفت که درمجموع نتایج زیر حاصل شد:  میزان مهارت های زندگی با توجه به سیره نبوی(ص) در کتب تعلیمات اجتماعی، مجموعاً در حد متوسط و متوسط به پایین ارزیابی شد. تعداد و درصد مقوله های مهارت های زندگی در کتاب پایه پنجم دوره ابتدایی بیشتر از پایه های سوم و چهارم و در دوره راهنمایی سال اول بیشتر از سال دوم و سوم تشخیص داده شد. اکثر دبیران با تناسب بین محتوای کتب تعلیمات اجتماعی و زمان اختصاص یافته به آن موافق نبودند. اکثر دبیران پایه های اول و دوم راهنمایی معتقدند که در کتب دوره راهنمایی به آموزش مهارت های زندگی از منظر پیامبر اکرم(ص)، در حد متوسط پرداخته شده است، لیکن دبیران پایه سوم معتقدند که در کتاب اجتماعی  سال سوم به این موضوع در حد متوسط به پایین پرداخته شده است. در مجموع، دبیران هر سه پایه راهنمایی اذعان داشتند که در این کتاب ها از روش و سیره پیامبراکرم (ص) به صورت روشن ومشخص اسم برده نشده و به صراحت از آن سخن به میان نیامده است. مضافاً این که با توجه به سوال های باز پرسش نامه، اکثر دبیران استفاده از سبک و سیره پیامبراکرم (ص) در کتب درسی تعلیمات اجتماعی را پیشنهاد نموده اند.
۸۶.

شاخص های آموزش گوش دادن در دوره ابتدایی؛ شواهدی از برنامه درسی زبان ملّی چند کشور پیشرو در زبان آموزی و ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال یازدهم بهار ۱۳۹۱ شماره ۴۱ 89 - 112

کلیدواژه‌ها: مهارت های زبانی گوش دادن برنامه درسی زبان فارسی دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۷ تعداد دانلود : ۲۹۶
معمولاً «گوش دادن» را با «شنیدن» یکی می دانند، درحالی که «گوش دادن» با «شنیدن» فرق دارد. گوش دادن یک مهارت و شامل شنیدن و درک مطلبی است که به صورت شفاهی بیان می شود و نیازمند آموزش است، اما شنیدن مهارت نیست بلکه یک موهبت زیست شناختی است که نیازی به آموزش رسمی ندارد، و خود به خود حاصل می شود. هدف تحقیق حاضر تدوین شاخص های آموزش مهارت گوش دادن در برنامه درسی زبان ملّی برای دوره ابتدایی و سپس تبیین نقاط قوت و ضعف راهنمای برنامه درسی زبان فارسی برای دوره ابتدایی ایران (ویراست 1388) به لحاظ شاخص های مورد نظر بود. برای نیل به این هدف، محتوای برنامه های درسی زبان ملّی آمریکا (ایالت نیوجرسی، 2004)، انگلستان (2007)، سنگاپور (2006) و نیز راهنمای برنامه درسی زبان فارسی برای دوره ابتدایی(ویراست 1388) به شیوه کیفی تحلیل شدند. پژوهش نشان داد که در چارچوب برنامه درسی زبان فارسی مهارت گوش دادن امری دانسته شده فرض شده است چرا که تعریف مشخصی برای آن مطرح نشده و خرده مهارت های آن نیز معرفی نشده اند. این موضوع باعث شده است که هدف های آموزش آن نیز به صورت کلّی و مبهم ارائه شوند. از طرفی، در چارچوب این برنامه درسی، آموزش مهارت گوش دادن به صورتی متناسب با بافت موقعیت، انتقادی و با کمک فنّاوری اطلاعات و ارتباطات برنامه ریزی نشده است.
۸۷.

طراحی، تدوین و اعتبارسنجی الگوی راهنمای یادگیری مشارکتی برای برنامه درسی «فارسی بخوانیم و بنویسیم» دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۴۶ 9 - 50

کلیدواژه‌ها: طراحی تدوین اعتبارسنجی یادگیری مشارکتی فارسی بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۳۳۱
هدف این پژوهش، طراحی، تدوین و اعتبارسنجی الگوی راهنمای یادگیری مشارکتی برای «فارسی بخوانیم و بنویسیم» دوره ابتدایی است. برای تحقق هدف فوق از روش پژوهش کتابخانه ای، سنتزپژوهی (پژوهش تلفیقی) و اعتبارسنجی میدانی استفاده شد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کتاب های فارسی «بخوانیم و بنویسیم» پایه های سوم تا پنجم ابتدایی و کلیه متخصصان حوزه زبان آموزی، برنامه ریزی درسی و معلمان دوره ابتدایی بود که از آن میان کتب هرسه پایه و 6 متخصص زبان آموزی و برنامه ریزی درسی و 24 معلم دوره ابتدایی از منطقه 6 شهر تهران به صورت هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها، از ابزارهای برگه های خلاصه اطلاعات و پرسش نامه (با روایی محتوایی و پایایی 71/0) استفاده شد و تحلیل داده ها نیز براساس تکنیک های آمار توصیفی (جداول توزیع فراوانی، نمودار و درصدگیری) و آزمون استنباطی کالموگروف و اسمیرنوف و با بهره گیری از نرم افزار آماری SPSS انجام شد. براساس نتایج پژوهش، ابتدا الگوی راهنمای یادگیری مشارکتی فارسی بخوانیم و بنویسیم پایه های سوم تا پنجم ابتدایی طراحی و تدوین شد، سپس این الگو دراختیار متخصصان زبان آموزی و برنامه ریزی درسی و معلمان قرار گرفت و در پایان، الگوی اولیه براساس نظرات متخصصان اصلاح و الگوی راهنمای نهایی تدوین شد.
۸۸.

بررسی و تحلیل مؤلفه های حقوق بشر در کتاب های درسی دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال سیزدهم بهار ۱۳۹۳ شماره ۴۹ 7 - 24

کلیدواژه‌ها: کتاب های درسی حقوق بشر تحلیل محتوا دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۵ تعداد دانلود : ۳۳۵
پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل مؤلفه های حقوق بشر در کتاب های درسی دوره ابتدایی انجام گرفته است. مؤلفه های حقوق بشر بر اساس مواد ذکر شده در اعلامیه جهانی حقوق بشر و با مراجعه به منابع و ادبیات موجود در این زمینه انتخاب شدند. روش مورد استفاده در تحلیل محتوای پژوهش حاضر، آنتروپی شانون بوده و واحد تحلیل نیز صفحات (متن، پرسش ها، فعالیت ها و تصاویر) می باشد. جامعه آماری، کلیه کتاب های درسی دوره ابتدایی، شامل 36 جلد کتاب در سال تحصیلی1390-1389 در هشت عنوان فارسی (بخوانیم)، فارسی (بنویسیم)، علوم، هدیه های آسمانی، هدیه های آسمانی (کتاب کار)، قرآن، ریاضی و تعلیمات اجتماعی و نمونه آماری این پژوهش، پنج عنوان فارسی (بخوانیم)، فارسی (بنویسیم)، هدیه های آسمانی، قرآن و تعلیمات اجتماعی بود. نتایج نشان می دهد که در کتاب قرآن بیشترین اهمیت به مؤلفه های حقّ آموزش وپرورش، آزادی مذهب، ... اختصاص یافته، در کتب درسی تعلیمات اجتماعی نیز بیشترین اهمیت به مؤلفه کار و دریافت مزد منصفانه اختصاص دارد. در کتاب هدیه های آسمانی بیشترین اهمیت به مؤلفه های آزادی مذهب، فکر و وجدان، در کتاب درسی فارسی بخوانیم بیشترین اهمیت به مؤلفه های حق کار و دریافت مزد منصفانه، اختصاص دارد. در کتاب درسی فارسی بنویسیم بیشترین اهمیت به مؤلفه های حق کار و دریافت مزد منصفانه اختصاص دارد. نتایج این پژوهش نشان داده است که علی رغم این که در کتاب های درسی تا حدی به این مؤلفه ها توجه شده است ولی میزان توجه به این مؤلفه ها به یک میزان نبوده است.
۸۹.

شناسایی و اعتبارسنجی شایستگی های حرفه ای معلمان اثربخش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال سیزدهم بهار ۱۳۹۳ شماره ۴۹ 25 - 48

کلیدواژه‌ها: شایستگی یا صلاحیت های حرفه ای معلمان اثربخش دوره ابتدایی شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۰ تعداد دانلود : ۳۸۹
هدف از انجام این پژوهش، شناسایی و اعتبارسنجی شایستگی های حرفه ای معلمان اثربخش می باشد. به همین منظور، از میان معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر تهران، نمونه ای به حجم 375 نفر با استفاده از روش نمونه گیری چند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. پس از انجام تحلیل عاملی روی آزمون، 98 شایستگی و یا صلاحیت در 7 بعد یا مؤلفه اصلی، شامل پیش نیازهای معلم، ویژگی های شخصی معلم، برنامه ریزی و آمادگی، مدیریت و سازمان دهی کلاس درس، آموزش یا تدریس، نظارت بر پیشرفت و توان دانش آموزان و مسئولیت های حرفه ای شناسایی شد. در بعد پیش نیازهای معلم، داشتن توانایی کلامی برای انتقال مفاهیم به دانش آموزان؛ در بعد نظارت بر پیشرفت دانش آموزان، توضیح تکالیف به زبان روشن؛ در بعد مسئولیت های حرفه ای، داشتن رفتار و تعامل محترمانه با والدین دانش آموزان؛ در بعد برنامه ریزی و آمادگی، بیان نتایج درس به زبان روشن؛ در بعد مدیریت و سازماندهی کلاس درس، آماده کردن پیشاپیش مواد آموزشی برای استفاده در کلاس؛ در بعد ویژگی های شخصی معلم، ایجاد فرصت هایی برای موفقیت همه دانش آموزان و در بعد آموزش یا تدریس نیز، بهره گیری از مفاهیم و زبان متناسب با سن و سوابق دانش آموزان، مهم ترین شایستگی هایی شناسایی شده است که معلمان اثربخش باید از آن برخوردار باشند.
۹۰.

تحلیل خطاهای نوشتاری دانش آموزان فارسی زبان و دوزبانه دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۵۰ 124 - 140

کلیدواژه‌ها: خطاهای زبانی فارسی زبان دوزبانه دوره ابتدایی مهارت نوشتاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۴ تعداد دانلود : ۴۷۵
در مراحل مختلف یادگیری مهارت های زبانی، احتمال بروز خطا1 از سوی یادگیرندگان وجود دارد. مطالعه این خطاها اطلاعات ارزشمندی درباره میزان موفقیت شیوه های تدریس و مواد آموزشی در اختیار معلمان و کارشناسان آموزشی قرار می دهد. چنین تصور می شود که علی رغم اهمیت «نوشتن» در پیشرفت تحصیلی و اجتماعی، دانش آموزان ایرانی فارسی زبان و دوزبانه در نوشتارهای خود خطاهای قابل توجهی دارند. در این مقاله، با تکیه بر اصول نظری تحلیل خطا، (کوردر2، 1971) اشکالات نوشتاری دانش آموزان ایرانی فارسی زبان و نیز دوزبانه (ترک زبان) دوره ابتدایی، شامل خطاهای املایی، واژگانی، ساختاری و گفتمانی بررسی شده است. در این پژوهش 70 انشای دانش آموزان کلاس پنجم شهر تهران (به عنوان نمونه دانش آموزان فارسی زبان) و 40 انشای دانش آموزان شهرستان، از استان اردبیل (به عنوان نمونه دانش آموزان دوزبانه) به روش توصیفی مورد بررسی قرار گرفته است. اشکالات نوشتاری در 4 طبقه املایی، واژگانی، ساختاری و گفتمانی بررسی گردیده و نتایج نشان داده است که در هر دوگروه مورد بررسی (فارسی زبان و دوزبانه) هر چهار طبقه از اشکالات نوشتاری دیده شده و خطاهای ساختاری در هر دو گروه، بیشترین میزان وقوع را داشته اند. مقایسه خطاهای نوشتاری دو گروه مورد مطالعه نشان می دهد که اگرچه درصد خطاهای ساختاری گروه اول نسبت به گروه دوم 18 درصد کمتر است؛ اما دانش آموزان ایرانی فارسی زبان دوره ابتدایی نسبت به دانش آموزان ایرانی دوزبانه خطاهای املایی و گفتمانی بیشتری در نوشتار خود داشته اند. نتایج این پژوهش در نگارش متون آموزشی و تجدید نظر در روش های تدریس زبان فارسی کاربرد دارد.  
۹۱.

بررسی تأثیر تدریس مبتنی بر رویکرد ساختن گرایی بر عملکرد دانش آموزان در درس علوم تجربی کلاس چهارم ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۵۱ 111 - 124

کلیدواژه‌ها: تدریس تدریس مبتنی بر رویکرد ساختن گرایی عملکرد دانش آموزان درس علوم تجربی دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۳۸۷
در این مقاله تأثیر الگوی تدریس مبتنی بر رویکرد ساختن گرایی بر عملکرد دانش آموزان و نقش تجربه و مدرک معلمان مورد بررسی قرار گرفته است. برای بررسی این تأثیر از روش پژوهش شبه آزمایشی بهره گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش معلمان و دانش آموزان پایه چهارم مدارس عادی شهر تهران است. برای انتخاب نمونه، با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، منطقه 5 آموزش وپرورش از میان مناطق شهر تهران انتخاب شد و از بین مدارس ابتدایی این منطقه، به صورت تصادفی، ابتدا 8 مدرسه انتخاب شد که 4 مدرسه به عنوان گروه گواه و چهار مدرسه به عنوان گروه آزمایشی انتخاب گردیدند. از مدارس گروه آزمایش نیز 8 کلاس و از مدارس گروه گواه نیز 8 کلاس به صورت تصادفی در نظر گرفته شد. معلمان گروه آزمایش، الگوی روش تدریس ساختن گرایی را در تدریس درس «آهن ربا»ی کتاب چهارم ابتدایی در سه جلسه به کار بردند. سپس عملکرد دانش آموزان گروه آزمایش و گروه گواه از طریق آزمون یکسان مورد مقایسه قرار گرفت. یافته ها نشان می داد بین میانگین نمره های دو گروه آزمایش و گواه اختلاف معناداری وجود دارد و عملکرد گروه آزمایش از عملکرد گروه گواه بهتر است. جنسیت دانش آموزان تأثیر معناداری بر میانگین نمرات دو گروه داشت و بین متغیر گروه و جنسیت تعامل معناداری موجود بود. تجربه معلمان تأثیر معنادار بر میانگین نمرات نداشت و بین متغیر گروه و تجربه معلمان تعامل معناداری دیده شد. مدرک تحصیلی معلمان نیز تأثیر معناداری بر میانگین نمرات نداشت و بالاخره بین متغیر گروه و مدرک تحصیلی معلمان هم تعامل معناداری یافت نشد. 
۹۲.

تجارب تربیتِ اخلاقی کارگزاران نظام تربیت رسمی و عمومی در دوره ابتدایی (دبستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۵۶ 7 - 37

کلیدواژه‌ها: تربیت اخلاقی نظام تربیت رسمی و عمومی دوره ابتدایی شبه تربیتِ اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۲۴۹
این پژوهش با هدف شناخت فهم کارگزاران نظام تربیت رسمی و عمومی دوره ابتدایی از تربیتِ اخلاقی انجام شده است. روش این تحقیق کیفی است و از طریق55 مصاحبه نیمه ساختارمند با کارگزاران (معلم/مدیر/معاون/مربی) و مشاهدات کیفی از دوازده مدرسه ابتدایی دخترانه و پسرانه شهر تهران اطلاعات مورد نیاز آن جمع آوری شده است. اطلاعات به دست آمده با روش تحلیل محتوای کیفی، تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که آنچه در مدارس ابتدایی با عنوان تربیتِ اخلاقی از منظر تجارب کارگزاران صورت می گیرد «شبه تربیتِ اخلاقی» است که دارای چهار ویژگی «ضعف در توجه به بعد توانایی های شناختی در اخلاق»، «تأکید بر روش الگویی و تقلید»، «اقتدارگرایی» و «تأکید بر روش های تأییدی (پاداش و تنبیه)» است.
۹۳.

تحلیل محتوایِ شناختیِ استعاره کارکردی در کتاب های درسی فارسی دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۵۷ 7 - 22

کلیدواژه‌ها: زبان شناسی شناختی استعاره مفهومی کتاب درسی زبان فارسی دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۳۷۳
این مقاله با هدف بررسی استعاره های کارکردیِ کتاب های درسی فارسی دوره ابتدایی، در چارچوب زبان شناسی شناختی، تحریر یافته و روش پژوهش آن توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. اهمیت این تحقیق در این است که چون استعاره یکی از مفاهیم انتزاعی مهم تفکر و زبان محسوب می شود؛ جهت آموزش آن، ابزار مهمی چون زبان- به این دلیل که بیش از هر عامل دیگری به پیشرفت فکری کودک کمک می کند- باید به شیوه ای علمی و مناسب در اختیار وی قرار گیرد. نتایج حاصل از مطالعه و بررسی داده ها نشان می دهد که کلیه انواع استعاره های کارکردی (وجودی، جهتی و ساختاری) در کتاب های فارسی دوم تا ششم دوره ابتدایی کاربرد دارند ولی در کتاب فارسی اول ابتدایی، تنها استعاره وجودی به کار رفته است. دیگر این که بیشترین میزانِ کاربرد استعاره های کارکردی به استعاره وجودی (97/4%) اختصاص می یابد. کاربرد بیشتر استعاره وجودیِ حجمی با 51/3 درصد نسبت به دیگر انواع استعاره های وجودی (تشخیص، شیء و ماده)، از دیگر نتایج این پژوهش است. از مهم ترین نتایج این تحقیق می توان به این نکته اشاره کرد که استفاده از استعاره وجودی باید در مراحل اولیه ای که دانش آموزان اطلاعات کمی در زمینه مفاهیم دارند، مورد استفاده قرار گیرد و سپس به تناسب سن، به دلیل افزایش رشد شناختی، از میزان آن ها کمتر شده و از استعاره های پیچیده تر استفاده گردد. همچنین از آنجا که پدیده «تشخیص» از ویژگی های تفکر دانش آموزان ابتدایی محسوب می شود، استفاده مناسب از آن می تواند به آن ها، به ویژه در سنین پایین تر، کمک کند تا مفاهیم ناملموس، غیرمادی، مبهم و انتزاعی را راحت تر درک کنند.
۹۴.

بررسی تطبیقی برنامه درسی هنر در دوره ابتدایی در ایران و ژاپن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال هفدهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۶۷ 113 - 138

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی هنر ایران ژاپن دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۵ تعداد دانلود : ۷۵۰
مقاله حاضر بر آن است که ضمن بررسی عمیق برنامه درسی هنر در ایران و ژاپن، هدف ها، اصول، رویکردها، محتوا، چگونگی اجرا، ارزشیابی و سایر ویژگی های آن ها را به گونه ای منطقی به تصویر بکشد. برای نیل به این مقصود، ابتدا مروری بر برنامه درسی هنر در هر دو کشور شده و پس از آن، با تأملی دوباره در این برنامه درسی، عناصر استنتاج و با مقایسه آن ها، تحلیل و نتیجه گیری انجام شده است. این پژوهش از نوع مطالعات تطبیقی است و با استفاده از روش جورج بردی انجام شده است. به طورکلی، نتایج مقایسه و ارزیابی نشان می دهند که اساساً تربیت هنری در نظام آموزشی کشور ما در مقایسه با کشور ژاپن، از یک سو با محدودیت های نظری و فکری، و از سوی دیگر با موانع و تنگناهای اجرایی و عملی دست به گریبان است. محدودیت های نظری ریشه در عدم اعتقاد و باور برنامه ریزان و کارورزان آموزشی به ضرورت و نقش ویژه تربیت هنری در شکوفایی قابلیت ها و استعدادهای مختلف دانش آموزان و تحقق هدف های نظام آموزشی دارد. به همین دلیل، تربیت هنری در کشور ما همواره دارای نقش و جایگاه فرعی و حاشیه ای در برنامه های درسی مدارس است. موانع اجرایی هم ناظر بر مشکلات و کمبودهای عمده ای است که در زمینه اجرای مناسب برنامه درسی هنر در مدارس وجود دارد.
۹۵.

مقایسه سیاست های جذب، تأمین و تربیت معلمان دوره ابتدایی بر اساس یادگیری دانش آموزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال هجدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۶۹ 37 - 60

کلیدواژه‌ها: تربیت معلم پیشرفت تحصیلی تأمین و جذب معلم دوره ابتدایی مطالعه تیمز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۲۷۸
تأکید این مقاله بر مقایسه کارامدی روش ها و سیاست های قبلی جذب و تأمین معلم در دوره ابتدایی است و عملکرد ریاضی دانش آموزان را بر اساس تفاوت های نحوه جذب، رشته تحصیلی و ترکیب دو متغیر سپری کردن دوره آماده سازی و تناسب رشته تحصیلی معلمان مقایسه می کند. برای پاسخ به سؤالات، از داده های مطالعه تیمز 2015 در پایه چهارم استفاده و اطلاعات مرتبط با معلم از طریق مصاحبه تلفنی تکمیل و تأیید شد. سپس داده های تکمیل شده با استفاده از روش رگرسیون چندمتغیره مقوله ای مدل سازی شدند. تحلیل ها با به کارگیری متغیرهای سابقه تدریس معلم و نوع مدرسه به صورت آماری کنترل شدند. نتایج نشان دادند، دانش آموزان بر اساس اینکه معلم آن ها از کدام شیوه جذب وارد آموزش وپرورش شده است، عملکرد ریاضی متفاوتی نداشتند. همچنین، تفاوتی بین پیشرفت تحصیلی ریاضیِ دانش آموزانی که معلمان آنان رشته های متفاوت داشتند، دیده نشد. ولی مقایسه بر اساس مدرک تحصیلی معلمان نشان داد، عملکرد تحصیلی معلمان دیپلم به طور معناداری پایین تر از سایر معلمان با مدارک بالاتر است. در ترکیب شیوه آماده سازی و رشته معلمان نیز مشخص شد، عملکرد دانش آموزانِ معلمانی که صرفاً برای آموزش ابتدایی جذب و تربیت شده اند، نسبت به دانش آموزانِ معلمانی که برای آموزش به دانش آموزان ابتدایی تربیت نشده اند، برتری نداشت. در عوض، دانش آموزانِ معلمان آماده سازی شده برای رشته هایی به جز آموزش ابتدایی، از سایر گروه ها عملکرد بهتری داشتند. یافته های حاصل کارامدی روش های قبلیِ آماده سازی معلم را مورد تردید قرار می دهند و لزوم تأکید بر کیفیت تربیت معلم را گوشزد می کنند.
۹۶.

بازشناسی مفهوم و تبیین جایگاه زبان امکان در برنامه های درسی و آموزش با تأکید بر دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال نوزدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۷۴ 85 - 104

کلیدواژه‌ها: زبان امکان برنامه درسی آموزش دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۲۶۲
مقاله حاضر از نوع پژوهش فلسفی تحلیل مفهومی بوده است. لذا نخست با روش «تفسیر مفهومی»، به بازشناسی مفهوم «زبان امکان» پرداخته و معانی گوناگون آن را به اجمال بررسی کرده است. بحث مقدماتی روشن ساخت که زبان امکان یک ظرفیت و قابلیت ارجمند به جای مطلق صحبت کردن است که فرضیه ها را به چالش می کشد و دانش آموزان را از تفکر محدود خود بیرون می آورد. سپس درباره کاربرد زبان امکان در برنامه های درسی و آموزش به روش مفهوم پردازی بحث شد. این موضوع متضمن پذیرش اصل تازه ای در طراحی آموزشی است تا چگونگی پاسخ گو بودن آموزش به قدرت زبان امکان را، به عنوان یک ابزار ذهنی و یک منبع مغتنم در فرایند یاددهی - یادگیری، در کانون توجه قرار دهد. در بخش بعدی، به روش ارزیابی ساختار مفهومی، ضرورت پرورش زبان امکان معلمان در نظام های تعلیم وتربیت از ابعاد گوناگون مورد بحث واقع شده است. از جمله این ابعاد می توان به نقش برنامه درسی در فعلیت بخشیدن به ظرفیت های بالقوه ذهنی یا «ساختن ذهن» با استفاده از نظر دانش آموزان و معلمان، نقش زبان امکان معلمان در پرورش خلاقیت، طرح مسئله، و پرورش سوادهای چندگانه در دانش آموزان اشاره کرد. در آخرین بخش مقاله و در مقام جمع بندی، برای خروج از وضعیت نامطلوب کنونی ارائه طریق شده است.
۹۷.

مدرسه خلاق؛ چیستی و چگونگی در دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال نوزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۷۵

کلیدواژه‌ها: خلاقیت مدرسه خلاق دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۵ تعداد دانلود : ۶۳۳
پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و مؤلفه های تشکیل دهنده مدرسه خلاق در دوره ابتدایی انجام گرفت. پژوهش با رویکرد کیفی و به روش تطبیقی-اسنادی انجام گرفت. روش نمونه گیری هم هدفمند و مبتنی بر ملاک بود. به این منظور، به شیوه تحلیل محتوای استقرایی و با استفاده از نرم افزار ATLAS.ti با رویکرد NCT، تعداد 283 منبع مکتوب (سند، مقاله و کتاب) مرتبط با موضوع، تجزیه وتحلیل شدند و تحلیل تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت. مدرسه خلاق از 6 بعد و 30 مؤلفه تشکیل شده بود. بعد «برنامه درسی خلاق» با 9 مؤلفه (اهداف برنامه درسی، محتوای برنامه درسی، راهبردهای یاددهی- یادگیری، مواد و منابع آموزشی، گروه بندی یادگیرندگان، فعالیت های یادگیری یادگیرندگان، فضا، زمان، ارزشیابی)؛ بعد «دانش آموز خلاق» با سه مؤلفه (باورهای شناختی-فکری، نگرشی-علاقه ای رفتاری، -عملکردی)؛ بعد «خانواده خلاق» با پنج مؤلفه (موقعیت اقتصادی- اجتماعی، تحصیلات والدین، جو عاطفی خانواده، سبک فرزندپروری، نگرش نوین والدین)؛ بعد «معلم خلاق» با پنج مؤلفه (رهبری کلاس درس، تفکر در کلاس درس، شیوه پاداش دهی، شخصیت معلم، دانش و مهارت های حرفه ای)؛ بعد «مدیر خلاق» با چهار مؤلفه (سبک مدیریت، نگاه خلاقانه، توسعه خلاقیت در معلمان، روابط و تعامل انسانی)؛ بعد «فرهنگ خلاق» با چهار مؤلفه (مشارکت، استقبال از خلاقیت، روحیه پژوهشگری، آزادی اندیشه و عمل). نتایج به دست آمده از این پژوهش می تواند به عنوان راهنمای عمل معلمان، متخصصان، طراحان و والدین در طراحی و ایجاد محیط های مبتنی بر خلاقیت قابل استفاده باشد.
۹۸.

بررسی مطالب حقوقی در کتابهای درسی دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعلیم و تربیت دوره ۳۶ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۴۲ ۶۷-۹۰

کلیدواژه‌ها: کتاب درسی دوره ابتدایی مطالب حقوقی فارسی هدیه های آسمان مطالعات اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۱۹۸
پژوهش حاضر با هدف بررسی مطالب حقوقی در کتابهای درسی دوره ابتدایی و با روش کتابخانه ای انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 51 کتاب درسی شش پایه دوره ابتدایی است و نمونه شامل 17 کتابی است که قابلیت ارائه مطالب حقوقی را داشته اند. روش نمونه گیری با توجه به ظرفیت کتابهای مورد بررسی که بالقوه می توانند ارائه دهنده مطالب حقوقی باشند، هدفمند انتخاب شده است. ابزار گرد آوری و تحلیل داده ها روش بررسی اسناد و مدارک است که اعتبار و روایی آن به روش تحلیل محتوای توصیفی به دست آمده است. در تحلیل محتوا، جدا از بهره گیری از مفاهیم مربوط به ارزشهای اخلاقی و عرفی جامعه، از اهداف اجتماعی دوره ابتدایی نیز استفاده شده است. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که کتابهای درسی نمونه آماری تحقیق (فارسی، هدیه های آسمان، مطالعات اجتماعی، تفکر و پژوهش، و کار و فناوری در شش پایه دوره ابتدایی سال تحصیلی 97-1396) دارای نگاه حقوقی محض به مطالب درسی نیستند و فقط در کتابهای مطالعات اجتماعی چهار پایه ابتدایی این نگاه به شکل مستقیم یا غیرمستقیم وجود دارد. از این رو پیشنهاد می شود که با تهیه و توزیع جزوات و برگزاری دوره های ضمن خدمت معلمان را با رویکرد حقوقی مطالب کتابها آشنا کنیم تا بتوانند با این رویکرد، مطالب را به دانش آموزان تدریس کنند و اهدافی را که در دوره ابتدایی برای این دروس در جهت آشنایی با مطالب حقوقی و تربیت قانون مدارانه دانش آموزان در نظر گرفته شده است، محقق گردانند.
۹۹.

مقایسه سطوح یادگیری به روش مشارکتی و انفرادی درکلاس معکوس مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 137-154

کلیدواژه‌ها: دوره ابتدایی سطوح یادگیری بلوم مطالعات اجتماعی یادگیری معکوس یادگیری گروهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۴ تعداد دانلود : ۵۱۳
هدف اصلی پژوهش حاضر مقایسه سطوح یادگیری در رویکرد معکوس به روش انفرادی و گروهی باگروه تدریس معمول در درس مطالعات اجتماعی دانش آموزان پایه ی پنجم ابتدایی می باشد. روش تحقیق شبه آزمایشی و طرح تحقیق، پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری شامل دانش آموزان دختر مشغول به تحصیل در پایه پنجم ابتدایی شهر تهران منطقه 18 در سال تحصیلی 1399-1398 بود. نمونه گیری از نوع در دسترس شامل بر 60 دانش آموز از یک دبستان دولتی بود که به صورت تصادفی در سه گروه یادگیری معکوس مشارکتی، معکوس فردی و آموزش معمول قرار گرفته و طی 12 جلسه آموزش دیدند. ابزار گردآوری اطلاعات آزمون محقق ساخته (پیش آزمون- پس آزمون) مطابق با سطوح شناختی بلوم با تایید روایی و پایایی بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون تحلیل کواریانس استفاده شد. یافته های حاصل از نتایج پژوهش نشان داد که رویکرد یادگیری معکوس بر میزان یادگیری دانش آموزان تاثیر معناداری داشته و تاثیر آن به ترتیب در گروه معکوس مشارکتی و معکوس فردی نسبت به آموزش معمول بیشتر بوده است اما سطوح بالای یادگیری در حیطه شناختی بلوم در گروه معکوس مشارکتی نسبت به معکوس فردی بیشتر بوده است.
۱۰۰.

مهارت های تفکر انتقادی درکتاب های «مطالعات اجتماعی» دوره ابتدایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 67-88

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا مهارت های تفکر انتقادی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳۷ تعداد دانلود : ۵۰۷
یکی از مؤلفه های تعیین کننده تعلیم و تربیت مؤثر، توسعه مهارت های تفکر انتقادی در فراگیران است. ابزار مهم این فرایند در نظام های متمرکز آموزشی، کتاب های درسی است که می تواند با افزایش ضریب تفکر یا دعوت به پژوهش، رشد تفکر انتقادی را در پی داشته باشد. هدف این تحقیق ارزیابی میزان توجه به کتاب های «مطالعات اجتماعی» دوره ابتدایی به مهارت های تفکر انتقادی است. جامعه آماری کتاب های «مطالعات اجتماعی» پایه های سوم تا ششم دوره ابتدایی است که مجموع آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات «چک لیست» محقق ساخته بر اساس مؤلفه های تفکر انتقادی لیپمن است. نتایج نشان می دهد: 1. مهارت های تفکر انتقادی در سطوح تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح در پایه های گوناگون تحصیلی دوره ابتدایی متفاوت است. 2. مهارت های تفکر انتقادی در تمام سطوح تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح در تمام کتاب های پایه های سوم تا ششم پایین تر از حد انتظار است. 3. وضعیت نسبی مهارت های تفکر انتقادی در سطح توضیح، درکتاب های «مطالعات اجتماعی» بهتر از سطوح دیگر است. 4. در مجموع، کتاب های «مطالعات اجتماعی» دوره ابتدایی از ایجاد توانایی مهارت های تفکر انتقادی مطلوبی در شاگردان برخوردار نیست.