دوره ابتدایی

هدف پژوهش حاضر مطالعه میزان انطباق محتوای برنامه های درسی دوره ابتدایی با نیازهای مرتبط با ارتقای سواد محیط زیستی دانش آموزان در حوزه شناختی از نظر معلمان ابتدایی شهر ازنا در سال 1398 بود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری کلیه معلمان دوره ابتدایی شهر ازنا در سال تحصیلی 98-97 به تعداد 951 نفر بود که با روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای، 270 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بر مبنای طبقه بندی حوزه شناختی بلوم بود که به منظور بررسی روایی سازه آن از تحلیل عاملی تأییدی با رویکرد کوواریانس به وسیله نرم افزار Lisrel8.8، روایی صوری و محتوایی از نظرخواهی از متخصصان و پایایی آن از آلفای کرونباخ استفاده شده است. همچنین، به منظور بررسی نوع توزیع داده ها از ضرایب چولگی و کشیدگی و جهت بررسی سؤالات پژوهش از آزمون تی تک نمونه ای مستقل و فریدمن استفاده شده است. نتایج نشان داد از نظر معلمان ابتدایی شهر ازنا، برنامه های درسی دوره ابتدایی با نیازهای مرتبط با ارتقای سواد محیط زیستی دانش آموزان در حوزه شناختی و شش حیطه آن بر اساس دیدگاه بلوم، مطابقت دارد. البته میزان مطلوبیت حیطه ها یکسان نبوده و متفاوت است، رتبه بندی حیطه ها از نظر میزان توجه در برنامه درسی عبارت بودند از تحلیل، دانش، ترکیب، ارزشیابی، به کاربستن و فهمیدن.

پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه مؤلفه های عاطفه دینی در کتاب های هدیه های آسمان دوره ابتدایی و با روش تحلیل محتوا (کمّی) انجام شد. حجم نمونه منطبق بر جامعه آماری و شامل همه کتاب های درسی هدیه های آسمان پایه دوم تا ششم ابتدایی در سال تحصیلی 1398 1399 بود. برای گردآوری داده ها از روش سندکاوی (کتاب های درسی) استفاده شده و ابزار آن، سیاهه تحلیل محتوای ساخته پژوهش گر است که براساس مؤلفه های عاطفه دینی، مبتنی بر مطالعه خدایاری فرد و همکاران، (1391) تنظیم شد. روایی ابزار پژوهش براساس داوری متخصصان تعلیم و تربیت قابل قبول بود، و اعتبار آن براساس فرمول هولستی مورد محاسبه قرار گرفت و ضریب 83/. به دست آمد. نتایج پژوهش نشان داد که مؤلفان، بیش ترین اهتمام را به دو مؤلفه محبت به خدا و محبت به اولیای خدا داشته اند. فراوانی مؤلفه بیزاری از دشمنان خدا و بیزاری از دشمنان اولیای خدا، کم تر از حد انتظار بوده است. همچنین، در شکل ارائه محتوا بیش ترین استفاده از کلمات و گزاره های متن و کم ترین استفاده از تصاویر صورت گرفته است. بیش ترین توجه به مؤلفه های عاطفه دینی در کتاب پایه ششم دیده شد.

مقدمه: آموزش و پرورش در دوران کرونا همانند دیگر بخش های جامعه، وضعیت پیچیده ای به خود گرفت. کلاس ها مجازی بوده و دانش آموزان معلمان و دوستان خود را نمی بینند. هدف این مطالعه بررسی نقش فناوری اطلاعات و فضای مجازی در تربیت اسلامی دانش آموزان با تاکید بر دوران کرونا در شهر قم بود. مواد و روش ها: این مطالعه به روش توصیفی زمینه یابی انجام شد. جامعه آماری آن همه معلمان دوره ابتدایی و نمونه آماری بر اساس محدودیت های موجود، 80 نفر از معلمان به صورت دسترس و از طریق فضای مجازی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته که میزان آشنایی با فضای مجازی و میزان کاربرد آن را می سنجید؛ بود. روایی ابزار توسط کارشناسان تأیید و پایایی ابزار به روش آلفای کرونباخ 81/0 به دست آمد. یافته ها: بیش از 90 درصد معلمان در تدریس خود از فضای مجازی، استفاده می کنند. بیشترین آشنایی معلمان در بخش فضای مجازی و فناوری اطلاعات، در مؤلفه های ورد و پاورپوینت است. در ابتدای دوران کرونا آشنایی معلمان با فضای مجازی مربوط به تدریس؛ زیر 50 درصد بود. معلمان سعی کردند از فناوری اطلاعات در تربیت اسلامی استفاده کنند اما فضای مجازی آماده و مناسب برای تربیت اسلامی نبود. نتیجه گیری: معلمان دوره ابتدایی شهر قم، علاقه مندند از فناوری اطلاعات و ارتباطات و فضای مجازی استفاده کنند، اما بستر لازم و زیرساخت مناسب برای بهره گیری از فضای مجازی وجود ندارد. بنابراین معلمان در به کارگیری فضای مجازی در تربیت اسلامی، دچار کمبود و ضعف هستند.

این تحقیق به منظور بررسی وضعیت آموزش قرآن دوره ابتدایی و ارائه الگوی مطلوب، انجام شده است. روش تحقیق در این مطالعه، روش ترکیبی (کیفی- کمی) و جامعه نمونه شامل تمام اسناد بالادستی و متخصصان در زمینه آموزش قرآن ابتدایی می باشد. روش نمونه گیری در این تحقیق، هدف مند بوده و انتخاب افراد نمونه تا حد اشباع نظری ادامه یافته است. در روش گرد آوری داده ها هم، متناسب با پرسش های پژوهشی، از ابزارهای متنوع و مختلفی استفاده شده است. از نتایج این تحقیق: 1. هدف از آموزش قرآن دوره ابتدایی عبارت است از: آموزش جامع قرآن (یعنی صحیح و روان خوانی آیات قرآن، درک مفاهیم آیات منتخب، تدبر و انس با کلام الهی، به منظور رسیدن به سبک زندگی قرآنی وحیات طیبه). 2. عناصر آموزش مطلوب قرآن دوره ابتدایی عبارتند از: اهداف، محتوا، معلم، نهادهای دیگر، نظام ارزشیابی، شیوه های تدریس، مدیریت امور قرآنی جامعه، وسایل و رسانه های آموزشی و رسم الخط، قرآن آموز، فضای معنوی- فیزیکی و زمان متناسب تدریس. 3. در کنار کمیت های آموزشی (یعنی عناصر آموزشی) رعایت کیفیت (یعنی ویژگی های هریک از عناصر آموزشی) هم لازم است.

هدف پژوهش حاضر بررسی چیستی و چگونگی آموزش مبتنی بر سرگرمی در برنامه های درسی دوره ابتدایی بود.پارادایم پژوهش،کیفی و روش سنتز پژوهشی بود.جامعه پژوهش شامل رساله ها، کتاب ها و طرح های پژوهشی معتبر و جدید در جهان و روش نمونه گیری، روش هدفمند مبتنی بر معیار بود.به منظور کیفیت بخشیدن به یافته ها، پس از کد گذاری و مقوله بندی نهایی، از نظرات اساتید حوزه برنامه درسی استفاده شد.منطق برنامه در قالب مجموعه ای از مبانی فلسفی ساختن گرایی تبیین شد. اهداف آموزش مبتنی بر سرگرمی شامل ایجاد شایستگی فردی، آموزش مهارت،کاهش شکاف دیجیتال،ایجاد علاقه به آموزش، ارتقای سواد رسانه ای، فراهم کردن آموزش مادام العمر بود؛محتوا شامل اسباب بازی های آموزشی، بازی های ویدیویی و فعالیت های هنری و سیالی بود؛راهبردهای یاددهی و یادگیری شامل آموزش مستقیم،آموزش چرخشی، آموزش مبتنی بر حل مسئله و آموزش اکتشافی بود و ارزشیابی به سه صورت ارزشیابی تکوینی، بازخود دادن و ارزشیابی پایانی صورت میپذیرد.

هدف کلی از این مقاله تحلیل محتوای مقایسه ای کتاب های درسی ادبیات فارسی دوره ابتدایی کشور ایران و کتاب های دری صنف ابتدایی کشور افغانستان برای تعیین جایگاه مؤلفه های هویت ملی در محتوای این کتاب ها است. در این پژوهش از روش پژوهش تحلیل محتوای تلفیقی (کمی و کیفی) با رویکرد مقایسه ای استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش 6 کتاب فارسی پایه های اول تا ششم دوره ابتدایی در ایران در سال تحصیلی 1398-1399 و 6 کتاب دری صنف های اول تا ششم دوره ابتدایی در افغانستان در سال تحصیلی 1398-1399 است. برای تحلیل محتوای کمی از نرم افزار SPSS و برای تحلیل محتوای کیفی هم از بررسی مضامین کتب درسی و تعیین شاخص های هویت ملی در کتاب های جامعه آماری استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که نخست توجه به مؤلفه های هویت بخش ملی در کتاب های درسی فارسی دوره ابتدایی ایران و کتاب های درسی دری صنف ابتدایی افغانستان کمتر از 50 درصد بوده و دوم، درصد فراوانی مؤلفه های هویت بخش در کتاب های فارسی دوره ابتدایی در ایران بیشتر از کتاب های دری دوره ابتدایی در افغانستان است.

هویت ملی یکی از ارکان مهم حفظ وحدت و یکپارچگی درون ملت هاست که دولت ها برای حفظ موجودیت و یکپارچگی کشور موظف اند مؤلفه های سازنده هویت ملی را در مردم تقویت و بازتولید کنند. یکی از راه های آموزش هویت ملی به دانش آموزان، تدوین محتوای آموزشی و کتب درسی مناسب در مدرسه است. اگر هویت ملی را به معنی داشتن احساس تعلق به کشوری که مردم آن زبان، سرزمین، میراث فرهنگی و آداب ورسوم، عواطف و خاطرات مشترک، نظام سیاسی و دولت، باورها، سمبل ها و قهرمانان ملی مشترک، تاریخ و پیشینه ی مشترک، اقتصاد واحد، هنر و ادبیات و حتی دین مشترک دارند، در نظر بگیریم، این احساس تعلق در یک ملت، ایجاد نوعی همبستگی و یکپارچگی می کند. در این نوشتار، وجود مؤلفه های سازنده هویت ملی، در آموزش های رسمی دبستان های کشور بلژیک، به وسیله تحلیل محتوای مفاد درسی دبستان و پاسخ های معلمان و مدیران مقطع ابتدایی به پرسش نامه ای محتوی ۲۵ سؤال به سه زبان انگلیسی، فرانسوی و هلندی که به ۳۱۴۰ مدرسه ابتدایی در بلژیک ارسال شده بود، بررسی می شود. تحلیل نتایج نظرسنجی آموزشی و پدیدارشناسی کنش های سیاسی و جامعه شناختی دولت بلژیک در جامعه نشان می دهد که این دولت نه تنها نسبت به هویت ملی و تحکیم آن بی تفاوت نیست، بلکه با برنامه ها و سیاست های مختلف و متنوعی درصدد تحکیم هویت ملی و ملت سازی براساس ارزش های تعریف شده بلژیکی است. این نوشتار براساس مطالعات کتابخانه ای، کسب اطلاعات از طریق پرسش نامه و مشاهده مستقیم محیط، با استفاده از روش اسنادی، توصیفی، تحلیل محتوای کیفی و مطالعات میدانی انجام شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ضرورت توجه به آموزش های محیط زیستی مبتنی بر مطالعات آینده پژوهی در دوره ابتدایی صورت گرفته است. این پژوهش در زمره ی تحقیقات کاربردی و از نوع توصیفی می باشد و در دو بخش تحلیل محتوا و تکنیک دلفی انجام شده است. در بخش تحلیل محتوا، جامعه و نمونه ی آماری، کلیه ی کتاب های درسی دوره ابتدایی در سال ۹۹-۹۸ بود که از طریق آمار توصیفی و با ابزار فهرست وارسی از طریق نرم افزار Excel انجام شد. فهرست وارسی شامل ۷ مؤلفه اصلی و ۳۰ مؤلفه فرعی بود که روایی آن مورد تأیید کارشناسان علوم تربیتی قرار گرفت و پایایی آن از طریق روش هولستی ۹۲/۰ محاسبه گردید. در بخش دوم، نتایج به دست آمده از تحلیل محتوا، از طریق تکنیک دلفی در اختیار ۳۰ تن از صاحب نظران و خبرگان حوزه ی آینده پژوهی، محیط زیست و برنامه درسی قرار گرفت که با روش گلوله برفی انتخاب شدند. این تکنیک در سه دور تا رسیدن به نقطه ی اشباع ادامه پیدا کرد. توافق در دور دوم و سوم دلفی در نرم افزار SPSS 26 به روش کندال، ۵۸۴/۰ و ۷۸۷/۰ محاسبه گردید. درنهایت نتایج دلفی نشان داد که محتوای کتاب های دوره ابتدایی ازلحاظ آموزش های محیط زیستی نیاز به بازنگری و اصلاح دارند و در این بازنگری دو موضوع زباله و هوا به دلیل بحران هایی که در آینده ایجاد خواهند کرد، باید در اولویت قرار گیرند. هم چنین پیشنهاد شد در بازنگری محتوای محیط زیستی کتاب های درسی، در دوره اول ابتدایی رویکرد مهارت محور و در دوره دوم رویکرد پژوهش محور در نظر گرفته شود.

هدف این پژوهش، اعتبار سنجی زیرساخت های تدوین برنامه درسی غیرمتمرکز مبتنی بر آمایش سرزمین در دوره ابتدایی بود. مطالعه حاضر از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ شیوه جمع آوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری در این پژوهش کلیه مدیران و معلمان دوره ابتدایی شهر کرمانشاه می باشند که تعداد 384 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم جامعه به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پژوهش پرسشنامه بود که دارای هشت متغیر و 46 گویه بود و از مبانی نظری استخراج شده بود تحلیل داده ها با بهره گیری از تحلیل عاملی تأییدی و تحت نرم افزار لیزرل انجام گرفت. یافته ها نشان داد که زیرساخت های تدوین برنامه درسی غیرمتمرکز مبتنی بر آمایش سرزمین عبارت اند از سیاست های محیط کلان، تفویض اختیار، زیرساخت های انسانی و اجتماعی، زیرساخت های فرهنگی، نظام مدیریت منطقه ای، زیرساخت های مالی، زیرساخت های قانونی و حقوقی و انطباق برنامه درسی با آمایش سرزمین. همچنین نتایج تحلیل عاملی تأییدی جهت اعتبارسنجی زیرساخت ها نشان از اعتبار قابل قبول زیرساخت های تدوین برنامه درسی غیرمتمرکز مبتنی بر آمایش سرزمین می باشد.

در سال های اخیر تحولات عمده ای در عرصه های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در جهان و خصوصاً در کشور ما ایجاد شده است. در این راستا آگاهی از فرهنگ عمومی رایج و عوامل مؤثر بر آن بین مردم و سیاستگذاران و برنامه ریزان درسی که متولی انتقال این مفاهیم فرهنگی به کتب درسی می باشند. اهمیت ویژه ای دارد. مؤلفه های فرهنگ عمومی عبارتند از مؤلفه های اجتماعی فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و مذهبی که هر کدام به گویه هایی دسته بندی شده اند. این پژوهش از نوع توصیفی و در گروه پژوهش های کاربردی قرار می گیرد. ابزار مورد استفاده در این تحقیق تحلیل محتوا می باشد. با استفاده از این روش به تحلیل کتاب های درسی فارسی (بخوانیم و بنویسیم) دوره ابتدایی تحصیلی هم چنین اهداف کلی جمهوری اسلامی ایران، اهداف دوره ابتدایی تحصیلی و اهداف درس فارسی «بخوانیم و بنویسیم» پرداخته شد. نتایج تحلیل محتوا نشان داد که اولویت بندی مؤلفه های فرهنگ عمومی در کتب فارسی بخوانیم و بنویسیم در 5 پایه ابتدایی نزدیک به هم می باشد. این در حالی است که در محتوای کتب فارسی «بخوانیم و بنویسیم» دوره ابتدایی تحصیلی از میان مؤلفه های فرهنگ عمومی بیشترین تأکید بر مؤلفه های اجتماعی فرهنگی با 95/55 درصد و بعد از آن بیشترین توجه به مؤلفه های مذهبی با 61/20 درصد و بعد از آن مؤلفه های اقتصادی با 11/12درصد و در آخر مؤلفه های سیاسی با  32/11درصد می باشد.

حفظ و بازتولید هویت ملی از مهم ترین نقش های آموزش و پرورش رسمی به شمار می آید. پژوهش حاضر با هدف تحلیل این نقش، به بررسی مفهوم هویت ملی در کتب مطالعات اجتماعیِ دوره ابتدایی می پردازد. در این راستا، کتب جدیدالتألیف مطالعات اجتماعی دوره تحول بنیادین نیز مورد ارزیابی قرار می گیرند. روش تحقیق، تحلیل محتوای کمی و کیفی است و واحد تحلیل، مضمون می باشد. ابعاد هویت ملی در این پژوهش عبارتند از: نماد، ارزش، میراث فرهنگی، مشاهیر و شخصیت ها، وقایع و رخداد های ملی. جامعه آماری شامل دو کتاب مطالعات اجتماعی پایه سوم و ششم ابتدایی و بخش تعلیمات مدنی از کتاب مطالعات اجتماعی پایه چهارم و پنجم در سال تحصیلی 93-1392 است. نتایج تحلیل کمی نشان می دهد که 1171 مورد به مفهوم هویت ملی اشاره شده است. از این مقدار 81/50% (595 مورد) به کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم تعلق دارد. در بین ابعاد هویت ملی، بعد ارزش های ملی با 94/45% (538 مورد) از بیشترین و بعد نماد ملی با 17/7% (84 مورد) از کمترین میزان فراوانی برخوردارند. تأکید بر بعد ارزش ها به ویژه ارزش های اخلاقی و مذهبی، بی توجهی به شخصیت های معاصر در برخی ابعاد، گستردگی محدود زمانی و... برخی نتایج تحلیل کیفی می باشند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف کلی مطالعه تربیت شهروندی در مکتب اسلام و ارائه الگویی برای تربیت شهروندی دانش آموزان دوره ی ابتدایی صورت پذیرفته است. روش: این پژوهش ترکیبی است که در مرحله کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی و در مرحله کمی از تکنیک دلفی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش در مرحله کیفی شامل اندیشمندان و صاحبنظران اسلامی است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در مورد تربیت شهروندی در اسلام اظهار نظر نموده اند که در این بین به شکل هدفمند افکار و اندیشه های ایشان در مقالات، کتب، مجلات، رساله های دکتری و سایت های اینترنتی بررسی، و این فرایند تا دستیابی به اشباع نظری ادامه یافت. همچنین، جامعه آماری در مرحله کمی شامل خبرگان حوزه تربیت شهروندی بود که به شکل هدفمند 15 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شد. برای جمع آوری داده های کیفی از فیش برداری و داده های کمی از پرسشنامه استفاده شد. با کاربرد تکنیک تحلیل محتوا و کدگذاری باز، محوری و انتخابی داده های جمع آوری شده تحلیل گردید. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از شناسایی 30 مؤلفه جهت تربیت شهروندی از منظر اسلام در ابعاد چهارگانه اخلاقی-اعتقادی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بود که در ادامه 22 مؤلفه از قبیل "انسان در جستجوی خداوند ، لزوم تربیت دینی، مهرورزی و بخشش در پرتو تربیت، احیای باورهای فطری، پرورش روحیه عدالت خواهی، توجه به میانه روی ، قانون گرایی، تأکید بر مشورت و پذیرش خردجمعی، تشویق پرسشگری، منزلت سخت کوشی ، قناعت پیشگی و ... به عنوان مؤلفه های الگوی تربیت شهروندی در دوره ابتدایی شناسایی شد. نتایج: تربیت شهروندی برآمده از رویکرد اسلامی می تواند به عنوان الگویی جهانشمول و کامل در خدمت تربیت دانش آموزان دوره ابتدایی قرار گیرد.

این پژوهش با هدف واکاوی و شناسایی و تعیین صلاحیت های حرفه ای آموزگاران به منظور ارائه یک چارچوب مفهومی طراحی و اجرا شد. روش پژوهش، از نوع ترکیبی اکتشافی است که به شیوه متوالی در دو بخش کیفی و کمی انجام شد. ابتدا در مرحله کیفی از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 20 نفر از متخصصان و صاحب نظران و آموزگارن دوره ابتدایی که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، بعد از انجام مصاحبه و کدگذاری و دستیابی به زیر مؤلفه ها و مؤلفه ها، ابعاد صلاحیت حرفه ای آموزگاران شامل 4 بعد دانشی، مهارتی، فردی و توانایی شناسایی شدند. در بخش کمی، جامعه آماری پژوهش کلیه آموزگاران استان البرز (7000 نفر) بودند که از بین آنها تعداد 364 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات، از پرسش نامه محقق ساخته صلاحیت های حرفه ای آموزگاران استفاده شد. به منظور بررسی اعتبار و میزان دقت پرسشنامه، از اعتبار صوری و اجماع صاحبنظران استفاده گردید. برای پایایی و سازگاری درونی گویه های پرسشنامه از مقیاس آلفای کرونباخ استفاده شد که با انجام یک پیش آزمون بر روی 30 پاسخگوی تصادفی انتخاب شده مبادرت شد. به منظور توصیف و تحلیل داده های گردآوری شده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد ها، میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون کلموگروف- اسمیرنوف، T مستقل و تحلیل واریانس فریدمن) استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد، در سطح معناداری 0/01 بین میانگین رتبه ابعاد صلاحیت حرفه ای آموزگاران در هر دو وضعیت موجود و مطلوب تفاوت معنی داری وجود دارد. در هر دو وضعیت، ابعاد صلاحیت حرفه ای آموزگاران به ترتیب عبارتند از :بعد دانشی، بعد مهارتی، بعد فردی، بعد توانایی. همچنین میانگین نمره این ابعاد بر حسب وضعیت موجود و مطلوب با هم تفاوت معنی داری دارد به طوریکه میانگین بعد دانشی بر حسب وضعیت موجود و مطلوب به ترتیب (52/90) و (92/48)، میانگین بعد مهارتی بر حسب وضعیت موجود و مطلوب به ترتیب (40/28) و (69/69)، میانگین بعد توانایی بر حسب وضعیت موجود و مطلوب به ترتیب (31/95) و (56/76)، میانگین بعد فردی بر حسب وضعیت موجود و مطلوب به ترتیب (39/88) و (69/46) می باشد. که این اعداد نشان می دهد وضعیت موجود ابعاد صلاحیت حرفه ای آموزگاران با وضعیت مطلوب تفاوت دارد. این تفاوت برای بعد دانشی، مهارتی و توانایی در سطح 0/99 (0/01˂p)، و برای بعد فردی در سطح 0/95 معنی دار است (0/05˂p). نتایج این پژوهش می تواند دریچه های جدیدی را برای توجه بنیادی به صلاحیت حرفه ای آموزگاران و ایجاد تغییرات مطلوب در بازنگری برنامه بهسازی منابع انسانی بگشاید.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل تطبیقی روش های تدریس و ارزشیابی در برنامه درسی هنر دوره ابتدایی ایران، برزیل، یونان و کره جنوبی انجام شد. روش پژوهش تطبیقی کیفی و انتخاب کشورها هدفمند بود. داده ها از طریق اسناد بالادستی و مدارک ملی آموزش و پرورش، گزارش های پژوهشی و مقالات فصلنامه های علمی گردآوری گردید. تحلیل داده ها بر اساس الگوی چهار مرحله ای بِردی انجام شد. نتایج مربوط به روش های تدریس نشان داد به طور مشترک هر چهار کشور بر استفاده از روش قصه گویی، بحث و گفتگو، موسیقی و سرودها، اجرای نمایش، بازدید از گالری های هنری و موزه ها و بهره گیری از سایت های اینترنتی تأکید دارند، حال آن که ارائه مدل برای نقاشی، سرمشق دادن برای خوشنویسی و تعریف پروژه فردی و گروهی مختص به ایران، بازی با خاک رس و توده های کاغذ، ساختن اشیا با چوب، ساختن عروسک های بومی و گردش در طبیعت مختص به برزیل، بازی های آموزشی مختص به یونان، روایت-گری، برگزاری نمایشگاه از فعالیت های هنری دانش آموزان و استفاده از رسانه های اینترنتی مختص به کره جنوبی می-باشد. نتایج مربوط به روش های ارزشیابی نیز مشخص کرد که ترجیح رویکرد کیفی، استفاده از پوشه کار، ثبت گزارش و مشاهده و قضاوت معلم از جمله اشتراکات است، در حالی که از نمایشگاه کاردستی، مباحثه با دانش آموزان درباره کیفیت آثار هنری و سنجش نگرش های هنری دانش آموزان در ایران، از پرسشنامه های انشایی و نظرخواهی از والدین در برزیل، از ارزشیابی اقدامات درون کلاسی و ارزشیابی فعالیت های خارج از کلاس در یونان و از فرایندمحوری و استفاده از چک لیست های مصوب در کره جنوبی استفاده می شود.

هدف اصلی این مقاله، بررسی تطبیقی برنامه درسی زبان آموزی دوره ابتدایی کشور فنلاند و مقایسه آن با کشور ایران بود. نوع پژوهش، کیفی که از دو روش تحلیل تطبیقی اسنادی و روش پدیدارشناسی استفاده شد. در بخش تطبیقی از روش پیشنهادی برودی استفاده شد و در بخش پدیدارشناسی نیز با 20 نفر از صاحب نظران و معلمان حوزه زبان آموزی در دوره ابتدایی برای پاسخگویی به چالش های این برنامه درسی مصاحبه به عمل آمد. داده ها به صورت استقرایی تحلیل شد. نتایج نشان داد مهم ترین اهداف کشور فنلاند در برنامه درسی زبان آموزی توسعه سواد خواندن، تقویت مهارت های یادگیری و تعامل بود. دستاوردهای برنامه درسی فنلاند برای ایران عبارت اند از: تأکید بر اصل رویکرد ارتباطی در گزینش محتوا، توجه به نگارش و اصول نوشتن در قالب دیجیتال و در نظر گرفتن عناصر فرازبانی مثل آهنگ و بهره گیری از موسیقی در اجرا برنامه درسی زبان آموزی است. چالش هایی در فعالیت های یادگیری، محتوا، فنون یاددهی و یادگیری، شرایط مدرسه و معلم در برنامه درسی زبان آموزی ایران وجود دارد.  

مقاله حاضر به طراحی الگوی مطلوب ارتقای مهارت های زندگی دانش آموزان دوره ابتدایی پرداخته است. روش تحقیق کیفی و از نوع پدیدارشناسی است. شرکت کنندگان را 15 نفر از صاحب نظران آموزش ابتدایی تشکیل می دهند. ابزار پژوهش، مصاحبه نیمه ساختاریافته بود، برای تحلیل داده ها، از تحلیل محتوای کیفی از نوع تفسیری استفاده شد. یافته ها نشان داد که آموزش مهارت های زندگی به دانش آموزان ابتدایی، در قالب سه زمینه کلی دانش، نگرش و توانش، و توسط چهار عنصر هدف، محتوا، روش و ارزشیابی انجام می گیرد. بر این اساس، دانش، نگرش و توانش در یک ارتباط متقابل با یکدیگر قرار دارند و همچنین عناصر اشاره شده برنامه درسی مهارت های زندگی در یک ارتباط چرخه ای قرار دارند که از هدف شروع شده و به ارزشیابی ختم می شوند و نتایج حاصل از ارزشیابی به صورت بازخورد به تدوین و بازنگری اهداف می انجامد. همچنین الگوی طراحی شده نشان می دهد که دوره ابتدایی، دوره پایه ریزی ساختار -شخصیتی، شکل گیری رشد عقلانی، اجتماعی و عاطفی و شخصیت آدمی و توسعه مهارت های بنیادی و حرکتی است، بنابراین لازم است به برنامه درسی مهارت های زندگی، ابعاد دانش، نگرش و مهارت به موازات هم و به طور یکسان مورد توجه قرار گیرند.  

پ ژوه ش ح اض ر با هدف تبیین چارچوب مفهومی ابعاد و مؤلفه های برنامه درسی کنجکاوانه و بررسی میزان انطباق محتوای برنامه درسی دوره ابتدایی ایران با آن انجام شده است. روش پژوهش توصیفی است و در خلال آن، از تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا استفاده شده است. رویکرد پژوهش نظری و کاربردی است و جامعه پژوهش شامل دو بخش متون نظری برنامه درسی کنجکاوانه و نیز محتوای 36 جلد کتاب درسی دوره ابتدایی ایران در سال تحصیلی ۱۳۹۸–۱۳۹۹ بود که بالغ بر 3924 صفحه است. با توجه به ماهیت موضوع، از نمونه گیری صرف نظر و کل جامعه پژوهش بررسی شد. ابزارهای پژوهش، فرم فیش برداری و سیاهه تحلیل محتوایِ محقق ساخته بود. داده ها با استفاده از فرایند تحلیلی آنتروپی شانون تحلیل شد. ع م ده ت ری ن نتایج نشان داد که: 1. ابعاد برنامه درسی کنجکاوانه را می توان در نُه بُعدِ ذهنیت باز، اکتشاف، اشتیاق یادگیری، خودجهت دهی، خلاقیت، نوآوری، پرسشگری، یادگیری مشارکتی و خودانگیختگی خلاصه کرد؛ 2. محتوای کتب درسی دوره ابتدایی، با ابعاد و مؤلفه های برنامه درسی کنجکاوانه منطبق نیست؛ به طوری که از بین ابعاد نُه گانه برنامه درسی کنجکاوانه، بعد از خودانگیختگی بیشترین و بعد از ذهنیت باز کمترین ضریب اهمیت را دارد؛ 3. در محتوای کتب درسی دوره ابتدایی، از بین خرده مؤلفه های ابعاد نُه گانه برنامه درسی کنجکاوانه، بیشترین ضریب اهمیت به خرده مؤلفه مشارکت معلمان و دانش آموز و کمترین ضریب اهمیت به خرده مؤلفه تدارک فعالیت های گروهی اختصاص دارد. بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیق، پیشنهاد می شود در ویراست های آتی کتب دوره ابتدایی، به مؤلفه های کمتر توجه شده عنایت بیشتری شود.  

هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه و نقش تربیت جنسی در دوره ابتدایی و ارائه چارچوبی برای آموزش آن است. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی و مطالعه موردی بوده است. اطلاع رسان های پژوهش عبارت اند از: کلیه کتاب های درسی دوره ابتدایی شامل 41 کتاب و 13 نفر از متخصصان تربیت جنسی کودکان که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع ملاک محور و زنجیره ای انتخاب شده اند. ابزارهای پژوهش شامل فهرست تحلیل محتوا و مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. صحت و استحکام داده ها با چهار معیار اعتبارپذیری، انتقال پذیری، قابلیت اطمینان و تأییدپذیری به دست آمد. یافته های پژوهش نشان داد که کتاب های درسی ابتدایی از منظر توجه به مؤلفه های تربیتِ جنسی وضعیت مطلوبی ندارند و فقط به برخی از مؤلفه های مهارتی در پایه ششم ابتدایی توجه شده است و از دیگر مؤلفه های دانشی، نگرشی و مهارتی تربیت جنسی در پایه های مختلف غفلت شده است. متخصصان، به علت داشتن نقش آموزشی و پرورشی همه جانبه در راستای ارتقا و تثبیت جایگاه مدرسه، توجه به تربیت جنسی در این دوره را لازم دانسته اند که هدف آن تن آگاهی، هویت یابی، حفظ بهداشت و ایمنی است. تربیت جنسی می تواند در چارچوب آموزش های رسمی در سه مرحله توانمندسازی خانواده، معلمان و دانش آموزان و در آموزش های غیررسمی با استفاده از رسانه های آموزشی و طرح بوم مدرسه در برنامه های درسی گنجانده شود. بر اساس یافته ها، به مجریان آموزشی توصیه می شود که توجه لازم را به ساحت تربیت جنسی در برنامه های درسی دوره ابتدایی داشته باشند.

رصد کیفیت نظام آموزشی جهت حصول اطمینان از کیفیت یادگیری دانش آموزان یکی از وظایف عمده نظام های آموزشی به شمار می رود. تا جایی که یکی از شاخص های کیفیت آموزش و پرورش درنظر گرفته شده است. سنجش یادگیری دانش آموزان در درس ریاضی به عنوان یکی از دروس اصلی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مطالعه برای سنجش کیفیت یادگیری ریاضی در پایه آخر دوره ابتدایی، نمونه 9720 نفری از دانش آموزان پایه ششم شهر تهران با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ایِ خوشه ایِ دومرحله ای انتخاب شد. 264 سؤال ریاضی با استفاده از نمونه گیری ماتریسی بین دانش آموزان توزیع شد. نتایج نشان داد که میانگین عملکرد دانش آموزان در پایه ششم برابر با 463 بود که پایین تر از میانگین مقیاس (500) است. همچنین، دختران نسبت به پسران، عملکرد بهتری را در ریاضی نشان دادند. مقایسه عملکرد انواع مدارس نیز نشان داد که دانش آموزان مدارس دولتی عملکرد پایین تری نسبت به سایر مدارس داشتند ولی تفاوت بین دانش آموزان انواع دیگر مدارس معنادار نبود. علاوه براین، تفاوت قابل توجهی بین میانگین مناطق آموزشی وجود داشت؛ به طوری که بهترین عملکرد در مناطق 3، 2, 5 و 6 و ضعیف ترین عملکرد در مناطق 19، 15 و 18 دیده شد. تفاوت های ملاحظه شده حتی در مقایسه بین مدارس دولتی و هیأت امنایی نیز تقریباً حفظ شد. به طور کلی نتیجه گرفته شد که عملکرد ریاضی دانش آموزان شهر تهران علاوه بر اینکه از کیفیت بالایی برخوردار نیست، از پراکندگی های زیادی در زیرگروه های تابعه برخوردار است.

آموزش مجازی مشارکت و مداخله والدین را بیش از پیش افزایش می دهد. به ویژه در شرایطی که تمام زمان به این نوع آموزش اختصاص یابد. پژوهش حاضر به منظور بررسی عوامل موثر در اجرای برنامه درسی مجازی از دیدگاه والدین پایه اول و دوم دوره ابتدایی می باشد. جهت انجام این پژوهش، از رویکردکیفی و روش پدیدار شناسی استفاده شده است و مصاحبه نیمه ساختار یافته، به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات می باشد. جامعه این پژوهش تمامی اولیا منطقه 13 و 15 استان تهران بوده که از این جامعه به صورت تصادفی نمونه ای  15 نفری تا به اشباع داده ها انتخاب شد. مضامین اصلی و فرعی آن با روش کدگذاری استخراج گردید. یافته ها شامل سه مضمون اصلی : نقش والدین ،نقش معلمان و نقش زیر ساخت های شبکه ی اجتماعی می باشد. که هر کدام شامل تعدادی زیر مضمون می باشد که عبارتند از: نقش والدین (آگاهی والدین از روش های آموزشی و روانشناسی، علاقه مندی به آموزش فرزندان، نقش های دیگر مادر)، نقش زیر ساخت های شبکه اجتماعی (قطع و وصل شدن مداوم، عدم جذابیت برنامه، کمبود امکانات برنامه ها و سرعت کم شبکه) و نقش معلمان و اهمیت آن در فعالیت آموزش مجازی. تحلیل نتایج نشان می دهد والدین برای اجرای موفق در آموزش مجازی، نقش خود را وابسته به فعالیت معلم می دانند.