رضوان حکیم زاده

اگرچه مطالعاتی درباره مسائل اصلی آموزش زبان در ایران انجام شده است؛ اما هنوز مطالعه ای کیفی در مقیاس بزرگ، به ویژه با توجه به برنامه درسی جدید زبان انگلیسی، لازم است. ازاین رو، پژوهش حاضر بر آن است تا کشف کند که معلمان زبان انگلیسی با چه مشکلات چالش برانگیزی در کلاس های خود مواجه می شوند و چه راه حل هایی برای این چالش ها پیشنهاد می شود. داده ها ازطریق پرسش نامه باز مکتوب و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 169 معلم ایرانی زبان انگلیسی جمع آوری و از طریق نرم افزار MAXQDA (نسخه 2022) تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها نشان دادند: 1) دوگانگی سیاست گذاران در برابر زبان انگلیسی، فرسودگی معلمان، کمبود امکانات در مدارس، کمبود ابزار کمک آموزشی و دانش آموزان بی انگیزه، علل اصلی شکاف بین برنامه ریزی و اجرای برنامه درسی زبان انگلیسی در ایران بودند؛ 2) کاهش سن شروع آموزش زبان انگلیسی، حل مسائل مالی معلمان، و امتحانات مبتنی بر رویکرد ارتباطی بیشترین راه حل برای این شکاف بودند. سپس یافته ها در حوزه آموزش زبان انگلیسی بررسی و برخی دلالت های آموزشی نیز پیشنهاد شد.

پژوهش حاضر با هدف واکاوی فرایند سازگاری شغلی معلمان ابتدایی در دوره پاندمی کرونا صورت گرفت. برای انجام پژوهش، رویکرد کیفی و روش نظریه موقعیتی مبتنی بر طرح نظام مند اشتراوس و کوربین (۲۰۱۵) استفاده شد. میدان پژوهش شامل معلمان ابتدایی شهرستان قشم بود که برای گردآوری داده ها، مصاحبه های نیمه ساختاریافته با اطلاع رسان ها صورت گرفت. ملاک انتخاب اطلاع رسان ها داشتن حداقل سه سال سابقه تدریس و تجربه تدریس در آموزش حضوری در زمان قبل از کرونا و راهبرد نمونه گیری در پژوهش حاضر، نمونه گیری نظریه ای و در دسترس بود که در نهایت ۱۸ مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی صورت گرفت و نظریه مستخرج از یافته ها پیرامون مقوله "جهت گیری های ناسازوار ذی نفعان" ایجاد گردید. نظریه مستخرج از یافته ها با استفاده چهار ملاک گوبا و لینکلن شامل قابلیت اعتماد، اطمینان پذیری، تأییدپذیری و انتقال پذیری مورد بازبینی قرار گرفت. طبق یافته ها، جهت گیری های ناسازوار ذی نفعان نسبت به آموزش مجازی به طور عمده به ماهیت و کارکردهای آن مرتبط نیست، بلکه بیشتر تحت تأثیر شرایط و بستر ارائه آموزش مجازی می باشد. به گونه ای که بیشتر معلمان جهت انطباق با آموزش مجازی اقدامات ضد و نقیضی انجام داده بودند. به همین دلیل بیشتر معلمان میزانی از نشانه های سازگاری و ناسازگاری را تجربه کرده بودند. یافته ها نشان می دهد آنچه فرایند سازگاری شغلی معلمان را تسهیل می نمود، مهارت خودارزیابی است؛ لذا ضرورت دارد معلمان ابتدایی جهت سازگار نمودن خود با آموزش مجازی مهارت خودارزیابی از طریق واکاوی انتظارات و مشکلاتی که دانش آ موزان و والدین آنها در آموزش مجازی با آن مواجه هستند را در خود تقویت نمایند.

مقاله حاضر، با هدف ساخت و میزان کردن ابزاری برای سنجش مدارس اثربخش در دوره ابتدایی انجام شد. در گام اول و بر اساس پیشینه پژوهش و نظرات آموزگاران و متخصصان، 70 نشانگر شناسایی شد. در گام دوم و به منظور بررسی روایی محتوا، از نظرات 11 نفر از خبرگان استفاده شد. روایی سازه بر اساس نظرات 643 آموزگار مدارس ابتدایی دولتی شهر تهران که به روش نمونه گیری خوشه ای دومرحله ای انتخاب شده بودند، و با استفاده از تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گرفت. پایایی نیز از طریق روش های بازآزمایی، آلفای کرونباخ و شاخص اُمگا تعیین شد. نتایج نشان داد که ابزار ساخته شده از ویژگی های روان سنجی مطلوبی برخوردار است و می تواند به عنوان ابزاری میزان شده برای سنجش کیفیت مدارس اثربخش مورد استفاده قرارگیرد.

هدف: برنامه درسی متراکم، پدیده ای نوظهور و پیچیده در حوزه ی برنامه درسی است که شناخت آن برای هر نظام آموزشی یک ضرورت محسوب می شود. پیشگیری از این مسئله، نیازمند بررسی همه جانبه ی آن از حیث ابعاد و ویژگی ها است؛ بنابراین پژوهش حاضر، با هدف شناسایی ابعاد و ویژگی های برنامه درسی متراکم در دوره ابتدایی انجام شد.روش: رویکرد پژوهش کیفی و روش آن مرور نظام مند بر اس اس راهبرد هفت مرحله ای Wright و همک اران (2007) بود. جامعه پژوهش، متشکل از ۷۱ مطالعه بود که در بازه ی زمانی (۲۰۲۳-۲۰۰۰) از پایگاه های داده داخلی و خارجی معتبر گردآوری شد که پس از ارزیابی کیفیت، ۳۸ مقاله انتخاب گردید و از طریق کدگذاری مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد برنامه درسی متراکم دارای سه بعد فردی، سازمانی و آموزشی است. بعد فردی، شامل احتکار محتوا توسط متخصصان موضوعی، تهدید سلامت جسمی و روحی دانش آموز، فرسودگی شغلی معلمان، ایجاد وضعیتی دوگانه برای مدیران و جابه جایی نقش معلم و والدین؛ بعد آموزشی شامل حجم بیش ازحد اهداف، افزودن محتوای جدید بدون کاهش محتوای قبلی، تعدد تکالیف و فعالیت ها، محدودیت زمان و ارزشیابی های متعدد و زمان بر و بعد سازمانی دربرگیرنده ی تصمیمات شتاب زده و بدون پشتوانه پژوهشی، نگاه ابزاری به برنامه درسی برای تحقق اهداف سیاسی و اجتماعی، حجیم بودن اسناد برنامه درسی و طرح ها و برنامه های متعدد بود.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که برنامه درسی متراکم پدیده ای چندبعدی است که پیشگیری از آن نیازمند توجه به عناصر برنامه درسی، ذی نفعان و تصمیمات سازمانی است.

پژوهش حاضر با هدف طراحی چارچوب برنامه درسی آموزش میان فرهنگی برای دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان انجام شد. این پژوهش مبتنی بر رویکرد کیفی و به روش پدیدارشناسی انجام شد. میدان پژوهش متخصصان برنامه درسی، متخصصان علوم اجتماعی بودند که با حضور 18 مشارکت کننده به روش هدفمند و با انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته انجام شد. داده های لازم با روش کدگذاری تجزیه و تحلیل شدند. برای اعتباربخشی چارچوب از گروه های کانونی با بهره گیری از نظرات خبرگان بهره برداری شده است. تحلیل عمیق مصاحبه ها به شناسایی و دسته بندی ویژگی های عناصر برنامه درسی آموزش میان فرهنگی منتج شد. مضامین ناظر بر اهداف برنامه درسی آموزش میان فرهنگی در سه بعد اساسی (شناختی، عاطفی/ نگرشی و مهارتی) تأکید دارد. در بخش محتوای آموزشی مواردی از جمله ترویج احترام به ارزش ها و تفاوت ها، تأکید بر حفظ و انتقال میراث فرهنگی، ضررت تأکید بر پرهیز از نژادپرستی، انطباق با هویت تاریخی محلی اقوام مختلف، توجه به انسجام ملی و قومی، توجه به تکثرفرهنگی، توجه به آموزش زبان های بومی و محلی، توجه به پرورش خودآگاهی فرهنگی، ترویج عدالت و برابری، توجه به ادیان مختلف آسمانی، پذیرش تفاوت ها. در بخش روش های یاددهی یادگیری، ایفای نقش، روش نمایشی، روش پروژه، روش تدریس همیاری، روش تدریس گردش علمی، روش تکیه سازی، روش بارش مغز، روش حل مسئله، روش محاکم قضائی و در نهایت، عنصر ارزشیابی در قالب آزمون عملکردی، ارزشیابی مشاهده ای، ارزشیابی شفاهی، آزمون مداد کاغذی، تکالیف مهارت محور،خودسنجی، و همسال سنجی شناسایی شدند.

کیفیت سبک تدریس و تطبیق آن با سبک های یادگیری در محیط یادگیری آنلاین(برخط)، نقش بسزایی در افزایش سطح انگیزه و درگیری در فعالیت های آموزشی  فراگیران در این نوع محیط یادگیری داشته است. پژوهش حاضر به روش توصیفی از نوع طرح های همبستگی انجام شد.نمونه پژوهش شامل100نفرازاساتید و502نفراز دانشجویان معرفی شده از سمت آنان در پردیس های دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان بود.ابزار مورد استفاده پرسشنامه های سبک تدریس گراشا و ریچمن،انگیزه تحصیلی هارتر،درگیری تحصیلی خالقی نژاد و سبک یادگیری گراشا و ریچمن بود.نتایج نشان داد که بین سبک تدریس استاد با انگیزه تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد. بین سبک تدریس استاد و درگیری تحصیلی رابطه معناداری مشاهده نشد.سبک تدریس از طریق سبک یادگیری بر روی انگیزه تحصیلی و درگیری تحصیلی اثرگذار است.اگر چه این اثر غیر مستقیم معنادار است اما رابطه بین سبک های تدریس با سبک های یادگیری ضعیف بوده و رابطه بین سبک های یادگیری و انگیزه تحصیلی و سبک های یادگیری با درگیری تحصیلی است که اهمیت بیشتری در پیش بینی دارد.همچنین سبک های یادگیری با انگیزه تحصیلی و درگیری تحصیلی دانشجویان درمحیط یادگیری آنلاین رابطه قوی ای دارد. هدف مطالعه حاضربررسی رابطه سبک تدریس اساتید با انگیزه و درگیری تحصیلی دانشجویان در محیط یادگیری آنلاین با نقش میانجی سبک های مشارکت در یادگیری بود.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مثبت بر خودکارآمدی تدریس و درگیری معلمان در کلاس های برخط بود. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش آزمایشی با طرح اندازه گیری های مکرر بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را معلمان مدارس ابتدایی دولتی دوره دوم منطقه 11 شهرتهران در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ تشکیل می دادند. با روش نمونه گیری در دسترس یک مدرسه دوره دوم ابتدایی از منطقه ۱۱ تهران انتخاب شد و کلیه معلمان این مدرسه ابتدایی تحت آموزش قرار گرفتند. برنامه آموزش مثبت، مبتنی بر مدل پرمای سلیگمن و در 12 جلسه دو ساعته و به صورت مجازی طراحی و ارائه گردید. ابزارهای به کار رفته در پژوهش نسخه تغییر یافته مقیاس خودکارآمدی تدریس معلمان تی-شان و هوی (2001) و نسخه تغییر یافته مقیاس درگیر شدن معلمان (EST) کلاسن و همکاران (2013) بود. جهت تحلیل داده ها از روش تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها نشان داد برنامه آموزش مثبت بر خودکارآمدی تدریس و درگیری معلمان در کلاس های برخط تاثیر مثبت داشته است و این تاثیر تا یک دوره پیگیری یک ماهه حفظ شده است. یافته های این پژوهش می تواند به روان شناسان تربیتی و مشاوران مدارس در طراحی و اجرای برنامه های ارتقای بهزیستی و بهبود انگیزش معلمان در فرآیند تدریس یاری رساند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مطالعه تطبیقی نظریه های تصمیم گیری و انتخاب تحصیلی شغلی و به منظور ارائه راهبردی برای ارزیابی و بهبود برنامه هدایت تحصیلی شغلی نظام آموزش وپرورش ایران انجام شده است.روش پژوهش: این پژوهش با رویکرد تطبیقی و با روش تحلیلی اسنادی صورت پذیرفته است. بنابراین، اسناد نظری با بهره گیری از کلیدواژه های مرتبط و کتابخانه های دیجیتال و پایگاه های داده آنلاین گردآوری و از طریق فیش برداری محقق ساخته و تکنیک های تلخیص و طبقه بندی داده ها تحلیل گردیدند. جهت بررسی اعتبار یافته ها از معیارهای خود بازبینی محقق در طی فرایند جمع آوری و تحلیل داده ها و همچنین از توسعه و توصیف غنی داده ها جهت اطمینان از قابلیت انتقال پذیری استفاده شد.یافته ها: عوامل اثرگذار در هدایت تحصیلی شغلی مبتنی بر نظریه های ارائه شده را می توان در سه بخش، شامل عوامل فردی، عوامل اجتماعی و عوامل محیطی اجتماعی دسته بندی نمود. نتایج ارزیابی برنامه هدایت تحصیلی شغلی نظام آموزش و پرورش ایران با طبقه بندی احصاء شده نیز نشان داد، علیرغم توجه به برخی از این عوامل، اما برنامه هدایت تحصیلی شغلی در اجرا چندان موفق نبوده است.نتیجه گیری: اثربخشی برنامه های هدایت تحصیلی شغلی مستلزم شناسایی و درنظر گرفتن همه عوامل اثرگذار در این حوزه است. در این زمینه  با طراحی و اجرا برنامه درسی هدایت تحصیلی شغلی می توان تمام عوامل و ملاک هایی که در پایگاه نظری به عنوان عوامل مهم در انتخاب تحصیلی شغلی مطرح شده اند را طی فرایند و گام های سیستماتیک در کل مقاطع تحصیلی دانش آموزان در نظر گرفت.

پژوهش حاضر با هدف بررسی انواع جهت گیری های معلم های ابتدایی درخصوص آموزش مجازی در دوره همه گیری کرونا انجام شده است. رویکرد پژوهش کیفی است و از روش پدیدارشناسی توصیفی استفاده شده است. میدان پژوهش را تمامی معلم های ابتدایی شهرستان قشم تشکیل می دهند. برای گردآوری داده ها ازطریق مشارکت کننده ها 31 مصاحبه نیمه ساختاریافته و غیر رسمی به روش نمونه گیری نظری و در دسترس انجام شد. مشارکت کننده ها برمبنای داشتن دست کم سه سال سابقه تدریس در آموزش حضوری (قبل از همه گیری) انتخاب شدند. داده ها با روش هفت مرحله ای کلایزی تحلیل شدند. به منظور اعتباربخشی یافته ها از دو راهبرد بازبینی اعضا و ممیزی همگنان استفاده شد. براساس یافته ها، انواع جهت گیری های معلم های ابتدایی درخصوص آموزش مجازی بدین شرح است: اجتنابی آسیب زا، نقصان نابسنده، اقتضایی واقع گرایانه و حامی تجربی. همچنین عواملی که در شکل گیری این جهت گیری تأثیر بسزایی داشته اند عبارت اند از: انگاره نقش، بافت آموزشی، موانع ساختاری و زیرساختی. 

هدف از پژوهش حاضر شناسایی مهم ترین چالش های پداگوژیکی آموزش ابتدایی در محیط یادگیری الکترونیکی است. متناسب با این هدفْ طرح پژوهش کیفی، از نوع فراترکیب، اتخاذ شد. داده های پژوهش با استفاده از الگوی هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو (2007) گردآوری شدند. بدین منظور در پایگاه های اطلاعاتی در محدوده زمانی موردنظر (مطالعات داخلی ۱۴۰۰-1399 و مطالعات خارجی 2021-2020) مقالات جست وجو شدند. درنهایت از میان 217 مقاله مرتبط با حوزه پژوهش تعداد 39 مقاله، که به صورت مستقیم چالش های آموزش ابتدایی در محیط یادگیری الکترونیکی را بررسی کرده بودند، به روش هدفمند و با استفاده از برنامه مهارت های ارزیابی حیاتی (CASP) انتخاب و وارد مرحله تحلیل شدند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا به شیوه مقوله بندی استفاده شد. برای بررسی قابلیت اعتبار و اعتماد یافته ها نیز از معیارهای خودبازبینی محقق و روش مرور همتا بهره گرفته شد. درنهایت تحلیل عمیق مطالعات پیشین به بازنمایی 11 مقوله اصلی، 32 مفهوم و ۲۴۲ کد مرتبط منتج شد. بر اساس یافته های پژوهش، چالش های پداگوژیک شناسایی شده به ترتیب شامل مسائل مربوط به تعاملات، معلمان، دانش آموزان، والدین، روش تدریس، مدیریت کلاسی، نظارت و ارزشیابی، تکالیف و بازخورد، محتوای آموزشی، نتایج یادگیری و منابع آموزشی بوده است. در پایان، نتایج فراترکیب بر لزوم بازاندیشی و تمهید سازوکارهایی آموزشی مناسب برای کاهش آثار چالش ها و مسائل احتمالی و نیز ارتقای شرایط مثبت تأکید شده و به برخی پیشنهادهای کاربردی اشاره شده است.

هدف پژوهش حاضر تحلیل آموزش مغفول شایستگی های کارآفرینانه در برنامه درسی رشته کارشناسی SBM بود. جامعه تحقیق شامل افراد کارآفرین و کلیه سرفصل های برنامه درسی وزارت علوم، تحقیقات و وفناوری برای رشته کارشناسی SBM در سال 99-1400 بود، برای انتخاب آنها از روش نمونه گیری هدفمند در بخش افراد کارآفرین و روش نمونه گیری سرشماری در بخش سرفصل های رشته کارشناسی SBM استفاده گردید. ابزار پژوهش در این تحقیق مصاحبه نیمه ساختاریافته و چک لیست تحلیل محتوا است. بدین صورت که در ابتدا با 12 نفر از افراد کارآفرین برای استخراج شایستگی های کارآفرینانه مصاحبه صورت گرفت، سپس براساس شایستگی های استخراج شده چک لیست تحلیل محتوا طراحی شد تا میزان حضور شایستگی های کارآفرینانه در سرفصل های برنامه درسی رشته کارشناسی SBM مورد تحلیل قرار گیرد. نتایج در بخش مصاحبه بیانگر استخراج 6 مقوله اصلی و 44 زیر مولفه شایستگی های کارآفرینانه شامل: دانش کارآفرینانه (8 زیر مولفه)، آگاهی کارآفرینانه (7 زیر مولفه)، نگرش کارآفرینانه (12 زیر مولفه)، فرصت آفرینی کارآفرینانه (4 زیر مولفه)، مدیریتی کارآفرینانه (9 زیر مولفه) و اجتماعی کارآفرینانه (4 زیر مولفه) بود. در بخش تحلیل محتوا یافته ها نشان داد که میزان حضور شایستگی های کارآفرینانه در بین سرفصل های برنامه درسی در رشته کارشناسی SBM مورد غفلت قرار گرفته اند و نیز در سرفصل های برنامه درسی این رشته شایستگی های مدیریتی کارآفرینانه دارای بیشترین فراوانی و شایستگی های اجتماعی کارآفرینانه دارای کمترین فراوانی هستند. بنابراین لازم است که برنامه درسی رشته کارشناسی SBM با توجه به عدم حضور شایستگی های کارآفرینانه مورد بازنگری قرار گیرد. 

هدف پژوهش حاضر ارائه الگویی برای برنامه درسی تلفیقی دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان بود. برای تحقق این هدف، از روش پژوهش کیفی عام استفاده شد. جامعه آماری شامل مطالعات، کتاب ها و مقالات، اسناد و متخصصان دانشگاه فرهنگیان بود که حداکثر ممکن مطالعات، دو سند و 37 نفر از متخصصان به روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از فرم های تحلیل محتوا و مصاحبه استفاده شد. داده های پژوهش از طریق تحلیل محتوای کیفی تحلیل شد. بر اساس نتایج پژوهش چهار بعد اهداف، محتوا، روش و شیوه های ارزشیابی و 43 ویژگی برای برنامه درسی تلفیقی دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان به دست آمد. ویژگی های اهداف شامل اتکا بر اسناد فرادستی و شایستگی محوری، استانداردمحوری، نیازمحوری، همگامی نظریه و عمل، مهارت محوری، تناسب با فناوری روز، مبتنی بر تولید دانش، توجه به تفکر انتقادی، مسئله محوری، مشارکتی بودن، فاوامحور بودن، پژوهش محوری، مبتنی بودن بر تجربه و زندگی واقعی، انعطاف پذیری است. ویژگی های محتوا شامل مبتنی بودن بر فناوری، تنوع، روزآمدی، انسجام، ارتباط با حوزه های علمی چندگانه، تناسب با فرد و نیاز مخاطب و جامعه و زیست بوم است. پروژه محوری، تلفیق نظریه و عمل، مشارکتی، اکتشافی، فعال و نوین و گروهی بودن، مبتنی بر حل مسئله، در محیط واقعی، مبتنی بر عمل و کارگاهی، خودانگیختگی یادگیرنده از ویژگی های روش های یاددهی-یادگیری است و ویژگی های ارزشیابی شامل توجه بر عمل و عملکردمحوری، حل مسائل واقعی از طریق روش ها و ابزارهای متعدد، کاربرد آموخته ها در عمل یاددهی- یادگیری، از منظر خود یادگیرنده، استاد و دیگران و بهره گیری از ابزارهای مختلف است. متناسب با این ویژگی ها در این مقاله، الگوی برنامه درسی تلفیقی این دانشگاه ترسیم شد.

هدف: استعدادیابی تحصیلی، همواره به عنوان یک چالش و دغدغه جدی برای کُنشگران آموزشی مطرح بوده و هست. گسترش و تخصصی تر شدن مشاغل و خلق دانش های جدید، ضرورت شناسایی استعدادهای تخصصی به عنوان یکی از مهمترین زمینه های اثرگذار در موفقیت تحصیلی و شغلی را دوچندان کرده است. به رغم اهمیت موضوع و انجام پژوهش های متعدد برای کمک به تشخیص و ارزیابی روا و معتبر از استعدادهای تحصیلی و شغلی، تاکنون یک مرور اسنادی یا بررسی آسیب شناسانه میدانی در مورد آن در کشور ایران شکل نگرفته است. در این مقاله، تلاش شد با مرور نظام مند اسناد مرتبط با استعدادیابی تحصیلی در ایران از سال 1370 تا 1399، به طور عمیق به آسیب شناسی مفهومی و اجرایی در حوزه استعدادیابی تحصیلی پرداخته شود.روش پژوهش: با استفاده از مرور نظام مند، کلمات کلیدی شامل استعدیابی، استعدادیابی تحصیلی، آسیب شناسی استعدادیابی، روش های استعدادیابی تحصیلی، نقاط قوت و ضعف استعدادیابی تحصیلی انتخاب گردید و بدون درنظرگرفتن محدودیت زمانی در پایگاه های داده هایGoogle scholar ، SID، Magiran، Noormags، Civilica و Irandoc جستجو انجام شد، که در نتیجه آن، تعداد 817 سند بازیابی و سپس بااستفاده از فهرست وارسی ارزیابی پریزما (PRISMA)، 32 سند برای بررسی و تحلیل انتخاب شدند. تحلیل داده ها بااستفاده از روش اولزاید (Altheide) انجام گردید.یافته ها: کمتر از پنج درصد از مطالعات استعدادیابی در ایران به استعدادیابی تحصیلی پرداختند، و در این پژوهش ها تعریفی از استعداد تحصیلی و یا استعدادیابی تحصیلی ارائه نشده است. بیشتر مطالعات، استعداد تحصیلی را با مفاهیمی همچون هوش (18%)، خلاقیت (6%)، استعداد عمومی (5/5%)، پیشرفت تحصیلی (5/5%)، رغبت، نگرش و علاقه (12%) و یا استعداد برتر (12%)، مترادف یا یکسان درنظرگرفتند؛ ابزارهای به کار رفته برای سنجش استعداد تحصیلی شامل پرسشنامه محقق ساخته براساس طیف لیکرت (28%)، آزمون های پیشرفت تحصیلی (5/10%)، هوش گاردنر (5/10%)، رغبت سنج هالند (5/10%)، آزمون های استعداد عمومی (5%)، استفاده از نمرات دروس (5%)، آزمون وودکاک- جانسون (5%) و یا آزمون های ترکیبی از چند آزمون روان شناختی (5/10%)، بوده است. مطالعات در این زمینه بیشتر با هدف بررسی عوامل موثر (عوامل مرتبط) بر استعداد تحصیلی (28%)، طراحی مرکز استعدادیابی کودکان (22%)، بررسی ویژگی های روان سنجی و هنجاریابی آزمون استعدادیابی (16%)، ساخت و هنجاریابی ابزار برای سنجش استعداد تحصیلی (9%)، استعدادیابی تحصیلی بااستفاده از سیستم های فازی (9%)، مقایسه استعداد تحصیلی گروه های مختلف (7%) و یا شناسایی مولفه ها و شاخص های مهم در استعداد تحصیلی (9%)، انجام شدند.نتیجه گیری: عدم توازن جدی در زمینه مطالعه انواع مختلف استعداد وجود دارد، به طوری که بیشتر مطالعات به موضوع استعدادیابی ورزشی پرداختند و استعداد تحصیلی مغفول مانده است. ازجمله چالش های مطرح در زمینه استعدادیابی تحصیلی در ایران می توان به نبود مرکز و مرجع رسمی معتبر به منظور الف) ارائه تعریف و رهیافت های روشن و واحد از استعداد تحصیلی و استعدادیابی تحصیلی، ب) هدایت فرایند آزمون سازی، استانداردسازی آزمون های روان شناختی و آموزشی؛ ج) هدایت و نظارت بر فرایند استعدادیابی تحصیلی، ج) بررسی اعتبار آزمون های به کار گرفته شده در استعدادیابی تحصیلی در کشور، د) اعتبارسنجی مراکز فعال در حوزه استعدادیابی؛ بدفهمی ها و کژکارکردهایی نظیر الف) مترداف فرض نمودن استعداد، هوش، خلاقیت، رغبت، نگرش و پیشرفت تحصیلی با استعداد تحصیلی، ب) استفاده از آزمون های هوش و خلاقیت به جای آزمون های استعداد تحصیلی، ج) استفاده نادرست و عدم هنجاریابی و استانداردسازی آزمون های استعدادیابی تحصیلی ترجمه شده، و نپرداختن به نیازهایی نظیر الف) تهیه و تدوین آزمون های بومی در حوزه استعدادیابی تحصیلی، ب) ارائه تعریف روشن و واحد از استعداد تحصیلی و استعدادیابی تحصیلی در متون تخصصی و دانشگاهی، هدایت آموزش رسمی ایران مبتنی بر استعدادیابی تحصیلی، تدوین پروتکل مشخص، عینی و قانونمند درباره ویژگی های یک مرکز استعدادیابی تحصیلی و استعدادیابی کودک اشاره کرد. باتوجه به اهمیت راهبردی استعدادیابی تحصیلی و وجود خلاها، بدفهمی ها و کژکارکردی های فراوان و مخاطره آمیز در مسئله تشخیص و پرورش استعدادهای تحصیلی و نخبه پروری، پیچیده شدن مشاغل و فعالیت ها در عصر دیجیتال، توجه و اقدام فوری متولیان کلان در نظام آموزشی و تربیتی کشور و سرمایه گذاری وسیع در این حوزه، ضرورتی انکارناپذیر بوده و ادامه روند معیوب موجود، می تواند تبعات گسترده تری را به جامعه تحمیل نموده و زمینه شکاف و گسست راهبردی از توسعه جهانی و عقب گرد از اهداف کلان توسعه کشور را رقم زند.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی و بررسی برنامه های درسی هدایت شغلی در کشورهای جهان است. روش پژوهش توصیفی و تحلیل مستندات با رویکرد تطبیقی است. جامعه آماری شامل برنامه درسی هدایت شغلی در کشورهای جهان و نمونه ی مورد بررسی برنامه درسی مشاغل و آموزش کار-محور انگلستان و برنامه درسی شغلی ویکتوریا استرالیا بود که به صورت هدفمند انتخاب شدند. الگوی مورداستفاده روش توافق و تفاوت جان استوارت میل و ابزار گردآوری اطلاعات، فیش برداری و تجزیه وتحلیل اطلاعات با استفاده از روش تحلیل محتوا صورت گرفته است، همچنین برای قضاوت درباره اعتبار اسناد و مدارک به نقد بیرونی و درونی منابع توجه شده است. نتایج تحلیل و مقایسه ی تفاوت و شباهت های عناصر اصلی برنامه درسی (هدف، زمان، محتوا، روش های یاددهی-یادگیری –ارزشیابی) نشان داد جهت گیری هر دو برنامه درسی، آموزش با رویکرد شغل محوری است اما برنامه درسی مشاغل و آموزش کار-محور نسبت به برنامه درسی شغلی ویکتوریا اهداف و زمان اجرای متنوع و گسترده تری را شامل می شود. نتایج بررسی عنصر محتوا در هر دو برنامه درسی حاکی از سه مرحله توسعه فردی، اکتشاف شغلی و مدیریت شغلی بود. بررسی عناصر راهبردهای یاددهی- یادگیری و ارزشیابی نشان داد آنچه در هر دو برنامه درسی هدایت شغلی حائز اهمیت است استفاده از روش های نوین و فعالانه در کنار روش های سنتی است. با توجه به یافته های تحقیق به سیاست گذاران نظام آموزشی کشور ایران پیشنهاد می گردد، طراحی برنامه درسی هدایت شغلی را با توجه به ویژگی های عناصر برنامه درسی هدایت شغلی کشورهای موفق را در دستور کار قرار بدهند.

در پژوهش حاضر، فراوانی شکوفایی در دانش آموزان سرآمد مبتنی بر چهار مدل شکوفایی بررسی شد. پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی - مقایسه ای بود. نمونه پژوهش شامل ۵۹۲ دانش آموز پسر (226 نفر) و دختر (366 نفر) سرآمد دوره اول متوسطه (رده سنی ۱۵-۱۳ ساله) شهرستان تبریز در سال تحصیلی 99-1398 بودند. شرکت کنندگان به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و چهار مقیاس مختلف شکوفایی را تکمیل کردند. برای تحلیل داده ها از تحلیل جدول متقاطع˓ آزمون مک نمار˓ آزمون کوکران کیو و آزمون خی دو استفاده شد. نتایج تفاوت هایی در فراوانی شکوفایی مبتنی بر مدل های شکوفایی نشان دادند: ۳/۵۳ درصد (مبتنی بر مدل هوپرت و سو)، ۱/۶۳ درصد (مبتنی بر مدل داینر و همکاران)، ۴/۶۸ درصد (مبتنی بر مدل کیز) و ۵/۷۲ درصد (مبتنی بر مدل سلیگمن). همچنین، نتایج پژوهش حاضر حاکی از تفاوت فراوانی شکوفایی در میان دانش آموزان دختر و پسر سرآمد بود؛ این تفاوت به نفع دانش آموزان پسر بود. نتایج تحلیل جدول متقاطع درصد توافق خوبی بین مقیاس های باتلر و کرن و کیز (%۶/۹۱)، داینر و همکاران و هوپرت و سو (%۸۶)، باتلر و کرن و هوپرت و سو (%۲/۸۰)، هوپرت و سو و داینر و همکاران (% ۸۰) و هوپرت و سو و کیز (%۷۹) نشان دادند. درصد توافق بین مقیاس های داینر و همکاران و کیز (۷۰%) و داینر و همکاران و باتلر و کرن (۵%/۷۲) متوسط بود. نتایج نشان دادند تشخیص شکوفایی بستگی زیادی به مقیاس به کاررفته و ترکیب مؤلفه های مختلف دارد.

هدف پژوهش حاضر، واکاوی مؤلفه های سواد فرهنگی برای دانش آموزان دوره دوم متوسطه است. داده ها بر اساس یک طرح پژوهش کیفی از نوع سنتزپژوهی و با استفاده از گام های هفت گانه سندلوسکی و باروس (2006) جمع آوری شده اند. انتخاب نمونه با استفاده از ملاک های پذیرش و عدم پذیرش و برنامه مهارت های ارزیابی حیاتی [1] صورت گرفت سپس با درنظرگرفتن میزان ارتباط با موضوع پژوهش منابع اولیه غربال و تعداد 26 منبع برای بررسی نهایی انتخاب شد، در ادامه با استفاده از تحلیل محتوای و کدگذاری باز و محوری منابع منتخب مورد تحلیل قرار گرفت. جهت بررسی قابلیت اعتبار یافته ها از ضریب توافق بین دو کدگذار استفاده شد که مقدار 76/. به دست آمد. نتیجه این تحلیل شناسایی 4 بعد و 14 مؤلفه بود. بعد خودآگاهی فرهنگی شامل سواد چندفرهنگی، مهارت های عملی، مهارت های آکادمیک، آشنایی با نمادها و مهارت های زندگی بود. بعد تفکر انتقادی شامل تفکر سطح بالاتر و استدلال صحیح، تقسیم بندی دانش، بستر استفاده و فرایند است. بعد مسئولیت پذیری مشتمل بر دو مؤلفه مسئولیت پذیری فردی و مسئولیت اجتماعی و مدنی بوده و بعد رهبری تأثیرگذار شامل الزامات فرهنگی جوامع آینده و نقش های تأثیرگذار جهانی است. نتایج این پژوهش می تواند مبنایی برای برنامه ریزان، پژوهشگران و دست اندرکاران حوزه تعلیم وتربیت در بعد فرهنگی باشد.   [1]- CASP

مقدمه: برنامه درسی انفرادی شده، بعد مهم و اساسی در هدایت تجارب یادگیری و کسب نتایج موفق در اررزشیابی های آموزشی است. مطالعه حاضر با هدف شناسایی اصول این برنامه انجام شد، بدین منظور تجارب یادگیری دانش آموختگانی که آزمون ورودی دانشگاه(کنکور سراسری) را تجربه کرده اند، مورد بررسی قرار گرفت. روش ها: در این مطالعه از روش کیفی از نوع پدیدارشناسی استفاده شده است. شرکت کنندگان این مطالعه، دانش آموختگان دوره متوسطه دوم که در کنکور ۱۳۹۷ شرکت کرده اند، بودند؛ و با نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. نمونه گیری تا زمان رسیدن به مرحله اشباع، ادامه یافت و در نهایت به 18 نفر رسید. اطلاعات با استفاده از مصاحبه عمیق جمع آوری گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار تحلیل داده های کیفی مکس کیودا و بر اساس روش 7 مرحله ای کلایزی انجام گردید. یافته ها: از نتایج این مطالعه اصول برنامه درسی انفرادی شده استخراج شد. این اصول در قالب سه کد مفهومی اصلی: منابع شناختی، منابع روان شناختی و منابع حمایتی؛ و 16 کد مفهومی فرعی دسته بندی شدند. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها، آن چه از تجربه یادگیری دانش آموزانی که در کنکور سراسری شرکت کرده اند، درک می شود؛ این است که منابع شناختی، منابع روان شناختی و منابع حمایتی به عنوان اصول برنامه درسی انفرادی شده، نتایج کنکور سراسری را تحت تأثیر قرار می دهند.

پژوهش حاضر با هدف ترسیم و مقایسه نیمرخ شکوفایی دانش آموزان سرآمد دختر و پسر دوره اول متوسطه (رده سنی ۱۵-۱۳ سال) براساس مدل شکوفایی سلیگمن انجام شد. پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی از نوع مطالعات توصیفی-مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را دانش آموزان سرآمد دختر و پسر دوره اول متوسطه شهرستان تبریز در سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ تشکیل می دادند. ۵۹۲ نفر (۲۲۶ نفر دانش آموز پسر و ۳۶۶ نفر دانش آموز دختر) به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای از بین دانش آموزان سرآمد دوره اول متوسطه این شهرستان انتخاب شدند. شرکت کنندگان پرسشنامه شکوفایی باتلر و کرن (۲۰۱۶) که برای سنجش مولفه های پنجگانه مدل پرما طراحی شده است را تکمیل نمودند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس چندمتغیره صورت گرفت. نتایج نشان داد در هیجانات مثبت و روابط مثبت تفاوت مثبت و معنادار به نفع دختران و در معنادهی و دستاورد تفاوت معنادار به نفع پسران وجود دارد. لیکن هیچ تفاوت معناداری در درگیر شدن بین دانش آموزان دختر و پسر بدست نیامد. هم چنین با وجود تفاوت دانش آموزان دختر و پسر در ابعاد مختلف شکوفایی، نمره کل شکوفایی آنان تفاوت معناداری با هم نداشت. یافته های این پژوهش می تواند به معلمان و مشاوران در شناسایی گروههایی با نقاط قوت و ضعف خاص و انجام مداخلات ارتقا شکوفایی در محیط های آموزشی یاری رساند.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مولفه های آموزش مبتنی بر بازی با تاکید بر مهارت آموزی در دوره اول ابتدایی و ارائه مدل مفهومی انجام شده است. روش پژوهش، کیفی و متاسنتز است که به صورت فراترکیب و روش کتابخانه ای با استفاده از مدل هفت مرحله ای سندلوسی و باروس(2007) گردآوری شده است. در این مطالعه، پس از طراحی سوال پژوهشی، جستجوی سیستماتیک بر اساس کلمات کلیدی مربوط به بازی و تعاملات طی سال های (2010-2020) در پایگاه های اطلاعاتی ایرانی و خارجی شامل مورد بررسی قرار گرفت . پس از انجام 7 مرحله از روش متاسنتز و بازبینی، تعداد 30 مقاله از بین 9472 مقاله یافت شده، 8 بعد و 19 مولفه به عنوان عناصر آموزش مبتنی بر بازی با تاکید بر مهارت آموزی قابل استناد است. بر این اساس مولفه ها شامل: 1. انگیزش(توانایی دستیابی به اهداف برنامه درسی، لذت بردن از یادگیری با حس کنجکاوی)2. فردی(افزایش اعتمادبنفس، توجه به ارزش های اخلاقی وتربیتی) 3.مهارتی(توانایی برقراری ارتباط موثر و مهارت های اجتماعی، رشد مهارت-های زندگی)4.شناختی(رسیدن به رشد ذهنی، رشد مهارت های حل مساله)5. یادگیری(یادگیری عملی و تجربه ای) 6. خلاقیت(بستری برای آفرینش اندیشه های نو، آشنایی با تجربه های نو)7. جسمانی(تخلیه انرژی، رشد جسمی و مهارت های حرکتی) 8. درمانی(ابراز احساسات و رفع مشکلات رفتاری،کاهش اضطراب ) می باشد.

پژوهش حاضر، با هدف مطالعه تطبیقی برنامه های درسی مرتبط با سواد خواندن و نوشتن در استرالیا و نیوزیلند به منظور بهره مندی از تجارب این کشورها برای ارتقای سطح آموزش سواد در ایران در سال ۱۴۰۰ انجام شده است. رویکرد مورد استفاده در پژوهش، کیفی و از نوع تطبیقی است که در آن، کشور استرالیا و نیوزیلند، به دلیل شاخص بالای توسعه انسانی در سال ۲۰۲۰، کسب نتایج مطلوب در آزمون بین المللی پرلز ۲۰۱۶ و فعالیت های مؤثر در زمینه ی سوادآموزی، به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب گردیده اند. داده ها با مراجعه به مقالات علمی معتبر و وب سایت های وزارت آموزش و پرورش و برنامه درسی و اسناد معتبر مرتبط با آموزش سواد خواندن و نوشتن در کشورهای منتخب، گردآوری و با روش چهار مرحله ای بردی و روش شباهت و تفاوت، تحلیل و مقایسه شده اند. یافته ها حاکی از این بود که اهداف آموزش سواد خواندن و نوشتن در ایران به خوبی تبیین گردیده است و تفاوت چندانی با اهداف سوادآموزی در کشورهای منتخب ندارد ولی تعیین سطوح سواد خواندن و نوشتن در هر پایه ی تحصیلی و استانداردهای مرتبط با هر سطح و همچنین آموزش به معلمان موضوعی در زمینه ی بسط و توسعه ی مفاهیم به دروس دیگر، مورد غفلت قرار گرفته است که نیاز به بازنگری و اصلاح دارد.