غلامعلی یوسلیانی

هدف اصلی مطالعه حاضر، طراحی الگویی برای ارزیابی عملکرد گروههای تحقیق و پژوهش ادارات کل آموزش و پرورش استانها بوده است. این پژوهش با رویکردی کیفی و روش تحلیل محتوا انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه خبرگان و رؤسای گروههای تحقیق و پژوهش ادارات کل آموزش و پرورش استانها و نیز کلیه اسناد منتشر شده در حوزه پژوهش در آموزش و پرورش است که در آنها به نوعی به مأموریتها، اهداف و راهبردهای نظام پژوهش، فعالیتهای اساسی، وظایف و فعالیتهای کارکنان و نیز ملزومات مورد نظر برای انجام وظایف و فعالیتهای گروههای تحقیق و پژوهش پرداخته شده است. در این پژوهش از میان جامعه آماری، 8 نفر با روش نمونه گیری هدفمند، انتخاب شده و مورد مصاحبه قرار گرفته اند. همچنین کلیه اسناد مرتبط شناسایی شده و به عنوان نمونه پژوهش، مورد بررسی قرار گرفته است. برای گرد آوری داده ها، از مصاحبه نیمه ساختاریافته و فرم تحلیل محتوا استفاده شده است. با توجه به کدهای استخراج شده از تحلیل محتوا، تعداد 99 شاخص تدوین شده و شاخصهای تدوین شده در مقوله های گوناگون دسته بندی شده اند. این شاخصها در جلسه ای با حضور 5 نفر از مصاحبه شوندگان بررسی و تعداد 22 شاخص حذف شده است. در پایان با توجه به مقوله ها و شاخصهای تدوین شده، الگوی ارزیابی عملکرد طراحی شده که این الگو، دربرگیرنده 15 مقوله است. از میان این 15 مقوله، پنج مقوله مرتبط با دروندادها و پنج مقوله نیز مرتبط با فرایندها است. بروندادها و دستاوردهای پژوهشی، پیامدها و اثرات، کارایی، اقدام پژوهی و تشویق و حمایت نیز پنج مقوله دیگر الگوی ارزیابی عملکرد گروههای تحقیق و پژوهش ادارات کل آموزش و پرورش استانهاست.

هدف اصلی مطالعه حاضر، طراحی و تدوین شاخص های ارزیابی عملکرد پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل همه اعضای هیئت علمی و کارشناسان پژوهشگاه و نیز همه اسناد منتشر شده در حوزه پژوهش در آموزش و پرورش بودند. 8 نفر از افراد با روش نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. همچنین همه اسناد مرتبط شناسایی شده (40 سند) نیز، به عنوان نمونه پژوهش، مطالعه و بررسی شدند. داده های پژوهش با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته و فرم تحلیل محتوای اسناد و مصاحبه ها جمع آوری شدند. با توجه به کدهای استخراج شده از تحلیل محتوای مصاحبه ها و اسناد، تعداد 111 شاخص تدوین شد. این شاخص ها در جلسه ای با حضور پنج نفر از مصاحبه شوندگان، بررسی و تعداد 32 شاخص حذف شد. شاخص های تدوین شده در مقوله های مختلفی دسته بندی شدند. برون دادها و دستاوردها با 19 شاخص، پیامدها با 10 شاخص، منابع و تسهیلات با 6 شاخص و آموزش و توانمندسازی نیز با 5 شاخص؛ ازجمله مقوله های ارزیابی عملکرد  پژوهشگاه است.

این پژوهش در صدد بررسی رابطه مؤلّفه های عدالت سازمانی با تعهد سازمانی معلمان ابتدایی شهر تهران بود. به همین منظور، 486 نفر از معلمان دوره ابتدایی با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند. برای سنجش عدالت سازمانی از پرسشنامه عدالت سازمانی نیهوف و مورمن و برای سنجش تعهد سازمانی نیز از پرسشنامه می یر و آلن استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، روش های آماری ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون به کار برده شد. نتایج حاکی از رابطه مثبت و معنادار بین مؤلّفه های سه گانه عدالت سازمانی با تعهد سازمانی کلی و حیطه های سه گانه آن، به جزء مؤلّفه عدالت توزیعی با تعهد سازمانی مستمر بود. از بین متغیرهای پیش بینی کننده، عدالت تعاملی بهترین پیش بینی کننده تعهد سازمانی عاطفی بود، به طوری که عدالت تعاملی(30/0=β)در کنار عدالت توزیعی(124/0=β)توانسته است تعهد سازمانی عاطفی را پیش بینی کند.4/14% از واریانس تعهد سازمانی عاطفی را این دو متغیر تبیین کرده اند.در پیش بینی تعهد هنجاری و تعهد سازمانی کلی نیز، عدالت تعاملی تنها متغیری بود که وارد معادله شد و توانایی پیش بینی تعهد هنجاری(206/0β=) و تعهد کلی(328/0=β) را داشت. عدالت تعاملی توانسته است3/4% از واریانس تعهد هنجاری و نیز8/10% از واریانس تعهد سازمانی کلی را تبیین کند. عدالت رویه ای نیز پیش بینی کننده تعهد سازمانی مستمر(127/0=β) بود. میزان واریانس تبیین شده تعهد مستمر توسط این متغیر، 6/1 % بود.

هدف از انجام این پژوهش، شناسایی و اعتبارسنجی شایستگی های حرفه ای معلمان اثربخش می باشد. به همین منظور، از میان معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر تهران، نمونه ای به حجم 375 نفر با استفاده از روش نمونه گیری چند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. پس از انجام تحلیل عاملی روی آزمون، 98 شایستگی و یا صلاحیت در 7 بعد یا مؤلفه اصلی، شامل پیش نیازهای معلم، ویژگی های شخصی معلم، برنامه ریزی و آمادگی، مدیریت و سازمان دهی کلاس درس، آموزش یا تدریس، نظارت بر پیشرفت و توان دانش آموزان و مسئولیت های حرفه ای شناسایی شد. در بعد پیش نیازهای معلم، داشتن توانایی کلامی برای انتقال مفاهیم به دانش آموزان؛ در بعد نظارت بر پیشرفت دانش آموزان، توضیح تکالیف به زبان روشن؛ در بعد مسئولیت های حرفه ای، داشتن رفتار و تعامل محترمانه با والدین دانش آموزان؛ در بعد برنامه ریزی و آمادگی، بیان نتایج درس به زبان روشن؛ در بعد مدیریت و سازماندهی کلاس درس، آماده کردن پیشاپیش مواد آموزشی برای استفاده در کلاس؛ در بعد ویژگی های شخصی معلم، ایجاد فرصت هایی برای موفقیت همه دانش آموزان و در بعد آموزش یا تدریس نیز، بهره گیری از مفاهیم و زبان متناسب با سن و سوابق دانش آموزان، مهم ترین شایستگی هایی شناسایی شده است که معلمان اثربخش باید از آن برخوردار باشند.

در مقاله حاضر ارتباط عمودی محتوای کتاب های درسی جدید التالیف حرفه و فن دوره راهنمایی تحصیلی مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا بوده است. جامعه آماری شامل سه کتاب حرفه وفن پایه های اول، دوم و سوم راهنمایی چاپ سال تحصیلی 82-81 می باشند که هر سه به عنوان نمونه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته اند. ابزار جمع آوری داده ها دو فرم محقق ساخته؛ تحلیل و دسته بندی محورهای محتوایی و تحلیل ارتباط عمودی محتوا بوده است. داده های پژوهش، در آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. عمده ترین یافته های پژوهش عبارتند از: 1- از 61 محور محتوایی ارایه شده در کتاب حرفه وفن پایه اول، 21 مورد با محتوای کتاب پایه دوم و 15 مورد نیز با محتوای کتاب پایه سوم ارتباط عمودی داشته است همچنین، از 51 محور محتوایی جدید ارایه شده در کتاب حرفه و فن پایه دوم (نسبت به کتاب پایه اول)، 7 مورد با محتوای کتاب پایه سوم ارتباط عمودی داشته است. 2- از 43 مورد، ارتباط عمودی موجود بین محتوای کتاب های حرفه و فن دوره راهنمایی 21، مورد به صورت تداوم و 22 مورد نیز به صورت توالی بوده است. 3- از بین انواع توالی؛ سازماندهی مارپیچی 7 مرتبه، توالی عینی به ذهنی 6 مرتبه، توالی ساده به پیچیده 5 مرتبه و توالی کل به جز 4 مرتبه مورد استفاده قرار گرفته است. 4- بیشترین میزان ارتباط عمودی به ترتیب بین محورهای محتوایی کتاب های حرفه و فن پایه اول با دوم؛ اول با سوم و دوم با سوم بوده است. 5- در مجموع تنها 24.8 درصد از محورهای محتوایی مطرح شده در سه کتاب مذکور با یکدیگر ارتباط عمودی داشته اند.