معلمان اثربخش

معلمان و مربیان امر تعلیم و تربیت روح هر نظام آموزشی محسوب می شوند و بقا و پایداری هر نظامی به عوامل متعدد اجتماعی،فرهنگی،آموزشی و ...بستگی دارد.اما در این میان نظام آموزشی نقش پررنگ تری را ایفا می کند و جایگاه معلم در این میا ن از همه بیشتر است، لذا می طلبد در جهت توجه به مؤلفه های صلاحیت و شایستگی های عمومی و حرفه ای معلمان توجه بیشتر شود، چراکه بین مطلوب بودن کار معلم و تربیت و آموزش دانش آموزان که همان پرچم دار نسل آینده می باشند رابطه مستقیمی وجود دارد .مقاله حاضر با بررسی متون تحقیقی و پژوهشی صاحب نظران در این زمینه و ارائه نطریات آنان و توجه به شایستگی های معلمان در سند تحول بنیادین و سند چشم انداز آموزش وپرورش تبیین کند. در این مقاله ابتدا ابعاد متفاوت شایستگی های معلمان مورد بررسی قرار می گیرد و در ادامه نتایج حاصل از تحقیقات تعدادی از پژوهشگران در زمینه صلاحیت ها و شایستگی های معلمان و مربیان مورد ارزیابی قرار می گیرد تا کارگزاران اصلی تعلیم و تربیت به طور صریح با ملاک های شایستگی خود آشنا و آن ها را به کارگیرند و به تربیت کودکان،نوجوانان،جوانان و محصلان همت گمارند و اگر در هر نظام آموزشی به شایستگی های معلمان توجه کافی بشود به پیشرفته ای چشمگیر در زمینه ها و ابعاد متفاوت دست خواهد یافت و جامعه ایدئال شکل خواهد گرفت.

هدف از انجام این پژوهش، شناسایی و اعتبارسنجی شایستگی های حرفه ای معلمان اثربخش می باشد. به همین منظور، از میان معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر تهران، نمونه ای به حجم 375 نفر با استفاده از روش نمونه گیری چند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. پس از انجام تحلیل عاملی روی آزمون، 98 شایستگی و یا صلاحیت در 7 بعد یا مؤلفه اصلی، شامل پیش نیازهای معلم، ویژگی های شخصی معلم، برنامه ریزی و آمادگی، مدیریت و سازمان دهی کلاس درس، آموزش یا تدریس، نظارت بر پیشرفت و توان دانش آموزان و مسئولیت های حرفه ای شناسایی شد. در بعد پیش نیازهای معلم، داشتن توانایی کلامی برای انتقال مفاهیم به دانش آموزان؛ در بعد نظارت بر پیشرفت دانش آموزان، توضیح تکالیف به زبان روشن؛ در بعد مسئولیت های حرفه ای، داشتن رفتار و تعامل محترمانه با والدین دانش آموزان؛ در بعد برنامه ریزی و آمادگی، بیان نتایج درس به زبان روشن؛ در بعد مدیریت و سازماندهی کلاس درس، آماده کردن پیشاپیش مواد آموزشی برای استفاده در کلاس؛ در بعد ویژگی های شخصی معلم، ایجاد فرصت هایی برای موفقیت همه دانش آموزان و در بعد آموزش یا تدریس نیز، بهره گیری از مفاهیم و زبان متناسب با سن و سوابق دانش آموزان، مهم ترین شایستگی هایی شناسایی شده است که معلمان اثربخش باید از آن برخوردار باشند.