آموزش قرآن

چکیده این مقاله به بررسی و شرح آرای تربیتی «ابن‏سحنون»، متفکر اسلامی قرن سوم هجری و کتاب «آداب المعلمین» وی می‏پردازد. اهمیت تبیین آرای تربیتی ابن‏سحنون و کتاب او در این است که: اولاً ـ جامعه علمی و فرهنگی ما با اولین تألیف تربیتی در تاریخ تعلیم و تربیت اسلامی آشنا می‏شود. ثانیا ـ کتاب ابن‏سحنون تصویری از فرهنگ، برنامه آموزشی، مواد درسی، دروس ضروری و اختیاری مدارس (در قرن سوم) در قیروان است. ثالثا ـ تاریخ مطمئنی از اوضاع تربیت، نوع ارتباط معلم و مربی با متعلم و متربی در مغرب به حساب می‏آید. رابعا ـ نوع نگرش فقهی علمای مالکی - در آن عصر - به مسایل تعلیم و تربیت، منابع مورد توجه آنان و چگونگی برداشت تربیتی آنها از احادیث پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و... روشن می‏گردد. ابن‏سحنون سواد آموزی، یادگیری قرآن، آموختن آداب دینی و پرورش بر اساس آن را از هدفهای تعلیم و تربیت دانسته و براساس بینش ویژه‏ای که وی از معلم و شغل معلمی دارد، وظایف معلم را در محدوده تعهدها و قراردادهای مالی بین او و اولیای دانش‏آموزان تبیین می‏کند.

چکیده این مقاله به بررسی و شرح آرای تربیتی «ابن‏سحنون»، متفکر اسلامی قرن سوم هجری و کتاب «آداب المعلمین» وی می‏پردازد. اهمیت تبیین آرای تربیتی ابن‏سحنون و کتاب او در این است که: اولاً ـ جامعه علمی و فرهنگی ما با اولین تألیف تربیتی در تاریخ تعلیم و تربیت اسلامی آشنا می‏شود. ثانیا ـ کتاب ابن‏سحنون تصویری از فرهنگ، برنامه آموزشی، مواد درسی، دروس ضروری و اختیاری مدارس (در قرن سوم) در قیروان است. ثالثا ـ تاریخ مطمئنی از اوضاع تربیت، نوع ارتباط معلم و مربی با متعلم و متربی در مغرب به حساب می‏آید. رابعا ـ نوع نگرش فقهی علمای مالکی - در آن عصر - به مسایل تعلیم و تربیت، منابع مورد توجه آنان و چگونگی برداشت تربیتی آنها از احادیث پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و... روشن می‏گردد. ابن‏سحنون سواد آموزی، یادگیری قرآن، آموختن آداب دینی و پرورش بر اساس آن را از هدفهای تعلیم و تربیت دانسته و براساس بینش ویژه‏ای که وی از معلم و شغل معلمی دارد، وظایف معلم را در محدوده تعهدها و قراردادهای مالی بین او و اولیای دانش‏آموزان تبیین می‏کند.

«تعلیم قرآن» به عنوان محور اصلی رسالت پیامبر اسلام (ص) از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ بر اساس مستندات تاریخی، آن حضرت برای ترویج آموزش قرآن میان مسلمانان، نظام آموزشی منسجم و هدف مندی را پایه ریزی و دنبال نمود. این نظام آموزشی، از نظر مکانی، بر دو مکان مقدس «خانه» و «مسجد» مبتنی است که هر یک در مقایسه با دیگری، دارای آثار و کارکردهای مشخص و بعضاً متفاوتی است. در این میان، آموزش «خانگی» قرآن که از اجزای نظام ارتباط خانگی با قرآن نیز محسوب می شود، به عنوان راهبردی اساسی در فرایند تعلیم و تعلّم قرآن کریم، نقش بی بدیلی در سیره آموزشی رسول خدا (ص) دارد. جایگاه آموزش خانگی قرآن، با عنایت به مزایا و کارکردهای فراوان و منحصر به فرد آن، نظیر امکان برگزاری به صورت خصوصی و انفرادی و نیز توجه به آموزش های خانوادگی شامل: آموزش به فرزندان، همسر و خویشاوندان، نشان از تقدّم و اصالت آن، نسبت به مکان مقدس مسجد دارد. ضمن آنکه امروزه مسئله تحصیل در خانه به مفهوم آموزش کودکان در خانه به جای رفتن به مدرسه، در نظامات تعلیم و تعلّم جهان، جای خود را باز کرده است. مقاله حاضر، ضمن واکاوی سیره پیامبر(ص) در خصوص نهادینه سازی فرهنگ آموزش خانگی قرآن در میان امّت اسلامی، به اهمیت ویژه آموزش خانگی قرآن در مقایسه با نقش مساجد در این زمینه، پرداخته است.

جواز شرعی ترجمه قرآن همواره مورد بحث اهل سنّت بوده است. با توجّه به تاریخ ترجمه این کتاب آسمانی به نظر می رسد، ترجمه تفسیری قرآن بدون این که به آن، قرآن اطلاق شود، امری جایز در بین آنهاست. با این حال عالمان در این مسأله اختلافاتی داشته اند. یکی از ابعاد اختلاف به کتابت متن قرآن و خواندن آن در نماز، توسّط غیر اعراب برمی گردد؛ امری که منجر به فتوای برخی از عالمان الازهر مبنی بر تحریم کتابت قرآن به غیر عربی گردید. از سوی دیگر، اِعراب و بلاغت قرآن، کمتر به غیر عربی ترجمه شد و همین موضوع به اختلاف در جواز ترجمه دامن زد. متن حاضر، ترجمه مقاله «احکام ترجمه القرآن الکریم و تاریخها» اثر دکتر عبد اللّطیف الطّیباوی است که شعبان سال 1399ق یعنی دو سال پیش از فوتش در مجلّه مجمع اللّغه العربیه دمشق به چاپ رسید. نویسنده در سال 1328ق در روستای «طیبه» از توابع «حمص» سوریه به دنیا آمد. او در رشته تاریخ و ادبیات عرب، تحصیل کرد و و دکترای خود را در رشته فلسفه از دانشگاه لندن گرفت. از آثار وی می توان به کتاب های «محاضرات فی تاریخ العرب و الاسلام»، «التّصوّف الاسلامی العربی»، «المصالح البریطانیه فی فلسطین» و «تاریخ سوریا الحدیث» اشاره کرد. همچنین آن مرحوم افزون بر مقالات بسیاری که در تاریخ، ادبیات عرب و تربیت منتشر کرد، مقالاتی هم در دفاع از قضیه فلسطین داشت.

در سال های اخی ر نقش رس انه های آم وزشی در ارائه اط لاعات و م هارت های لازم برای کمک به درک بهتر مخاطبان از موضوعات آموزشی، کاربردی کردن و تسهیل آموزش بیش ازپیش مورد توجه قرار گرفته است. در مقاله حاضر شیوه ای برای آموزش مفاهیم و تفسیر قرآن با استفاده از تکنولوژی آموزشی (چارت ها و نمودارها) و روان شناسی رنگ ها پیشنهاد می شود که آشنایی سریع و آسان مخاطب را با مفاهیم قرآن امکان پذیر می سازد. در این شیوه موضوعات کلی هر سوره در قالب یک چارت یا نمودار دایره ای ارائه می شود، که در آن، علاوه بر عینی کردن مفاهیم آموزشی برای مخاطب، او را با حجم تقریبی آیات مربوط به هر یک از موضوعات اصلی در سوره آشنا و تصویری روشن از محتوای سوره را به ذهن وی منتقل خواهد کرد. تاکنون در دیگر شیوه های موجود آموزش مفاهیم و تفسیر قرآن به این روش عمل نشده است. این شیوه از انعطاف پذیری خاصی برخوردار است و با در نظر گرفتن شرایط و ویژگی های مخاطب آموزش در دو سطح عمومی و تخصصی را پیشنهاد می کند، به طوری که هم در آموزش های رسمی (دانشگاه ها و مدارس از جمله دبستان ها) و هم در آموزش های غیررسمی قابل استفاده خواهد بود.

هدف این پژوهش مطالعه تأثیر آموزش آموزه های قرآن بر کنترل خشم دانش آموزان بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر همدان که در سال تحصیلی 94-1393 بود. نمونه پژوهش 40 دانش آموز دختر به روش نمونه گیری در دسترس از دبیرستان شهید حجه فروش انتخاب شدند و به طور تصادفی 20 نفر در گروه کنترل و 20 نفر آزمایش قرار گرفتند. گروه آزمایش برنامه آموزش آموزه های قرآن بر کنترل خشم را دریافت کردند و گروه کنترل این آموزش را دریافت نکردند. داده ها با استفاده از پرسشنامه کنترل خشم رضاخانی بدست آمد. نتایج حاکی از آن بود که آموزش آموزه های قرآن در کنترل خشم دانش آموزان تأثیر داشت. هچنین آموزش آموزه های قرآن بر مؤلفه های کیفیت احساسات، کیفیت روابط شخصی و کیفیت روابط اجتماعی مؤثر بود (05/0P <). بنابراین نتایج این پژوهش نشان داد که تأثیر آموزش آموزه های قرآن بر کنترل خشم می تواند به منزله یک روش مداخله ای مفید، برای کاهش خشم در دانش آموزانی که در کنترل خشم مشکل دارند، به کار رود.

این تحقیق به منظور بررسی وضعیت آموزش قرآن دوره ابتدایی و ارائه الگوی مطلوب، انجام شده است. روش تحقیق در این مطالعه، روش ترکیبی (کیفی- کمی) و جامعه نمونه شامل تمام اسناد بالادستی و متخصصان در زمینه آموزش قرآن ابتدایی می باشد. روش نمونه گیری در این تحقیق، هدف مند بوده و انتخاب افراد نمونه تا حد اشباع نظری ادامه یافته است. در روش گرد آوری داده ها هم، متناسب با پرسش های پژوهشی، از ابزارهای متنوع و مختلفی استفاده شده است. از نتایج این تحقیق: 1. هدف از آموزش قرآن دوره ابتدایی عبارت است از: آموزش جامع قرآن (یعنی صحیح و روان خوانی آیات قرآن، درک مفاهیم آیات منتخب، تدبر و انس با کلام الهی، به منظور رسیدن به سبک زندگی قرآنی وحیات طیبه). 2. عناصر آموزش مطلوب قرآن دوره ابتدایی عبارتند از: اهداف، محتوا، معلم، نهادهای دیگر، نظام ارزشیابی، شیوه های تدریس، مدیریت امور قرآنی جامعه، وسایل و رسانه های آموزشی و رسم الخط، قرآن آموز، فضای معنوی- فیزیکی و زمان متناسب تدریس. 3. در کنار کمیت های آموزشی (یعنی عناصر آموزشی) رعایت کیفیت (یعنی ویژگی های هریک از عناصر آموزشی) هم لازم است.

آموزش زبان دوم تابع الگوهای مختلفی است که با انتخاب هرکدام، سبک و اسلوب آموزشی نیز تا حد زیادی تغییر می کند. حال اگر این زبان دوم، زبان قرآن باشد، انتخاب الگوی مناسب برای آموزش آن، بسیار ضروری می نماید. شیوه های کنونی آموزش قرآن مبتنی بر آموزش مهارت های نوشتاری (روخوانی) است که شبیه روش «دستور زبان و ترجمه» در آموزش زبان دوم است. با توجه به منسوخ شدن روش «دستور زبان و ترجمه» و جایگزین شدن روش «ارتباطی»، این مقاله ضمن معرفی اصول روش «ارتباطی»، با توجه به شباهت هایی که این روش با سیره تعلیمی پیامبر و امامان(علیهم السلام) دارد، کاربست آن را در آموزش قرآن پیشنهاد می کند. مهم ترین مؤلفه های روش «ارتباطی» عبارت اند از: «تأکید بر مهارت شنیداری» و «تأکید بر معنامحوری و کاربست آموخته ها در زندگی» که شباهتی تام با مؤلفه های اصلی آموزش قرآن در سیره پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) یعنی «آموزش قرآن به روش شنیداری-گفتاری» و «معنامحوری و عمل به مفاهیم آیات در زندگی» دارد.

اساسی ترین هدف آموزش قرآن، درک معارف و عمل به دستورات آن است. از این رو، آموزش قرآن بخشی از فرآیند تربیتی انسان می باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی آموزش تربیت محور قرآن کریم بر پایه اندیشه های استاد صفایی حائری است. روش پژوهش در ارتباط با شناسایی ملاک های آموزش تربیت محور قرآن، توصیفی تحلیلی بوده که با مصاحبه نیمه ساختاریافته کیفیت احصاء آن ها از زبان فرزند استاد اعتباریابی شده است. با تکیه بر مبانی و نکات تربیتی حاصل از اندیشه استاد علی صفائی حائری، آموزش قرآن نیازمند ملاک هایی برای تربیتی شدن است. یکم، اهداف تربیتی قبل از بلوغ باید محقق شود تا کسی که می خواهد قرآن را یاد بگیرد، بتواند ضمن مقابله با اندیشه های مهاجم، زمینه درک اهداف آموزش قرآن را برای پس از بلوغ در خود ایجاد کرده باشد. دوم، به واسطه تحقق بلوغ و کامل شدن زمینه های شناختی و عقلانی، ضرورت وحی را درک کند تا برای او علت مراجعه به قرآن روشن گردد. سوم، پس از ایجاد تمهیدات و درک ضرورت وحی، مراحل برداشت از قرآن و فهم معارف را گام به گام طی کند. مراحل برداشت از قرآن از دیدگاه استاد صفائی حائری، ابتدا تسلّط است که پیش نیاز این تسلّط، مهارت صحیح خوانی قرآن و فهم اولیه معنا است. پس از تسلّط، لازم است در مواجهه با قرآن، مراحل طرح سؤال و تفکر در سؤالات را فراگیرد.

تعلیم و تربیت همواره یکی از مهمترین مسائل پیش روی بشر است و هدف عمده پیامبران، امامان و صالحان نیز تربیت صحیح آدمی بوده است. از این رو گسترش فرهنگ حیات بخش قرآن کریم و ارتقای ایران به کشوری توسعه یافته با هویتی اسلامی- انقلابی، در گرو عزم ملی و اراده هماهنگ مدیران ارشد نظام برای توسعه فرهنگ قرآنی است. بدین منظور تلاش هایی برای به وقوع پیوستن این امر انجام شده و نظام های مختلف برای عملی شدن آن اقدام نموده اند، آموزش و پروش به عنوان یکی از مراکز مهم آموزشی-تربیتی از جمله سازمانهای مهم بوده که وظیفه تربیت افراد با رویکرد دینی و قرآنی را از بدو ورود به مدارس به عهده داشته است. آموزش عمومی قرآن در دوره ابتدایی از روش ها و شیوه هایی است که در مدارس با هدف دستیابی به توانایی خواندن قرآن کریم که گاه از آن به آموزش روخوانی و روانخوانی قرآن یاد می شود، گنجانده شده است این درحالی است که از همراهی هدف اصلی انزال کتاب الهی، تدبر و انس در قرآن و در نهایت کاربردی نمودن مضامین و مفاهیم قرآنی است، فاصله گرفته و تنها به جنبه روخوانی خالی از انس با قرآن اکتفا شده است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی با استخراج روش های آموزش قرآن در آموزش و پرورش در مقطع ابتدایی درصدد واکاوی و تحلیل جایگاه آن در قرآن کریم است.

در کشور ما، به اقتضای جایگاه خاص دین اسلام در فرهنگ مردم ایران و جایگاه ویژه قرآن در اعتقادات دینی، باید آموزش قرآن مورد توجه خاص همگان باشد تا شرایط لازم برای تحقق اهداف این درس فراهم آید. از این رو، درس قرآن، در بین دروس مختلف دوره های تحصیلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شاید بر اساس همین اهمیت است که تحقیقات زیادی پیرامون برنامه های آموزش قرآن و وضعیت موجود آن ها در مدارس کشور انجام شده است. پژوهش حاضر، بنا دارد تا با مروری بر پژوهش های پیشین مرتبط با برنامه های آموزش قرآن در مقطع تحصیلی ابتدایی، خلأها و شکاف های موجود در این تحقیقات را شناسایی و تحلیل کند. به منظور تحقق این هدف، از روش مطالعات کتابخانه ای استفاده شده است. بدین ترتیب، ابتدا مروری بر پژوهش های انجام شده در زمینه آموزش قرآن در مقطع تحصیلی ابتدایی صورت گرفت. پس از مرور اولیه این تحقیقات، حیطه های کار شده و حیطه های کار نشده (خلأ ها) آن ها در سه بعد اهداف آموزش قرآن، روش تحقیق و جامعه آماری این تحقیقات شناسایی و استخراج گردیدند. بر اساس یافته های این پژوهش، به نظر می رسد در تحقیقات انجام شده، بیشتر بر روخوانی و روان خوانی به عنوان اهداف برنامه های آموزش قرآن در مدارس ابتدایی تأکید شده، و اهدافی مانند درک معنا و سبک زندگی در این تحقیقات کمتر مدنظر قرار گرفته اند. بسیاری از تحقیقات پیشین با روش های کمی انجام شده و تعداد کمی از این تحقیقات با استفاده از روش های تحقیق کیفی و بخصوص روش آمیخته (کمی-کیفی) اجرا شده اند. همچنین، نقش دانش آموزان و معلمان در تحقیقات پیشین بسیار پررنگ تر از نقش والدین، متخصصان تعلیم و تربیت و متخصصان علوم قرآنی است و بیشتر تحقیقات پیشین مورد بررسی در تحقیق حاضر، در مقاطع تحصیلی ابتدایی انجام شده اند، و مقاطع تحصیلی متوسطه اول و دوم در این تحقیقات تا حد زیادی نادیده گرفته شده اند.

بعد ازطاغوت و ظهور انقلاب اسلامی، رویکرد کشور جمهوری اسلامی ایران در مبحث نظام آموزشی کشور، اعم از وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم و تحقیقات و فناوری مبتنی بر آموزه های دینی و اسلامی بوده است. آموزش روخوانی و قرائت قرآن کریم در سطوح مدارس با تعیین دروس مصوب برای دانش آموزان ادامه داشته و در سطح تحصیلات عالی نیز برای دانشجویان دانشگاه ها در جدول دروس عمومی دروس اسلامی برای آشنایی دانشجویان تعیین گردیده است. علی ایحال در عصر جدید که با پیشرفت علم و تکنولوژی در عصر انفجار اطلاعات بوده و با دسترسی دانش آموزان و دانشجویان و حتی بعضاً کودکان به فضای مجازی و پیام رسان های خارجی و شبکه های ماهواره و بازی های رایانه ای، موجبات بروز پریشانی ذهنی و سردرگمی در تجزیه و تحلیل اطلاعات و ایضاً با الگو برداری نامناسب غربی، حتی موجبات بروز خسارت فرهنگی به محیط اجتماعی و متعاقباً منتج به کشف حجاب و آلودگی به مواد مخدر و روان گردان ها برای جوانان و ایجاد تنش میان خانواده ها و حتی اغتشاش و درگیری با پلیس وحافظان امنیت در سطح جامعه می گردد. آنچه که در سطح جامعه مشاهده می شود و حتی تأثیر در تحصیلات دانشگاهی جوانان نیز گذاشته است، تأکید بر آموزش زبانهای خارجه بوده که در سطح تحصیلات تکمیلی و حتی مصاحبه دکتری نیز برای آن ارزش بسزایی قائل گردیده اند، در حالی که آشنایی با قرآن کریم اعم از قرائت و مفاهیم و حفظ آن و آشنایی با نهج البلاغه به درستی مورد تأثیر در نظام آموزشی کشور قرار نگرفته و بعضاً دانش آموزان و دانشجویان در درک مطالب و مفاهیم قرآنی و حتی روخوانی صحیح مبتنی بر رعایت قوائد تجوید ضعیف بوده و تمام فکر و ذهن آنان را فضای مخرب مجازی فرا گرفته است. شخصیت یک انسان و شاکله ذهنی او غالباً در سنین کمتر از 18 سال شکل می گیرد. لذا به نظر می رسد تأسیس مدارس دینی و مذهبی به فراخور سنین افراد اعم از نونهالان نوجوانان و جوانان در کنار آموزش علمی،که هرگونه فارغ التحصیلی علمی منوط به اخذ گواهینامه از مدارس دینی و مذهبی باشد، هرچند توفیق اجباری باشد، اما برای تقویت سواد دینی و مذهبی افراد و ایجاد سد محکم در برابر انحرافات اجتماعی موثر باشد. من حیث المجموع در این مقاله با بهره گیری از روش تحلیلی-توصیفی تأثیر ایدئولوژی اسلامی در نظام آموزشی ایران ،جهت مبارزه با استکبار جهانی و فضای مخرب مجازی در جنگ های ترکیبی نوپدید مورد بررسی قرار گرفته و ارائه راهکارهای لازم در آن موجب استحکام بنیاد خانواده ها و جلوگیری از انحرافات اجتماعی و مقابله با عرفان های کاذب و پایداری نظام اسلامی و تقویت روحیه جهاد و ایثار در جوانان و نیروهای مسلح می گردد.

هدف پژوهش حاضر بررسی تجارب زیسته دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان قم از درس آموزش قرآن است. در این پژوهش، از رویکرد کیفی و از روش پدیدارشناسی توصیفی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجو معلمان رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان قم می باشد. اطلاعات با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری شد. داده های حاصل نیز با استفاده از روش پیشنهادی اسمیت، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بعد از انجام مصاحبه ها و تحلیل آنها، تجربه دانشجومعلمان از درس آموزش قرآن، در پنج مضمون اصلی شامل منبع و محتوای درس، اساتید، فرصت ها، چالش ها، پیشنهادات؛ و 15 زیرمضمون قرار گرفت. نتایج پژوهش از تجارب مثبت دانشجویان به علت یادگیری روخوانی قرآن، الگوگیری از اخلاق استاد، برقراری زمینه انس با قرآن حکایت دارد. همچنین تجارب منفی یا چالش های آنان شامل عدم یادگیری روش تدریس قرآن، زمان محدود این درس، شیوه تدریس (غیرفعال) استاد، عدم پویایی و نشاط کلاس و روابط میان فردی استاد و دانشجو است. دانشجو معلمان برای رفع چالش، پیشنهاداتی ارائه دادند ازجمله استفاده از اساتید خبره قرآنی، جوان و مسلّط به شیوه های نوین تدریس و نیز اختصاص واحدهای بیشتر برای درس آموزش قرآن در برنامه درسی دانشجویان.

بر اساس آموزه های قرآن و روایات و قواعد زبانی، خواندن الفاظ قرآن، حداقل باید همراه با فهم معنای ظاهری باشد، اما باور به جواز یا ثواب داشتن خواندن الفاظ قرآن، بدون فهم معنای ظاهری، یکی از باورهای عمومی مسلمانانِ غیرعرب زبان است. دشواری فراگیری زبان عربی برای عموم مردم، در کنار علاقه به خواندن مستمر قرآن در راستای عمل به تأکید قرآن و روایات، مسیر شکل گیری این باور را هموار ساخته است. البته تشویق غیرعرب زبانان به خواندنِ صِرف الفاظ، با هدف ایجاد ارتباط مستقیم با قرآن در ابتدای یادگیریِ خواندن آن، معقول به نظر می رسد، اما به معنای جواز تداومِ آن در طول زندگی فرد نیست. این مقاله برای نخستین بار با روش توصیفی- تحلیلی، به دنبال بررسی و نقد زمینه های شکل گیری و مؤیدات باور به جواز یا ثواب داشتن خواندن الفاظ قرآن، بدون فهم معنای ظاهری آن، در لایه های زیرین فرهنگ اسلامی است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که این زمینه ها معمولاً حاصل رسوب ناقص و مبهم مباحثی چون برداشت از روایات، اعجاز قرآن، ترجمه ناپذیری قرآن، بایسته های ارتباط با قرآن، مباحث لغوی و مباحثی از این دست در میان عامه مردم است که به عنوان توجیهی برای نفهمیدن معنای ظاهری آیات، به آنها استناد شده است.