محتوای درسی

دانشکده های دکومانتاسیون، کتابداری و مدیریت اطلاعات سنّت هایی را به ارث برده اند: کتابشناسی، دکومانتاسیون، کتابداری، ذخیره و بازیابی اطلاعات، پردازش اطلاعات، اطلاع سنجی ، ارتباطات، آرشیو، نظام های اطلاعاتی، نشر، و غیره. کار ما [کتابداران] با مدارک (شامل کتاب ها، پیشینه ها، داده ها، گفتارها، عناصر نمادین ) و نیز تولید، اشاعه و بهکارگیری دانش در جامعه مرتبط است. اگر در این باب بیندیشیم که چه کسی و چرا از مدارک استفاده میکند، دامنه [این حوزه] وسیع تر هم میشود. ما با مسائل بسیار پیچیده ای مواجه هستیم: درک و باور انسانی، فناوری اطلاعات، و سیاست های اجتماعی. مسائل عقلانی و مشکلات عملی مربوط به اهمیت و پیچیدگیهای اجتماع نیز از جملة این مسائل اند. فناوریهای جدید (نگارش، چاپ، رقومیکردن، ارتباطات راه دور) ابزار جدید و نه اهداف نو را شامل میشوند. ما میتوانیم و باید به موازات تغییراتی که فناوری موجب میگردد، دربارة هر چیزی بازاندیشی و بازآفرینی نماییم. توجه این دانشکده ها بر روی تعداد محدودی از دانشجویان متمرکز شده است. آموزش حرفه گرا باعث سلب علاقه نسبت به ماهیت این حوزه میگردد. یک برنامة حرفه گرای مطلوب برمبنای درآمیختگی بیشتر با تولید، اشاعه و استفادة از دانش شکل میگیرد. روش دانش اندوزانه، عالمانه و انتقادی آن است که مبتنی بر فنون رسمی (الگوریتم ها) و علوم اجتماعی ( مردم شناسی فرهنگی ، جامعه شناسی تحلیل خط مشی ) و نیز علوم انسانی (علم بیان ، معناشناسی ، معرفت شناسی ) باشد. اهمیت ما به واسطة اهمیت مشکلات و ارتباط آموزش، پژوهش، و نیز خدمات عمومی ما در مواجهه با آن مشکلات است.

زمینه: هدف اصلی این مقاله بررسی لزوم گنجاندن درس اخلاق حسابداری در برنامه درسی رشته حسابداری است. هر چند که بخشی از اصول اخلاقی حرفه حسابداری در درس حسابرسی مطرح می شود، اما با توجه به اهمیت آن به نظر می رسد که این موضوع از حساسیت زیادی برخوردار و نیازمند توجه بیشتری است و لذا باید در قالب یک عنوان درسی جدید که معادل سه واحد درسی محسوب می شود، در برنامه درسی رشته حسابداری گنجانده شود.روش کار: در این مقاله، نخست یافته های حاصل از پرسشنامه ای که میان صاحبنظران آموزش حسابداری توزیع شده است، برای بررسی لزوم قرار گرفتن این درس در برنامه درسی دوره کارشناسی رشته حسابداری مورد استفاده قرار گرفت. سپس با روش توصیفی پیمایشی ارایه درس اخلاق حسابداری در دوره کارشناسی دانشگاههایی که دوره کارشناسی حسابداری را برگزار می کنند و جزء 150 دانشگاه برتر جهان هستند، بررسی و بر این اساس طرح درس نمونه ارایه شد.یافته ها: یافته های این تحقیق بیانگر آن است که ارایه درس اخلاق حرفه ای در مقطع کارشناسی یک ضرورت است و مطالب آن از طریق سایر دروس حسابداری پوشش داده نمی شود.نتیجه گیری: از آنجا که جلب اعتماد عمومی برای حرفه حسابداری بسیار با اهمیت است، و با توجه به این که صاحبنظران و استادان حسابداری مورد پرسش در این تحقیق، آموزش مفاهیم و اصول اخلاقی به حسابداران را ضروری قلمداد نموده اند، توصیه می شود که این واحد درسی به مجموعه دروس مقطع کارشناسی حسابداری افزوده شود.

هدف این پژوهش، مطالعة نقش سرفصل دروس کارشناسی ارشد تربیت بدنی در تأمین مهارت های کارآفرینی دانش آموختگان، از دیدگاه کارفرمایان است. جامعة آماری پژوهش، مدیران سازمان تربیت بدنی و مدیران ارشد تربیت بدنی در سایر سازمان های دولتی (حداقل در سطح مدیرکل) بودند. درنهایت، 72 نفر از کارفرمایان در پژوهش مشارکت کردند. ابزار این تحقیق، پرسشنامة محقق ساخته بود. پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ (83/0=α) به دست آمد و روایی آن نیز توسط صاحب نظران تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل آماری از آزمون t تک نمونه ای، آزمون t، کولموگروف-اسمیرنوف و ضریب همبستگی استفاده شد. داده ها، با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شدند. یافته های پژوهش نشان داد بین سرفصل کارشناسی ارشد تربیت بدنی با مهارت های کارآفرینی، رابطة معنیداری وجود ندارد (05/0P> ,048/0 r=). بر اساس نتایج، سرفصل دروس کارشناسی ارشد تربیت بدنی، از نظر کارفرمایان، با مهارت های کارآفرینی دانش آموختگان مطابقت ندارد. بین سرفصل دروس کارشناسی ارشد تربیت بدنی با مهارت های شخصی کارآفرینی، رابطة معنیداری وجود دارد (0.01P< ,199/0r=). بین سرفصل کارشناسی دروس ارشد تربیت بدنی با مهارت های مدیریتی کارآفرینی، رابطة معنیداری وجود ندارد (05/0, P> 099/0 r=). بین سرفصل دروس کارشناسی ارشد تربیت بدنی با مهارت های فنی کارآفرینی، رابطة معنیداری وجود دارد (01/0P < ,273/0r= ). اگرچه طبق یافته های پژوهش، سرفصل ها با مهارت های شخصی و فنی دانش آموختگان مطابقت داشت؛ تطابق کمتری با مهارت های مدیریتی دیده شد. در عین حال باید اذعان کرد بیشتر دانش آموختگان، نمیتوانند به نحوی اثرگذار پاسخ گوی نیاز محیط های ورزش باشند و رضایت کارفرما را تأمین نمایند. به علاوه باید پذیرفت که امروزه وظیفة دانشگاه ها تنها آموزش و پژوهش نیست، بلکه تبدیل یافته های پژوهشی به کالا و کارآفرینی و بهره وری کیفی بیشتر است.

این پژوهش با الهام از فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه ای، به بررسی رویکرد گفتمان سازانه (که متوجه به مبانی نظری بومی و نشأت گرفته از آموزه های اسلامی می باشد) در کتب درسی و در باب موضوع ولایت فقیه پرداخته است. روش انجام این پژوهش تحلیل گفتمان است که یکی از انواع تحلیل محتوای کیفی است. یافته های پژوهش نشان دادند که کتب درسی در انتقال موضوع ولایت فقیه، از رویکرد اخبارگونه و تاریخی پیروی می کنند و رویکرد گفتمان سازانه مورد غفلت واقع شده است. از مهم ترین نشانه های اخبارگونگی متن می توان به سازماندهی محتوای درسی بر اساس رخدادهای زمانی، تقسیم بندی موضوعی و ترتیب منطقی و غفلت از توجه به روابط ذاتی معارف اشاره نمود. علاوه بر این، استفاده از شیوه بیان مستقیم، عدم توجه به مخاطب و شبهات ذهنی او، سطحی نگری، تمرکز بر حافظه پروری و بی توجهی به عمق مطالب، و غفلت از ابعاد معنوی و عاطفی مخاطبان، از دیگر ویژگی های متن کتابهای درسی در انتقال نظریه ولایت فقیه بودند. این پژوهش در نهایت استفاده از رویکرد گفتمان سازانه را در طراحی و تدوین کتب درسی پیشنهاد می کند.

کتاب های درسی که در سطح ملی تدوین می شوند به علت طیف گسترده مخاطبان همواره از اهمیت بسیاری برخوردار بوده اند. بنابراین، بررسی کمّی و کیفی آن ها همیشه در اولویت کاری منتقدان بوده است. ازاین رو، در این مقاله نویسنده در پژوهشی انتقادی محتوای درسی تازه تألیف زبان انگلیسی پایه دهم متوسطه را مشتمل بر کتاب درسی، کتاب کار، و سی دی آموزشی نقد و بررسی کرده است. پس از بررسی تاریخ تحول محتواهای پیشین در ادوار گذشته، اثر حاضر ازمنظر مبانی نظری و ساختار کلی بررسی و تجزیه و تحلیل شده است. سپس، باتوجه به مبانی و اصول رویکرد ارتباطی، محتوای اثر مورد نقد و بررسی قرار گرفت. بررسی و ارزیابی بخش های مختلف نشان داد اثر یادشده باتوجه به اهمیت و اثرگذاری آن در سطح ملی به بازنگری و اصلاح در ابعاد شکلی، ساختاری، و محتوایی نیاز دارد تا بتواند اهداف برنامه زبان آموزی را در برنامه درسی تأمین کند.

مسئله اصلی در این مقاله، فهم عملکرد موجود و مطلوب نظام آموزش و پرورش به مثابه سیستمی اثرگذار در تعامل با دیگر سیستم هاست. در این جستار، با استفاده از نظریه «سیستم ها» و با تأکید بر میزان تناسب ورودی و خروجی این سیستم و بازتاب های مستقیم و غیرمستقیم آن بر دیگر سیستم های پیرامونی، درصدد پاسخ گویی به این سؤال هستیم که آموزش و پرورش چه آسیب های درون سیستمی و برون سیستمی ایجاد می کند و راه کار برون رفت از آنها چیست؟ تعلیم دانش غالباً ناپایدار و ناکارآمد و با صبغه غالب علوم طبیعی و به تبع آن، طولانی بودن دوره آموزش و پرورش، از آسیب های عمده این سیستم محسوب می شود. حل بنیادین مشکلاتی همچون بیکاری، بزه کاری، انحرافات جنسی، بدحجابی، کم کاری، کاهش زادوولد و نیازهایی مانند تشکیل بهنگام خانواده، نیازمند اصلاح سیستم کنونی آموزش و پرورش به مثابه کارخانه انسان سازی است. یکی از مهم ترین راه حل های برون رفت از وضع موجود، تغییر در محتوای آموزشی است که در نتیجه آن، سنوات تحصیل به قریب شش سال تقلیل یافته، رضایت عمومی از نظام سیاسی و درآمد ناخالص ملی افزایش چشمگیر خواهد داشت.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ضرورت توجه به آموزش های محیط زیستی مبتنی بر مطالعات آینده پژوهی در دوره ابتدایی صورت گرفته است. این پژوهش در زمره ی تحقیقات کاربردی و از نوع توصیفی می باشد و در دو بخش تحلیل محتوا و تکنیک دلفی انجام شده است. در بخش تحلیل محتوا، جامعه و نمونه ی آماری، کلیه ی کتاب های درسی دوره ابتدایی در سال ۹۹-۹۸ بود که از طریق آمار توصیفی و با ابزار فهرست وارسی از طریق نرم افزار Excel انجام شد. فهرست وارسی شامل ۷ مؤلفه اصلی و ۳۰ مؤلفه فرعی بود که روایی آن مورد تأیید کارشناسان علوم تربیتی قرار گرفت و پایایی آن از طریق روش هولستی ۹۲/۰ محاسبه گردید. در بخش دوم، نتایج به دست آمده از تحلیل محتوا، از طریق تکنیک دلفی در اختیار ۳۰ تن از صاحب نظران و خبرگان حوزه ی آینده پژوهی، محیط زیست و برنامه درسی قرار گرفت که با روش گلوله برفی انتخاب شدند. این تکنیک در سه دور تا رسیدن به نقطه ی اشباع ادامه پیدا کرد. توافق در دور دوم و سوم دلفی در نرم افزار SPSS 26 به روش کندال، ۵۸۴/۰ و ۷۸۷/۰ محاسبه گردید. درنهایت نتایج دلفی نشان داد که محتوای کتاب های دوره ابتدایی ازلحاظ آموزش های محیط زیستی نیاز به بازنگری و اصلاح دارند و در این بازنگری دو موضوع زباله و هوا به دلیل بحران هایی که در آینده ایجاد خواهند کرد، باید در اولویت قرار گیرند. هم چنین پیشنهاد شد در بازنگری محتوای محیط زیستی کتاب های درسی، در دوره اول ابتدایی رویکرد مهارت محور و در دوره دوم رویکرد پژوهش محور در نظر گرفته شود.

در میان چهار مهارت اصلی در آموزش، خواندن مهارت مهمی به حساب می آید که نقش زیادی در پیشرفت زبانی و تقویت توانش ارتباطی زبان آموزان دارد. یکی از عوامل تأثیرگذار در یادگیری این مهارت، تهیه و تدوین متن های مناسب و سطح بندی شده برای خواندن است که علاوه بر اطلاعات زبانی، می توان اطلاعات مربوط به فرهنگ و اجتماع را نیز به فراگیران آموزش داد. در نظام آموزشی جامعه ما در زمینه تهیه چنین متونی در آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان چندان کار علمی و اصلی انجام نشده است. پژوهش حاضر می کوشد به کمک رویکرد تهیه و تدوین محتوا، محتوایی منسجم و سطح بندی شده را برای آموزش این مهارت بر اساس قصّه های قرآن ارائه دهد. بدین منظور، ابتدا قصه قرآنی به لحاظ کمّی و کیفی و بر اساس فرمول خوانایی مورد تحلیل قرار گرفته است. در گام بعد، بر اساس اصول مرتبط با تهیه محتوا و نظریات مرتبط با رویکرد فعالیت محور، به تهیه مواد آموزشی برای مهارت خواندن به فراگیران غیرفارسی زبان بزرگ سال با سطح زبانی متوسط پرداخته شده است. نتیجه پژوهش حاضر نشان می دهد داستان های قرآنی برای آموزش زبان فارسی ظرفیّت دارند؛ زیرا دارای ویژگی هایی از قبیل واقعی بودن، جذابیت، تنوع و آشنا بودن برای فراگیران هستند که این ویژگی ها مطلوب همه نظریه های آموزش زبان است. همچنین استفاده از داستان های قرآنی در آموزش زبان فارسی به بهترین نحو به گسترش فرهنگ اسلامی- ایرانی کمک می کند. همچنین تدوین این داستان ها متناسب با سطح توانایی زبان آموزان و استفاده از شاخص خوانایی در زمینه تهیه و تدوین مواد درسی می تواند راهگشا باشد.

در جهان پر رقابت امروز زبان های بیشتری تلاش می کنند تا به امپریالیسم زبان انگلیسی پایان دهند و می کوشند تا زبان بومی خود را به عنوان یکی از مهمترین شاخص های هویت ملی ترویج دهند. زبان از مهمترین عناصر فرهنگ ملی است و ارتباط میان فرهنگ و زبان همواره محل بحث بوده است اینکه آیا زبان بازتاب فرهنگ است و یا زبان فرهنگ را می سازد نشان از اهمیت و رابطه میان این دو مولفه دارد. اگر به انتشار فرهنگ ایرانی اهتمام داریم باید بحث آموزش زبان فارسی را به صورت جدی دنبال کنیم اما در وهله نخست باید مخاطبان را برای یادگیری این زبان ترغیب کنیم. زبان فارسی به عنوان یکی از شاخص های هویت فرهنگی ایرانیان از جایگاه ممتازی در منطقه برخوردار است. در رقابت میان زبان ها برای جذب فراگیران بیشتر، بحث نخست انگیزه مند کردن علاقه مندان به فراگیری زبان فارسی است. به عبارتی چرا باید فارسی یاد بگیرند. این بخش در واقع بعد تبلیغاتی برای جذب زبان آموز بیشتر است. انگیزش (motivation) در یادگیری زبان در تمام فرایند آموزش نقش موثری ایفا می کند. از گام نخست برای جذب مخاطب و تا روش تدریس، محتوا، ارزشیابی و غیره. اما در گام نخست بایستی مولفه انگیزش در جذب مخاطبان یادگیری زبان فارسی را جدی بگیریم. نیاز سنجی آنها و تعیین اهدافشان برای یادگیری فارسی کمک می کند تا تولید محتوا جهت دار و مناسب با ذائقه مخاطب شکل بگیرد. یکی از چالش های آزفا تولید محتوا مطابق با استاندارهای آموزش زبان دوم است. تولید محتوای جذاب مناسب با نیاز فراگیران، استفاده از ظرفیت های آموزش الکترونیک، بهره مندی از پتانسیل ادبیات فارسی؛ راهکارهای عملیاتی مانند استفاده از آموزش و پرورش برای ارتقای آموزش فارسی، همگی از روش هایی است که برای گسترش بیشتر زبان فارسی در این مقاله بحث خواهند شد.

این پژوهش با هدف شناخت تجربه کشورهای مختلف در آموزش تاریخ معماری اسلامی و انتقال تجارب آنها به دانشکده های معماری ایران اجرا شده است. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی است و بدین منظور با روش تطبیقی به کمک الگوی بردی، برنامه درس «تاریخ معماری اسلامی» در ایران و چند کشور جهان بررسی شده است. جامعه پژوهش شامل تمام کشورهایی بود که درس تاریخ معماری اسلامی در برنامه درسی خود دارند. نمونه های مورد مطالعه، شامل ایران و کشورهای جهان اسلام بر مبنای کشورهای عضو سازمان همکاری های اسلامی بود که دانشگاه های آنها در رتبه بندی پایگاه استنادی جهان اسلام، جزء 100 دانشگاه برتر بودند. معیار انتخاب دانشگاه ها در هر کشور، رتبه بندی هر مؤسسه در آن کشور بوده است و تلاش شد که دانشگاه های دارای بالاترین رتبه بررسی شوند. بر اساس نتایج پژوهش، سه رویکرد کلی (نگاه تاریخ گرایانه، نگاه معنایی و نگاه کاربردی) بر اساس تلقی متفاوت هر کشور از نسبت اسلام و معماری در آن کشور در برنامه درسیِ درس معماری اسلامی قابل شناسایی است. برای نیل به هدف های برنامه توجه، به رویکرد آن و به روزرسانی برنامه ها باید در اولویت برنامه ریزان

بهبود کیفیت محتوای کتب درسی براساس مبانی توسعه پایدار یکی از موضوعات مهم هر نظام آموزشی است که نقش مهمی در ارتقای مهارت های عمومی فراگیران دارد. در همین راستا، پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش پیمایشی به بررسی معیارهای توسعه پایدار در سازماندهی محتوای کتاب های عربی دوره متوسطه اول بپردازد. ابزار اصلی این پژوهش را پرسش نامه محقق ساخته معیارهای توسعه پایدار شامل معیارهای دینی، اجتماعی، محیطی، اقتصادی و فکری علمی تشکیل داد. به منظور توصیف و تحلیل داده ها، از آماره های توصیفی و آزمون های هم بستگی پیرسون، آنوا (ANOVA) و فریدمن استفاده شد. یافته ها نشان داد که به طور کلی سطح پایداری معیارهای توسعه در سازماندهی محتوای کتاب های عربی متوسطه اول در وضعیت ضعیف قرار دارد؛ بدین معنا که به طور خاص، سه معیار محیطی، اجتماعی، اقتصادی در سطح مطلوبیت ضعیف قرار دارند و تنها دو معیار دینی و فکری علمی در سطح مطلوبیت متوسط قرار دارند. همچنین از لحاظ هم بستگی میان معیارها با توسعه پایدار، یافته ها حاکی از این بود که معیارهای محیطی، اجتماعی و اقتصادی بیشترین هم بستگی را با توسعه پایدار دارند، ولی به سطح مطلوب نرسیده اند. پیشنهاد می شود در راستای بهبود سازماندهی محتوای کتب عربی دوره متوسطه اول بر مبنای معیارهای توسعه پایدار، ضمن حفظ معیارهای دینی و فکری علمی در کتاب ها به گنجاندن معیارهای توسعه محیطی، اجتماعی و اقتصادی توجه در محتوای این کتاب ها نیز توجه بیشتری شود.