فناوری آموزشی

هدف از این پژوهش، تدوین الگوی مفهومی هوشمندسازی هنرستان های تربیت بدنی با رویکرد مدرسه یادگیرنده و پایدار بود. روش تحقیق از نوع کیفی با رویکرد اکتشافی سیستماتیک انتخاب شد. جامعه آماری شامل دو بخش منابع انسانی (اساتید، معلمان، مدیران و ...) و منابع اطلاعاتی (کتاب ها، مقالات، اسناد، رسانه ها، و ...) بود. نمونه گیری به تعداد قابل کفایت و با روش قضاوتی بر مبنای رسیدن به اشباع نظری انجام شد (18 نفر). ابزار پژوهش شامل مطالعه کتابخانه ای نظامند و مصاحبه های اکتشافی ساختارمند بود. روایی ابزار بر اساس اعتبار حقوقی و علمی نمونه، نظر خبرگان و توافق بین مصححان ارزیابی و تأیید گردید. جهت تحلیل یافته ها از روش کدگذاری مفهومی چندمرحله ای با رویکرد تحلیل سیستمی استفاده شد. ب ر اساس نتایج، 79 مؤلفه غربال شده در چهار سطح، 10 منظر و 23 بُعد چارچوب بندی و کدگذاری شدند. ساختار مدل مفهومی به صورت توالی سطوح مفهومی ظرفیت سازی (اکوسیستم دانش محور)، هوشمندسازی (مدرسه هوشمند)، یادگیرندگی (مدرسه یادگیرنده) و پایداری (مدرسه پایدار) بود. سطح ظرفیت سازی شامل دو منظر پیشران ها و الزامات نهادی، حمایت ها و منابع اکوسیستمی است. هوشمندسازی شامل سه منظر مدیریت فناوری محور، زیرساخت ICT هنرستان ها و دسترسی به شبکه های محیطی است. سطح نیز یادگیرندگی شامل سه منظر قابلیت سیستم آموزشی، سواد فناوری اعضا و محیط یادهی-یادگیری بود. سطح پایداری نیز شامل دو منظر کارکردهای محیطی و بلوغ سازمانی هنرستان ها است. هوشمندسازی مدارس فرایندی سیستماتیک و چندبعدی است که عناصر آموزشی، مدیریتی، فناوری و رفتاری را در یک سیستم جدید و یادگیرنده یکپارچه می کند تا به پایدار برسد. مدل ارائه شده می توان در تحلیل و برنامه ریزی اجرای الگوی هوشمندسازی برای هنرستان های تربیت بدنی مورد استفاده قرار بگیرد.

مقاله با هدف «واکاوی جایگاه فناوری آموزشی در کتاب کار و فناوری پایه هفتم بر اساس نظریه براون از دیدگاه معلمان و متخصصان»، از نوع توصیفی، با تعداد نمونه 64معلم و 12متخصص برنامه درسی بود. ابزار بخش کمی، چک لیست با آلفای کرونباخ 0/87 و در بخش کیفی فرم مصاحبه در قالب 6 مؤلفه در زمینه های طراحی آموزشی، طراحی پیام ها و کاربرد مواد دیداری، سبک نگارش، تنوع تجربیات یادگیری، ویژگی های کالبدی و اصول آموزش و یادگیری بود. داده ها از طریق فراوانی، درصد فراوانی و t تک متغیری مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت و مشخص شد معلمان بر این باورند که ارزشیابی تشخیصی، پاسخ به ارزشیابی تشخیصی، پاسخ به ارزشیابی پایانی و خلاصه فصل مربوط به طراحی آموزشی و پاسخگویی به پرسش ها مربوط به تنوع تجربیات یادگیری وجود ندارد، یا نامناسب است؛ ولی معلمان قادر به تولید، تکمیل و اصلاح یا تأمین آن هستند و کتاب نیاز به اصلاح جزیی دارد. متخصصان نیز نظرات تکمیلی خود را در این رابطه شرح دادند و الگوی ارزیابی کتاب با توجه به دیدگاه براون ارایه شد.  

هدف از پژوهش آگاهی از وضعیت کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در محیط یاددهی-یادگیری مدارس هوشمند دوره ابتدایی شهر شوش بود. روش پژوهش، آمیخته از نوع تبیینی بود. این پژوهش در مدارس هوشمند پسرانه دوره ابتدایی شهر شوش انجام شد. در بخش کمّی به علت کوچک بودن حجم نمونه، کلیه معلمان (70 نفر) به روش سرشماری انتخاب شدند. داده های کمّی پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد. روایی پرسشنامه، توسط تعدادی از متخصصان علوم تربیتی مورد تائید قرار گرفت و پایایی آن با استفاده از آلفای کرانباخ، 94/0 محاسبه شد. در بخش کیفی پژوهش، مصاحبه با 10 نفر از مدیران و 10 نفر از معلمان انجام گرفت. برای تحلیل داده های کمّی از تی تک نمونه ای؛ و برای تحلیل داده های کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد وضعیت کاربرد فاوا در پنج مؤلفه: 1- استفاده معلمان از محتوای الکترونیکی (چندرسانه ای) در فرایند یاددهی-یادگیری، 2- طراحی محتوای الکترونیکی (چندرسانه ای) مورد نیاز توسط خود معلمان، 3- نقش دانش آموزان در تهیه محتوای الکترونیکی (چندرسانه ای)، 4- استفاده از فاوا برای استمرار یاددهی-یادگیری، 5- ترغیب دانش آموزان جهت استفاده از فاوا برای گسترش دانش و تعمیق یادگیری توسط معلمان؛ پایین تر از حد مطلوب بود. با تحلیل داده های کیفی موانع مهمی از قبیل ضعف دانش و مهارت معلمان و دانش آموزان و خانواده؛ مشکلات فرهنگی و نگرشی مربوط به معلمان، خانواده و دانش آموزان؛ مشکلات مربوط به زیرساخت، امکانات و منابع مالی؛ ضعف انگیزشی؛ و همچنین مشکلات مربوط به برنامه درسی؛ به عنوان موانع کاربرد فاوا در مدارس موردمطالعه شناسایی شد.

روش های تدریسی دروس پایه معماری باید به گونه ای انتخاب شود که بیشترین اثربخشی را بر دانشجویان داشته باشد. دروس پایه ازجمله درس کارگاه مصالح و ساخت به آموزش مهارت های ابتدایی طراحی معماری توجه و در تمام دوران تحصیل و حتی دوره کار حرفه ای نیز مورداستفاده جدی معماران قرار دارد. مطالعات و ابداعات زیادی در زمینه شیوه های آموزش انجام و انواع مختلفی از روش ها در مقالات علمی بحث شده است. یکی از این روش ها، بازی واره سازی است؛ یعنی استفاده از خصوصیات و تفکرات بازی گونه برای دستیابی به اهدافی که ماهیت بازی ندارند. این روش نه تنها در زمینه آموزشی، در حوزه های مختلف دیگر مثل فناوری های دیجیتال، بازاریابی، تربیتی و اجتماعی نیز استفاده می شود. روش های بازی واره سازی به منظور بهره برداری از تمایلات طبیعی مردم برای اجتماعی شدن، یادگیری، تسلط، رقابت، دستیابی به اهداف، خودی نشان دادن، نوع دوستی، یا فقط واکنش آنها به مشخص کردن چارچوب برای یک موقعیت به عنوان بازی یا سرگرمی در نظر گرفته می شود. در این پژوهش بررسی می شود که استفاده از روش بازی واره سازی چگونه به ایجاد ارتباطی قوی میان دانشجو و تمرینات کلاسی منجر می شود. پژوهش حاضر از نوع شبه آزمایشی است که رویداد پس از وقوع را بررسی می کند. روش نمونه گیری این پژوهش از نوع نمونه گیری در دسترس است. جامعه آماری این پژوهش، دانشجویان دو کلاس 17 نفره درس کارگاه مصالح و ساخت است که با دو روش تدریس متفاوت را به صورت دو گروه کنترل و آزمایش این درس فراگرفته اند. نتایج این پژوهش مؤید آن است که در کلاسی که از روش بازی واره سازی برای طراحی تمرین های آن استفاده شده، میزان درگیری تحصیلی (یک شاخص روان شناسی که به کیفیت و عمق ارتباط میان دانشجو و برنامه آموزشی اشاره دارد) دانشجویان بیش از کلاس دیگر است. این افزایش میزان درگیری تحصیلی به افزایش کیفیت آموزش و عمیق شدن مطالب فراگیری شده از سوی دانشجویان منجر می شود؛ بنابراین استفاده از این روش برای آموزش دروس پایه معماری، به خصوص درس عملی کارگاه مصالح و ساخت توصیه می شود.  

هدف از تحقیق حاضر بررسی رابطه بین میزان انواع تعامل دانشجویان گروه فنی مهندسی مؤسسه آموزش عالی مهر البرز با عملکرد تحصیلی آنها است. جامعه آماری پژوهش شامل تمام دانشجویان زن و مرد دانشکده فنی مهندسی این دانشگاه و روش نمونه گیری به روش نمونه گیری تصادفی ساده است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته است که روایی آن را استادان و خبرگان یادگیری الکترونیکی تأیید کرده اند و پایایی آن به وسیله آلفای کرانباخ تأیید شده است، همچنین معدل دانشجویان به عنوان شاخص عملکرد تحصیلی در نظر گرفته شد. برای تحلیل داده ها از آزمونهای T دو گروه مستقل و همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است.نتایج مربوط به بررسی پرسشهای پژوهش نشان داد که میانگین به دست آمده برای انواع تعامل در دوره های یادگیری الکترونیکی مهر البرز 94/2 بود، که نشان دهنده این است که انواع تعامل در این دانشگاه در سطح نسبتاً مطلوب قرار دارد، هم چنین بین تمام مؤلفه ها ی تعامل و عملکرد تحصیلی همبستگی مثبت و معناداری در سطح 05/0 وجود داشت؛ ضریب همبستگی تعامل دانشجو با محتوا و عملکرد تحصیلی 31/0، تعامل دانشجو با دانشجو 48/0، تعامل دانشجو با استاد 51/0، و تعامل دانشجو با دستیار 31/0 بود. مؤلفه هایی که بیشترین توان پیش بینی عملکرد تحصیلی را داشت تعامل دانشجو با استاد و تعامل دانشجو با دانشجو بود، علاوه بر آن بین میزان انواع مؤلفه های تعامل با اشتغال و جنسیت تفاوت معناداری وجود ندارد و فقط در مؤلفه تعامل دانشجو محتوا و دانشجو دستیار آموزشی با تجربه فنّاوری اطلاعات تفاوت معناداری وجود دارد؛ به عبارت دیگر، دانشجویانی که از تجربه فنّاوری اطلاعات برخوردارند می توانند تعامل بیشتری با محتوا و دستیار آموزشی برقرار کنند.

این پژوهش با هدف ارزیابی وضعیت کاربست فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در فرآیند یادهی و یادگیری مدارس هوشمند دوره ی ابتدایی شهرستان اردل انجام شد. روش پژوهش، آمیخته از نوع تبیینی بود. در بخش کمّی به علت کوچک بودن حجم نمونه، کلیه ی معلمان (80 نفر) به روش سرشماری انتخاب شدند. داده های کمّی با استفاده از پرسشنامه ی محقق ساخته گردآوری شد. روایی پرسشنامه، توسط تعدادی از اساتید و کارشناسان علوم تربیتی مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرانباخ، 94/ 0 محاسبه شد. در بخش کیفی، مصاحبه با 15 نفر از معلمان و 15 نفر از مدیران انجام گرفت. برای تحلیل داده های کمّی از آزمون تی تک نمونه ای و برای تحلیل داده های کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد وضعیت کاربست فاوا در پنج مؤلفه: 1. ارتقای تخصص، مهارت فناورانه و سواد رایانه ای معلمان و استفاده آنها از محتوای الکترونیکی در تدریس، 2. استفاده از فاوا برای استمرار فرایند یاددهی-یادگیری، 3. دانش و آگاهی تخصصی معلمان در زمینه ی کاربرد مناسب فنون تدریس نوین، 4. طراحی محتوای الکترونیکی مورد نیاز در تدریس توسط معلمان و 5. نقش دانش آموزان در تولید محتوای الکترونیکی در تدریس و تشویق آنها به جهت کاربست فاوا برای گسترش دانش و تعمیق یادگیری توسط معلمان؛ پایین تر از حد مطلوب بود. با تحلیل داده های کیفی موانع  مهمی ازقبیل عدم شناخت معلمان از روش های جدید تدریس؛ عدم رضایت معلمان از کاربرد فاوا و عدم تسلط به مهارت های ICDL ؛ عدم آگاهی از کاربرد نرم افزارهای آموزشی توسط معلمان، دانش آموزان و والدین؛ ضعف انگیزشی معلمان در کاربست فاوا در تدریس؛ عدم دسترسی همه ی دانش آموزان به لپ تاپ کلاسی؛ عدم نیروی متخصص در بهره گیری از فاوا؛ عدم فرهنگ استفاده از شبکه ها و سطح علمی- فرهنگی پایین معلمان، والدین و دانش آموزان؛ دید و نگرش منفی معلمان، والدین و دانش آموزان؛ چالش های مربوط به زیرساخت، امکانات و منابع اقتصادی و همچنین عدم وجود برنامه ی از قبل تعیین شده و چالش های برنامه ی درسی به عنوان چالش های کاربرد فاوا در مدارس هوشمند شناسایی شد.

استفاده از تلفن همراه در تدریس و یادگیری به یک جزء مهم فناوری آموزشی در آموزش عالی تبدیل شده و امکان یادگیری، همکاری و به اشتراک گذاری ایده ها را برای دانشجویان فراهم کرده است. این مقاله با هدف بررسی نگرش دانشجویان و استادان درباره کارکردهای آموزشی تلفن همراه در دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدانتدوین شده است. برای گردآوری داده ها از دو پرسشنامه جداگانه، برای دانشجویان و استادان استفاده شد. جامعه آماری پژوهش، 1900 دانشجو و 75 عضو هیئت علمی بود که بر پایه جدول مورگان، 240 دانشجو و 53 تن از استادان با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه های استاندارد، گردآوری و با استفاده از آماره های ضریب همبستگی، تی مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه و با کمک نرم افزار SPSS تجزیه وتحلیل شدند. نتایج نشان داد بین نگرش دانشجویان درباره استفاده از تلفن همراه با مقطع و گرایش تحصیلی دانشجویان تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین یافته ها بیانگر این است که بیشتر دانشجویان و استادان نگرش نسبتاً مثبتی درباره به کارگیری آموزش از طریق تلفن همراه دارند. با توجه به تأثیر مثبت تلفن همراه، به عنوان یک فناوری آموزشی پیشنهاد می شود در نظام آموزش عالی به طور جدی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف از این نوشتار بررسی تطبیقی برنامه درسی تکنولوژی آموزشی کشورهای منتخب با ایران است. برای این مقصود با استفاده از روش توصیفی- مقایسه ای، 12 دانشگاه مهم دنیا از نه کشور جهان انتخاب شد و برنامه درسی کارشناسی ارشد آنها با برنامه درسی این رشته در ایران در سه حیطه برنامه درسی، سرفصل ها، و رویه و خط مشی ها مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که در سه حیطه مذکور بین کشورهای پیشرفته و همچنین بین کشورهای پیشرفته و ایران تفاوت ها و شباهت هایی وجود دارد. همچنین برخی از نوآوری های این رشته در دانشگاه های مهم جهان شناسایی گردید. از جمله مهم ترین این نوآوری ها، تنوع اهداف برنامه درسی، تعدد واحدها و درس های اختیاری، داشتن آزمون جامع و حضور دانشجویان در کمیته بازنگری برنامه درسی بود. بر اساس بررسی های انجام شده پیشنهادهایی برای برنامه درسی ایران به ویژه در حوزه اهداف، سرفصل ها و رویه های اجرایی ارائه گردید. 

هدف: برنامه درسی نقش مهمی در موفقیت نظام های آموزشی دارد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و مولفه های برنامه درسی هیوتاگوژیکی دوره دوم متوسطه انجام شد.روش شناسی: مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا کیفی از نوع اکتشافی بود. جامعه این پژوهش مقاله های مرتبط با حیطه پژوهش در سال های 2019 الی 2023 و خبرگان آشنا به حیطه پژوهش و دارای مدرک تحصیلی دکتری در حوزه های برنامه ریزی درسی و روانشناسی تربیتی بودند که تعداد 9 مقاله و 6 نفر خبرگان طبق اصل اشباع نظری و با روش های نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. داده ها با روش های یادداشت برداری از مقاله ها و مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان گردآوری که روایی محتوایی آنها توسط 5 نفر از خبرگان 995/0 و پایایی آن با روش ضریب کاپای کوهن 979/0 محاسبه و برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون استفاده شد.یافته ها: یافته های حاصل از یادداشت برداری از مقاله ها و مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان نشان داد برای برنامه درسی هیوتاگوژیکی دوره دوم متوسطه در مضمون فراگیر انعطاف پذیری 8 مضمون پایه در 3 مضمون سازمان دهنده شامل انعطاف در اهداف، انعطاف در برنامه ها و انعطاف در مدیریت، در مضمون فراگیر هدف 8 مضمون پایه در 2 مضمون سازمان دهنده شامل بستر هدف گذاری هیوتاگوژیکی و همه جانبه نگری در هدف گذاری، در مضمون فراگیر محتوا 16 مضمون پایه در 4 مضمون سازمان دهنده شامل گستردگی محتوا، تولید محتوا، محتوای کاربردی و محتوای مهارتی، در مضمون فراگیر یادگیرنده 15 مضمون پایه در 4 مضمون سازمان دهنده شامل یاگیرنده خودتعیین گر، مشارکت همیارانه خلاق، عاملیت یادگیرنده و انگیزه درونی، در مضمون فراگیر تسهیل گری 24 مضمون پایه در 5 مضمون سازمان دهنده شامل کلاس هیوتاگوژیکی، مهارت های معلمان هیوتاگوژیکی، تدریس اصیل، فرصت سازی برای دانش آموز و آموزش مهارت های هیوتاگوژیکی، در مضمون فراگیر فناوری آموزشی 12 مضمون پایه در 3 مضمون سازمان دهنده شامل کلاس فناورانه، ابزارهای آموزشی فناورانه و شبکه های اجتماعی، در مضمون فراگیر تفکر 8 مضمون پایه در 3 مضمون سازمان دهنده شامل تفکر سیستمی، تفکر انتقادی و تفکر گروهی و در مضمون فراگیر ارزشیابی 19 مضمون پایه در 4 مضمون سازمان دهنده شامل سنجش هیوتاگوژیکی، نقش معلم در سنجش، نقش دانش آموز در سنجش و انتخاب در سنجش شناسایی شد.بحث و نتیجه گیری: طبق مضامین شناسایی شده حاصل از یادداشت برداری از مقاله ها و مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان برای برنامه درسی هیوتاگوژیکی دوره دوم متوسطه، برای بهبود برنامه درسی هیوتاگوژیکی باید زمینه را برای تحقق مضامین شناسایی شده فراهم آورد.