مطالب مرتبط با کلیدواژه

روسیه


۲۸۱.

تحلیل مجموعه اشعار ایرانی ولیمیر خلبنیکوف، فوتوریست روس(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۶۵۷ تعداد دانلود : ۳۰۵
هدف از پژوهش حاضر نشان دادن قدرت نفوذ فرهنگ و ادب ایران بر سرزمینی دیگر است. وِلیمیر خِلِبنیکوف (1922-1884)، فوتوریست روس، از آن دسته شاعرانی بود که فرهنگ و ادب ایران را بسیار می ستود و تحت تأثیر آن قرار داشت. او از جمله شاعران روس بود که شانس حضور در ایران را پیدا کرد و در زمان قیام میرزا کوچک خان همراه با نیروهای ارتش سرخ به بهانه کمک به جنگلی ها وارد گیلان شد و توانست از نزدیک با ایران آشنا شود. شرق گرایی یکی از بارزترین وجوه اشعار اوست که در پژوهش حاضر تنها به بررسی مضامین ایرانی مجموعه اشعار شش جلدی وی خواهیم پرداخت. بازآفرینی مضامین ایرانی با جلوه ای تازه در اشعارش، شعر خلبنیکوف را زیبا و بدیع جلوه داده است. با وجود آن که تأثیر ایران بر وی تنها به ابعاد ادبی و اسطوره ای ایران منتهی نمی شود و بسیار فراتر از آن، در ابعاد فرهنگی، مذهبی، تاریخی و جغرافیای زیستی و طبیعی نیز قابل بررسی است، اما محققان ایرانی بسیار اندک به آثار وی پرداخته اند. بررسی اشعار خلبنیکوف حاکی از عشق وی به حکیم گنجه است و بازتاب اشعار نظامی و همچنین اسطوره های شاهنامه نیز بر آثار او قابل مشاهده است. همچنین بررسی مضامین اشعار ایرانی او نشان می دهد که شعر او از جوهره ای انسانی برخوردار است که بر حول ایده وحدت جهانی می چرخد.
۲۸۲.

مطالعه تطبیقی سیاست گذاری صادرات گاز طبیعی در چارچوب مولفه های امنیت انرژی در روسیه، قطر و ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیاست های صادرات گاز امنیت انرژی جمهوری اسلامی ایران روسیه قطر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۳۲۹
این مقاله تلاشی در جهت یافتن چگونگی تاثیر گذاری سیاست های مربوط به امنیت ملی و ملاحظات امنیت انرژی در تعیین سیاست های صادرات گاز جمهوری اسلامی ایران است. فرضیه پژوهش مدعی است هرگونه کامیابی یا ناکامی سیاست گذاری صادرات گاز ایران وابستگی مستقیم به توجه به امنیت انرژی طرفین مبادله در سایه ملاحظات کلان امنیت ملی آنان دارد. برای تبیین مناسب فرضیه پژوهشگران سعی نموده اند با نگاهی تطبیقی به سیاست های صادرات گاز دو کشور بزرگ تولید کننده و صادرکننده گاز طبیعی (روسیه و قطر) در چهارچوب مفاهیم واقع گرایی امنیت انرژی و آرمان گرایی امنیت انرژی چارچوب مفهومی لازم برای تحلیل سیاست های صادرات گاز جمهوری اسلامی ایران را فراهم آورند. مطالعات این پژوهش از یک سو نشان دهنده ی نبود شناخت کافی سیاست گذاران این حوزه از مفهوم «امنیت انرژی» است. به عبارتی بی توجهی به مولفه های امنیت انرژی، موجب تحلیل رفتن ظرفیت های ژئواکونومیکی ایران با توجه به منابع گازی چشمگیر آن شده است. از سوی دیگر سیاست گذاری صادرات گاز ایران با توجه به چارچوب بندی امنیت ملی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، همزمان تحت فشار ایالات متحده آمریکا با پر رنگ کردن عدم تامین «امنیت عرضه» از طرف ایران برای کشورهای خریدار و فشار روسیه برای ممانعت از ورود رقبای بزرگ به بازار اروپا جهت حفظ انحصار و «امنیت تقاضا»ی خود در این بازار بوده است.
۲۸۳.

چالش نظم هژمونیک، ثبات و موازنه در خاورمیانه؛ فرصت ها برای ایران و روسیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران روسیه امریکا نظم هژمونیک ثبات راهبردی موازنه منطقه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۷ تعداد دانلود : ۲۷۶
هدف این مقاله بررسی چالش نظم هژمونیک در خاورمیانه و تأثیر همکاری ایران و روسیه در بازتعریف نظم و ثبات راهبردی از طریق موازنه با تمرکز بر بحران سوریه است. طی سال های اخیر نظم امریکامحور در منطقه بیش از پیش با چالش مواجه شده و به تبع آن ثبات راهبردی و موازنه مرتبط با آن نیز به ویژه پس از بهار عربی و بحران سوریه با تغییر مواجه شده اند. ایران و روسیه چه به صورت منفردانه یا ائتلاف تاکتیکی در به چالش کشیدن نظم هژمونیک و بر وضعیت ثبات و موازنه در منطقه تأثیرگذار بوده اند. این مقاله با نگاه رئالیستی به مفاهیم، نظم، ثبات و موازنه و با رویکرد سیستمی و توجه به ارتباط متقابل این مفاهیم در سطوح و مناطق مختلف، همکاری دو کشور در این زمینه را بررسی می کند. هرچند در بسیاری متون، نظم و ثبات راهبردی در سطح کلان و در حوزه قدرت های بزرگ بررسی شده اند، اما این مقاله با تأکید بر تحول در روابط بین الملل و این دو مفهوم، ضمن تمرکز بر تعریف پیچیده و چندلایه این مفاهیم در خاورمیانه، تأکید دارد نظم و ثبات در این منطقه ضرورتا با توافق یا موازنه قدرت های بزرگ تأمین نمی شود و قدرت های منطقه ای از جمله ایران با اثرگذاری بر مفهوم موازنه از طریق توانایی های خاص خود یا با تعامل با قدرت های بزرگ بر این دو مفهوم تأثیرگذار هستند. بر این اساس، مقاله تأکید دارد، همکاری ایران و روسیه برای موازنه سازی در دو سطح کلان در مواجهه با سیاست ها و اقدامات بی ثبات ساز امریکا و در سطح منطقه ای با تأکید بر موازنه گسترده منطقه ای در تعدیل نظم و تأمین ثبات راهبردی موثر است. گرچه سیاست مسکو در این خصوص محدودیت هایی برای تهران ایجاد می کند، اما برخی ابعاد آن از جمله بازدارندگی در برابر رفتارهای بی ثبات ساز امریکا و متحدان آن در راستای منافع تهران است.
۲۸۴.

ممنوعیت پیوسته سازی سرزمینی و نظریه جدایی چاره ساز در بحران کریمه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اوک‍رای‍ن جدایی چاره ساز حق تعیین سرنوشت روسیه کریمه ممنوعیت پیوسته سازی سرزمینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۴۴۸
اصل حق مردم به تعیین سرنوشت خود از قواعد بنیادین حقوق بین الملل است، این اصل در حقوق بین الملل موضوعه دربرگیرنده نفی اشغالگری و استعمارزدایی است. اما نظریه ای نیز به نام جدایی چاره ساز مطرح شده است که در صورت به دست آوردن شرایط و به عنوان آخرین راهکار، برای گروه های جمعیتی در درون یک کشور امکان توسل به جنبه خارجی حق تعیین سرنوشت وجود دارد. اما بعضی کشورها نیز با توسل به نظریه جدایی چاره ساز در عمل، سرزمین کشورهای دیگر را اشغال و مناطقی از آن کشور را تجزیه می کنند و به طور رسمی یا عملی به کشور خود پیوسته می سازند. از این رو، نوعی تضاد و تنش میان ممنوعیت پیوست سرزمینی به عنوان یک قاعده آمره حقوق بین الملل که از حق تعیین سرنوشت نیز تأثیر می پذیرد با نظریه جدایی چاره ساز، پدیدار شده است. در این میان، دولت روسیه با توسل به نظریه جدایی چاره ساز، شبه جزیره کریمه را از اوکراین جدا و به خاک خود ملحق کرده است. با وجود این، این پرسش مطرح می شود که آیا جدایی کریمه از اوکراین جدایی چاره ساز بوده یا نوعی اکتساب سرزمین به زور در پوشش آیین جدایی چاره ساز است ؟ در پاسخ، این فرضیه مطرح می شود که منع اشغال و ممنوعیت پیوسته سازی سرزمینی از قواعد آمره حقوق بین الملل و مصادیق حق تعیین سرنوشت هستند و نظریه جدایی چاره ساز نمی تواند خدشه ای به این قواعد وارد سازد.
۲۸۵.

عامل های مؤثر بر شکل گیری صف آرایی روسیه و عراق (2011 تا 2018)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خیزش عربی داعش روسیه صف آرایی عراق نظم منطقه ای غرب آسیا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۳ تعداد دانلود : ۴۹۲
روابط عراق و اتحاد شوروی از دهه 1970 گسترش یافت و عراق به عنوان یکی از مهم ترین متحدان این ابرقدرت در خاورمیانه (غرب آسیا) محسوب می شد. فروپاشی نظام شوروی و پایان جنگ سرد، منجر به پایان اتحاد میان عراق دوران صدام حسین و روسیه نشد و این دو کشور در دهه 1990 با وجود فرازونشیب ها به همکاری ادامه دادند؛ اما حمله ایالات متحد آمریکا به عراق و سرنگونی رژیم بعث در سال 2003 نقطه پایانی بر اتحاد روسیه و عراق بود. بدین ترتیب در سال های 2003 تا 2011 شاهد ایفای نقش حداقلی روسیه در عراق پس از صدام بودیم. به نظر می رسد با شروع خیزش های عربی و سرایت ناآرامی ها به سوریه و سپس عراق و به دنبال آن اشغال بخش وسیعی از سرزمین عراق توسط داعش، صف آرایی جدیدی میان روسیه و عراق شکل گرفته است. بنابراین این پرسش مطرح می شود که چه تحول هایی بر شکل گیری صف آرایی میان روسیه و عراق بین سال های 2011 تا 2018 تأثیر گذشته است. فرضیه نوشتار این است که خیزش های عربی (2011) و به دنبال آن تحول های منطقه خاورمیانه، به ویژه بحران سوریه موجب شکل گیری تهدیدهای داخلی و خارجی علیه امنیت وجودی دولت مرکزی عراق شد؛ در برابر چنین تهدیدهایی ایالات متحد آمریکا (در دوره اوباما) به عنوان مهم ترین و قدرتمندترین متحد عراق، بی میل به همکاری و حمایت حداکثری از دولت عراق بود؛ بنابراین در شرایطی که ادراک رهبران روسیه نسبت به جایگاهشان در نظام بین الملل در مقایسه با دهه 1990 و 2000 تغییر یافته است، تحول های منطقه خاورمیانه و نظام بین الملل فرصتی مناسب را پیش روی روسیه نهاد تا بار دیگر در عراق نقش آفرینی کند.
۲۸۶.

تحول اولویت ها در سازمان همکاری شانگهای از زمان تأسیس تا سال 2019(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امنیت انرژی چین خطوط انتقال انرژی روسیه سازمان شانگهای نزاع های منطقه ای قفقاز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۳۴۲
سازمان همکاری شانگهای در سال 1996 به ابتکار چین و با هدف حل مشکلات مرزی پنج کشور همسایه تشکیل شد و امروز پس از 23 سال به پیمان منطقه ای بزرگی تبدیل شده است. این سازمان با دراختیارداشتن 20 درصد ذخایر نفتی و 50 درصد ذخایر گاز جهان، قابلیت آن را دارد که در دهه های آینده به یکی از بزرگ ترین قطب های بین المللی اقتصادی و انرژی تبدیل شود و مدیریت و کنترل بخش عظیمی از انرژی جهانی را در اختیار بگیرد. بررسی اطلاعات آماری مربوط به کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای نشان می دهد که اعضای این سازمان قابلیت آن را دارند که در دهه های آینده به یکی از بزرگ ترین قطب های بین المللی اقتصادی، تجاری، سرمایه گذاری خارجی، انرژی و نظامی در جهان تبدیل شوند. قلمرو جغرافیایی وسیع، جمعیت زیاد، منابع انرژی گسترده، سلاح های هسته ای، نیروهای مسلح، حق وتو در شورای امنیت و عامل های دیگر به این سازمان ظرفیت اقتصادی، سیاسی و نظامی بالایی می بخشد. این سازمان هم بزرگ ترین تولیدکننده گاز و هم بزرگ ترین مصرف کننده را در خود دارد، بنابراین پایه اصلی رقابت های آینده به سوی مدیریت منابع انرژی است. این نوشتار پس از مرور تحول های گذشته سازمان همکاری شانگهای، قابلیت های این سازمان را از جنبه های اقتصادی و تأمین امنیت انرژی بررسی می کند و نشان می دهد چگونه این پیمان منطقه ای محدود، به یک سازمان همکاری منطقه ای بزرگ تبدیل شده است. فرضیه نوشتار این است که با وجود ظرفیت های بسیار، این سازمان به یک قطب اقتصادی و راهبردی جهانی تبدیل نخواهد شد.
۲۸۷.

ارمنیان روسیه و کارکردهای دیاسپورایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اتحادیه ارمنی های روسیه ارمنستان ارمنی ها دیاسپورا روسیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۲۴۲
تأثیر دیاسپورا و سازمان های دیاسپورایی بر سیاست داخلی و روابط خارجی کشورهای میزبان و میهن، موضوعی است که در دهه های اخیر بیشتر در رویکردهای غیردولت محور روابط بین الملل مورد توجه قرار گرفته است. اجتماع های دیاسپورایی می توانند در توسعه اقتصادی میهن خود نقش مهمی بازی کنند. آن ها همچنین برای حفظ میراث فرهنگی جامعه خود به ویژه زبان، مذهب و ارزش های اجتماعی آن تلاش می کنند. دیاسپورای ارمنی همواره برای پژوهشگران مطالعات دیاسپورا موضوعی جذاب بوده است. روسیه میزبان پرجمعیت ترین جامعه ارمنی در خارج از جمهوری ارمنستان است. نوشتار پیش رو نتیجه پژوهشی کیفی در مورد ارمنی های روسیه است. در این نوشتار می کوشیم به این پرسش پاسخ دهیم که «جامعه ارمنی روسیه چه دغدغه هایی دارد و چگونه روابط روسیه و ارمنستان را در تأثیر قرار می دهد؟» در پاسخ به این پرسش این فرضیه را بیان می کنیم: «جامعه ارمنی روسیه بیشتر در پی تأمین منافع کسب وکارهای ارمنی در روسیه، حفظ فرهنگ و زبان ارمنی و حل مشکلات مهاجران ارمنی تازه وارد است و تأثیرگذاری آن بر روابط دو کشور نیز با تلاش برای حضور پررنگ تر در اقتصاد ارمنستان و تثبیت روابط راهبردی مسکو و ایروان به ویژه در حوزه اقتصاد انجام می شود.» ارمنی های روسیه دیر به جهان سیاست دیاسپورایی وارد شدند. با وجود این، ظرفیت های چشمگیر این گروه به تدریج در حال بسیج شدن در چارچوب های دیاسپورایی است. هرچند ارمنی های روسیه هنوز انسجام و سازماندهی ضعیف تری در مقایسه با ارمنی های اروپا، آمریکا و خاورمیانه دارند، اما دست کم بخش های قدرتمندتر و ثروتمندتر آن ها به بازیگران به نسبت مهمی در روابط روسیه و ارمنستان تبدیل شده اند.
۲۸۸.

تأثیر کنش های اجتماعی بر سیاست خارجی فدراسیون روسیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امنیت هستی شناختی روسیه کنش های اخلاقی کنش های شرافتی هویت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۶ تعداد دانلود : ۴۸۳
با فروپاشی اتحاد شوروی در سال 1991، دولت روسیه برای شناسایی خود به دیگران باید هویت خود را بازتعریف می کرد. ترسیم این هویت و تثبیت و تضمین آن دربرگیرنده کنش های اجتماعی است که امنیت هویتی دولت روسیه را استمرار می بخشد. پرسش این است که کنش های اجتماعی چگونه بر سیاست خارجی فدراسیون روسیه تأثیر می گذارد و دلیل انجام این کنش ها چیست؟ در پاسخ، این فرضیه مطرح می شود که انجام کنش های اجتماعی سبب تضمین امنیت هویتی روسیه خواهد شد. این نوشتار توصیفی تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات، بهره گیری از مدارک و اسناد اینترنتی و کتابخانه ای است. نتایج نوشتار نشان می دهد، اگرچه کنش اخلاقی و بشردوستانه پرهزینه و خلاف منافع راهبردی روسیه و کنش شرافتی خطرناک است و می تواند در راستای تضعیف امنیت فیزیکی آن باشد، اما با انجام آن کنش ها امنیت هویتی خود را تضمین می کند. اقدام هایی همچون یاری رساندن به آمریکا در جنگ افغانستان و اجازه تأسیس پایگاه های نظامی در کشورهای هم سود از کنش های اخلاقی و بشردوستانه برای نشان دادن حسن همکاری برای از میان بردن تروریسم بود، اما نتیجه ای معکوس را برای دولت روسیه به همراه داشت. در واقع، روسیه با فرستادن نیروهای نظامی به تاجیکستان، مخالفت با حضور نظامی آمریکا در عراق، جنگ گرجستان و استقلال اوستیای جنوبی و آبخازیا، پیوستن کریمه و حضور در جنگ سوریه، با انجام کنش شرافتی از امنیت هستی شناختی خود محافظت کرده است.
۲۸۹.

مؤلفه های تأثیرگذار بر همکاری امنیتی ایران و روسیه در آسیای مرکزی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آسیای مرکزی اوراسیاگرایی ایران روسیه مجموعه امنیت منطقه ای همکاری امنیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۴۲۶
گسترش روابط امنیتی ایران و روسیه در سال های اخیر و به ویژه پس از تجربه همکاری موفق در بحران سوریه، مورد توجه صاحب نظران سیاسی است. با توجه به این مسئله و اهمیتی که وضعیت امنیتی آسیای مرکزی برای روسیه و ایران دارد، این پرسش مطرح می شود که همکاری امنیتی ایران و روسیه در این منطقه ادامه روند گذشته خواهد بود، یا اینکه می توانیم پیش بینی کنیم، شاهد دوره نوینی از این نوع همکاری باشیم؟ به علاوه، آیا می توان از تحول در الگوی روابط امنیتی ایران و روسیه در آسیای مرکزی سخن گفت؛ تحولی که وزنه همکاری و همگرایی را بر وزنه واگرایی سنگین تر کرده است؟ فرضیه نوشتار این است که الگوی روابط دو کشور از الگوی رقابت و همکاری به سوی الگوی همکاری در حال تغییر است. در واقع، منافع ایران و روسیه در حوزه امنیتی آسیای مرکزی، وجوه جدایی و پیوند دارد. با این وجود، تهدیدهای مشترک در این منطقه برای هر دو کشور، می تواند بر جنبه های متعارض و رقابتی منافع سایه بیندازد و افزایش همکاری امنیتی میان دو طرف را منجر شود. با هدف تبیین فرضیه این نوشتار، ابتدا ساختار نظام منطقه ای در آسیای مرکزی از دیدگاه نظریه مجموعه امنیتی منطقه ای را بیان می کنیم؛ سپس به تغییر در نگرش سیاست خارجی روسیه از اروآتلانتیک گرایی به اوراسیاگرایی اشاره می کنیم. سرانجام، بحث روابط و همکاری امنیتی ایران و روسیه در قالب منافع متقابل دو کشور در آسیای مرکزی را بررسی می کنیم.
۲۹۰.

سیاست خارجی ایالات متحده در قبال مصر پس از کودتای السیسی

کلیدواژه‌ها: کودتای السیسی روسیه آمریکا مصر سیاست خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۲۱۰
روابط استراتژیک ایالات متحده با مصر در زمان انور سادات بود که به اوج رسید و پس از مذاکرات صلح در کمپ دیوید (سپتامبر 1978) بود که همکاری های نظامی و اقتصادی مصر و آمریکا شدت گرفت و دو کشور روابط نزدیکی برقرار کردند. منافع ایالات متحده در مصر شامل تأمین امنیت اسرائیل و حفظ معاهده صلح 1979، مبارزه با تروریسم و کنترل بنیادگرایی، مقابله با توسعه نفوذ روسیه در مصر و منطقه خاورمیانه، حفظ دروازه ورود آمریکا به منطقه و رهبری آن برجهان عرب و بهبود روابط دوجانبه به منظور حفظ ثبات و توازن قدرت در منطقه و همکاری های نظامی می باشد. سؤالی که نگارندگان پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با بکارگیری نظریه واقع گرایی تدافعی درصدد پاسخ به آن برآمده اند این است که سیاست خارجی آمریکا در قبال مصر پس از روی کار آمدن السیسی چگونه بوده است و آمریکا چه اهدافی را دنبال می کند؟ در پاسخ می توان به این نکته اشاره کرد که سیاست خارجی آمریکا بهره برداری از کشور مصر در جهت منافع خود می باشد و رویکرد آمریکا دنبال کردن سیاستی دوگانه و همراه با تناقض بوده است؛ آمریکا از یک سو شعار دموکراسی خواهی می دهد از سویی دیگر به تائید دولت السیسی پرداخت چراکه اولویت اول وی تضمین ثبات و آرامش، حفظ پیمان صلح با اسرائیل و حفظ جایگاه خود در مصر است. روابط ایالات متحده و مصر باهدف حفظ ثبات منطقه، حفظ معاهده صلح بین مصر و اسرائیل 1979 و بهبود روابط دوجانبه است.
۲۹۱.

صف آرایی ایران، روسیه و چین در مقابل آمریکا در صفحه ژئوپلیتیک اوراسیا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اوراسیا آمریکا ایران روسیه چین ژئوپلیتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۳ تعداد دانلود : ۸۳۶
به اعتقاد بسیاری از اندیشمندان روابط بین الملل، قرن بیست و یکم را باید قرن اوراسیا دانست که تسط بر آن سیادت و سروری بر جهان را ایجاد می کند. ایالات متحده از جمله بازیگرانی است که در تلاش است تا تحّکم همه جانبه خود را در این منطقه ژئوپلیتیک توسعه بخشد. در این راستا؛ مثلث ایران، روسیه و چین با هدف تأمین اهداف و منافع منطقه ای، توانمندی های خود را در ایجاد اتحاد استراتژیکِ ضدهژمون، به کار گرفته اند و مانع از تحقق اهداف و سیاست های یکجانبه گرایانه آمریکا در اوراسیا می شوند. شرایط پیش گفته، این پرسش را بوجود می آورد که سه کشور ایران، روسیه و چین برای مقابله و کاهش نفوذ آمریکا در اوراسیا دست به چه سیاست ها و اقداماتی زده اند؟ فرضیه قابل طرح این است که از آنجایی که سه کشور ایران، روسیه و چین به طورفزاینده خود را مورد اهداف آمریکا می بینند؛ لذا برداشت تهدیدآمیز و ترس از محاصره شدن، آن ها را در صفحه شطرنج اوراسیا دور هم گرد آورده است. در این راستا، سه کشور، ضمن مخالفت با تحمیل هژمونی جهانی آمریکا، در راستای مهار و به زانودرآوردن این بازیگر سلطه طلب گام برمی دارند و از این طریق به شکل دادن ترتیبات و نظم منطقه ای موردنظر با هدف تضمین و تأمین اهداف و سیاست های منطقه ای خود در صحنه سیاست اوراسیا مبادرت می ورزند. تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر نظریه ژئوپلیتیک شکل می گیرد.
۲۹۲.

قدرت ژئوپلیتیکی و روابط ژئوانرژی روسیه با اتحادیه اروپا در اوراسیای بزرگ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روسیه اتحادیه اروپا امنیت انرژی خطوط لوله اوک‍رای‍ن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۹ تعداد دانلود : ۵۳۴
انرژی به عنوان یکی از مهم ترین مسائل جهانی و گاز طبیعی به خاطر دارا بودن خصوصیات منحصربه فرد، به ویژه در نحوه و مسیر انتقال آن، در قرن حاضر از اهمیت زیادی برخوردار است. از این رو، در چهارچوب ژئواکونومیک مفاهیمی چون امنیت انرژی، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان انرژی و خطوط انتقال گاز در گفتمان «ژئواکونومیکی» جایگاهی ویژه یافته است. مصرف بالا و نیاز روزافزون اتحادیه اروپا به انرژی به علت کمبود منابع و به تبع آن نیاز به واردات انرژی به خصوص از روسیه به عنوان بزرگ ترین دارنده منابع گازی جهان عاملی بوده که مسکو از قدرت ژئوپلیتیکی اش به عنوان ابزاری برای اجرای اهداف مدنظر خود در حوزه سیاسی و اقتصادی تلاش روزافزون کند. علاوه بر روسیه و اتحادیه اروپا، در این پژوهش کشورهای ترانزیتی که گاز روسیه به وسیله خطوط لوله از خاک آنها عبور می کند نیز به عنوان بازیگر سوم تاثیرگذار در نظر گرفته شده اند. پرسش اصلی مقاله با توجه به مباحث فوق، این چنین مطرح می شود که «چه مؤلفه های ژئوپلیتیکی موجب شکل گیری همکاری و ستیزه روسیه و اتحادیه اروپا در قبال مسئله انرژی شده است؟» ادعای مقاله این گونه مطرح می شود که فضای حاکم بر روابط دو بازیگر در چهارچوب ژئواکونومی در قبال بحران اوکراین، پروژه های خط لوله، بسته انرژی سوم و تحقیقات ضد تراست اتحادیه علیه روسیه، دوره جدیدی از رقابت و همکاری ژئوپلیتیکی روسیه و اتحادیه اروپا را رقم زده است. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی _ تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و فضای مجازی است.
۲۹۳.

روابط روسیه و اسرائیل در پرتو نقش منطقه ای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روسیه اسرائیل ایران خاورمیانه روابط دوجانبه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۵ تعداد دانلود : ۴۱۰
با روی کار آمدن پوتین در سال 2000 م. و اتخاذ سیاست موازنه سازی میان بازیگران بین المللی، سیاست خارجی روسیه در قبال کشورهای خاورمیانه تغییر کرد. در همین راستا روابط روسیه با اسرائیل نیز دچار تحول و چرخش قابل توجهی شد. این دو با اتخاذ سیاست عمل گرایانه مبتنی بر منفعت، پس از چهل سال، تلاش نموده اند سطح و عمق روابط خود را نسبت به گذشته توسعه دهند. این نوشتار تلاش دارد با نگاه واقع گرایانه و با روش کتابخانه ای به این پرسش پاسخ دهد که «روابط روسیه و اسرائیل در دوران ریاست جمهوری "پوتین" چگونه تغییر کرده است و تأثیر ایران بر این روابط چگونه بوده است؟» فرضیه پژوهش این گونه بوده است که روسیه و اسرائیل با تغییر سیاست و تحت تأثیر شرایط بین الملل روابط گسترده ای را در ابعاد مختلف تجربه می کنند. بررسی روابط روسیه و اسرائیل نشان می دهد روابط این دو ضعیف، اما رو به افزایش است. روابط تجاری محدود به تجارت مواد اولیه است و تجارت کالاهای مبتنی بر تکنولوژی به دلیل الگوی سیاست خارجی اسرائیل به صورت محدودی انجام می شود. روابط نظامی نیز به دلیل وابستگی شدید صنایع نظامی اسرائیل به آمریکا ضعیف ترین رابطه بین اسرائیل و روسیه است. با وجود موضوعات مهم استراتژیک همچون مسئله ایران و خاورمیانه، و روابط استراتژیک اسرائیل و آمریکا که مانع گسترش روابط آنها می شود، طرفین در جهت تقویت روابط تلاش می کنند.
۲۹۴.

تجزیه و تحلیل جایگاه ایران در اسناد روسیه 2020-2010

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جمهوری اسلامی ایران اسناد بالادستی روسیه سیاست خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۵۳۵
از با ارزش ترین اسناد هر کشوری می توان به اسناد رسمی و دکترین های سیاست خارجی آن کشور اشاره نمود و مفاهیمی چون دکترین نظامی و سیاست خارجی آن کشور را از آن برداشت کرد. کشور روسیه هم در این مهم مثتثنی نبوده و با اهمیت یافتن قدرت هوشمند در دستور کار خود و با در نظر گرفتن بالاترین هدف خود پس از فروپاشی شوروی و بازگشت به هژمون جهانی، به بازنگری در نگارش اسناد و دکترین های سیاست خارجی خودپرداخته و با به کارگیری نگاهی متفاوت به نظام بین الملل با استفاده از گفتمان های حاکم بر سیاست خارجی خود بر مبنای واقع گرایی تهاجمی و در نظر گرفتن عواملی چون اقتصادی، نظامی، نقش نخبگان، ناسیونالیسم، ژئوپلتیک، رقابت در عرصه بین المللی توأم با ترس و یا همکاری توأم با پاداش، سیاستی متفاوت را در دستور کار خود نسبت به کشورهای شرق و غرب اعمال داشته است. جمهوری اسلامی ایران در دهه اخیر و مناسبات پیش آمده در منطقه، نقش و حضوری متفاوت را درنظام بین الملل و اسناد سیاست خارجی روسیه به خود اختصاص داده است. نگارنده در تلاش است تا در این مقاله به تبیین و تحلیل سیاست خارجی روسیه نسبت به ایران در اسناد و دکترین های روسیه بپردازد. یافته های این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته و به دنبال تجزیه و تحلیل حوادث اخیر در نظام بین الملل و تأثیرات آن ها در اسناد روسیه در بازه زمانی 2020-2010 است و این که جمهوری اسلامی ایران چه نقش و جایگاهی در این اسناد داشته است.
۲۹۵.

رویکرد چین به بحران اوکراین از منظر تئوری بازی ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: چین اکراین روسیه غرب تئوری بازی ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۲ تعداد دانلود : ۲۹۷
بحران اوکراین، بحران دیپلماتیک منطقه ای بود که در سال 2014 در پی اعتراضات به عدم امضای توافق نامه همکاری اوکراین و اروپا از سوی رئیس جمهور اوکراین آغاز گشت. در پی اوج گیری اعتراضات، افزایش تظاهرات و مخالفت ها رئیس جمهور اوکراین کشور را ترک نمود و دولت جدیدی شکل گرفت و به دلیل وجود تمایلات سیاسی میان مخالفان و موافقان دولت جدید اوکراین و همچنین حامیان قدرتمند این دو دستگی ها بحران اوکراین همچنان ادامه دارد. این امر امنیت خاورمیانه را و حتی امنیت بین المللی را مورد تهدید قرار داده است. قدرت ها بزرگ و کشورهای درگیر هر کدام رویکردی متناسب با منافع خود، فارق از منافع جامعه بین المللی، اتخاذ نمودند. چین به عنوان عضو دائم شورای امنیت و مسئول اولیه حفظ صلح و امنیت بین المللی در این مورد سیاستی را دنبال نمود که برخی از تحلیل گران بیان نمودند کشور مذکور سیاستی مبهم و دوپهلو دارد و از اعمال رفتاری قاطع ناتوان است. ولیکن باید اشاره نمود چین مانند سایر بازیگران درگیر، سیاستی متناسب با منافع خود اتخاذ نموده است و خواهان برقراری ثبات در منطقه جهت دستیابی بر منافع سیاسی و اقتصادی خود می باشد. بررسی این نوع عملکرد چین درمورد بحران اوکراین با توجه به بازیگران درگیر، یعنی روسیه، آمریکا و اتحادیه اروپا و اوکراین قابل توجه می باشد. نوآوری این پژوهش آن است که در صدد است با توجه به نظریه بازی ها دلیل اتخاذ سیاست های چین و دلیل رفتارها و کنش های این کشور را در عرصه ی کنش بحران اوکراین را مورد بررسی قرار دهد. تا نمایان سازد چگونه کشور مذکور با بررسی سود و زیان منافع خود در قالب بازیگری عقلانی رفتار سیاسی خود را در مسئله اوکراین مدیریت نموده است.
۲۹۶.

Changes in Russia-US Relations under Medvedev(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: روسیه ایالات متحده آمریکا مدودیف پوتین بوش خارج نزدیک خاور میانه سیستم دفاعی موشکی باز شروع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۱۸۹
After the collapse of the Soviet Union, the US and Russian Federation relations have been experienced ups and downs. The period of believing the end of long-lasting competition between the two countries after the cold war was too short enough to approve the optimistic analysis of Westerners politicians. The next developments showed quickly the distance between Moscow and Washington’s views on issues of international peace and security. On the one hand, Russia’s growing concerns about the former republics on its own periphery were intensified by the increasing effects of the Global War on Terrorism. On the other hand, the US growing presence in West Asia, Afghanistan and Iraq, and then Syrian crisis, Iranian nuclear program and deployment of the US Missile Defense System in Europe, prepared the ground for creating more confrontation between them. A decade after the independence of the former Soviet Republics, Russian president, Vladimir Putin, crafted and fixed a pragmatic foreign policy. Dmitry Medvedev, the next President of Russia, put this policy on the path of “reset”, which is now facing with complicated problems. However, the question raised by this article is: “What internal, regional or international factors changed the Russian and US relations during Medvedev's presidency? This paper is based on a descriptive-analytic method, and to examine the mechanisms of this change from the Russian point of view, it studies the positions of its experts.
۲۹۷.

اتحادیه اروپا و قدرت های بزرگ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اتحادیه اروپا سیستم جدید بین المللی ایالات متحده امریکا روسیه چین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۳ تعداد دانلود : ۲۸۶
ارزیابی جایگاه و نقش اتحادیه اروپا در سیستم جدید بین المللی مبتنی بر مؤلفه هایی است که بدون نادیده گرفتن آنان فهم و درک صحیح این جایگاه ناممکن خواهد بود. تحولات اخیر در جامعه بین الملل و به ویژه بحران اقتصادی، تا حدودی نظمی که آمریکا به تنهایی در پی آن بود تا رهبری کند را به چالش کشید. اتحادیه اروپا در دوره جنگ سرد همواره نیم نگاهی به بازیگری در عرصه سیاست بین الملل داشته است، اما شرایط دوقطبی جهان و قدرت بالای آمریکا مانع از بازیگری فعال آن اتحادیه در قلمرو سیاست بین الملل گردید. شرایط با پایان جنگ سرد عمیقا متحول شد. در این دوران یکی از اهداف عمده اتحادیه اروپا پیشبرد چندجانبه گرایی و تحصیل نقش و مسئولیت بیشتر نسبت به مسائل مهم بین المللی و حل و فصل آنهااست. در این چهارچوب روابط اتحادیه اروپا با ایالات متحده امریکا و نیز با دو قدرت عمده دیگر، یعنی روسیه و چین حائز اهمیت فراوان است. این مقاله ضمن بررسی وضعیت اتحادیه اروپا در سیستم جدید بین المللی، نگاهی کلی به روابط اتحادیه اروپا با ایالات متحده امریکا و نیز با دو قدرت عمده دیگر یعنی روسیه و چین خواهد انداخت.
۲۹۸.

Main Drivers of Russian Military deployment in Syria(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: سوریه جنگ روسیه ژئواستراتژی بشار اسد خاورمیانه کرملین حکومت دمشق تروریسم.

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۲۱۳
Russian military deployment in Syria should not be considered as the core goal of Moscow’s diplomacy but its instrument. It is also a serious mistake to present Russian efforts in the country as the result of a game of “chicken” between Moscow and the West. Moscow is playing a different type of game that could be characterized as “geostrategic poker”, where the Assad regime is logically considered Russia’s main stake. This stake allows the Russians to influence the situation on the ground and demonstrate their importance in the international arena by positioning Moscow as one of those players without whom the Syrian question cannot be solved. By increasing military support to the Syrian government the Russian authorities simply strengthened their stake. Now they are starting to reveal their hand. The latest developments also show that Russian stance on Syria is determined by the interplay of the complex factors among which the growing security concerns are of the main importance. The Kremlin is worried that the fall of Assad will inevitably bring radical Islamists to power in Syria. This, in turn, will lead to the further destabilisation of the situation in the Middle East inevitably affecting the Muslim regions of Russia. At the same time, this does not mean that Moscow supports Bashar Assad as a person. On the contrary, the Kremlin accepts the possibility of the post-Assad Syria and Russian contacts with the Syrian opposition also demonstrate that Moscow is open to the dialogue. By September 2015, on the eve of Russia’s dramatic military moves, the Kremlin feared that Assad’s regime was on the verge of collapse. The assessment was that the existing levels of military, technological, and financial assistance by Russia to the Syrian regime would only prolong its agony and not save it. Moscow could not afford losing its stake in the Middle East. Intervention was based on a choice between a “bad” and a “very bad” scenario: either a costly military operation to support Assad, or doing nothing as his power crumbled. The Russian leadership was also motivated in part by its perception of what had happened in Libya and Iraq, where—in its view—nothing good came of the complete destruction of the old regimes. It did not want to see the same happen to Syria as, from the Kremlin point of view, this would mean the turning of Syria into another regional source of instability and jihadist threat..
۲۹۹.

نقش روسیه در شکست جنبش شیخ عبیدالله شمزینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جنبش شیخ عبیدالله روسیه دولت قاجار ناکامی جنبش آذربایجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴۲ تعداد دانلود : ۳۸۷
یکی از جنبش هایی که در دوره ناصرالدین شاه قاجار رخ داد و هراس بزرگی در دولت قاجار ایجاد کرد، جنبش شیخ عبیدالله شمزینی یا نهری (1297/1880) بود. این جنبش، در حقیقت قیام طبقه فرودست علیه وضعیت موجود و تلاشی اصلاحگرانه برای نشان دادن ناکارآمدی دولت قاجار بود. در ارتباط با سیاست های بین المللی، می توان فقدان استراتژی و ناآگاهی شیخ از واقعیت ها و الزامات سیاست بین الملل را از عوامل شکست جنبش برشمرد. از میان دول خارجی، روسها نقش مهمی در ناکامی و به شکست انجامیدن این حرکت سیاسی ایفا نمودند. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که روسیه چه نقشی در شکست جنبش شیخ عبیدالله داشت و چگونه موجب شد که جنبش شیخ عبیدالله با شکست مواجه شود؟ بر اساس نتایجی که از پژوهش حاضر بدست آمد؛ روسیه برای کسب منافع بیشتر به تقابل با جنبش پرداخته و از عثمانی و ایران حمایت کرد و همچنین به دلیل نگرانی از افزایش نفوذ انگلستان در میان کردها و به خطر افتادن منافعش، سیاست تفاهم و همکاری با انگلستان را در جبهه گیری علیه جنبش دنبال کرد. نداشتن بلوغ سیاسی رهبر جنبش در جلب نظر قدرت های بزرگ بالاخص روسیه از یک سو و تضاد مسئله تشکیل کردستان با استراتژی خاورمیانه ای روسیه، از سوی دیگر باعث شد که روسیه نقش مهمی را در شکست جنبش شیخ عبیدالله شمزینی داشته باشد. این مقاله با استفاده از منابع دست اول و اصیل و تحقیقات جدید و اسناد فارسی، ترکی، روسی و کردی و با بهره گیری از روش توصیفی- تبیینی در صدد است تا تحلیلی متفاوت از نقش روسیه در جنبش شیخ عبیدالله شمزینی ارائه دهد.
۳۰۰.

تأثیر رقابت و همکاری اعضای اصلی سازمان شانگهای در اهداف و عملکرد آن؛ 2013-2001

کلیدواژه‌ها: سازمان همکاری های شانگهای مجموعه امنیتی رقابت ها روسیه چین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۲۵۵
در منطقه آسیای مرکزی ایجاد و گسترش موضوع خلاء قدرت در فضای پس از جنگ سرد، موجب حساسیت و توجه بازیگران منطقه به ایجاد ساختار همگرایانه شد. تشکیل سازمان همکاری های شانگهای نشان دهنده این حساسیت و عزم اعضای مؤسس آن نسبت به مسائل بین المللی، منطقه ای و داخلی است. حضور روسیه و چین به مثابه دو قدرت هسته ای و اقتصادی، در کنار خُرده بازیگرانی که با مسائل متعدد اجتناب ناپذیر مواجه بودند، موجب شد تا ماهیت این ساختار منطقه ای در عین وجودِ چارچوب همکاری جویانه، نشانه هایی از رقابت و تعارض را نیز در چگونگی مواجه با بحران های امنیتی در خود داشته باشد. در این مقاله برای تبیین ماهیت نظام ارتباطی حاکم بر روابط اعضای سازمان شانگهای از رهیافت مجموعه های امنیتی منطقه ای استفاده شده است. تلاش خواهد شد تا فرضیه مقاله؛ «گردهم آمدن رویکرد های متفاوت در شانگهای منجر به گسترش روابط همکاری جویانه، و در عین حال رقابتی و منفعت گرا میان اعضای آن شده است»، به وسیله متغیرهایی همچون مسائل تاریخی، شاخصه های ژئوپلیتیکی و ابزارهای اقتصادی مورد آزمایش قرار گیرد.