روابط بین الملل

هدف اصلی این پژوهش پرداختن به دولت اسلامی عراق و شام (داعش) به عنوان یکی از کنش گران جدید در روابط بین الملل از منظری متمایز است. در واقع با بررسی ادبیات موجود و تقسیم این ادبیات بر اساس نام گذاری نویسنده به ادبیات علی/ تبیینی، اندیشه ای/ تکوینی، مقایسه ای/ تطبیقی، سنجش محور و آینده پژوهی می توان به این جمع بندی رسید که هیچ یک از این ادبیات برای فهم کنش گری داعش به منظور مقابله با آن، به این پدیده از منظر مفاهیم رشته ی روابط بین الملل با تأکید بر تحول مفاهیم این رشته (وجه تمایز این پژوهش با سایر آثار) توجه نکرده اند. بنابراین این پژوهش با گشودن پنجره ای جدید در حوزه ی مطالعاتی مربوط به داعش بر آن است تا این پدیده را از منظر برخی از مفاهیم روابط بین الملل همچون بازیگر، قدرت، امنیت، هویت و جهانی شدن مورد بررسی قرار دهد. از این رو در پاسخ به سؤال چگونگی فهم ماهیت کنش گری داعش، فرضیه ی اصلی این مقاله آن است که برای فهم کامل کنش گری این پدیده به منظور اتخاذ اقدامات بازدارنده در قبال آن، هم جامعه ی علمی و هم جامعه ی بین المللی بایستی به طور هم زمان آن را از منظر مفاهیم گوناگون روابط بین الملل مورد بررسی و فهم قرار دهد. این پژوهش یک پژوهش توصیفی/ تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات در آن بر اساس جمع آوری داده های مجازی و استنادی است.

هدف از مطالعه حاضر، مقایسه وضعیت واحد روابط بین الملل فدراسیون ملی ورزش دانشگاهی ایران با کشورهای منتخب در سطح جهان بود. در این مطالعه با تأکید بر روابط بین الملل ساختار سازمانی، نیروی انسانی، درآمد، میزان مکاتبات و قوانین و مقررات این فدراسیون ها با فدراسیون ایران مقایسه شد. روش تحقیق ازنظر استراتژی ترکیبی (کمی و کیفی) و ازنظر مسیر اجرا از روش پیمایشی و مصاحبه استفاده گردید. از میان تعداد 167 کشور عضو فدراسیون بین المللی ورزش های دانشگاهی، کشورهای فعال در روابط بین الملل (پاسخگو به مکاتبات دیگر فدراسیون های ملی) 15 کشور به عنوان نمونه مطالعاتی به صورت غیر تصادفی هدفمند انتخاب شدند. در بخش مصاحبه نیز تعداد پنج نفر از خبرگان این حوزه به صورت غیر تصادفی هدفمند انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات در بخش پیمایشی پرسش نامه محقق ساخته ای با روایی و پایایی تأییدشده و در بخش مصاحبه سؤالات نیمه ساختاریافته بر اساس محورهای موردمطالعه استفاده شدند. مهم ترین نتایج تحقیق نشان داد که: ساختار فدراسیون ملی دانشجویی به انجمن و کمیته هایی ازجمله واحد بین الملل متناظر با ساختار فیزو نیاز دارد. برای توسعه روابط بین الملل به برنامه ریزی برای کسب کرسی های مؤثر بین المللی نیاز است. نظر به فقدان استفاده از وب سایت و نشریه دوزبانه در فدراسیون ملی ایران در مقایسه با سایر فدراسیون ها از دیدگاه صاحب نظران باید روی این موارد اهتمام داشت.

تغییرات گسترده و سریع در حوزه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی، دگرگونی سریع ساختارها و نهادها در نظام جهانی، ضعف و ناتوانی دولت ها در عرصه روابط بین الملل، قدرت گرفتن بازیگران غیردولتی، گسترش ارتباطات و وابستگی متقابل روزافزون میان کشورها، چند بعدی شدن مفهوم تهدید و امنیت، رفتار نظام بین الملل را به شدت پیچیده و غیرقابل پیش بینی کرده است در چنین شرایطی پارادایم ها و نظریه های رایج به دلیل سیطره تفکر نیوتنی در مطالعات روابط بین الملل و با تکیه بر روش های تحلیل «خطی» در تبیین و تفسیر این رویدادها با محدودیت های شدید مواجه شده اند. چرا که در این روش ها، روابط بین علت و معلول ساده، روشن و خطی در نظر گرفته می شود و موقعیت فعلی یا وضع موجود، آینده را تعیین می کند.این مقاله با بررسی رویکرد نیوتنی موجود در نظریه های روابط بین الملل معتقد است ناکارآمدی این نظریه ها به دلیل سلطه رویکرد نیوتنی است و با تاکید بر شکسته شدن مفروضات اصلی این پارادایم در عرصه علمی، به این نتیجه می رسد که واقعیت نظام بین الملل مبتنی بر تعاملات غیرخطی، بسیارپیچیده و غیرقابل پیش بینی بوده و با روش های خطی و ساده شده نیوتنی نمی توان به درک روشن و کاملی از تحولات بین الملل رسید. بنابراین برای توضیح رفتار نظام بین الملل نیازمند تفکری فراتر از رویکرد نیوتنی هستیم

برای درک روابط بی نالملل تأکید فراوان بر مفاهیم قدرت، توانمندی و وابستگی متقابل می گردد. این ذهنیت وجود دارد که در چارچوب این مفاهیم است که بازیگران به ترسیم محیط می پردازند و دست به اقدام می زنند. اما توجه به این موضوع ضرورت است که غایت هر بازیگر تحقق امنیت در هر دو بعُد آن یعنی امنیت فیزیکی و امنیت هویتی است. سؤال مقاله حاضر این است که امنیت را چگونه و به چه طریقی باید مفهوم سازی کرد. سؤال دیگر این است که چه شکلی از روابط بی نالملل، برای تحقق امنیت مطلوب است. امنیت فیزیکی دغدغه های ارضی و حاکمیتی را تسکین م یدهد و امنیت هویتی برای بازیگر در خصوص اینکه چه کسی است و باید به چه شکل خود را متجلی سازد، عدم نگرانی را حیات می دهد. به همین روی است که از نظر هر بازیگری آن شکل از محیط بی نالملل مطلوب است که امکان تجلی هر دو بُعد امنیت را به وجود آورد. این بدان معناست که جغرافیایی که بازیگر در آن مستقر است و هویتی که بر اساس آن به تعریف خود و پیرامون می پردازد هر دو مصون از تهدید باشند.

آینده پژوهی به مثابه دانش اقدام و یک حوزه مستقل بین رشته ای برخوردار از پشتوانه های معرفت شناختی و روش شناختی است. با این حال، هنوز در سطوح و لایه های گوناگون اجتماعی و در عرصه مطالعات علوم اجتماعی به درستی فهم و درک نشده است و در پژوهش های روابط بین الملل کمتر آثاری در این زمینه به چشم می خورد. هدف از پژوهش حاضر که یافته های آن آمده، یافتن عوامل احتمالی کم توجهی به سناریونویسی به مثابه یکى از ابزارهاى نخستین و پرکاربرد در آینده پژوهی در پژوهش های روابط بین الملل در ایران است. بر این اساس، بررسی آینده شناسی، روش شناسی و محتواشناسی مقالات پژوهشی تولید شده در حوزه آینده پژوهی با تکیه بر روش سناریونویسی در نشریات تخصصی علوم سیاسی و روابط بین الملل در بازه زمانی 1392-1388 با رویکرد تحلیل روند به صورت کمّی آماری و با رویکردی انتقادی مورد ارزیابی قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد بداعت و تازگی این حوزه مطالعاتی، باورهای نادرست و انتظار غیرعلمی از آینده پژوهی و روش های مناسب کاربست آن، آشنایی اندک اساتید، دانشجویان و پژوهشگران روابط بین الملل با این حوزه مطالعاتی، زمان بر بودن و هزینه مالی انجام چنین پژوهش هایی و در نهایت عدم انباشت دانش حاصل از یافته های آینده پژوهی عوامل احتمالی مؤثر در ضعف توجه به آینده پژوهی به طور عام و سناریونویسی به طور خاص است.

پرسش اصلی مقاله این است که چالش های فراروی کاربردی سازی رشتة روابط بین الملل در ایران چیست؟ و این چالش ها چگونه خود را در خروجی پژوهشی این رشته که به شکل مقالات علمی-پژوهشی است، نشان می دهند؟ چارچوب نظری پژوهش را رابطة نظریه و پژوهش از منظر دیدگاه های اثبات گرا و پسااثبات گرا شکل می دهند. برای این منظور، از هر دو روش کمّی و کیفی استفاده شده است. در جریان نگارش مقاله، آثار منتشرشده طی سال های 1393 تا 1395 در شش فصلنامه علمی-پژوهشی بررسی شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که عدم اهتمام به پیش بینی مبتنی بر سناریوسازی، ناکارآمدی نظام آموزشی، فقدان دست رسی به داده های پژوهشی، نگاه ابزاری به پژوهش در ایران، قطع ارتباط دانشگاه با نهادهای اجرایی، ضعف نسبی در حوزة دانش نظری و عدم نقد در پژوهش ها، چالش های اصلی پیش روی کاربردی سازی روابط بین الملل به شمار می آیند.

دانش روابط بین الملل از ابتدا در قلمرو مغرب زمین پدیدار شده و همین واقعیت با اعطای منزلت رهبری به محافل فکری و دانشگاهی غرب شرایطی را رقم زده است که ماهیت غرب محور این دانش طی چند دهه از طریق ایجاد حصارهایی به گرد آن و وضع و تحمیل برخی ضوابط نظریه پردازی همچنان محفوظ نگاه داشته شود. مقاله حاضر با هدف زمینه سنجی برای ارائه نظریه های بومی، این مدعا را مطرح می سازد که از اواخر قرن بیستم تاکنون، بر اثر ظهور رهیافت بازاندیش گرایی ، رواج تعاریف موسّع تر از نظریه، فراخ شدن گستره موضوعات بین المللی و نیز نقش آفرینی جدی تر کنش گران غیرغربی، حصارهای فرانظری و نظریِ ایجادشده پیرامون دانش روابط بین الملل شکسته شده است و اکنون این دانش، با خروج تدریجی از انحصار غربی، در وضعیت تکثر و عدم امکان چیرگی یک پارادایم، فرانظریه، نظریه و رهیافت واحد قرار دارد. وضعیت کنونیِ تکثر و هم زیستیِ پارادایم ها و رهیافت ها در کنار تحولات جریان ساز محیط جهانی، فرصت مغتنمی را برای تولید نظریه های بومی توسط اندیش مندان غیرغربی فراهم می سازد.

یکی از اهداف اصلی پژوهش در جهان، اساساً رشد و توسعه علمی و به تبع آن، پیشرفت و رفاه جامعه است. در ایران، این هدف غالباً به فراموشی سپرده شده و نفس انتشار مقالات و تعداد آن ها در مقایسه با سایر کشورهای جهان به یک هدف تبدیل گردیده است؛ چنان که به لحاظ تعداد مقالات منتشرشده در مجلات بین المللی، ایرانیان مقامی چشم گیر و بالا دارند، اما در تبدیل این مقالات به دستاوردهای صنعتی و یا کارآفرینی، نتیجه موفقی کسب نکرده اند. این پدیده که در گذشته در رشته های علوم پایه، فنی و مهندسی بیشتر مشاهده می شد، چند سالی است به حوزه علوم انسانی و به طور خاص علوم سیاسی و روابط بین الملل نیز تسرّی پیدا کرده است؛ به نحوی که شاهد روی آوردن اعضای هیئت علمی و دانشجویان به چاپ مقاله در مجلات دارای کیفیت پایین و حتی جعلی در خارج از ایران هستیم. مقاله پیش رو قصد دارد که اولاً ارزیابی ای از وضعیت رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل به نسبت سایر رشته های علوم انسانی درخصوص این پدیده داشته باشد و ثانیاً به آسیب شناسی پژوهش های مذکور بپردازد. برای این منظور، از هر دو روش کمی و کیفی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که تعداد مجلات نامعتبر خارجی از سال 1391 تا 1396 رشد تصاعدی داشته است و بعد از رشته علوم اجتماعی و روانشناسی، پژوهش گران رشته علوم سیاسی بیشترین گرایش را به سمت چاپ مقاله در این نشریات نشان داده اند. این درحالی است که چاپ مقاله در مجلات معتبر خارجی بسیار اندک بوده است. یافته های پژوهش همچنین گویای کیفیت پایین این مقالات به نسبت همتایان داخلی آن ها بوده است. در آسیب شناسی این مسئله که به نوعی اخلاق حرفه ای پژوهش را زیر سؤال می برد، عواملی همچون الزام اساتید به چاپ مقاله در نشریات خارجی برای ارتقای علمی، الزام دانشجو به چاپ مقاله برای دفاع از رساله، طولانی بودن فرایند چاپ مقاله در فصلنامه های داخلی، سنجش داوطلبان مقطع دکتری با تعداد مقالات و... احصا شده اند.

اسلام هراسی (Islamophobia) غالباً به «خصومت و دشمنی بی اساس و غیرمنطقی با مسلمانان و مظاهر اسلامی» تعریف می شود. برخی محققان اصالت این تعریف خصوصاً قید "بی اساس و غیرمنطقی" آن را مورد مناقشه قرار داده اند و با استناد به برخی مبانی نظری و چارچوب های مفهومی شناخته شده و دواعی ایدئولوژیک ریشه دار، آن را خصومتی موجه، منطقی و تبیین پذیر ارزیابی کرده اند. جهت شناخت بهتر و بررسی دقیق تر این مبانی، مراجعه به متون کلاسیک و معاصر متضمن آن اجتناب ناپذیر می نماید. این نوشتار در صدد است تا با بهره گیری از روش اسنادی در مقام گردآوری اطلاعات و روش تفسیری و تحلیلی برای واکاوی محتوای یافته ها، یکی از مهم ترین مبانی نظری اسلام هراسی، یعنی نظریه یا پارادایم «برخورد تمدن ها» به ویژه قرائت های مشهور و رایج آن یعنی آراء ساموئل هانتینگتونو برنارد لوئیسرا به همراه شرح برخی شارحان و نقد منتقدان مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. به ادعای بعضی اندیشمندان، این نظریه در دو دهه اخیر، نحوه برخورد افکار عمومی غرب، خطی مشی رسانه های جمعی، سیاست های دولت ها و مواضع مقامات کشورهای غربی را در رابطه با اسلام و مسلمانان شکل داده و تئوریزه کرده است.

در این پژوهش، با استفاده از روش شناسی اجتهادی، متون فقهی امام خمینى(ره) مورد بررسی قرار گرفت و تلاش شد تا نگاه فقهی امام خمینى(ره) به روابط بین الملل استخراج گردد. بر این اساس، نگاه فقهی این فقیه بزرگ در قالب انسان شناسی، هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی مورد بررسی قرار گرفت و نهایتاً فرضیه این پژوهش مبنی بر اینکه نگاه فقهی امام خمینى(ره) به روابط بین الملل نیز همچون فقهاء قبل از خود مبتنی بر تقسیم بندی عقیدتی اسلام و کفر حربی می باشد، مورد تأیید قرار گرفت. در عین حال، مشخص شد که با توجه به شرایط جدید بین المللی، امام خمینى(ره) ضمن تأیید مفهوم ملت- دولت به عنوان یکی از عناصر اصلی بازیگر روابط بین الملل، با نفی ناسیونالیسم و طرح مفهوم وحدت شیعه و سنی و مفهوم امت واحده اسلامی، تلاش نموده تا چالش وارده به مفهوم دار الاسلام را بر طرف نماید. ایشان همچنین با طرح بحث نفی سلطه و سلطه پذیری از کافران، اعتلای اسلام، استکبار ستیزی و استعمار ستیزی و دشمنی با آمریکا و رژیم صهیونیستی تلاش نمود تا مفهوم دار الحرب را نیز بازسازی و در شکل نوین و جدید آن ارائه نماید.

امروزه تعریف حیات بشر تغییر یافته و به دو بخش مجازی و حقیقی تقسیم شده است؛ به نحوی که فضای مجازی مبدل به جزء جدانشدنی زندگی مردم جهان معاصر گردیده است. در این میان، شبکه های اجتماعی با کارویژه گردش آزاد اطلاعات- به عنوان بستری جهت زیست مجازی آحاد ملت ها- مورد توجه حکومت ها قرار گرفته است که اهمیت این بستر، زمانی بهتر درک خواهد شد که بدانیم فضای مجازی در عصر معاصر، به عنوان یکی از مهم ترین ابزار دیپلماسی عمومی در روابط بین الملل توسط حکومت ها جهت رسیدن به اهداف متنوع خود به کار گرفته می شود و از آن جا که فضای مجازی و به طور خاص شبکه های اجتماعی بستر گردش آزاد اطلاعات را فراهم نموده اند، استفاده از این بستر ضروری می نمایاند. از طرف دیگر، انقلاب اسلامی ایران به عنوان خیزشی با ابتنای فطری، بیشتر از هر حکومتی نیاز به نشر اهداف و آرمان های خود جهت تخاطب با مردم جهان را دارد و این در حالی است که جبهه مقابل انقلاب، حداکثر استفاده را از این عرصه جهت رسیدن به اهداف خود می نماید. بر این اساس، پژوهش حاضر تلاش نموده است با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی صحت این فرضیه را ارزیابی نماید که فضای مجازی و- مشخصاً- شبکه های اجتماعی می تواند به عنوان یکی از ابزارهای دیپلماسی عمومی مورد توجه قرار گیرد و نیز راهکارهایی را به منظور استفاده حداکثری از این بستر در جهت نشر اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی با جذب مخاطبان بین المللی در بستر شبکه های اجتماعی بررسی و ارائه نماید.

در این مقاله سعی شده است که ریشه های نظریه سازه انگارانه در روابط بین الملل و چگونگی تأثیرپذیری این نظریه از روش شناسی ها، معرفت شناسی ها و هستی شناسی های پیش از خود را مورد بررسی قرار دهد. سازه انگاری به عنوان یک رویکرد جدید در مطالعات روابط بین الملل با ایجاد رابطه میان واقعیت های عینی و تفسیرهایی که از این واقعیت ها در ذهن مفسران این حوزه مطالعاتی ساخته می شود، به دنبال ایجاد نگرشی جدید در حوزه مطالعات روابط بین الملل است. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیازمند شناخت و به کارگیری این رویکرد در مناسبات سیاسی و بین المللی خود است، از این رو، در مقاله حاضر پس از تبیین مسئله، سؤال اصلی، فرضیه و چارچوب نظری مورد تأکید برای چارچوب بندی این مقاله، به منظور آشنایی بیشتر با ابعاد نظری و عملی نظریه سازه انگارانه، ریشه های هستی شناختی، معرفت شناختی و روش شناختی مورد بررسی و مطالعه قرار خواهد گرفت و بر لزوم و مزیت این نظریه در میان نظریات روابط بین الملل به منظور استفاده از آن در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پرداخته می شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی نحوه ی اثرگذاری تمدن، به عنوان یک پدیده ی نوظهور در نظام بین المل است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و اطلاعات به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده اند. حاصل این پژوهش، فهم چگونگی کارگزاری دولت تمدنی و تمایز آن با سایر بازیگران (هم چون دولت ملی) و نحوه ی کنش گری آن ها در نظام بین الملل معاصر بود. پیامد دانشی تحلیل فرایندی اثرگذاری تمدن در نظم جهانی و اثبات وجود چنین فرایندی، ما را به ضرورت سطح تحلیل تمدن و یا نظریه های تمدنی رهنمون می سازد. برای بازیگران تمدنی، ادامه ی کنش گری در وضعیت سرزمینی و ملی، مخاطره آمیز بوده و باعث مسکوت ماندن بخشی از ظرفیت های این بازیگران و در نهایت تکرار تجربه ی اوایل قرن بیستم ایران، ترکیه و ... می شود. باقی ماندن در وضعیت دولت ملی و دولت سرزمینی، هم در سیاست داخلی و هم در سیاست خارجی، سبب می شود که بخشی از منابع اثرگذار بر این دولت ها از چرخه ی بهره برداری خارج شوند. حفظ حد و مرزهای مشخص براساس یک قرائت ملی و سرزمینی، در حالی که عناصر تشکیل دهنده ی هویت تمایل به برون گرایی حداکثری دارند، زمینه ساز نوع خاصی از توقف است. فهم چگونگی ظهور دولت تمدنی می تواند ما را به فهم کنش گری دولت تمدنی در روابط بین الملل برساند و به چگونگی ایجاد صلح در منطقه ای خاص یا در نظام بین الملل و نظم جهانی و افزایش سطح همگرایی رهنمون شود. <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">هدف پژوهش حاضر بررسی نحوه ی اثرگذاری تمدن، به عنوان یک پدیده ی نوظهور در نظام بین</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">المل است. روش پژوهش توصیفی </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">–</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA"> تحلیلی بوده و اطلاعات به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده اند. حاصل این پژوهش، فهم چگونگی کارگزاری دولت تمدنی و تمایز آن با سایر بازیگران (هم چون دولت ملی) و نحوه ی کنش گری آن ها در نظام بین</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">الملل معاصر بود. پیامد دانشی تحلیل فرایندی اثرگذاری تمدن در نظم جهانی و اثبات وجود چنین فرایندی، ما را به ضرورت سطح تحلیل تمدن و یا نظریه</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">های تمدنی رهنمون می</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">سازد. برای بازیگران تمدنی، ادامه ی کنش گری در وضعیت سرزمینی و ملی، مخاطره</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">آمیز بوده و باعث مسکوت</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">ماندن بخشی از ظرفیت</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">های این بازیگران و در نهایت تکرار تجربه ی اوایل قرن بیستم ایران، ترکیه و ... می شود. باقی ماندن در وضعیت دولت ملی و دولت سرزمینی، هم در سیاست داخلی و هم در سیاست خارجی، سبب می</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">شود که بخشی از منابع اثرگذار بر این دولت</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">ها از چرخه ی بهره</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">برداری خارج شوند. حفظ حد و مرزهای مشخص براساس یک قرائت ملی و سرزمینی، در حالی که عناصر تشکیل</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">دهنده ی هویت تمایل به برون</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">گرایی حداکثری دارند، زمینه ساز نوع خاصی از توقف است. فهم چگونگی ظهور دولت تمدنی می</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">تواند ما را به فهم کنش گری دولت تمدنی در روابط بین</span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA" dir="LTR"> </span> <strong style="mso-ansi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt; font-family: 'B Lotus'; mso-bidi-language: AR-SA;" lang="AR-SA">الملل برساند و به چگونگی ایجاد صلح در منطقه ای خاص یا در نظام بین الملل و نظم جهانی و افزایش سطح همگرایی رهنمون شود.</span>  

بعد از جنگ جهانی دوم مکاتب متعددی در حوزه روابط بین الملل ظهور نموده که هرکدام از آنها به فراخور شرایط تا حدودی قادر بوده اند که رویدادها و حوادث روابط بین الملل را تبیین نمایند. این در حالی است که پس از پایان جنگ سرد و با توجه به پررنگ شدن بنیادهای جغرافیایی رقابت؛ بنظر می رسد که داده های قدرت آفرین طبیعی و انسانساخت موجود در فضاهای جغرافیایی کره زمین، کارکرد مهمی در تولید مفاهیم و موضوعات دانش روابط بین الملل دارد. حال این سئوال مطرح می گردد که آیا می توان با توجه به این بنیادهای ژئوپلیتیک؛ نظریه ای علمی و تعمیم پذیر در حوزه روابط بین الملل در خصوص تبیین بخش قابل توجهی از رویدادها و حوادث موجود در این شاخه سیستماتیک علمی با اتکا به داده های ژئوپلیتیک ارائه نمود. یافته های پژوهش نمایانگر آن است که شاخص های قدرت آفرین و یا تهدیدزای موجود در فضاهای جغرافیایی جهان مبدع بخش مهمی از رویدادها، رفتارها و مفاهیم در حوزه روابط بین الملل بویژه پس از جنگ سرد می باشد .

ضعف نسبی دانش نظری دانشجویان رشته روابط بین الملل که مورد تأیید خود آنها هم کم و بیش هست، نه تنها خود را در کلاس های درسی مقاطع تحصیلات تکمیلی نشان می دهد بلکه در بسیاری از رساله ها و پایان نامه ها به صورت ناتوانی در ایجاد ارتباط مناسب میان نظریه و پژوهش تجربی نمایان می شود. هدف از پژوهشی که در این مقاله یافته های آن آمده، یافتن عوامل احتمالی مؤثر بر این وضعیت است. سه مجموعه از عوامل (کمیت و کیفیت تدریس، کمیت و کیفیت منابع نظری به زبان فارسی و علاقه مندی و نگرش دانشجویان نسبت به نظریه ها) به عنوان عوامل مؤثر در دانش نظری دانشجویان در نظر گرفته شده اند که در قالب 9 فرضیه مورد وارسی قرار گرفته اند.

در بسیاری از برداشت های متعارف از مورگنتا، وی متفکری در قالب کلی تجدد گرایی قلمداد می شود. در این چارچوب، واقع گرایی مورگنتایی نوعی تلاش جهت ارائه الگویی علمی از رفتار سیاسی انسان دانسته می شود؛ در حالی که مورگنتا خود از منتقدان اصلی الگوسازی جهت تبیین و پیش بینی رفتار انسان است. در این مقاله بر آن هستیم تا با بیان ریشه های فلسفی تفکر مورگنتا کژتابی هایی را بیان کنیم که درباره اندیشه های او شکل گرفته است. در واقع، برداشتی بدیل از مورگنتا منجر می شود به این که تقسیم بندی دووجهی مبتنی بر تضاد میان فلسفه هنجاری و دیدگاه های علم گرا شکسته شود. زیرا از یک سو، مورگنتا آرمان گرایی را رد می کند و از سوی دیگر دیدگاه های علم گرا را خام اندیشانه می داند. در این ارتباط، ابتدا برداشت متداول از مورگنتا و سپس دیدگاه بدیل در قالب معرفت شناسی، هستی شناسی و روش شناسی وی با تأکید بر ریشه های فکری او بیان می شود.

بررسی و ارزیابی رشته روابط بین الملل همواره نگاه اندیشمندان و پژوهشگران این رشته را در سراسر جهان به خود جلب کرده است. از ابعاد مهم این ارزیابی، تولید دانش بومی روابط بین الملل است که افزون بر اندیشمندان این حوزه، توجه سیاست گذاران را هم به خود معطوف داشته است. در ایران نیز در سال های اخیر لزوم توجه به دانش بومی روابط بین الملل احساس شده است. هدف این مقاله، بررسی وضعیت پژوهش در رشته روابط بین الملل در ایران است و البته چارچوب داده های آن، محدودتر از کل تولیدات و محدود به آثار منتشرشده در مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در فاصله زمانی سال های 1349 تا 1390ش است. پژوهش حاضر با بررسی مقاله های منتشرشده در مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، در پی یافتن تصویری کلی از وضعیت مقاله های منتشرشده در دو بخش خصوصیات دانش پژوهی و ویژگی های پژوهشگران است. یافته های این مقاله نشان می دهد که حوزه ویژه ای از دانش و دسته خاصی از پژوهشگران در آثار منتشرشده در مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران سهم بیشتری دارند.

جامعه شناسی تاریخی در روابط بین الملل محمل مناسبی جهت تمرکز بر مقوله تاریخ است. از این نظر دیدگاه مذکور ضعف های چشم انداز خردگرا را در این زمینه پرمی کند. از سوی دیگر، پیشرفتی در رویکرد چشم انداز تأمل گرا نسبت به تاریخ محسوب می شود. در واقع، در ادامه چرخش اجتماعی، می توان از چرخش تاریخی در دانش روابط بین الملل صحبت به میان آورد. بدین اعتبار دیدگاه جامعه شناسی تاریخی در قالب بازاندیشی چرخش تاریخی، دلالت های مفیدی عرضه می کند. نویسنده در این جهت و با نگاهی تحلیلی به تاریخ، که بازتاب دهنده وجوه معرفت شناختی و روش شناختی است، چهار زمینه مناسبات الگومند، رویدادهای داخلی/ خارجی، تأثیرات کارگزار/ ساختار، و تبیین روایی را طرح ریزی می کند و از این رهگذر چگونگی بهره مندی رشته روابط بین الملل را از چرخش تاریخی به تصویر می کشد.

با رؤیت اولین طلیعه های شکل گیری ادبیاتی درباره نظریه پردازی ایرانی در زمینه روابط بین الملل، نویسندگان این مقاله درصدد آن اند به ارزیابی زمینه های ساختاری تحقق بومی سازی نظریه پردازی روابط بین الملل بپردازند. در این چارچوب، نویسندگان برای رسیدن به درکی واقع بینانه از امکان یا امتناع نظریه(های) ایرانی در روابط بین الملل، اساسی ترین این عوامل ساختاری را ذیل پنج عنوان بررسی کردند که عبارت اند از: موقعیتبین المللی؛ منابع پایه؛ پویایی جامعه دانشگاهی؛ زمینه های سیاسی؛ استقلال فکری. با بررسی و ارزیابی این زمینه های ساختاری در ایران، نویسندگان به این نتیجه رسیدند که اگرچه ایرانی کردن نظریه روابط بین الملل ممکن و مطلوب است، نخستین گام در این راه، به رسمیت شناختن جایگاه و تأثیر موانع ساختاری در شکل گیری هر نظریه محتمل ایرانی است.

دولت ها در جامعه بین الملل همچون افراد در جامعه داخلی جایگاه های اجتماعی متفاوتی دارند که سطوح مختلفی از قدرت، امنیت و رفاه را برای آنها به ارمغان می آورد. در این نوشتار با طرح مفهوم سرمایه اجتماعی بین المللی، ابعاد مختلف این سرمایه یعنی اعتماد، مشارکت و شبکه های اجتماعی دولت ها در عرصه بین المللی بررسی می شود. بر این اساس ضرورت توجه به ابعاد هنجاری اعتماد (خاص گرایانه و تعمیم یافته) در کنار اعتماد راهبردی، اهمیت مشارکت مؤثر به صورت اثرگذاری بر تصمیمات بین المللی و در نهایت جایگاه کشورها بر مبنای مرکزیت در شبکه های اجتماعی بین المللی به عنوان مهم ترین موارد در سنجش سرمایه اجتماعی بین المللی کشورها شناسایی شده است.