مقاله ها

هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان رعایت معیارهای استاندارد ایزو 214، در چکیده مقاله های فصلنامه گنجینه اسناد است. روش تحقیق، پیمایشی - توصیفی و جامعه مورد مطالعه، 54 مقاله تالیفی دارای چکیده از میان 21 مقاله در 4 شماره ده سال اخیر فصلنامه گنجینه اسناد است. یافته ها، بیانگر این است که 45/44 درصد از مقالات، دارای چکیده راهنما و 33/33 درصد، دارای چکیده تلفیقی می باشند و تنها 22/22 دارای چکیده تمام نما هستند. همچنین، میزان رعایت استانداردهای چکیده نویسی ایزو 214، در چکیده های تمام نما بیش تر از چکیده های راهنماست. بررسی، نشان می دهد که میزان انطباق چکیده مقالات مطالعات آرشیوی با استاندارد ایزو 214، 3/83 درصد است؛ در حالی که انطباق چکیده مقالات تحقیقات تاریخی با این استاندارد، 3/64 درصد می باشد. میزان رعایت استاندارد ایزو 214 در کل مقالات مورد مطالعه نشریه، 51/68 درصد است. تاکید بر ضروری بودن چکیده در مقالات منتشره و رعایت بیش تر استاندارد ایزو 214 به منظور افزایش میزان انطباق، توصیه می شود.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی و تعیین میزان انطباق چکیدة فارسی مقاله های مجلّه های علمی ـ پژوهشی حوزة علوم انسانی با عناصر مندرج در استاندارد ایزو 214 است . روش پژوهش، پیمایشی است. به دلیل تنوّع چکیده ها در این حوزه، چکیده ها به دو دسته کلّی تقسیم شد:           1. چکیده های راهنما 2. چکیده های تمام نما. دو سیاهة استخراج شده از عناصر مندرج در استاندارد ایزو 214 به عنوان ابزار پژوهش برای دو نوع چکیده موجود انتخاب گردید. جامعة پژوهش حاضر، شامل 270 چکیده فارسی از آخرین دوره مجلّه های علمی ـ پژوهشی در دسترس در حوزة علوم انسانی بود که تا قبل از سال 1383 موفّق به کسب رتبة علمی ـ پژوهشی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شده بودند. این تعداد نمونه به روش تصادفی انتخاب شد. یافته ها نشان داد 37/60 % چکیده های جامعه پژوهش از نوع چکیده راهنما و 63/39% از آنها از نوع چکیدة تمام نماست، همچنین، یافته ها نشان داد میانگین درصد همخوانی چکیده های راهنما با عناصر استخراج شده از استاندارد ایزو 214، 14/83 % و میانگین درصد همخوانی چکیده های تمام نما با عناصر مذکور70/78% است. در ادامه اطّلاعات الگوی ارائه شده برای نوشتن چکیده در بخش «راهنمای نویسندگان مقاله ها» در هر مجلّه بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد: 1. چکیده های حوزه علوم انسانی بیشتر از نوع چکیده راهنماست 2. در حوزه علوم انسانی، چکیده های راهنما بیشتر از چکیده های تمام نما با استاندارد ایزو 214 مطابقت دارند 3. اطّلاعات ارائه شده در الگوی مجلّه برای نوشتن چکیده، عناصر محدودی از استاندارد ایزو 214 را منعکس میکند.

همگام با گسترش فناوریهای اطلاعات و ارتباطات و نفوذ آن در جنبه­های مختلف زندگی، تحصیل و حرفه، دستیابی به سواد اطلاعاتی، لازمه و پیش نیاز بقا در جامعة­ دانش­مدار امروز است. درباره این نوع از سواد، منابع فراوانی انتشار یافته که هدف همة آنها، شناساندن مفهوم و محتوای مورد بحث در سواد اطلاعاتی و هموارسازی دستیابی به هدفهای آن بوده است. هدف این نوشتار، بررسی آثار فارسی موجود در این حوزه از جمله کتاب، پایان­نامه، طرحهای پژوهشی، همایشها و مقاله هایی است که در حوزه سواد اطلاعاتی در ایران چاپ و منتشر شده و در پیشبرد این حوزه مؤثر واقع شده اند. بررسیها مبیّن آن است، با گذشت 15 سال از طرح بحث سواد اطلاعاتی در ایران، روندی رو به رشد در انتشار منابع به چشم میخورد. آثار موجود در این حوزه، اعم از کتاب و مقاله، بیشتر تألیفی هستند، اما آثار ترجمه ای نیز ارزشمندند. این حوزه مورد توجه کتابداران، متخصصان تعلیم و تربیت و تا حدودی رایانه قرار گرفته است، لیکن همانند سایر نقاط دنیا، کتابداران طلایه­داران این حوزه هستند. در حیطة پژوهشهای سواد اطلاعاتی، به طور عمده، بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی افراد مورد توجه بوده است. نبود منابعی در حوزة سواد اطلاعاتی و کتابخانه های عمومی، کاملاً آشکار و عمده توجه آثار این حوزه معطوف به کتابخانه های دانشگاهی است. رویکرد عملگرایی به سواد اطلاعاتی نسبت به مبناگرایی و جنبه های زیربنایی مانند تفکر انتقادی و تحلیلی و اهمیت وافر مهارتهای فناوری اطلاعات، نکته ای است که در اکثر منابع انتشار یافته در این حوزه مشهود است. برداشت اشتباه از مفهوم سواد اطلاعاتی و تلقی سواد رایانه ای یا سواد کتابخانه ای و یا رفتار اطلاعیابی به عنوان سواد اطلاعاتی، نکته قابل تأملی است که هنوز با انتشار روزافزون منابع علمی در این حوزه، به چشم میخورد

هدف از پژوهش حاضر، بررسی وضعیت مقالات منتشر شده در نشریه تحقیقات زنان از سال 1386 تا 1389 است که از روش تحلیل محتوایی و استنادی انجام شده است. اهداف جزئی دیگر این پژوهش عبارتند از: تعیین پراکندگی موضوعی، نوع روش استفاده شده، وضعیت زبانی و میزان استناد به منابع مختلف. ابزار گردآوری داده ها مشاهده اسنادی و تهیه فهرست اولیه است. جامعه آماری این مطالعه شامل 9 شماره از فصلنامه تحقیقات زنان از سال 88-1386 که نمونه آماری آن شامل 60 مقاله موجود در این شماره های فصلنامه است. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 14 تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد که بیش ترین روش استفاده شده، روش توصیفی و بیش ترین پوشش موضوعی، اشتغال و کارآفرینی بوده است. هم چنین بین میزان مشارکت مردان نسبت به زنان در این نشریه تفاوت معناداری وجود ندارد. پر استنادترین مولفان نیز در این پژوهش مشخص شدند

هدف این مقاله تحلیل انگیزه های وبلاگ نویسان وبلاگ های حوزه علوم اجتماعی از استناد به مقاله های مجلات است تا از این طریق مشخص شود که آیا استنادهای وبلاگی به مقاله های علمی شاخص خوبی از تأثیر اجتماعی پژوهش هستند یا خیر. نمونه ای تصادفی ۳۰۰ تایی (از میان ۱۲۳۳ پست) از پست های وبلاگ های علوم اجتماعی از وبگاه ریسرچ بلاگینگ که در فاصله زمانی ۱ ژانویه ۲۰۱۲ تا ۱۸ جولای ۲۰۱۴ گردآوری و تحلیل محتوا شد. مقوله های مورد استفاده در تحلیل محتوا با استفاده از یک دسته بندی موجود و با ایجاد تغییر در آن به صورت استقرایی تشکیل شدند. در مجموع ۳۰۰ پست، دارای ۴۷۲ استناد بودند که 424 تای آنها مقاله از ۲۶۹ مجله مختلف بودند. شصت و یک مجله (۲۲٫۶۸٪) از کل مجلات مورد ا ستناد متعلق به حوزه علوم اجتماعی بودند و بیشتر مجلات با بسامد بالا، مجلاتی با ضریب تأثیر بالا از حوزه کلی علوم مثل مجله ساینس بودند. هفتاد و پنج درصد همه مجلات تنها یک بار مورد استناد قرار گرفته بودند. سن میانگین مقاله های مورد استناد ۵٫۸ سال بود. پربسامد ترین (۱۲٫۶۷٪) انگیزه برای استناد ارائه یک گزارش مفصل بی طرفانه از تحقیق بود. در کل وبلاگ های علوم اجتماعی بیشتر موضوع محور هستند تا مقاله محور؛ به این معنی که تعداد زیادی از پست ها صرفاً برای معرفی یک مقاله نوشته نمی شوند بلکه وبلاگ نویس در مورد موضوع مورد علاقه اش می نویسد و در این فرایند برای پشتیبانی از استدلال خود به مقاله ها نیز استناد می کند. این مقاله نشان دهنده پتانسیل استنادهای وبلاگی به عنوان یکی از شاخص های آلتمریک و به عنوان واسطه ای برای سنجش اثر پژوهش است.

هدف:شناسایی چگونگی مشارکت دانشگاهیان ایران به عنوان نویسنده، عضو هیأت تحریریه و سردبیر در مجله های ناشران متقلب (موسوم به چپاولگر یا غارتگر) در سال 2015 است. روش شناسی:پژوهش با استفاده از فنون علم سنجی انجام شد. جامعه آماری، تمامی مجله های ناشران متقلب است. نمونه گیری از میان ناشران و سپس از میان مجله های منتشرشده توسط هر ناشر انجام شد. تمام مقاله های منتشرشده دارای نویسنده ایرانی مجله های برگزیده در سال ۲۰۱۵ بررسی شدند. یافته ها:۳۷۲ مقاله به قلم ۹۷۳ نویسنده ایرانی وابسته به بیش از ۷۰ دانشگاه و مؤسسه در مجله های نمونه در سال ۲۰۱۵ منتشر شده است. دانشگاه آزاد با ۲۱۱ مقاله و ۴۳۷ نویسنده رکورددار است. نویسندگان ایرانی احتمالاً مبلغی حدود ۱۱۳۰۰۰ دلار بابت انتشار این مقاله ها پرداخت کرده اند. نتیجه گیری:مشارکت ایرانیان به عنوان نویسنده، عضو هیأت تحریریه، و سردبیر در مجله های ناشران متقلب بسیار بالاست. این نشریه ها، می توانند تهدیدی بزرگ برای چرخه علم کشور به شمار بیایند. زیرا احتمال رجوع نویسندگان و استناد به مقاله های این مجله ها به سبب دسترس پذیری سهل می تواند بیشتر باشد و به اصالت پژوهش آسیب رساند.

هدف: هدف مقاله حاضر شناسایی وضعیت پژوهش های علم اطلاعات و دانش شناسی ازنظر موضوع، سال انتشار و شکاف موضوعی در دانشگاه های دولتی ایران بود. روش شناسی: برای وصول به هدف مذکور از روش پژوهش پیمایش توصیفی و تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه پژوهش حاضر شامل 1120 عنوان گزارش پژوهش (پایان نامه ها و مقاله های) موجود در 13 دانشگاه دولتی ایران بین سال های 1383-1392 بود که 749 عنوان از این پژوهش ها مربوط به پایان امه های کارشناسی ارشد و دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی و 371 عنوان از آن ها مربوط به مقاله های منتشرشده توسط محققان علم اطلاعات و دانش شناسی ایران در پایگاه اطلاعاتی سایمگو بود. طبقه بندی موضوعی پژوهش ها با استفاده از 7 رده اصلی و 18 رده فرعی بر مبنای نظام طبقه بندی لیستا (LISTA) انجام شده و برای گردآوری اطلاعات نیز از سیاهه وارسی پژوهشگر ساخته استفاده شده است. در انتها داده های طبقه بندی شده مورد تحلیل قرارگرفته و با استفاده از نمودارها و جداول توصیف شده اند. یافته ها: یافته ها نشان دادند که موضوعات فناوری اطلاعات، کتابداری، بازیابی اطلاعات، کتاب سنجی، مدیریت اطلاعات، منابع اطلاعاتی چاپی و الکترونیکی و فهرست نویسی و رده بندی بیشترین محورهای موضوعی هستند که در پایان نامه ها و مقالات محققان علم اطلاعات و دانش شناسی موردمطالعه قرار گرفته اند. نتیجه گیری: در پایان نامه ها و مقالات علم اطلاعات و دانش شناسی ایران به موضوعاتی مانند منابع اطلاعاتی، هستی شناسی، وب معنایی، جستجو معنایی، دولت الکترونیکی، مدیریت منابع اطلاعات، نوآوری دانش، اشتراک دانش، سازمان دهی دانش، شبکه، خدمات اطلاعاتی و کتابخانه های دیجیتال کمتر پرداخته شده است.

بررسی و ارزیابی رشته روابط بین الملل همواره نگاه اندیشمندان و پژوهشگران این رشته را در سراسر جهان به خود جلب کرده است. از ابعاد مهم این ارزیابی، تولید دانش بومی روابط بین الملل است که افزون بر اندیشمندان این حوزه، توجه سیاست گذاران را هم به خود معطوف داشته است. در ایران نیز در سال های اخیر لزوم توجه به دانش بومی روابط بین الملل احساس شده است. هدف این مقاله، بررسی وضعیت پژوهش در رشته روابط بین الملل در ایران است و البته چارچوب داده های آن، محدودتر از کل تولیدات و محدود به آثار منتشرشده در مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در فاصله زمانی سال های 1349 تا 1390ش است. پژوهش حاضر با بررسی مقاله های منتشرشده در مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، در پی یافتن تصویری کلی از وضعیت مقاله های منتشرشده در دو بخش خصوصیات دانش پژوهی و ویژگی های پژوهشگران است. یافته های این مقاله نشان می دهد که حوزه ویژه ای از دانش و دسته خاصی از پژوهشگران در آثار منتشرشده در مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران سهم بیشتری دارند.

برای ارزیابی فرایندهای مدیریت دانش به منظور مطابقت دادن آنها با اهداف سازمان ها ممیزی دانش ضروری است و تحلیل روندهای آن در سطح محلی و جهانی به شناسایی خلأءهای موجود در این زمینه کمک خواهد کرد. این پژوهش از نوع کاربردی و با روش تحلیلی توصیفی و علم سنجی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش 84 مقاله ممیزی دانش منتشرشده در پایگاه استنادی Clarivate Analytics (پایگاه استنادی مجلات معتبر ISI - web of science سابق) است. ابزار گردآوری دادها فهرست کنترل و یادداشت برداری و روش تجزیه و تحلیل داده ها و ترسیم نقشه های هم استنادی با استفاده از نرم افزارهای HisCite, VOSviewer، Pajek و Excel بوده است. یافته ها نشان داد که روند انتشار مقاله های ممیزی دانش در نوسان بوده و بیشترین گرایش موضوعات آنها مربوط به کسب و کار مالی، مدیریت، علم اطلاعات و کتابداری و پزشکی عمومی داخلی است و تعداد استنادهای محلی کشورها، سازمانها، نویسندگان، مجله ها و موضوعات نسبت به استنادهای جهانی شان بسیار پایین است. هم چنین یافته ها نشان داد که زبان اکثر مقاله ها انگلیسی است و کشورهای امریکا، انگلیس و کانادا بیشترین انتشار مقاله و استناد محلی و جهانی را داشته اند و دانشگاه های کولرادو، آلاباما، واترلو و کورنل و نیز مجله های بررسی و نقد حسابداری و ممیزی در نظر و عمل به ترتیب بیشترین استنادهای محلی و جهانی را داشته اند و نقشه هم رخدادی واژگان این حوزه نیز منسجم نیست. علاوه بر این در میان نویسندگان بونر، لیبی، دزورت و سالتریو بیشترین استنادهای محلی و جهانی را داشته اند و شبکه مرکزیت درجه، نزدیکی و بینابینی نویسندگان از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. نتایج نشان داد که میزان استنادهای محلی مقاله های ممیزی دانش مطلوب نیست و برای بهبود وضعیت آن باید برنامه ریزی ها و سیاستگذاری های لازم صورت پذیرد.

هدف از این پژوهش، مرور نظام مند مطالعات حوزه ورزش زنان بود. روش تحقیق توصیفی، از نظر مسیر اجرا، تحلیل محتوا و از نظر جمع آوری اطلاعات، اسنادی است. جامعه آماری تحقیق (1157=N)، پایان نامه ها، رساله ها، طرح های پژوهشی و مقالات چاپ شده در حوزه ورزش زنان از سال 1380 تا 1394 بود. ابزار مورد استفاده در تحقیق شامل یک برگه کدگذاری شده بود که ضریب توافق بین کدگذاران آن به وسیله فرمول پی اسکات، 90 درصد به دست آمد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون اسکات و خی دو) و همچنین، نرم افزار SPSS18 و EXCELL2007  در سطح معنا داری 05/0P≤ استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشتر تحقیقات انجام گرفته در حوزه ورزش زنان در سال های 1390 تا 1394 انتشار یافته اند (6/68 درصد). کل تحقیقات انجام گرفته در خصوص ورزش زنان در فاصله سال های 1380 تا 1394 به تعداد 1157 سند بوده است که از این تعداد، 7/85 درصد از اسناد را مقالات به خود اختصاص داده اند. در نهایت به نظر می رسد که در مورد پوشش موضوعی تحقیقات انجام گرفته در حوزه ورزش زنان، در زمینه توجه به مؤلفه ها و رشته های ورزشی مختلف و همچنین روش شناسی و ابزار، تعادل وجود ندارد و پیشنهاد می شود با توجه به اهمیت هریک از این مؤلفه ها در کشور و نیاز تحقیقی در آنها، مورد استقبال و توجه نویسندگان قرار گیرند.

بیان مسئله: نشریات علمی که روزآمدترین پژوهش ها را منتشر می کنند، مانند هر چیز دیگر نیاز به ارزیابی و سنجش از جهات مختلف دارند. مجله پیکره یکی از نشریات علمی است که تاکنون (زمان انجام پژوهش) حدود۲۳ شماره و تعداد ۱۲۵ مقاله آن منتشرشده است. در این پژوهش، چیستی میزان مشارکت نویسندگان پژوهش های گروهی؛ روش پژوهش مورد استفاده در مقالات؛ تعداد کل و میانگین استنادها در هر مقاله؛ میزان استناد به کتاب، مجلات، پایان نامه ها و دیگر منابع اطلاعاتی؛ وضعیت زبانی و میزان روزآمدی استنادها؛ پرکارترین نویسنده در میان نویسندگان منابع مقالات و پراستنادترین منابع مورد استناد نویسندگان مقالات این مجله از سؤالاتی است که در این پژوهش به آن پاسخ داده می شود. هدف: تحلیل محتوایی و استنادی مقالات منتشر شده در مجله علمی پیکره و نتایج آن به منظور قیاس با مجلات روز دنیا و ارتقاء جایگاه این مجله، هدف اصلی این پژوهش است. روش پژوهش: روش تحقیق در این پژوهش تحلیل استنادی است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار راور-ماتریس و اکسل استفاده شده است. جامعه آماری این مطالعه شامل ۲۳ شماره از فصلنامه پیکره که نمونه آماری آن شامل ۱۲۵ مقاله موجود در این شماره های فصلنامه است. یافته ها: از میان ۱۲۵ مقاله بررسی شده ۴۴ مقاله با یک مؤلف و ۸۱ مقاله با دو یا بیش از دو مؤلف بود و بیشترین روش استفاده شده با ۸۲ درصد روش توصیفی تحلیلی است. مجموع استنادهای ۲۳ شماره این نشریه ۲۴۸۲ استناد و میانگین آن برای هر مقاله ۲۰ استناد بوده است. طبق یافته های پژوهش، در بین منابع اطلاعاتی، کتاب ها با ۶۴ درصد استناد بیش از سایر منابع مورد استناد قرار گرفته و منابع با زبان فارسی با ۷۲ درصد بالاتر از منابع لاتین بوده است. در بررسی روز آمدی منابع استفاده شده ۳۸ درصد منابع قدیمی بوده اند. در بین نویسندگان، به آثار رویین پاکباز، محمد خزایی، مهناز شایسته فر و علی اکبر دهخدا بیشترین استناد صورت گرفته است. همچنین کتاب های دایره المعارف هنر، لغت نامه دهخدا و فرهنگ مصور نمادهای سنتی پراستنادترین ها در میان کتاب های مورد استفاده بوده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل محتوای مقاله های منتشر شده در فصلنامه علمی – ترویجی «نامه آموزش عالی» انجام گرفت. در این پژوهش، 282 مقاله منتشر شده در 40 شماره فصلنامه از سال 1387 تا 1396، بررسی شد. روش این پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتواست؛ برای گرد آوری داده ها از چک لیست و برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار spss و آزمون های توصیفی فراوانی و درصد و آزمون استنباطی خی دو استفاده شد؛ یافته های پژوهش نشان داد که بیشترین گرایش موضوعی مورد بحث در مقاله های فصلنامه نامه آموزش عالی به نظام ارزیابی و تضمین کیفیت در آموزش عالی اختصاص دارد؛ همچنین، طبق یافته های پژوهش، بیشتر روش های پژوهش مورد استفاده، از نوع کمی و بیشتر ابزار گردآوری داده ها نیز پرسشنامه بوده است؛ از سوی دیگر، بیشترین نوع پژوهش را پژوهش مستقل پژوهشگران تشکیل می دهند؛ در مورد نویسندگان نیز جایگاه و میزان مقاله های تک مؤلفی پایین بوده و عمده مقاله ها به صورت گروهی نوشته شده اند. همچنین، نویسندگانی که عضو هیئت تحریریه فصلنامه نیستند، بیشترین سهم را در نوشتن مقاله ها داشته اند؛ علاوه بر این، بیشترین سطح تحصیلات نویسندگان مقاله ها دکتری و مرتبه علمی بیشتر نویسندگان استادیار بوده است