مطالب مرتبط با کلیدواژه

ترجمه


۲۲۱.

بررسی هم پایگی انسجام دستوری غیرساختاری در خطبه اول نهج البلاغه و ترجمه های آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه ترجمه انسجام دستوری غیرساختاری اصل تعادل و برابری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۸ تعداد دانلود : ۶۲۵
انسجام ( Cohesion )، اصطلاحی است در حوزه علم زبان شناسی نقش گرا که به بررسی روابط میان عناصر مختلف سازنده آن متن در دو سطح دستوری (ساختاری و غیرساختاری) و واژگانی می پردازد. در بحث انسجام دستوری غیرساختاری، مؤلفه های چهارگانه: ارجاع، ربط، جانشینی و حذف، به عنوان عوامل انسجام بخش متن محسوب می شوند که هریک، در کنار دیگر عوامل انسجام، به پیوستگی و یکپارچگی متن می انجامند. نظر به ضرورت اصل تعادل و برابری در فرآیند ترجمه، بازتاب هریک از عوامل فوق در ترجمه ها در راستای حرکت همسو با متن اصلی از اهمیّت بسزایی برخوردار است. از آن جا که نهج البلاغه به عنوان متنی منسجم، شامل گونه های مختلف انسجام بخش است، انتظار می رود ترجمه های به عمل آمده از آن نیز این عناصر انسجام بخش را در خود بازتاب دهد. این مقاله با اتخّاذ رویکرد توصیفی – تحلیلی به بررسی و تطبیق مؤلفه های انسجام دستوری غیرساختاری در خطبه اول نهج البلاغه و پنج ترجمه انتخابی می پردازد. از این رهگذر، میزان پایبندی مترجمان به بازتاب این مؤلفه های انسجام بخش بررسی شده و در نهایت این نتیجه حاصل شده است که در میان انبوه مؤلفه های یادشده برخی از مترجمان در سایه حرکت هم ارز و برابر با متن اصلی و با گزینش برابرنهادهایی مناسب، انسجام موجود در متن اصلی را به طور کامل در ترجمه های خود انعکاس داده اند. در مواردی نیز مترجمان از این اصل غافل مانده اند که این غفلت می تواند ناشی از عواملی چون سبک خاص مترجم و ظرفیت زبانی – دستوری متن مقصد باشد.
۲۲۲.

میزان توجه مترجمان به «عناصر معنایی واژگان» در ترجمه اسم های جامد سوره بقره(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۸۲)

کلیدواژه‌ها: قرآن ترجمه سوره بقره عناصر معنایی واژگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۴ تعداد دانلود : ۷۵۸
یکی از مهم ترین مسائل مورد توجه در فرآیند ترجمه، دستیابی به تعادل و برابری در ترجمه است که از طریق مطالعه جنبه های مختلف زبان، به ویژه توجه به «عناصر معنایی واژگان» صورت می گیرد. این نوشتار رویکرد مذکور را در خصوص ترجمه های مشهور معاصر قرآن کریم شامل: آیتی، ارفع، الهی قمشه ای، سراج، صفارزاده، فولادوند، کاویانپور، گرمارودی، مجتبوی، مشکینی و مکارم شیرازی، در محدوده اسم های چالش زای سوره مبارکه بقره، با روش تحلیلی- تطبیقی، مورد بررسی و کنکاش قرار داده و عملکرد آنها را ارزیابی نموده و به بوته نقد کشیده است. منظور از عناصر معنایی واژگان، دستیابی به مؤلفه های معنایی می باشد که یک واژه متضمن آنهاست. برآیند پژوهش نشان می دهد که مترجمان به مبحث «عناصر معنایی واژگان» توجه لازم را نداشته و تقریباً در تمام موارد تنها به معنای اولیه و اساسی اشاره نموده و از مؤلفه های معنایی نهفته در هر واژه صرف نظر کرده اند. نتایج تحقیق حاضر بیانگر این است که در این زمینه عملکرد مترجمان مذکور در قالب: 1- بسیار عالی (هیچ کدام) 2- عالی (هیچ کدام) 3- بسیار خوب (مشکینی، کاویانپور و مجتبوی) 4- خوب (آیتی، الهی قمشه ای، سراج، گرمارودی) 5- نسبتاً خوب (فولادوند) 6- متوسط (صفارزاده) 7- ضعیف (مکارم شیرازی و ارفع) قابل تقسیم است، بنابراین هیچ کدام از مترجمان در دو دسته نخست جای نمی گیرند.
۲۲۳.

تقدیم و تاخیر و بازتاب آن در ترجمه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: قرآن ترجمه نظم سیاق تقدیم و تأخیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵۰ تعداد دانلود : ۳۸۳۰
در هر زبانی برای ترتیب واژگان جمله، «اصلی»وجود دارد که البته رعایت این اصل گاهی واجب و در مواردی ممتنع و در مواردی نیز جائز است. جواز در امر تقدیم و تاخیر بستگی به بافت متن دارد که نویسنده بسته به توان و هنرش، در متن خویش بدان مبادرت می ورزد و اوج این هنر را در قرآن مشاهده می کنیم .در قرآن آیه هایی با همان واژگان چند بار تکرارشده اند؛ اما در هر بافتی که قرار گرفته اند، ترتیب و ساختار آنها متفاوت گشته و  باعث اختلاف معنا  شده است. نوشتار حاضر سعی کرده با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی این پدیده بپردازد. هدف از انجام این پژوهش بررسی زیباشناسانه این اسلوب و ظرافتهای آن می باشد. این بررسی نشان داد که زیبایی این هنر در پرتو نظریه سیاق یا نظم واژگان قابل فهم  بوده و در پرتو همین نظریه، ترجمه ی هرمتن ادبی به ویژه قرآن که دارای نظم فرا بشریست مشکل است؛ اما با این وجود می توان با یافتن معادلی مناسب در زبان مقصد به ترجمه برخی از تقدیم و تأخیرها مبادرت ورزید؛ هر چند در  ترجمه های مورد بررسی غالب تقدیم و تأخیرها مغفول مانده اند.
۲۲۴.

ارزیابی مقایسه ای انسجام در سوره علق و ترجمه آن از حداد عادل بر اساس نظریه هالیدی و حسن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: ترجمه سوره علق نظریه انسجام هماهنگی انسجامی حداد عادل

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی تفسیر و ترجمه قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی علوم مرتبط ترجمه شناسی
تعداد بازدید : ۱۶۴۵ تعداد دانلود : ۱۲۴۴
از مسائلی که در زبان شناسی متن بنیاد همواره مورد توجّه تحلیلگران متون مختلف قرار گرفته، انسجام (Cohesion) و هماهنگی انسجامی در متن است. در این پژوهش، بر اساس نسخه تکامل یافته از نظریه نظام مند هالیدی و حسن (1985م.)، و نیز مفهوم هماهنگی انسجامی که رقیه حسن در سال 1984میلادی مطرح نمود، عوامل انسجام در سوره علق و ترجمه آن از حداد عادل، به صورت گزینشی و استقرائی، به بوته نقد و ارزیابی توصیفی تحلیلی و آماری گذاشته می شود. نویسندگان برآنند تا با نگاهی فراجمله ای، با اتکا به نظریه مذکور، عوامل انسجام و نیز میزان این انسجام را در متن سوره علق و ترجمه آن مشخص نموده، سپس هر دو متن مبدأ و مقصد را با یکدیگر مقایسه کنند. دستاورد پژوهش نشان می دهد که هر دو متن، منسجم هستند و با توجّه به درصد بالای مشابهت متن مقصد با متن مبدأ در نحوه کاربست عوامل انسجام، مترجم در انتقال مفاهیم ترجمه موفّق بوده است.
۲۲۵.

بررسی و نقد ترجمة کتاب «روش های میدانی در باستان شناسی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال هفدهم مهر و آبان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۴۷)
تعداد بازدید : ۷۱۱ تعداد دانلود : ۵۲۹
در این مقاله یکی از کتاب های ترجمه در حوزه ی باستان شناسی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. این نوشته به ماهیت و اهمیت کتاب اصلی نمی پردازد، که در نوع خود کتاب معتبری بوده است، بلکه هدف از آن، بیان کاستی ها و ابهاماتی است که در نسخة ترجمه شده دیده می شود. مشکلات و کاستی های ترجمة کتاب مورد بحث در چندین مقوله مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته است، ازجمله ترجمة غیر دقیق، ترجمة نامفهوم یا اشتباه، خوانش دشوار و ناهم خوانی در ترجمه. ایراد اصلی کتاب، ترجمة واژه به واژه یا تحت اللفظی است که موارد متعددی به عنوان شاهد، همراه با ترجمة پیشنهادی این قلم، آورده شده است. نداشتن درک و دریافت درست از موضوع و مباحث کتاب، از دیگر ایرادات جدی کتاب مورد بحث است. این مورد نیز با مثال های متعدد، نشان داده و بحث شده است. از دیگر ایرادات کتاب، کاربست برابرنهاده های اشتباه، ناآشنا یا گاه به کلی اشتباه است که باعث شده سودمندی و اثرگذاری کتاب برای خواننده ی فارسی زبان به کمینه مقدار برسد. ترجمه، چاپ و انتشار کتابی از این دست، با چنین کیفیت نازلی، از سوی انتشارات «سمت» قابل تأمل است
۲۲۶.

نفوذ آثار خارجی در سروده های اخوان ثالث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی پاییز ۱۳۹۶ شماره ۷۳

کلیدواژه‌ها: اخوان ثالث ادبیات معاصر تجددگرایی ترجمه شعر فارسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی نقد و بررسی آثار ادبی معاصر شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق زبان و ادبیات فارسی و ادبیات غرب
تعداد بازدید : ۱۱۸۲ تعداد دانلود : ۷۲۹
در سدة چهاردهم خورشیدی، ادبیات معاصر ایران تحولات شگرفی یافت و همسو با جریان های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی معاصر دستخوش تغییرات بسیار شد. بررسی نقش ترجمة آثار ادبی غرب، همچون رمان ها و نمایشنامه ها و اشعار، به منزلة یکی از جریان های فرهنگی عصر جدید، می تواند دگرگونی های ادبیات معاصر ایران را به درستی نشان دهد. در این میان، حتی شاعران معاصر ایران که رنگ ملی در سروده های آنان بارزتر است، گاه از آثار و اشعار غربی یا ترجمة آن سود جسته اند. مهدی اخوان ثالث از جملة این شاعران است که گرچه در آغاز به ترجمة منظوم برخی اشعار غربی پرداخت، اما به تدریج از ترجمة صرف فاصله گرفت و در رویارویی با آثار خارجی، به خلاقیت های ادبی قابل ستایشی دست یافت. شعرهای «سه قطره یا داستان دوستی ها»، «گل سرخ و گلچین»، «سگ ها و گرگ ها»، «گرگ و بره»، «آنگاه پس از تندر» و «مایا» نمونه های آشکار تأثیرپذیری اخوان از ترجمة آثار و اشعار غربی است.
۲۲۷.

برابرها ی تأکیدی در دو زبان عربی و فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: برابر های تأکیدی ترجمه اسلوب های تأکید زبان عربی زبان فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۴ تعداد دانلود : ۱۶۲۹
در ساختار نظام مند زبان، تأکید کلام، ابزاری هدفمند است که گوینده و نویسنده بلیغ از آن برای مفاهیم پر اهمیّت خویش بهره می جویند. نظر به اینکه متون دینی کهن عربی با در بر داشتن مفاهیم مهم و کلیدی، با تأکیدهای فراوان همراه است، ضرورت دارد مترجم این متون از توانمندی لازم جهت انعکاس این تأکیدها در زبان فارسی برخوردار باشد؛ لذا این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی، اسلوبهای تأکید هر دو زبان عربی و فارسی را بررسی نموده، شباهت های تأکیدی این دو زبان را روشن ساخته، و با در نظر گرفتن تعدّد ناپذیری قیدهای تأکیدی در جمله فارسی، راهکارهایی برای جایگزین کردن تأکیدهای متعدّد جمله عربی، در جمله فارسی ارائه داده است؛ بدین ترتیب مترجم با پرهیز از مقابل سازی واژگان تأکیدی دو زبان که حاصل آن ترجمه ای تحت اللفظی و ثقیل است، می تواند تا حد امکان- به تعادل و برابری تأکیدی دو زبان مبدأ و مقصد دست یابد.
۲۲۸.

پیوند ویرایش با سه عنصر ترجمه در نظریّة نایدا (موردپژوهی در ترجمة قرآن کریم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۲۰)

کلیدواژه‌ها: قرآن تقدیم و تأخیر سیاق نظم ترجمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۵ تعداد دانلود : ۶۰۸
یوجین نایدا (Eugene Nida) از پیشگامان عرصة ترجمه و زبانشناسی است که در نظریة ترجمة خود در کتاب به سوی علم ترجمه، عناصری را در فرایند ترجمه ذکر کرده است که عبارتند از: «اضافه، حذف و تغییر». این مقوله ها را می توان با فرایند ویرایش در سه سطح ساختاری، محتوایی و فنّی سنجید. در این مقاله، نخست شباهت عناصر مذکور در نظریة ترجمة نایدا با انواع ویرایش ذکر می شود و آنگاه این عناصر مشابه در ترجمه های قرآن کریم به عنوان یک متن بررسی، و بر این نکته تأکید می شود که ترجمه های قرآن نیز انواع ویرایش را برمی تابند؛ بنابراین، مقالة حاضر دو هدف را دنبال می کند: اوّل اینکه عناصر ویرایش و عناصر ترجمه در نظریة نایدا با یکدیگر شباهت و اشتراک دارند. دوم آنکه عناصر مذکور در ترجمه های قرآن قابل اجراست. برای انجام این پژوهش، به روش تحلیل علمی، عن اصر نظ ریّة نایدا و پیوند آن با انواع وی رایش در س ه ح وزة 1. اضافة ترجمه ای و ویرایشی، 2. حذف ترجمه ای و ویرایشی و 3. تغییر ترجمه ای و ویرایشی و در پایان، در ترجمه های قرآن بررسی شده است و با ذکر شواهد، برخی از نقص های ویرایشی در ترجمه های قرآن کریم نشان داده شده است که خود، ضرورت همکاری مترجم و ویراستار را تأیید می کند، به گونه ای که مترجمان باید برای تبیین بهتر آیات، یا خود دست به ویرایش بزنند و یا با ویراستار در ارتباط باشند و با ویرایش ترجمه های خود بر کیفیّت آن ها بیفزایند.
۲۲۹.

چالش های بافت فرهنگی در ترجمة ادبی از فارسی به عربی: با تمرکز بر «گلستان سعدی» و «روضةالورد»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: ترجمه بافت فرهنگی واژگان گفتمان مدار گلستان سعدی روضه الورد محمد الفراتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۶ تعداد دانلود : ۴۷۶
بافت فرهنگی از جمله مباحث مطرح در معناشناسی است که در فهم متن، به ویژه متون ادبی کارایی بسزایی دارد. هر متنی برخاسته از اندیشه و فرهنگ فردی و جمعی است و در این میان، برخی واژگان موجود در آن، گفتمان فرهنگی خاصی دارند که چالش های اساسی در ترجمه ایجاد می کنند. گفتمان و نگرش گفتمانی متن را در کنار بافت و عناصر تشکیل دهندة آن، به ویژه عناصر فرهنگی در نظر می گیرند. در این پژوهش به دنبال آن هستیم تا به جستجو و تحلیل واژگان گفتمان مدار در گلستانسعدی و ترجمة عربی آن از محمد الفراتی بپردازیم. بنابراین، با روش توصیفی تحلیلی به واژگان مورد نظر از منظر بافت و گفتمان فرهنگی توجه می کنیم. در گلستانسعدی، واژگانی را می توان یافت که در شکل گیری معنا و هویت معنایی متن نقش کلیدی دارند. در جستار پیش رو، واژگانی چون «رند»، «درویش»، «پارسا»، «اعیان»، «خداوند جهان» و «قلندر» با توجه به بافت و گفتمان فرهنگی گلستانسعدی به نوعی نقش القاکنندة معانی عمیق برخاسته از فرهنگ فردی وی را دارند.
۲۳۰.

تحلیل مقوله های نسبیت زبانی در عربی نسبت به فارسی و تأثیر آن بر ترجمه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: نسبیت زبانی ترجمه تفکر عربی فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۰ تعداد دانلود : ۶۰۱
در رابطة زبان و تفکر، هنوز هم سخن از فرضیة نسبیت زبانی می تواند بحث برانگیز باشد. این فرضیه که بیشتر به نام ادوارد ساپیر و لی وورف شناخته می شود، بر کیفیت تأثیر زبان بر تفکر استوار است. در نوع افراطی آن، این «زبان» است که تعیین کننده و جهت دهندة اندیشه است و در نوع خفیف آن، زبان در بخش هایی از تفکر اثر می گذارد. مبنای فرضیه این است که گویشوران هر زبان از دریچة زبان خود با جهان مواجه می شوند و آن را ادراک می کنند. لذا تفاوت های زبانی بعضاً منجر به تفاوت در جهان بینی نیز می شود. طبیعتاً ترجمه نیز که انتقال داده ها از زبانی به زبان دیگر است، از چنین نسبیتی متأثر خواهد بود. این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی به دنبال مقوله بندی نسبیت های متمایز در زبان عربی و تأثیر آن بر ترجمة متون عربی، به ویژه متون کهن به فارسی است. به نظر می رسد که بر اساس خاستگاه متمایز عربی از فارسی و ابعاد متفاوت فرهنگی پیش از اسلام، بتوان مقوله هایی از نسبیت را در نوع خفیف ملاحظه کرد که فهم و ترجمة متون عربی را با چالش های خاصی مواجه سازد. سؤال مبنایی این پژوهش، تبیین مقوله های دستوری و قاموسی نسبیت و چگونگی تأثیر آن بر ترجمه از عربی خواهد بود و سرانجام بدین نتیجه می رسیم که مقوله های زمان، عدد و جنسیت در افعال، برخی ساخت های صرفی، رنگ، توصیفات و اعمال و نیز برخی پدیده های طبیعی از جمله مواردی هستند که نشان می دهند زبان عربی خصوصاً در دوره های اولیه آن، به مراتب جزئی نگرتر از فارسی است و به عبارت دیگر، جهان خارج را با برش های بیشتری تقطیع می کند و توجه خاص مترجمان را در این زمینه می طلبد.
۲۳۱.

مطالعة توصیفی راه کارهای معادل گزینی برای اسامی خاص قرآنی در پنج ترجمة انگلیسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال اول بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ 99-117

کلیدواژه‌ها: قرآن اسم خاص ترجمه راه کارهای معادل گزینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۸ تعداد دانلود : ۴۲۴
اسامی خاص در هر متنی اهمیت ویژه ای دارند، زیرا یکی از عناصر مهم بازتاب دهندة فرهنگی اند. اهمیت اسامی خاص در متون مقدس، از جمله قرآن ، دوچندان است؛ زیرا بخشی از ویژگی های تاریخی اعصار گذشته از طریق همین اسامی قابل بازیافت است. در عین حال، بررسی معادل گزینی برای اسامی خاص در قرآن کم تر مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله در پی مطالعة توصیفی راه کارهای معادل گزینی انگلیسی برای اسامی خاص قرآنی از سوی جورج سیل، جان میدوز رادول، محمد مارمادوک پیکتال، آرتور جان آربری، و عبدالله یوسف علی است. انتخاب اسامی خاص بر اساس دسته بندی اقتباسی از دائر ة المعارف قرآن کریم صورت گرفته و معیار تشخیص و نام گذاری راه کارهای ترجمة اسامی خاص بر اساس الگوی ون کویلی بوده است. تحلیل داده ها هم به صورت کیفی و هم به صورت کمی با استفاده از نرم افزار اس.پی.اس.اس انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که ترتیب استفاده از راه کارها از بیش تر به کم تر به ترتیب عبارت اند از: جایگزینی با یک معادل در زبان مقصد، ترجمه (اسامی دارای معنای ضمنی خاص)، بازتولید آوایی، بازتولید آوایی به همراه توضیح اضافی در متن یا در پانوشت، و جایگزینی با یک اسم متعارف تر در زبان مبدأ یا مقصد.
۲۳۲.

واکاوی ترجمه پورعبادی از حکمت های رضوی بر اساس سیستم تحریف متن آنتوان برمن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶شماره ۱۹ 105-122

کلیدواژه‌ها: حکمت های رضوی ترجمه عباس پورعبادی آنتوان برمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۳ تعداد دانلود : ۵۵۶
آنتوان برمن مترجم، نظریه پرداز، فیلسوف و تاریخ نگار علم ترجمه است که تحت تأثیر فلسفه، نگاهی نو به مطالعات ترجمه داشت. "برمن" در جایگاه مترجم و نظریه پرداز، توجه ویژه ای به متن اصلی دارد و به وفاداری مترجم در ترجمه معتقد است. این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی از نوع انتقادی سامان یافته است ترجمه عباس پورعبادی از حکمت های رضوی را بر اساس هفت مؤلفه از عوامل تحریف متن آنتوان برمن شامل عقلایی سازی، شفاف سازی، اطناب کلام، تفاخرگرایی، غنازدایی کیفی، غنازدایی کمّی و تخریب ضرب آهنگ متن، نقد و بررسی کرده است. برآیند پژوهش نشان می دهد که در بین هفت مؤلفه یادشده، اطناب کلام از پربسامدترین عوامل تحریف متن در ترجمه پورعبادی است و این مؤلفه در شفاف سازی نیز تأثیر گذاشته و در مواردی شاهد افزایش مؤلفه شفاف سازی در ترجمه او هستیم. از جهت انتقال ساختار و محتوا نیز در مجموع، ترجمه ای وفادار به متن اصلی ارائه کرده و در سه حوزه غنازدایی کیفی، غنازدایی کمّی و تخریب ضرب آهنگ متن، کمترین انحراف را از متن اصلی داشته است.
۲۳۳.

ترجمة متون علوماجتماعی: مشکلات و راهحلها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال دهم تابستان و پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲ و ۳ 57-76

کلیدواژه‌ها: متون علمی متون علوم اجتماعی ترجمه مطالعات ترجمه معادل یابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۵ تعداد دانلود : ۵۵۳
در کشور ما، توجه کمی به ترجمه متون علمی، به ویژه متون علوم اجتماعی شده است و اکثر محققان و دانشگاهیان ترجمه پژوه و زبان شناس ما توجه خود را به متون ادبی معطوف کرده اند.البته،باید گفت که نظریه پردازان ترجمه نیز زیاد به متون علمی نپرداخته اند و تمرکز اصلی شان متون ادبی بوده است. ترجمة متون علمی مشکلات خاص خود را دارد و هرکسی قادر نیست که وارد عرصة ترجمة متون علمی، به خصوص متون علوم اجتماعی، شود. با توجه به این مسئله، هدف تحقیق حاضر این است که برای ترجمة متون علوم اجتماعی راهکارهایی برگرفته از آرای نظریه پردازان رشتة مطالعات ترجمه ونیز مترجمان فعال در زمینة علوم اجتماعی ارائه دهد. برای این منظور، به مواردی همچون تمایز میان متون ادبی و علمی و فرآیند معادل یابی در ترجمة متون علوم اجتماعی اشاره می کنیم و درخلال این موارد به مشکلات ترجمة این نوع متون می پردازیم. تحقیق پژوهش توصیفی تحلیلی استوامید است که این مقاله بتواند توجه ما را به ترجمة متون علمی بیشتر کند و برای دانشجویان رشتة علوم اجتماعی و افراد علاقه مند به ترجمة متون علوم اجتماعی و علمی مفید باشد.
۲۳۴.

جایگاه و نحوه آموزش واژگان برای فارسی آموزان چینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره نهم خرداد و تیر ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۴۴) 111-137

کلیدواژه‌ها: تقطیع ساختاری و نقشی واژه ترجمه زبان آموزان چینی زبان فارسی به عنوان زبان دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۸ تعداد دانلود : ۳۶۸
این مقاله قصد دارد به جایگاه و نحوه آموزش واژه در آموزش زبان فارسی به زبان آموزان چینی بپردازد. زبان چینی واژه محور است و در مقایسه با زبان فارسی از نظر رده شناسی در دسته زبان های گسسته قرار دارد. این تفاوت ساختاری باعث می شود زبان آموزان چینی در روند یادگیری، چنانچه معنی کلمات را به درستی متوجه نشوند، در هر مرحله ای که باشند از یادگیری بازبمانند. این مقاله با استفاده از روش تحقیق میدانی نحوه یادگیری واژگان را در فارسی آموزان چینی مورد بررسی قرار داده است. برای این منظور تعداد 24 نفر از زبان آموزان چینی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) که در یک دوره شانزده هفته ای زبان فارسی را آموخته بودند، به طور تصادفی انتخاب شدند. سپس آزمونی واژه محور برای تعیین سطح زبان آموزان برگزار شد و زبان آموزان به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم شدند و درسی متناسب با سطحشان به آن ها تدریس شد. این درس برای گروه آزمایش با استفاده از روش های مختلف آموزش واژه و تقطیع ساختاری و نقشی و تطبیق ساختارها در دو زبان فارسی و چینی و برای گروه کنترل با استفاده از روش های آموزش واژه و بدون توجه به ترجمه موارد یادشده تدریس شد. سپس، دوباره آزمونی واژه محور برای بررسی آموخته های زبان آموزان برگزار شد. نتایج آزمون نشان داد که زبان آموزانی که با روش ترجمه و توجه به ساختار زبان چینی آموزش دیده اند، بازدهی بهتری نسبت به گروه دیگر داشتند. analytic
۲۳۵.

رویکردی نو از طریق ترجمه برای تحلیل تاریخی انتقال گفتمان ها و نظریه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ترجمه سال پنجاهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: تاریخ ترجمه انتقال گفتمان نظریه دریافت تاریخ نگاری دریافت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۳۵۸
ترجمه نقش بسیار مهمی در تحول تفکر ایرانیان در دوران معاصر داشته است. با وجود این، در زبان فارسی پژوهش های تاریخی اندکی دربارة چگونگی انتقال تفکرات وگفتمان های غربی و شیوة دریافت آن ها صورت گرفته و در همین پژوهش های اندک نیز اغلب ذکری از ترجمه و نقش مترجمان و دیگر عاملان ترجمه به میان نیامده است. مقالة حاضر می کوشد بر انتقال گفتمان های معاصر به عنوان حوزة ای مهم در تاریخ نگاری ترجمه در ایران تأکید کرده و آن را به عنوان حوزه ای ضروری برای پژوهش به محققان مطالعات ترجمه پیشنهاد کند. در این راستا از میان متدلوژی های مختلف حوزة تاریخ نگاری، «تاریخ نگاری دریافت» که یکی از اشکال «نظریة دریافت» می باشد و در حوزة مطالعات تاریخی به کار گرفته شده است، به عنوان یکی از رویکردهای مناسب برای بررسی انتقال گفتمان ها در ایران پیشنهاد می شود. بدین منظور ابتدا برخی آرا دربارة انتقال گفتمان ها را مطرح کرده و سپس به مباحث جاری در حوزة تاریخ نگاری ترجمه اشاره می کنیم و در پایان به شرح و بسط نظریة دریافت و کاربرد آن در حوزة تاریخ نگاری ترجمه، به ویژه بررسی تاریخی انتقال گفتمان ها از طریق ترجمه، می پردازیم.
۲۳۶.

نقد و بررسی ترجمه شعر عرفانی با رویکرد نظریة لفور (بررسی موردی ترجمه محمد الفراتی از غزلیات حافظ)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸ 39-66

کلیدواژه‌ها: تعابیر عرفانی آندره لفور ترجمه فراتی حافظ شیرازی غزل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۹ تعداد دانلود : ۵۱۲
محمد الفراتی (1880 1978م.)، مترجم و شاعر سوری، گزیده ای از غزل های حافظ را به زبان شعر ترجمه کرده است. وی با وجود آشنایی با زبان فارسی، گاهی در فهم، دریافت و انتقال مفاهیم بلند عرفانی خواجة شیراز موفق نبوده است. این جستار سعی دارد بر اساس نظریه لفور به بررسی و ارزیابی دریافت معنایی محمد الفراتی از اصطلاحات، واژگان و تعابیر عرفانی موجود در غزلیات حافظ بپردازد که در پی آن برای مخاطب روشن می گردد که مترجم به زیبایی محتوای معنایی کلام شاعر را به مخاطب منتقل کرده است. با این حال، در بیشتر موارد چرخش، تغییرات و افزایش های اجتناب ناپذیر در بازتولید وی مشاهده می شود که نه تنها خللی به درونمایه کلام شاعر ایجاد نکرده، بلکه بر زیبایی سخن مترجم افزوده است و مخاطب به این مهم دست می یابد که ارائة تعادل ترجمه ای کامل، آن هم به نظم کاری بس مشکل و در مواردی نیز ناشدنی است.
۲۳۷.

وفاداری، بازآفرینی یا آفرینش ادبی در ترجمة شعر (بررسی مقابله ای شعر جامی و شعر فرزدق در مدح امام سجاد(ع))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸ 139-170

کلیدواژه‌ها: ترجمه وفاداری بازآفرینی آفرینش ادبی شعر جامی فرزدق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۵ تعداد دانلود : ۶۵۳
«وفاداری»، «بازآفرینی» و «آفرینش ادبی» سه رویکرد متمایز و مرتبط در ترجمه است که در لایه های مختلف معنایی، شکلی و لحنی حاصل می شود. وفاداری، شرط ضروری برای بازآفرینی به شمار می آید و بدون بازآفرینی، ترجمه در زبان مقصد رسایی لازم را ندارد. آفرینش ادبی نیز بدون رعایت اصل وفاداری و فراتر از بازآفرینی، اثری بدیع ارائه می دهد که در بسیاری از لایه های زبانی و یا حتی معنایی، متفاوت از آن است ودر شعر به واسطة ادبیت متن، بیش از دیگر انواع متون مشهود است، به ویژه اگر مترجم شاعری اهل ذوق باشد. پژوهش حاضر تلاش دارد با استفاده از تحلیل های سبک شناختی، اثر منظوم جامی را که به تأثیر از اثر فاخر فرزدق در مدح امام سجاد (ع) سروده است، بررسی نماید تا با توجه به مشخصه های اثر جامی و نیز تمایزها و اشتراکات دو اثر در حوزة معنایی، صوری و زیباشناختی، چگونگی و میزان وفاداری، بازآفرینی و آفرینش ادبی شعر وی از شعر فرزدق روشن شود. پژوهش ضمن رویکرد توصیفی تحلیلی، در برخی موارد نیز روش آماری را در پیش خواهد گرفت تا میزان ابداع و یا امانت داری جامی از متن اصلی مشخص گردد. با توجه به تمایزهای بارز شعر جامی و فرزدق در لایة آوایی، واژگانی، بلاغی، عاطفی و نحوی، اثر جامی نه یک ترجمة وفادار به متن مبدأ، بلکه ترجمه ای به مثابة آفرینش است که در سطح کلّی مرتبط به یکدیگر است، اما رابطة متناظری بین آن ها در سطح جزئی و ابیات برقرار نیست.
۲۳۸.

جواب شرط محذوف در قرآن و شیوه های ترجمه آن (با تکیه بر ادات شرط لو، لولا، إن و مَن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 127 - 150

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم ژرف ساخت تقدیر جواب شرط ترجمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۰ تعداد دانلود : ۵۲۰
حذف جواب شرط، یکی از وجوه ژرف ساخت های آیات است. شناسایی جواب شرط و در نظر گرفتن تقدیر مناسب برای آن، مسئله مهمی است که اگر مترجم بدان توجه داشته باشد، فهم صحیح و مناسب تری از کلام خداوند دارد و آن را به درستی به زبان مقصد منعکس می کند. در این جستار کوشش شده است با روش تحلیلی توصیفی، شیوه انعکاس جواب شرط محذوف در برخی از ترجمه های فارسی قرآن کریم بررسی شود. نتایج تحقیق نشان می دهد مفهوم ژرف ساخت به حالت مقدّر یا تأویل در زبان عربی نزدیک است و میان انعکاس حذف جواب شرط در ترجمه و انواع ترجمه، ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. الهی قمشه ای، انصاریان، رضایی اصفهانی و صفارزاده بیشترین توجه را به انعکاس ژرف ساخت مربوط به جواب شرط محذوف داشته اند و دهلوی - باوجود تحت اللفظی بودن ترجمه اش - در بسیاری از نمونه ها در برگردان آیات به انعکاس ژرف ساخت توجه کرده است.  
۲۳۹.

بررسی واژه های «یذبحون»، «صفوان»، «نُکسُوا»، «یخادعون»، «سفهاء»، «یَصطَرِخُون» و «حطه» بر اساس تجزیه آحاد واژگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۶ 87 - 108

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم ترجمه تجزیه به آحاد مترجمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۳۰۵
ترجمه، بازسازی یک کلام در زبان دیگر است، به طوری که تمام معانی و مقاصد صاحب کلام در زبان مقصد بازگو شود. از این رو، متن ترجمه، آیینه تمام نمای متن اصلی است. مهم تریم مسئله در ترجمه، رعایت اصلی است که مترجم برای جایگزنی معادل واژه ها باید در دستور کار خود قرار دهد، به طوری که متن ترجمه، برابر و همسان متن مبدأ باشد. توجه به مؤلفه های مختلف معنایی واژه، امری کاملاً ضروری است. هرچند در پاره ای از موارد شاید نتوان عملاً به این مقصود دست یافت، اما باید برای یافتن نزدیک ترین و دقیق ترین معادل، نهایت تلاش خود را به کار بست. هدف از این مقاله، پاسخ به این پرسش است که آیا مترجمان کلام وحی، هنگام ترجمه به اجزا و عناصر تشکیل دهنده و مؤلفه های معنای واژه های قرآن در فرایند ترجمه، توجه و دقت داشته اند و در ترجمه های خود، آن را منعکس کرده اند یا نه؟ از این رو، در این مقاله، نگارندگان ترجمه برخی از مترجمان را بر اساس کتب لغت و تفسیر نقد و بررسی می کنند. بررسی ترجمه های ارائه شده بر اساس هفت واژه قرآن کریم از برخی آیات کلام وحی، نشان دهنده نبود توجه کافی مترجمان به اصل واژه یابی دقیق و نیز لحاظ نکردن مؤلفه های معنایی زبان مبدأ است. همچنین، عموم مترجمان از لایه ها و طبقات معنایی که در الفاظ کلام وحی نهفته است، غفلت ورزیده اند.
۲۴۰.

برابرنهادی عنصر فرهنگی پوشاک در قرآن کریم طبق نظریه نیومارک (مطالعه موردی پنج ترجمه فارسی قرآن کریم: آیتی، بهرام پور، فولادوند، مجتبوی و مکارم شیرازی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۹ 79-106

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم ترجمه پوشش الگوی نیومارک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۲ تعداد دانلود : ۵۵۲
ترجمه یکی از برجسته ترین مقولات بینافرهنگی است که از دیرباز تاکنون، فراز و نشیب های فراوانی به خود دیده و پیوسته در حال رشد و ارتقاء است. یکی از ابعاد مهم ترجمه، مقوله فرهنگی است. عناصر فرهنگی از آن جهت که مختص قوم و گروه خاصی است و به تناسب گفتار، کردار و سلایق آنان متفاوت است، انتقال معنا را به زبان مقصد، با مشکل مواجه می سازد؛ که البته ریشه این مشکلات، به میزان شناخت مترجم به عناصر فرهنگی زبان مبدأ ارتباط دارد. از جمله معروف ترین صاحب نظران در زمینه ترجمه عناصر فرهنگی، پیتر نیومارک (1988) است. نیومارک، عناصر فرهنگی را به پنج دسته تقسیم کرده و پانزده روش، برای ترجمه آن ها ارائه داده است. جستار حاضر در پرتو نظریه نیومارک و با روش توصیفی-تحلیلی به ارزیابی پنج ترجمه از ترجمه های فارسی قرآن می پردازد. معیار انتخاب ترجمه های یادشده، صبغه خاص هر کدام از ترجمه های فوق، در سبک نوشتاری آن ها است. کما این که ترجمه های انتخاب شده، در بازه زمانی سال 1367 شمسی تا 1383 به وجود آمده اند. در این پژوهش، ترجمه فرهنگ مادی پوشاک در قرآن مورد بررسی قرار گرفته و هدف از نگارش مقاله، این است که بدانیم کدام روش از پانزده روش ترجمه عناصر فرهنگی در ترجمه عنصر پوشاک نقش بارزتری دارد؟ برآیند پژوهش، حاکی از آن است که مترجمان غالباً ترجمه تحت اللفظی را برگزیده اند و برای ترجمه عناصر فرهنگی، شیوه انتقال، معادل فرهنگی و هم معنایی را انتخاب کرده اند.