ترجمه

شاهنامه فردوسی با گزارش ویلیام جونز و ترجمه بخش هایی از آن به شعر لاتین و نثر فرانسوی تا حدی در غرب شناخته شد و پس از آن شخصیت هایی چون لوئی لانگلس، ارنست رنان، ژان ژاک آمپر، نولدکه اعلام کردند که حماسه ملی ایرانیان برترین حماسه جهان است. چگونگی نفوذ شاهنامه فردوسی در فرانسه و میزان تأثیرپذیری فرانسویان از داستان های شاهنامه مسأله اصلی پژوهش است که به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. از قرن هجدهم و پس از انقلاب کبیر فرانسه، در ادبیات فرانسه نهضت بی مرزی در ادبیات شکل گرفت که توجه آنان را به آثار ادبی دیگر ملل معطوف ساخت. با گسترش شرق شناسی در اروپا روند نهضت ترجمه سرعت گ رفت. اولین ترجمه ها از بخش هایی از شاهنامه توسط لوئی لانگلس، دو والنبورگ و بیانکی انجام گرفت، اما ترجمه و تصحیح انتقادی ژول مول از شاهنامه فردوسی که چهل سال به طول انجامید و در سال ۱۸۷۷.م در هفت جلد منتشر گردید. پس از این ترجمه نویسندگان فرانسوی چون آلفرد دلوو، موریس مترلینگ، نولدکه نقدها و تحقیقاتی پیرامون شاهنامه انجام دادند که باعث تأثیرپذیری شاعران فرانسوی چون آبل بونار، ویکتور هوگو، فرانسوا کوپه، پل فور، آندره ژید از شاهنامه گردید.

یکی از نظریه های جدیدی که در چند دهه ی اخیر توانسته در مطالعات تطبیقی مسیر تازه ای را برای تطبیقگران باز کند نظریه ی پذیرش است. این تئوری که توسط هانس روبر یاوس مطرح شده است، نقش فراموش شده ی خوانندگان را به آن ها بازمی گرداند و به آن تاکید می ورزد. با توجه به این که بر اساس این نظریه پذیرش یک نویسنده در کشوری بیگانه بررسی می شود، در این تحقیق به بررسی اقبال ادبی کریستین بوبن، نویسنده ی معاصر فرانسوی، در ایران می پردازیم. با توجه به حجم آثار ترجمه شده از این نویسنده در ایران به نظر می رسد وی از اقبال ادبی خوبی در کشورمان برخوردار است. در این نوشتار ضمن ارائه و تجزیه و تحلیل آثار ترجمه شده با استفاده از مفهوم افق انتظار، درصدد یافتن دلایل استقبال خوانندگان ایرانی از بوبن هستیم. مهم در این جستار بررسی ذائقه ی ادبی خوانندکان ایرانی و میزان سازگاری آثار بوبن با انتظارات آن ها است.

با توجه به دستاوردهای علم زبان شناسی نقش گرا، درک پیام متن برای مخاطب، صرف دانش زبانی و آشنایی با معانی واژگان و عبارات و نیز دستور صوری جملات امکان پذیر نیست؛ بلکه باید دانست صورت های مختلف زبانی متناسب با نقش ارتباطی خود در موقعیت های متفاوت، ساختارهای متفاوتی به عنوان ساخت اطلاعی می گیرند که دلالت ارتباطی معنایی دارند. از جمله ساخت های اطلاعی نشان دار، ساخت های کانونی شده است. نمایشنامه «شهرزاد» اثر توفیق الحکیم به عنوان اثر ادبی مورد توجه در ادبیات عرب دارای ساخت های اطلاعی نشان داری است که ترجمه دقیق آن برای انتقال معنای مورد نظر مؤلف ضروری است؛ از این رو، پژوهش حاضر می کوشد دریابد که آیا ساخت های اطلاعی نشان دار از زبان مقصد، بنا بر بافت موقعیتی به همان صورت نشان دار به زبان فارسی ترجمه شده اند. بدین منظور ساخت های اطلاعی مذکور از نمایشنامه شهرزاد به زبان عربی در برابر ترجمه فارسی دو مترجم آیتی و شریعت قرار گرفته است و با توجه به ترجمه هدفمند و انتقال معنای موردنظر نویسنده به خواننده در زبان مقصد با روشی توصیفی- تحلیلی بررسی شدند. نتایج حاکی از آن است که مترجمان این نمایشنامه در جریان ترجمه بیشتر از جملات بی نشان بهره برده اند. تعداد اندکی از جملات به صورت نشان دار برگردان شده است؛ این درحالی است که با وجود تفاوت ساخت های نشان دار در هر دو زبان، مترجم با کاربست دقیق اسلوب های زبانی ساخت کانونی می تواند معادلی نسبتاً دقیق برای این ساخت ها بیابد.

یکی از مشکلاتی که هر مترجم در برگردان از یک زبان به زبان دیگر با آن روبه رو است، اصطلاحات و عبارات ثابت یک زبان است؛ چراکه بخشی از فرهنگ یک زبان را تشکیل می دهند. داستان «نون و القلم» جلال آل احمد از معدود داستان هایی است که سرشار از اصطلاحات و ضرب المثل است. این داستان از سوی ماجده محمدعلی عنانی، مدرس دانشکده ادبیات، دانشگاه حلوان به عربی برگردان شده است. در این میان، راهکارهای متعددی در ترجمه این اصطلاحات اتخاذ شده است که طبق نظریه مونا بیکر قابل بررسی و پژوهش است. مونا بیکر برای برگردان اصطلاحات، روش هایی چون حفظ صورت و معنا، حفظ معنا و تغییر صورت، دگرگونی، حذف و.. . را پیشنهاد داده است. این پژوهش بر آن است تا با توجه به چارچوب این نظریه، برگردان عربی را با متن اصلی مورد بررسی قرار دهد. یافته های این تحقیق که به روش توصیفی- تحلیلی به دست آمده است، نشان می دهد مترجم داستان «نون و القلم» به رویکرد حفظ معنا و تغییر صورت بیشتر راغب است؛ به این صورت که با دریافت معنای کنایی آن اصطلاحات، اقدام به ترجمه کرده و در این میان به دلیل تشخیص ندادن برخی اصطلاحات به ترجمه تحت اللفظی آ ن ها اقدام کرده است که ترجمه ای منطقی و شفاف به نظر می رسد، اما در واقع با توجه به بافت عبارت، غلط و نادرست است.

طنز در شمار یکی از مقوله های جذاب زبان قرار دارد که به شکل نامحسوسی به مسائل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی می پردازد و به دلیل در امان ماندن از انتقادات و فیلترهای موجود در جامعه و نیز جهت برقراری رابطه ای نزدیک با مخاطبان از آن استفاده می شود. در این میان با ورود ابزارهای ارتباطی تازه، جنبه های نوینی به مباحث ترجمه طنز افزوده شده است به ویژه در ترجمه طنزهایی که در قالب فیلم کوتاه، بلند و سریال عرضه می شوند. هدف از نگارش مقاله پیش رو، ارزیابی عملکرد مترجم در رویارویی با عبارت های طنزآمیز بوده و فرآیند تحقیق مبتنی بر بررسی داده های به دست آمده از مجموعه طنز عربی «مدیر عام» به لهجه شامی (سوریه ای) و دوبله فارسی آن که از صداوسیما پخش شده، است. بدین منظور 215 عبارت و جمله طنزآمیز استخراج شده است و میزان به کارگیری راهبردهای ترجمه، طبق نظریه هنریک گاتلیب (1992) تحلیل شد. یافته های این تحقیق نشان می دهد «دگرنویسی» و «جابه جایی» به ترتیب بیشترین انتخاب های مترجم در ارائه ترجمه بوده است. همچنین عوامل و محدودیت های فرهنگی نه تنها موجب بالا رفتن میزان استفاده از «کوتاه سازی» عبارت هایی توسط مترجم شده است که در بخش هایی از سریال شاهد حذف سکانس های متعدد و نیز قسمت هایی از مجموعه هستیم.

تفاوت های فرهنگی بین جوامع مختلف و نگرش های گوناگون نسبت به دنیای پیرامون، نه تنها موجب تفاوت در آداب و رسوم و عادات می شود، بلکه در واژگان و ساختار دستوری زبان نیز تأثیرگذار است. این موضوع در زبانشناسی نوین تحت عنوان نسبیت زبانی مطرح و از آن به عنوان نظریه ساپیر- وورف تعبیر می شود. ترجمه یکی از مباحثی است که می توان آن را در چارچوب نسبیت زبانی مورد بحث و بررسی قرار داد. مترجم به منظور هماهنگ کردن ترجمه خود با زبان مقصد باید <br /> تفاوت های واژگانی یا دستوری را مدنظر قرار دهد، چراکه عدم توجه به این تفاوت ها در دو زبان مبدأ و مقصد ممکن است باعث ابهام در ترجمه و یا حتی لغزش شود. در این جستار نویسندگان بحث نسبیت زبانی را در ترجمه رمان الشحاذ یکی از آثار برجسته نویسنده نامدار مصری، نجیب محفوظ در دو موضوع تقسیم اوقات شبانه روز و جنسیت مورد بررسی قرار داده اند. نمونه های ارائه شده در این جستار نشان می دهد که محمد دهقانی در برگردان برخی عبارت های حاوی اوقات شبانه روز و نیز ساختار جنسیت، نسبیت زبانی را مدنظر قرار نداده است و در نهایت باعث شده ترجمه وی در برخی موارد مبهم و در مواردی دیگر دچار لغزش شود.

<span style="font-size: 10px;">ترجمه متون اگر در مجرای صحیح خود قرار بگیرد، یکی از زمینه های تبادل فرهنگی و پیشرفت تمدن ها خواهد بود. اما این ابزار امروزه به بستری برای تسری الگوهای غربی در راستای اهداف جهانی سازی تبدیل شده است. غرب به خصوص در راستای خارج کردن رقیب اصلی فکری خود یعنی جهان اسلام از میدان علوم انسانی تمرکز ویژه ای بر محو الگوهای اسلام شیعی و جایگزین کردن الگوهای سکولار دارد.  در عملیات بی. اس. پی[1]<span style="font-size: 10px;"> به عنوان بزرگترین عملیات جاسوسی آکادمیک قرن بیستم، علوم انسانی نافذترین حوزه جنگ نرم و ترجمه کتاب سلاح تبلیغات استراتژیک به شمار می رود. چنین ادعایی نیاز به وجود الگویی هوشمند و قوی در مواجهه با مقوله ترجمه را نشان می دهد. امروزه تنها الگوی نظارت بر ترجمه، شیوه ممیزی مرسوم است که در میان آثار تألیفی و ترجمه شده مشترک است. اما این شیوه در مواجهه با آثار ترجمه شده کارآمدی مطلوب را ندارد. سؤال اصلی پژوهش، چیستی الگوی مطلوب مواجهه با سیل کتب ترجمه شده در حوزه علوم انسانی با تأکید بر آراء مقام معظم رهبری است. در این پژوهش به مدد روش تحلیل مضمون شیوه جدیدی از ممیزی با «عنوان ممیزی» پویا ارائه می شود. در ممیزی پویا تنها راه مقابله با آثار ترجمه شده، از نوع حذف و سانسور نیست؛ بلکه نقد و حاشیه نویسی پایاپای اثر با توجه به مبانی اسلامی در کنار ممیزی مرسوم ضروری است. <br clear="all" /> [1].b.s.p

کنکور کارشناسی ارشد از سرنوشت سازترین آزمون هایی است که هرساله در کشور به گزینش داوطلبان در مقطع تحصیلات تکمیلی می پردازد. درواقع، این آزمون باید معیار سنجشی برای گزینش داوطلبانی باشد که درصورت قبولی اقبال موفقیت بیش تری در رشته مربوط خواهند داشت. از این رو، آزمون باید با معیارهای استاندارد عدالت را تضمین کند و نقش سلیقه و اقبال را به حداقل برساند. در مقاله حاضر پس از تعریف و تبیین ویژگی های عینی بودگی، پایایی، روایی، و غیره در آزمون، به بررسی این ویژگی ها در سؤال های ترجمه آلمانی به فارسی کنکور کارشناسی ارشد 1390-1394 پرداخته شده است. بررسی این ویژگی ها نشان داد که سؤال های ترجمه به علت ماهیت سلیقه ای خود متناسب این آزمون نیستند و غالباً تاحد سنجش واژگان و درک مطلب تنزل می یابند. مهم تر آن که سؤال های ترجمه باید ابزار سنجش مهارت ترجمه باشند و نمی توانند در کنکور، که آزمون دانش زبانی است، کاربردی داشته باشند.

طراحی اشیاء در جهت مستندسازی و انتقال اطلاعات جزئی از فعالیت های اصلی باستان شناسی محسوب می شود. طیف گسترده ای از اشیاء در فعالیت های باستان شناختی مورد طراحی قرار می گیرند. نوشتار حاضر به نقد ترجمه کتابی در زمینه طراحی اشیاء باستان شناختی می پردازد که کتاب اصلی آن، منبعی اگرچه قدیمی، اما نسبتاً معتبر در این زمینه محسوب می شود. با توجه به اینکه این کتاب حتی پیش از ترجمه نیز جزء منابع بسیار مهم طراحی محسوب می شد، ترجمه آن به زبان فارسی اهمیت آن را نزد باستان شناسان دو چندان می نماید. ترجمه تحت اللفظی، برگردان فارسی نامفهوم و نامأنوس، کیفیت بسیار پایین تصاویر نسبت به کتاب اصلی که نقش عمده ای در افزایش درک مخاطب از مطالب کتاب دارند، فصل بندی آشفته و نامنظم و خوانش دشوار از جمله موارد قابل نقد در ترجمه کتاب هستند. تسلط بر زبان انگلیسی و داشتن آگاهی در زمینه طیف گسترده اشیاء و یافته های باستان شناختی جهت ترجمه چنین کتبی از مواردی است که در آینده بایستی مورد توجه مترجمین محترم قرار گیرد.

این مقاله در نقد کتاب مشاهداتی از ارمنستان باستانی و روابط اشکانیان و رومیان که ترجمه پایان نامه ارشدی است Perceptions of Classical Armenia: Romano-Parthian Relations, 70 BC-AD 220 با تطبیق اصل انگلیسی اثر و ترجمه فارسی آن به بررسی محتوا و ترجمه کتاب پرداخته است. نویسنده با بررسی اقدامات نظامی امپراتوران دوره های مختلف روم از 70 ق.م تا 200 م. تلاش کرده است با مقایسه نظریات مختلف درباره سیاست خارجی رومیان در مناطق شرقی، مناقشات سیاسی و خصوصاً نظامی که بین رومیان و اشکانیان طی این دوره ها درگرفته است، به بازشناسی تصویری بپردازد که رومیان از اشکانیان ارائه داده اند و از این رهگذر، انگیزه های رومیان را از نمایاندن اشکانیان به عنوان دشمن شرقی روم بررسی نماید. گرچه نویسنده دست به انتخاب موضوع بسیار مهمی زده است اما اثری درجه یک از آب درنیامده است. در این زمینه آثار مهم و شاخصی در مغرب زمین انتشار یافته است که این اثر در قیاس با آنها دارای کاستی های فراوانی است و ترجمه آن نیز از چنان ضعف مشهودی برخوردار است که بهتر می بود هم کتاب مناسب تری برای ترجمه انتخاب می شد و هم مترجمان آن دقت نظر بیشتری به خرج می دادند.

فلسفه صورت های سمبلیک ارنست کاسیرر یکی از مهمترین اندیشه های نظام مند فلسفی در قرن بیستم بود که به علل متعدد آنطور که شایسته بود گسترش نیافت و اصولاً معرفی نشد. یکی از این علل فقدان آثار موجز نویسنده درباره فلسفه اش بود. لیکن در اواخر عمر کتابی برای انگلیسی زبانان تألیف کرد که مدخلی بر این تفکر محسوب می شود. این کتاب که An Essay on Man نام داشت با عنوان رساله ای در باب انسان از ترجمه فرانسوی به فارسی ترجمه شد. ویژگی مهم این اثر، وجود فصلی مستقل درباره هنر بود که فیلسوف قبلا فرصت بررسی آن را به چنین شکلی نیافته بود.مقاله حاضر در نظر دارد از طریق بررسی متن فارسی با اصل متن انگلیسی فصل مذکور، دشواریابی ها و بعضاً اشتباهات موجود را تصحیح کرده و زمینه ای هرچند کوچک برای درک این فصل ارزشمند و موجز فراهم آورد. بنابراین به هیچ عنوان قصد نقد مترجم را ندارد و فقط در پی امکان تسهیل درک مبحث مورد نظر برای مخاطب فارسی زبان است.

«أو» حرف ربطی است که در عربی، بیشتر به معنی تخییر آمده است و در فارسی به «یا» ترجمه می شود اما در قرآن، این حرف، از نظر بلاغی و کاربردهای علم معانی، مفاهیم مختلفی را در برمی گیرد مانند ابهام، بل، اباحه، شک، تبعیض و تقسیم. دهلوی در ترجمه خود، تناسب معنایی بین ترجمه با معنای ثانوی حرف «أو» را رعایت کرده و به نقش آن در زبان عربی و معانی بلاغی آن، توجه نموده است. پژوهش حاضر با روش تحلیل مقایسه ای به بیان معانی مختلف حرف «أو» و بررسی کاربرد بلاغی آن در ترجمه های مذکور پرداخته است و به این سؤال اصلی پاسخ می دهد که کدام یک از ترجمه های ولی الله دهلوی، میبدی و فولادوند، بیشترین رویکرد را به کاربرد معانی بلاغی "أو" داشته اند. نتیجه تحقیق نشان می دهد که ولی الله دهلوی در مقام مقایسه، در ترجمه حرف «أو»، بیشترین رویکرد را به معانی بلاغی آن نسبت به دو مترجم دیگر داشته است.

ها نحن فی القرن الخامس عشر و القرآن الکریم هو الکتاب السّماویّ الوحید دون أیّ تحریف و لایزال یرشد و یهدی سکّان العالم خاصّهً الأمّه الإسلامیّه کما یلعب هذا البحر الزّاخر الإلهیّ، دوراً عظیماً فی التّطور الثّقافیّ و الحضاریّ البشریّ شریطه أن ننهل من کلام اللّه و ننعم بشرائعه هو حقّه و هذا ما یتطلّب منّا أن نتعرّف علی المبادیء القرآنیّه و مضامینها. لابدّ من التّنویه هنا أن ترجمه القرآن المجید کانت حاجه ماسّه و ضروره لا تنکر منذ بزوغ الإسلام وأنّ الواقع الراهن لترجمه النّصوص المقدسّه خاصّه القرآن الکریم یقتضی أن یبذل العالم الإسلامیّ جهداً کبیراً و عملاً دؤوباً، فی حین أننا نعیش فی عصر ٍ تقلصت فیه المسافات بین البلدان الإسلامیّه و کثرت فیه أجهزه الإعلام و الاتّصالات و المعلومات و هو عصر الثّوره الإلکترونیّه فعلینا أن نأخذها بعین الاعتبار کما لاغنی للأمّه الإسلامیّه عن رسم خطّه فی مجال ترجمه القرآن الکریم تستهدف إنشاء مرکز لترجمته باللّغات الأجنبیّه فی منظمّه المؤتمر الإسلامیّ و حسبی أن أذکر أنّها خطّه شامله مدروسه لاتقتصر علی بلد إسلامیّ واحدٍ بل تعمّ جمیع البلدان الإسلامیّه فهذه الخطّه - و إن هی متأخّره - جهد جدید لتوفیر دور فاعل فی ساحه التّرجمه کما یشیر الکاتب إلی التّحدّیات والصّعوبات الّتی یعانیها المترجم ویواجهها فخلاصه القول أنّ ترجمه القرآن الکریم لاتخدم الأمّه الإسلامیّه وحدها بل تخدم العالم فی اکتساب طریقه صحیحه ونهج کامل لمعرفه حیاته.

در این مقاله، با توجه به بر هم کنش های میان جامعه فلسفی و تحولات سیاسی و فرهنگی مهمِ دوره قاجار، به دو نکته اصلی در بی توجهی به فلسفه غرب اشاره می شود: نخست اینکه جامعه فلسفی سنتی دوره قاجار نیازی عمیق و اساسی برای آگاهی از آموزه های فلسفی غرب احساس نمی کرد و بدین ترتیب تلاشی برای اخذ نظرات فیلسوفان غربی انجام نداد. دودیگر اینکه دولت مردان و روشنفکران ایران، جز جمال الدین اسدآبادی، به فراگیری و آموزش فلسفه غرب چه در قالب اعزام دانشجو برای تحصیل در این رشته و چه در قالب تأسیس رشته فلسفه در مدارس جدید از جمله دارالفنون، توجه چندانی نداشتند. در بخش پسین مقاله، استدلال می شود که بر خلاف نظر اغلب پژوهشگران، آشنایی ایرانیان با دکارت و کتاب گفتار در روش به پیش از دوره ناصری و حضور کنت گوبینوی فرانسوی در ایران باز می گردد. در پایان، فهرستی از کتاب هایی به دست داده می شود که در حوزه فلسفه غرب و در دوره قاجار به پارسی ترجمه شدند و به این نکته اشاره می شود که ترجمه محمدعلی فروغی از دو رساله افلاطون با عنوان حکمت سقراط، راهی نو در آشنایی با فلسفه غرب را پدید آورد.

به دلیل تفاوت زیرساخت های کلامی و کاربردشناختی دو زبان، گاهی در فرایند ترجمه، بخشی از معنا از دست می رود و در ساخت اطلاعِ برخی از ساختارهای نحوی تحولاتی رخ می دهد. اشتغال در زبان عربی ازجمله ساخت هایی است که بر معنایی بیش از معنای گزاره ای دلالت داشته و به دلیل نحوه چینش سازه ها با نوعی تأکید یا تقابل معنایی همراه است. با توجه به اهمیت ساخت اشتغال در قرآن کریم، شناخت چگونگی انتقال لایه های معنایی آن در فرایند ترجمه ضروری می نماید. بر اساس این، در پژوهش حاضر، ابتدا تأثیر آرایش واژگانی اشتغال بر ساخت اطلاعی جمله و تغییر آن در فرایند ترجمه، بررسی و سپس راهبردهای ترجمه این ساخت در قرآن کریم واکاوی شده اند. نتایج این پژوهش نشان می دهند در فرایند انتقال ساخت اطلاع اشتغال به منزله ساختی نشان دار از رهگذر ترجمه، تحولاتی چشمگیری رخ می دهد و زبان فارسی با وجود آرایش واژگانی آزاد، در انتقال لایه های معنایی اسلوب اشتغال با محدودیت مواجه است. انعکاس تأکید اطلاعی اشتغال در فارسی محاوره ای امکان پذیر است؛ اما در گونه رسمی زبان فارسی با توجه به امکانات ساختی زبان از میزان نشانداری این ساختِ نشان دار کاسته می شود؛ به ویژه در حالت رفع آغازگر که باید انتقال لایه های معنایی آن را به زبان فارسی ناممکن دانست.

آنتوان برمن، سیستم تحریف متن را هرگونه حذف، اضافه، تغییر در سبک نویسنده، تغییر ساختار زبان، اطناب کلام و حتی تغییر در نقطه گذاری و پاراگراف بندی می داند. سی وسه آیه از آیات الاحکام در سوره مبارکه نساء وجود دارد که با در نظر گرفتن این مهم و برپایه نام سوره و جنسیت مترجم زن، ترجمه طاهره صفارزاده و نیز مدل آنتوان برمن برای پژوهش حاضر برگزیده شد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، سامان یافته و ترجمه صفارزاده از سوره نساء برپایه شش مؤلفه از سیزده مؤلفه تحریف متن آنتوان برمن یعنی عقلایی سازی، شفاف سازی، اطناب کلام، آراسته سازی، غنازدایی (تکییف) کیفی و غنازدایی کمی بررسی شده است. گفتنی است با توجه به تفاوت های فرهنگی - اجتماعی و گفتمانی، پایبندبودن به عقیده برمن در تمامی نمونه ها بسیار دشوار است؛ به همین روی در اینجا هر سیزده مؤلفه بررسی نشده و مؤلفه هایی بررسی شده اند که نمونه های بهتری از آن در ترجمه این مترجم یافت می شود. روش پژوهش برپایه مقابله متن مقصد با متن مبدأ است. متن مقصد به صورت خط به خط با متن مبدأ، مقابله و شاهد مثال ها با توجه به هر یک از مؤلفه ها استخراج می شود. برآیند پژوهش نشان می دهد در میان این شش مؤلفه، عقلایی سازی، شفاف سازی و اطناب کلام از پربسامدترین عوامل تحریف در ترجمه صفارزاده و در سه حوزه غنازدایی کیفی، آراسته سازی و غنازدایی کمّی، کمترین انحراف را از متن اصلی داشته است. مترجم از دیدگاه انتقال ساختار و درون مایه نیز ترجمه ای وفادار به متن اصلی، ارائه و تلاش کرده است هیچ عبارتی را از قلم نیندازد؛ ولی در بسیاری از نمونه ها عبارت ها را به صورت واژه به واژه برگردانده است. برآیند پژوهش نشان می دهد که در میان این شش مؤلفه: عقلایی سازی، شفاف سازی و اطناب کلام از پربسامدترین عوامل تحریف در ترجمه صفارزاده و در سه حوزه غنازدایی کیفی، آراسته سازی و غنازدایی کمّی کمترین انحراف را از متن اصلی داشته است. مترجم از دیدگاه انتقال ساختار و درون مایه نیز ترجمه ای وفادار به متن اصلی ارائه کرده و تلاش نموده هیچ عبارتی را از قلم نیندازد، ولی در بسیاری از موارد، عبارتها را به صورت واژه به واژه برگردانده است.

ترجمه متن ادبی، سخت ترین نوع ترجمه است و با چالش های ویژه ای روبه رو است که باعث دشواری بیش از پیش ترجمه می شود. این نوع از ترجمه، نیازمند بحث های نظری است تا راهکارهایی برای ترجمه بهتر وتوفیق بیشتر مترجمان ارائه دهد. «آنتوان برمن» مترجم، نظریه پرداز، فیلسوف و تاریخ نگار علم ترجمه است که تحت تأثیر فلسفه، نگاهی نو به مطالعات ترجمه داشت. برمن در جایگاه مترجم و نظریه پرداز، توجه ویژه ّای به متن اصلی دارد و به وفاداری مترجم در ترجمه معتقد است. پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی از نوع انتقادی سامان یافته است، ترجمه «فاطمه جعفری» بر رمان اعترافات «ربیع جابر» را براساس هفت مؤلفه از مؤلفه های ریخت شکنانه متن «آنتوان برمن» شامل منطقی سازی، تطویل یا اطناب کلام، تفاخرگرایی، غنازدایی کیفی، غنازدایی کمّی، تخریب ضرب آهنگ های متن، تخریب عبارات و اصطلاحات خاص زبان نقد و بررسی کرده است. برآیند پژوهش نشان می دهد در بین مؤلفه های یادشده، اطناب کلام و تخریب ضرب آهنگ متن از پربسامدترین عوامل تحریف متن در ترجمه فاطمه جعفری است و این مؤلفه ها در تفاخرگرایی نیز تأثیر گذاشته و در مواردی شاهد افزایش مؤلفه تفاخرگرایی در ترجمه او هستیم. از جهت انتقال ساختار و محتوا نیز در مجموع، ترجمه ای وفادار به متن اصلی ارائه کرده و در حوزه های منطقی سازی، غنازدایی کیفی، غنازدایی کمّی و تخریب عبارات و اصطلاحات خاص زبان، کمترین انحراف را از متن اصلی داشته است. بسامد هر یک از مؤلفه های ریخت شکنانه موجود در ترجمه رمان اعترافات در قالب یک نمودار میله ای نمایش داده شده است.

در جریان ترجمه داستان، ضرب المثل ها و کنایه ها از عناصر فرهنگی مهم و کلیدی هستند که مفاهیم و پیام های متن اصلی را به خواننده انتقال می دهند.مشکل عمده مترجم در این مسیر، روش برخورد صحیح با این عناصر است. در این چالش، معادل ها یکی از عوامل مهمی هستند که کمک شایانی به مترجم می کنند. معادل خوب باید نه تنها معنا، بلکه روح، حس و تجربه نویسنده ادبی را به مخاطب منتقل کند. این پژوهش، در نظر دارد شیوه ترجمه یکی از آثار پرمخاطب ادبیات پایداری با نام «یادت باشد» را با به کارگیری الگوی نیومارک، به بوته نقد بنشاند. نیومارک در مدل خود، مؤلفه های فرهنگی را مدنظر قرار داده و آن ها را در پنج گروه (بوم شناسی، فرهنگ مادی، فرهنگ اجتماعی، نهادها، آداب و رسوم و مفاهیم و حرکات، اشارات و زبان بدن) تقسیم بندی کرده است. پژوهش حاضر با تمرکز بر گروه چهارم به بررسی کیفیت ترجمه مفاهیم، شامل کنایه ها و ضرب المثل ها پرداخته و آن ها را با تطبیق بر روش های ترجمه فرهنگی نیومارک، تحلیل می کند. در این پژوهش توصیفی-تحلیلی، پس از بررسی نمونه های متعدد و تطبیق آن ها با راهکارهای نیومارک مشخص شد که مترجم با بهره گیری از شیوه معادل کارکردی در ترجمه مفاهیم کتاب موفق عمل کرده است. وی بیشتر از ترجمه معنایی، مدد جسته و گاه نیز معنای ضرب المثل یا کنایه به خوبی درک نشده و در نتیجه معادلی اشتباه در متن وارد شده است.

احسان عبّاس (1920-2003م)، ادیب و ناقد و مصحّح و مترجم و مورّخ فلسطینی از نادره کارانِ این روزگار بود. از او آثار گوناگون و ارزشمندی از ترجمه و تصحیحِ متون تا نقد ادبی برجای مانده است. از آثارِ نقدی وی کتاب اتّجاهات الشعر العربی المعاصر را می توان برشمرد. این کتاب از چاپِ نخست آن در سال 1977م تاکنون از منابع معتبر در قلمرو نقد شعر معاصر عربی به ویژه اشعار شاعران پیشگام بوده است. کتاب، هشت فصل دارد و یک پیوست. آن هشت فصل در پیوند با نقد و بررسی رویکردهای شعر معاصر است و آن پیوست، شامل اشعاری بررسی شده در آن فصولِ هشت گانه است. این کتاب را حبیب الله عبّاسی با پیشگفتاری و پانوشته هایی به سال 1384ش با عنوان رویکردهای شعر معاصر عرب به فارسی برگرداند؛ برگردانی شتابناک با لغزش فراوان . نادیده گرفتنِ دستور زبان عربی، ترجمه نادرستِ واژگان، اصطلاحات و جمله ها ، بی اعتنایی به فحوای متن و سیاق و موضوع بحث، برنگرداندنِ بخش هایی از متن کتاباز جمله نقصان ها و لغزش ها است. روش نقد و بررسی این ترجمه روش مقابله ای است و آن چه برمبنای این روش در این نوشتار نقد و بررسی می شود، مشتی است نمودار خروار که نشان می دهد برگردانِ کتاب اتجاهات به ویژه بخشِ نثرِ آن در بسیاری موارد با اصل عربی ناهمخوانی، بلکه تضادِ کامل دارد. شمار لغزش ها تا به حدی است که برگردانی نو یا دستِ کم ویراستی کامل از کتاب ضرورتی است ناگزیر.

کتاب کلیله ودمنه را برزویه طبیب به پهلوی و دو سده بعد ابن مُقَفَّع به عربی برگرداند. بعدها در سده ششم هجری به دلیل از بین رفتن اصل پهلوی، همین ترجمه عربی اساس کار ترجمه مترجمانی چون نصرالله منشی و محمد بن عبدالله بخاری قرار گرفت. این مقاله درصدد است که با تکیه بر شیوه وصفی- تحلیلی و براساس نظریه یوجین نایدا در زمینه ترجمه، شباهت ها و تفاوت های دو ترجمه مذکور را با تکیه بر باب «زاهد و راسو» بررسی و میزان انطباق این ترجمه ها را با نظریه مذکور واکاوی کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد هر دو مترجم با فاصله گرفتن از ترجمه لفظ به لفظ که در آن زمان بسیار معمول بوده با تکیه بر مهارت سخنوری و ایجاد برخی تعدیلات، خواننده را غرق گفتمان داستان کرده اند؛ اما نصرالله منشی دغدغه بیشتری در زمینه ایجاد تأثیر و انتقال پیام اصلی متن به مخاطب داشته است. بنابراین، تعدیلات بیشتری در ترجمه ایجاد کرده و در این راه آیات قرآنی، احادیث، اشعار و امثال عربی را به متن ترجمه خود افزوده و به خصوصیات ترجمه پویا در نظریه نایدا نزدیک تر شده است. این در حالی است که بخاری که بنا بر دستور شاه -مخاطب ترجمه وی- مأمور پایبند ماندن به متن اصلی بوده با باقی ماندن در حصار جزئیات و چارچوب داستان ها به ویژگی های ترجمه صوری نایدا متمایل است؛ او نیز گاه به خاطر تفاوت های بینازبانی و بینافرهنگی، تغییرات اندکی در متن ترجمه ایجاد می کند که بسامد و میزان این تغییرات در مقایسه با ترجمه منشی بسیار اندک است.