مطالب مرتبط با کلیدواژه

شهر


۳۰۱.

نقش و جایگاه مدیریت مشارکتی در توسعه و عمران شهری

کلیدواژه‌ها: مشارکت مدیریت مشارکتی توسعه عمران شهری شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۳ تعداد دانلود : ۱۱۷
نظام مدیریت مشارکتی، نظام همکاری فکری و عملی کلیه اعضای یک سازمان با سطوح مختلف مدیریتی آن سازمان است. در این نظام، کلیه افراد سازمان، درباره روش های حل مسائل و ارتقاء بهره وری سازمان، فعالانه اندیشه کرده و حاصل آنرا در قالب طرح ها و پیشنهادها به سازمان ارائه می کنند. بدین طریق سازمان از یک نظام هم فکری و هم اندیشی برای رسیدن به اهداف سازمان بهره می جوید. نظام مدیریتی به تعبیری در واقع نوعی نظام مدیریت شورایی با شکل خاص خود است. در این نظام برای افکار و خلاقیت های کلیه اعضای سازمان ارزش شایسته قائل شده و در تصیم گیری از آن ها استفاده می شود، وجود و جریان این نظام نتایج و پیامدهای مثبت و مطلوب متعددی در بر دارد که در مجموع نقش مهمی در فرآیند توسعه منابع انسانی ایفاء می کند هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش و جایگاه مدیریت مشارکتی بر توسعه و عمران شهری بود. برای بررسی مبانی نظری پژوهش از منابع علمی و کتابخانه ای بهره برده شد و همچنین برای بررسی کمی رابطه بین متغیرها از پرسشنامه استفاده شد. به این منظور تعداد 50 پرسشنامه بین کارشناسان حوزه شهری توزیع شد. داده های به دست آمده از پرسشنامه ها با کمک نرم افزار spss و از طریق آزمون آماری پیرسون تحلیل شدند. نتایج بدست آمده نشان می دهد که رابطه مدیریت مشارکتی و توسعه و عمران شهری رابطه مستقیم بوده که می تواند باعث بهبود توسعه و عمران شهری گردد.
۳۰۲.

شاخص های ژئوپلیتیکی شهرهای مذهبی (مورد مطالعه شهر مقدس مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهر شهر مذهبی ژئوپلیتیک شهری قدرت و رقابت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸ تعداد دانلود : ۱۳۴
شهر بنیادی ترین پایگاه اجتماع بشری است که اهداف آدمی بواسطه حضور در آن تکامل و توسعه می یابد.شهر ها دارای کارکرد های متنوع و متعددی هستند، این کارکرد ها بر مبنای تاریخ و موقعیت شهر بروز پیدا می کند.کارکرد های شهری متأثر از دو عنصر قدرت و رقابت است، که به طبع میزان و مقدار میتواند در سطوح ملی، محلی، منطقه ای و فرامنطقه ای گسترش یابد.کارکرد های شهر میتواند در ابعاد مهم سیاسی، اقتصادی، مذهبی و فرهنگی ظهور یافته و در مناسبات قدرتی در فضای شهر مورد استفاده قرار گیرد، که از آن تحت عنوان ژئوپلیتیک شهری یاد میشود.شهر هایی که دارای کارکرد ویژه مذهبی هستند، در طول تاریخ به ایفای نقش مهم خود پرداخته اند و شهر مقدس مشهد دارای چنین نقش پر اهمیتی است. از این رو این پژوهش « تبیین شاخصه های ژئوپلتیکی است که در محاسبات قدرت مورد بهره برداری قرار میگیرد، بررسی ما به عنوان مورد تجربی شهر مشهد انتخاب شده است. هدف از این پژوهش تحلیل و تبیین این کارکرد ها و میزان توامندی های یک شهر مذهبی، با مورد مطالعه مشهد می باشد.این پژوهش با دو روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. منابع مورد استفاده ارجاع به کتابخانه، اسناد، مقالات و وبسایت های مربوطه می باشد که جمع آوری شده است.همچنین پرسشنامه ای تنظیم شده تا نظرات متخصصین جهت تبیین شاخص های ژئوپلیتیکی شهر های مذهبی اخذ گردد. در نهایت این داده ها با استفاده از نرم افزار spss فریدمن مورد تحلیل قرارگرفته است.نتایج این پژوهش نشان میدهد شاخص های ژئوپلیتیکی شهر های مذهبی و بویژه شهر مقدس مشهد دارای چه ظرفیت ها، کارکرد ها و توانمندی ها در جهت ارتقاء مدیریت سیاسی شهر و به ارتباط آن در مقیاس محلی، ملی، فراملی و منطقه ای است.
۳۰۳.

بررسی احکام شهرسازی با رویکرد کاربری مسکونی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: احکام فقهی شهر شهرسازی کاربری مسکونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۰۱
الزامات نظام برنامه ریزی و طراحی کاربری ها در شهرسازی می تواند تابع احکام و قواعد  فقهی باشد. از آنجا که حوزه شهرسازی وسیع بوده و تحقیق گسترده ای را می طلبد، در این پژوهش، فقط به حوزه کاربری یعنی تعیین نحوه استفاده از زمین در حوزه کاربری مسکونی پرداخته شده است. در این راستا علاوه بر بهره مندی از آیات قرآن، از روایات و سنت پیامبر گرامی اسلام9و اهل بیت: نیز بهره گرفته شده است. جستار حاضر می کوشد به این سؤال پاسخ دهد که آیا احکام فقهی از بُعد برنامه ریزی کاربری مسکونی بر شهرسازی تأثیری دارد؟ میزان و محل استقرار کاربری مسکونی از جهت سازگاری و وابستگی و ظرفیت می تواند تحت تأثیر احکام فقهی شکل بگیرد. همچنین تطابق با ویژگی های اجتماعی فضای شهری، افزایش یافته و بر این اساس سطح تعاملات اجتماعی که ناشی از  باورهای دینی شهروندان است، ارتقاء یابد. در شهری که بر اساس احکام فقهی برپا شود ایجاد نگرشی صحیح و رویکردی جدید به شهرسازی حاصل شده و نیز توسعه و نشر قوانین شهری با توجه به دستورات دین مبین اسلام انجام می گیرد. در آن صورت، شهروندان می توانند واجبات خود را به راحتی انجام و از محرمات دوری کنند.
۳۰۴.

شهر در حکمت متعالیه و جایگاه آن در کمال انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهر کمال انسان حکمت متعالیه حرکت جوهری وحدت و کثرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۰ تعداد دانلود : ۲۳۲
شهرها عصاره تمدن بشری در بستر زمان هستند که امروزه مهمترین سکونتگاه انسان معاصر به شمار می روند. ابعاد مختلف فرمی و محتوایی شهر، جایگاه بالایی در سیر تکامل یا انحطاط انسان داشته و کیفیات محیطی در مقیاس های مختلف شهر، بر کیفیت زندگی انسان و تعالی وی تاثیر بسزایی می گذارد. بررسی شهرها و جایگاه آن ها در نظام های فکری گوناگون در راستای دستیابی به یک چهارچوب جامع در خصوص بهبود شرایط فعلی می تواند موثر واقع گردد. سوال این پژوهش «جایگاه شهر در کمال و تعالی انسان از منظر حکمت متعالیه چیست؟» است. در راستای این مهم، به تبیین جایگاه شهر در سیستم فکری صدرایی پرداخته شده و نقش آن در کمال انسان مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. روش پژوهش حاضر بنیادی-نظری می باشد. راهبرد استفاده شده، راهبرد تفسیرگرایی و استدلال منطقی است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای، اسنادی می باشد. با توجه به نوع تحقیق و راهبرد آن، مقاله حاضر را می توان از جمله مقالات کیفی نامید. شهر به عنوان، محل زندگی، رشد و تعالی انسان، و یک اثر هنری ساخته دست هنرمند (شهرساز) می تواند در زمینه سازی بستری برای کمال انسان در صورت توجه به اصول کمال، بسیار کارا و موفق عمل نماید. در این راستا توجه به اصل وحدت و کثرت در تمامی ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی شهرها و تلاش در ساماندهی آن ها هماهنگ با نظم الهی، راهبردی مهم در خلق بستری مناسب برای کمال انسان ها محسوب می شود. همچنین تجلی زیبایی های خداوندی در شهر و انعکاس آن ها در زندگی اجتماع با الگوهایی همچون باغ ایرانی از دیگر راهکارهای این دیدگاه است.
۳۰۵.

تاثیر آرمانشهر بر شکل گیری مفهوم شهر در دوران ساسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی معرفت تعامل عین و ذهن آرمانشهر شهر ساسانیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵ تعداد دانلود : ۱۴۵
آرمانشهرگرایی مفهومی دیرینه و همزاد اندیشه بشری است؛ چرا که انسان اغلب به دنبال زیستی به غایت سامانمند و نیکو بوده است. بنابراین برخورداری از جامعه ای بسامان، در ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه اکثر انسانها تلالو داشته است. به تبع این آرمان ها و ایده ها در برساخت مفاهیم نظیر مفهوم شهر نقش موثری داشته است. به همین منظور هدف این پژوهش، ررسی رابطه دیالکتیکی بین «مفهوم آرمانشهر» و «مفهوم شهر ساسانی» است. بنابراین این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که مفهوم آرمانشهر و نمودهای کالبدی آن چه تاثیری بر شکل گیری مفهوم شهر در دوره ساسانی داشته است؟ برای پاسخگویی به این پرسش، از الگوی جامعه شناسی معرفت و از روش توصیفی-تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. یافته های بدست آمده نشان داد که شهر ساسانی از مفاهیم «ساختار کالبدی شهر»، «نظم حاکم در جامعه»، «نظم در سلسله مراتب اجتماعی» و «حفاظت شهر در برابر دشمنان» که تداعی گر اندیشه آرمانشهری می باشد، تاثیر پذیرفته است.
۳۰۶.

تأثیر امیدواری بر مهارت های زندگی زنان شهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امیدواری در زندگی مهارت های زندگی زنان شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۱۶۴
این پژوهش با هدف ارزیابی تأثیر امیدواری در زندگی بر مهارت های زندگی زنان شهری صورت پذیرفته است. این پژوهش بر اساس معیار هدف در گروه پژوهش های کاربردی، بر اساس معیار زمان گردآوری داده ها در گروه پژوهش های پیمایشی، بر اساس معیار ماهیت داده ها و مبنای پژوهش یک پژوهش کمی است. اصلی ترین ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش 2 پرسشنامه (پرسشنامه امیدواری در زندگی و پرسشنامه مهارت های زندگی زنان) و طیف مورد استفاده در پرسشنامه این پژوهش یک طیف لیکرت 5 درجه ای است. پایایی ابزار پژوهش نیز بر اساس آزمون آلفای کرونباخ برای پرسشنامه امیدواری در زندگی 76/0 و برای مهارت های زندگی 75/0 به تأیید رسیده است. جامعه آماری این پژوهش شامل زنان سرپرست خانواده شهر اصفهان است و حجم نمونه در این پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS SAMPLE POWER برابر با 270 نفر و شیوه نمونه گیری در این پژوهش نمونه گیری سهمیه ای و ابزار تجزیه و تحلیل اطلاعات پرسشنامه ای این پژوهش نرم افزار آماری SPSS & AMOS است. برای تعیین وجود یا عدم وجود تأثیر بین متغیرها و برآورد و تعمیم نتایج به دست آمده از حجم نمونه به جامعه آماری از مدل رگرسیونی با متغیر پنهان برای بررسی فرضیه های پژوهش استفاده گردیده است. با توجه به یافته های این پژوهش، امیدواری در زندگی و مؤلفه های آن (عزت نفس، اشتیاق زندگی، خوداتکایی، رضایت از زندگی، مسئولیت پذیری، خوش بینی) بر مهارت های زندگی زنان سرپرست خانواده شهر اصفهان تأثیر معناداری داشته است.
۳۰۷.

طراحی سیستم نوآوری شهری (UIS) در بستر رشد اقتصادی درون زا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیستم های نوآوری شهری مدل رشد درونزا نوآوری شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۰ تعداد دانلود : ۱۳۵
مسیر نظریات رشد اقتصادی، به ویژه معرفی نظریات رشد درونزا، نشان می دهد که سیستم های اقتصادی برای دستیابی به اهداف رشد اقتصادی بلندمدت نیاز به تبلور محرک و بهبود مولفه های درونزایی دارند که از درون این سیستم ها تکامل می یابند. در برخی از مدل های رشد درونزا بیان شده است که اگر کشوری منابع بیشتری را به نوآوری اختصاص دهد، در شرایط مشابه می تواند از سایر کشورها موفق تر باشد. بنابراین امروزه، بررسی چگونگی ایجاد نوآوری در سیستم های مختلف اقتصادی به یک موضوع چالش برانگیز در محافل اقتصادی جهان تبدیل شده است. شواهد تجربی نشانگر آن است که پیاده سازی یک سیستم نوآوری در جغرافیای شهری، می تواند بر بسیاری از مشکلات شهری، منطقه ای و حتی ملی فائق آید. بنابراین انتظار می رود که ایجاد یک سیستم مناسب نوآوری شهری با توجه به شرایط خاص هر شهر، امکان تبدیل چالش های عمیق اجتماعی - اقتصادی را به فرصت های ارزشمند توسعه یافتگی فراهم کند. از اینرو، این مطالعه به بررسی اهمیت سیستم های نوآوری شهری (UIS) می پردازد.
۳۰۸.

تحلیل الگوهای تمرکز جمعیتی به منظور کاهش آسیب پذیری از سوانح شهری(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۳۴
مقدمه: پیشگیری، تخفیف اثر و آمادگی مهمترین ابعاد تشکیل دهنده فاز پیش از سانحه چرخه مدیریت سانحه می باشند، هدف از ارائه این مقاله شناسایی الگوهایی به منظور کاهش میزان حضور انسانی در منطقه 6 شهر تهران، به منظور پیشگیری یا تخفیف اثر پیامدهای احتمالی مخاطرات محیطی می باشد. روش ها: در این پژوهش از تکنیکهای تصمیم گیری چند شاخصه استفاده شد و بدین منظور با استفاده از فرآیند مقایسه زوجی به بررسی گزینه های پیش رو جهت تغییر الگوی حضور انسانی در منطقه 6 پرداخته شد. یافته ها : گزینه A4( پخش فعالیتها در زمان) با امتیاز نهایی 0.27 بهترین گزینه می باشد و پس از آن گزینه A5( تغییر در خطوط حمل و نقل شهری در محدوده مورد مطالعه )، با امتیاز نهایی 0.23 قرار می گیرد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های مطالعه پیشنهاد می گردد ساز و کارهای منطبق با الگو های فوق به ترتیب جهت کاهش نیروی انسانی در ساعات ویژه به منظور پیشگیری و کاهش اثر سوانح ناشی از مخاطرات محیطی مورد نظر برنامه ریزان قرار گیرد.
۳۰۹.

شناسایی و تحلیل مؤلفه های جغرافیای شهری در سفرنامه ناصرخسرو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ناصرخسرو سفرنامه جغرافیا شهر جغرافیای شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۴۲
بی شک سفرنامه ها تنها بعد ادبی و داستانی نداشته بلکه بعضا حاوی اطلاعات علمی ارزشمندی درباره جغرافیا، فرهنگ، سیاست، اقتصاد و ... مناطق هستند. سفرنامه ناصر خسرو را بی شک باید یکی از درخشان ترین سفرنامه های ادبیات فارسی دانست از این رو که حکیم چیره دستی چون ناصرخسرو با تکیه بر علم و دانش و نیز با صدق و راستی کامل و تنها با ضبط مشاهدات عینی خویش به دور از دخالت احساسات و عواطف شخصی، دست بر قلم برده و اثری این چنین خلق نموده است. هدف این مقاله شناسایی و تحلیل مؤلفه های جغرافیای شهری در سفرنامه ناصرخسرو است. سوال اصلی مقاله این است که آیا مولفه های جغرافیای شهری در سفرنامه ناصر خسرو چگونه مورد شناسایی و بررسی قرار گرفته اند؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی است. نتایج این مقاله نشان می دهد که سفرنامه ناصرخسرو مجموعه ای چند بعدی و کامل از اطلاعات است که برای هر فردی با سلایق گوناگون قابل توجه است و یکی از اساسی ترین منابع تحقیق و جستجو در زمینه های سیاسی، اجتماعی، مردم شناسی، محیط زیست، تاریخی و جغرافیایی هستند. در این پژوهش برآنیم تا پس از بیان مقدمه و چندین تعریف، با شناسایی مؤلفه های جغرافیای شهری در سفرنامه ناصرخسرو و ابعاد مختلف آن در سفرنامه ناصرخسرو بپردازیم.
۳۱۰.

بازشناسی مؤلفه های معنایی قریه در قرآن کریم با تکیه بر ریشه شناسی واژه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهر منزلگاه ام القری مکه حج زبان شناسی تاریخی زبان شناسی سامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱ تعداد دانلود : ۳۷۳
قریه پُرکاربردترین واژه متعلّق به حوزه معنایی شهر و آبادی در قرآن کریم است که در دهه های اخیر، بحث درباره تمایزهای معنایی آن با واژه های قریب المعنا چون مدینه و بلد، بیش از پیش مورد توجه قرآن پژوهان قرار گرفته است. با این حال، مرور بر منابع لغوی و تفسیری گویای آن است که هنوز هم آگاهی چندانی از فرآیند ساخت و مؤلفه های معنایی قریه و ویژگی های این نوع از آبادی در بافت نزول وجود ندارد. برای جبران این خلأ مطالعاتی، در پژوهش حاضر کوشش شده است با رویکرد ریشه شناسی، سابقه واژه قریه در زبان های نیا پیجویی شود، سیر تحولات معنایی این واژه تا عربی قرآنی به بحث گذاشته شود و مؤلفه های معنایی آن در قرآن کریم بازشناخته شود. مطالعه حاضر نشان می دهد که واژه قریه ریشه در دو ستاک متفاوت دارد و بر اساس یک الگوی ترکیبی ساخته شده است. از داده های زبان شناختی و نیز کاربردهای قرآنیِ واژه چنین استنباط می شود که قریه در عصر نزول بر شهرها و آبادی های مهمان پذیری اطلاق می شده است که به دلیل واقع شدن در میانه راه های مواصلاتی، نقش منزلگاه بین راهی را برای استراحت و تجهیز مسافران ایفا می کردند. از دستاوردهای جانبی این پژوهش، ارائه تحلیلی نو از علّت اطلاق «أمّ القری» بر شهر مکه است.
۳۱۱.

تبیین تعاملات شهر و مرز با رویکرد توسعه پایدار بر اساس منطق تصمیم گیری چند معیاره فازی، مطالعه موردی: شهرهای مرزی استان سیستان و بلوچستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهر مرز تعاملات مرزی توسعه پایدار سیستان و بلوچستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۱۵۸
در این پژوهش به بررسی و تبیین کنش ها و تعاملات میان شهر و مرز پرداخته شد. تحقیق پیش رو از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی-تحلیلی به شیوه کتابخانه ای و میدانی است.ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه و مصاحبه بوده است. جامعه آماری متشکل از مجموع یک درصدجمعیت شهرهای مرزی زاهدان،میرجاوه،دوست محمد،خاش وسراوان می باشد (۸۰۹۲N=)با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری سهمیه ای۳۶۷نفر به عنوان نمونه انتخاب و برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل تلفیقی تحلیلی (SOWT-ANP)استفاده شد. یافته ها و نتایج نشان داد، مهمترین نقطه قوت مؤثر بر روابط شهر و مرز مربوط به عوامل اجتماعی با میانگین ۳.۵۵ ودر بین نقاط ضعف، بیشترین تأثیر را نقاط ضعف اجتماعی با میانگین۳.۶۳ و دربین فرصتهای مورد بررسی، عوامل اقتصادی و مدیریتی باکسب میانگین ۳.۵۳و سرانجام دربین انواع تهدیدات، آسیب ها وتهدیدات اجتماعی با متوسط ۳.۷۵بیشترین تأثیر را دارند. همچنین استفاده ازروش (F.ANP)دراین پژوهش نشان داد که بیشترین وزن مربوط به عامل تهدید،«مدیریتی» است که ۹/۷ درصد از وزن نهایی راکسب و جایگاه اول را از دیدگاه پاسخگویان به خود اختصاص داده است. «برقراری امنیت اقتصادی، سیاسی و محیطی جهت مقابله با بحران ها، حمله ها و...(ST۲)»بعنوان مطلوب ترین استراتژی تصمیم گیری در زمینه موضوع مقداری برابر با صفر می باشد. و استراتژی«عدم همکاری و قطع مراودات برون مرزی با همسایگان (WT۱)» بعنوان بدترین راهبرد درخصوص مسئله برگزیده شده است. لذا می توان گفت: در بین عوامل (SWOT) «تهدیدها و چالشها»در ابعاد امنیتی و مدیریتی تأثیرگذارترین عامل گسست و شکاف حقیقی وعامل «بهره گیری از فرصت ها» مسئله اصلی دربهبود وارتقاء روابط و تعاملات میان شهر و مرز می باشد. همچنین ازمنظرشاخص های توسعه پایدارعامل مدیریتی (نهادی)دارای بیشترین درجه اهمیت و عوامل اجتماعی، اقتصادی ومحیطی به ترتیب در رتبه بعدی قرار گرفته اند.
۳۱۲.

تحلیلی بر شاخص های تأثیرگذار در اجرای تاکتیک ها و راهبردهای جنگ شهری موصل (2014 - 2017م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جنگ شهر جنگ شهری موصل داعش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۲۲۶
اشغال برق آسای شهر موصل از سوی نیروهای داعش و عملیات بازپس گیری پرزحمت آن، ابعاد جدیدی از جنگ شهری در قرن بیست و یکم را متبلور ساخت. در این تحقیق جهت تحلیل شاخص های تأثیرگذار در تاکتیک ها و راهبردهای جنگ شهری موصل، با تجزیه وتحلیل به عمل آمده از طریق مطالعه میدانی و طراحی پرسشنامه، ضریب پایایی 85 درصدی پرسشنامه اثبات کرد شاخص های چهارگانه در تاکتیک ها و راهبردهای جنگ شهری پیاده شده در صحنه عملیات موصل تأثیرگذار بوده است. در ادامه به منظور اولویت بندی شاخص های چهارگانه تأثیرگذار در اجرای عملیات موصل(اشغال و آزادسازی)، از آزمون ناپارامتریک فریدمن استفاده شد. نتایج نشان داد که با اطمینان 95/0 درصد در سطح خطای 05/0، تفاوت معناداری بین ابعاد شاخص های چهارگانه وجود دارد. با مقایسه شاخص ها مشخص شد در اجرای عملیات اشغال و آزادسازی موصل در رتبه اول: نیروهای داعشی با میانگین (45/4)، در رتبه دوم: طرح های نظامی و امنیتی با میانگین (99/2)، در رتبه سوم: جمعیت ساکن شهر با میانگین (25/4) و در رتبه چهارم: شاخص های کالبدی و جغرافیایی شهر با میانگین (1/4) قرار گرفته است.
۳۱۳.

ارزیابی بازنمایی فضاهای شهری در آثار منتخب سینمای ایران با تمرکز بر فضاهای عمومی شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سینما شهر طراحی شهری فضای شهری تحلیل محتوا تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۲ تعداد دانلود : ۲۱۸
سینما بستری بدیع برای بازخوانی رابطه کالبد و روانِ شهر معاصر است. ارتباط مستمر شهر و سینما بر اهمیت تأثیرگذاری و تأثیرپذیری توأمان بر شهرسازی و معماری افزوده است. با فرض کم توجهی به فضاهای شهریِ موفق، انسان مدار و مکان مند در سینمای ایران و از طرفی اهمیت نقش کارگردان در بهره گیری از معیارهای صحیح بازنمایی فضاهای شهری انسان مدار، این پژوهش اهداف 1_ بررسی ابعاد مختلف آثار منتخب سینمای داستانی ایران پس از انقلاب اسلامی سال 1357، 2_استخراج معیارهای خلق فضای شهری در آثار سینمای داستانی و 3_ پیشنهاد بازنمایی تصویر فضای انسان مدارتر شهری در سینمای ایران را دنبال می کند. چارچوب نظری پژوهش براساس روش اسنادی گردآوری شده و معیارهای نهایی مورد استفاده در تحلیل فیلم به ترتیب پنج مورد شامل دیدگاه فیلم ساز، کیفیت های پرداخت شده فضای شهری در فیلم، تنوع در استفاده از فضاهای شهر، نحوه پرداخت مکان، انواع فضاهای شهری و نوع پرسوناژ است. در انتخاب فیلم ها از روش دلفی، مصاحبه با اصحاب سینما و اساتید دانشگاه کمک گرفته شد و بر این اساس 53 فیلم داخلی منتخب در سینمای داستانی پس از انقلاب اسلامی، گزینش شد. در تحلیل فیلم ها از دو روش تحلیل محتوا براساس موضوع و فاعل بازنمایی و روش تحلیل محتوای ساخت گرایانه براساس نشانه شناسی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که سینمای ایران به فضای شهری اجازه حضور نداده است. بنابراین لازم است، حرکت از سینما به شهر آغاز شود تا هم سینما با مردم ارتباط بیشتری برقرار کند و هم به شهر و فضاهای شهری در درک بهتر توسط شهروندان کمک شود. بر این اساس پیشنهاداتی برای خلق سکانس های انسانی تر و بازنمایی بهتر از شهر در سینمای ایران ارائه می گردد.  
۳۱۴.

اثرات فن آوری اطلاعات و ارتباطات و پاندمی کووید 19 بر مطالعات شهری : مرور سیستماتیک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فن آوری اطلاعات و ارتباطات شهر مطالعات شهری کرونا ویروس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۲۰۳
ظهور عصر اطلاعات در قرن 20 به واسطه تحولات عظیم حوزه فن آوری اطلاعات و ارتباطات، رویکرد غالب حل حداکثری مسائل شهری و نجات بخشی این فن آوری ها را پیشِ روی برنامه ریزان، طراحان و سیاست گذاران شهری قرار داده است. باوجود جدیدبودن این تحولات، سرعت رشد و توسعه گسترده آن، میان کنش گسترده ای را در بین بخش های مختلف مطالعات شهری فراهم ساخته است. همزمان با روند رو به افزایشی آن، سرتاسر دنیا با شیوع ویروس کرونا از دسامبر  2019، مواجه شد و نقش فن آوری اطلاعات و ارتباطات را مورد بازخوانی مجدد قرار داد. با توجه به پژوهش های داخلی کم (در حدود 17 عنوان مقاله) در ارتباط با فن آوری اطلاعات و ارتباطات و شهر و وجود خلأ در این ارتباط و اهمیّت توجه به این حوزه در مطالعات شهری، هدف این مقاله، شناسایی، استخراج و ارائه فضای تعاملی و پژوهشی بین توسعه فن آوری های اطلاعات و ارتباطات بر زیر حوزه های مطالعات شهری، به منظور معرفی، طبقه بندی موضوعات، رهیافت ها و روش ها و همچنین بهره گیری از نتایج پژوهش ها است. در این راستا با استفاده از روش تحقیق مرور سیستماتیک، محتوای پژوهش های علمی خارجی انتشاریافته مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. این امر با جست و جوی مقالات معتبر آغاز شد و با مطالعه چکیده و نتایج تحقیق بیش از 150 مقاله و پایش آنها و در نهایت انتخاب 93 مقاله پس از ورود در محیط نرم افزار اکسل، انجام پذیرفت. مقاله های انتشار یافته به زبان انگلیسی و بین فاصله زمانی 30 ساله 1990-2020 هستند. پایش، بررسی و استخراج محورهای کلیدی و اصلی مقالات در نهایت ما را به طبقه بندی هشت گانه مندرج در ذیل شامل 1) سیاست گذاری شهری، 2) مشارکت الکترونیک، 3) شهر هوشمند، 4) ساختار و سازمان فضایی شهر، 5) رفتار سفر، 6) شکاف دیجیتال، 7) فضای عمومی و 8) رقابت پذیری و 30 زیرمحور هدایت نمود که به تفکیک هر یک، نویسندگان مطرح، روش انجام کار و یافته های تحقیقات ارائه گردید. مطالعات اخیر گویای این موضوع هستند که شیوع کرونا ویروس میزان بهره مندی از فن آوری های اطلاعات و ارتباطات را چندین برابر کرده و این امر به طور قطع شدت اثرگذاری آن بر شهر و برنامه ریزی و طراحی شهری را با سرعت بیشتری دچار تحول و دگردیسی خواهد کرد. از این رو این مقاله در راستای تبیین ابعاد گوناگون این موضوع ارائه می شود.
۳۱۵.

شناسایی ظرفیت های موجود بر فضای بام جهت توسعه گردشگری در شهرهای ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بام تصویر ذهنی گردشگری شهر اجتماع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸ تعداد دانلود : ۱۳۶
بام ها از گذشته در شهرهای ایرانی، به عنوان فضایی مهم که نقش های کارکردی و معنایی بی شماری داشته اند، عمل می کرده اند. با این وجود در زمان حاضر و در اکثر شهرهای ایرانی، این ظرفیت های قابل توجه، کاملاً مغفول مانده است. از طرفی شهرهای ایرانی از گذشته به دلیل ویژگی های منحصربه فرد فضایی، اجتماعی، هویتی و فرهنگی، همواره مقصدهای جذابی برای گردشگران بوده اند. اما با ورود مدرنیسم و متعلقاتش به شهرهای ایرانی و ایجاد تغییرات اساسی در بافت آن ها، این شهرها بسیاری از جذابیت های خود را جهت جذب گردشگر، از دست داده اند. بام ها از جمله فضاهای کیفیت بخش به فضای شهرهای ایرانی بوده اند. لذا این مقاله بر آن است تا با بررسی فضای بام ساختمان ها به صورت ویژه، به این سؤال پاسخ دهد که ظرفیت یا ظرفیت های موجود بر فضای بام ساختمان ها جهت توسعه و تقویت گردشگری در شهرهای ایرانی کدام است؟ در این راستا، پیشینه موجود در این زمینه و منابع کتابخانه ای، در کنار بررسی دیگر آثار و مستندات، از جمله سفرنامه ها، سینما و تصاویری از فضاهای شهری، موردبررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که با توجه به افزایش تعداد ساختمان های بلندمرتبه، به ویژه در کلان شهرهایی چون تهران، توجه دوباره به ظرفیت فضای بامِ این ساختمان ها، علاوه بر ارائه نظرگاه های مناسب به شهر، جهت درک بهتر تصویر شهر در ذهن بازدید کنندگان، به واسطه یکپارچگی فضایی و قرارگیری در ارتفاع، فرصت وقوع انواع رخدادها و ایجاد تعاملات اجتماعی، در ارتباط بی واسطه با طبیعت شهر را نیز به کاربران خود می دهند. این امر به نوبه خود علاوه بر ایجاد تصویرِ ماندگار از شهر مقصد، موجب ثبت خاطراتی گره خورده با عناصر طبیعی، انواع فعالیت ها و تعاملات اجتماعی در ذهن گردشگران خواهد شد. لذا به طور کلی، نقش های اصلی بام جهت توسعه گردشگری در شهرهای ایرانی را می توان در چهار عاملِ توسعه تعاملات اجتماعی، تقویت ارتباط گردشگران با طبیعت شهر مقصد، ایجاد تصویر ذهنی مناسب از شهر و افزایش کیفیت تجربه از فضای شهری بیان کرد.
۳۱۶.

ارزیابی مؤلفه های فرهنگی شهر طیّب از منظر قرآن (مطالعه موردی: شهر مراغه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهر شهرطیب مولفه های فرهنگی قرآن کریم مراغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۴۸
امروزه شناخت و معرفی شهر مطلوب اسلامی از مهم ترین چالش های محققان و متولیان مسائل شهری است. به جهت هجوم همه جانبه فرهنگ غرب و تقلید از الگوهای مدرنیته غربی، ترسیم مختصات و مبانی شهر طیب با رویکرد فرهنگی براساس آیات قرآن، استراتژی آگاهانه جهت رفع معضلات شهری است. از این رو پژوهش حاضر درصدد است تا با استفاده از نرم افزار SPSS، وضعیت فرهنگی شهر مراغه را با مؤلفه های فرهنگی شهر طیب از منظر قرآن در قالب 12 شاخص اصلی و 36 گویه ارزیابی نماید. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش کار توصیفی- تحلیلی می باشد. برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از دو روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که وضعیت فرهنگی شهر مراغه در مؤلفه های فرهنگی تجلّی توحید در فضاى شهر، رونق عبادت در شهر، اخلاص و پرهیز از ظاهرگرایی و مقدس مآبی، برقراری عدالت، گسترش ذکر و تذکر در شهر، رعایت عفت عمومی و هویت و عدم خودباختگی، با مؤلفه های فرهنگی شهر طیب از منظر قرآن تفاوت معناداری دارد به طوری که شهر مراغه به لحاظ مؤلفه فرهنگی ذکر شده، فاصله زیادی با معیارهای شهر طیب از منظر قرآن کریم دارد. اما در مؤلفه های فرهنگی گسترش تقوا و معنویت در شهر، شهر توکّل کنندگان، تأمین امنیت و آرامش، ضرورت وحدت در شهر و شهر اخلاق مدار، تفاوت معناداری با معیارهای شهر طیب اسلامی ندارد. در این پنج مؤلفه ذکر شده وضعیت فرهنگی شهر مراغه در مقایسه با معیارهای شهر طیب اسلامی در سطح قابل قبولی قرار دارد.
۳۱۷.

نقش معماری در سلطه گفتمان شهری بر روستایی در ادبیات منظوم ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: معماری تحلیل گفتمان انتقادی ادبیات منظوم ایران شهر روستا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۰۶
بیان مسئله : نوشتار حاضر حاکی از آن است که تصویرپرد ازی های شاعران کلاسیک ایران د ر بسیاری از تقابل های شهر و روستا، با سلطه و برتری گفتمان شهری همراه است. پژوهش های پیشین، د لایل این سلطه را عمد تاً به وجوه انسانی نسبت د اد ه اند . ازآنجاکه شهر و روستا فقط شامل وجوه انسانی نیست، پس مغفول ماند ن رابطه وجوه کالبد ی (به خصوص معماری) با ایجاد و تثبیت این برتری گفتمانی، یک مسئله است. هد ف پژوهش : مقاله حاضر به د نبال چگونگی استفاد ه اد بیات منظوم از معماری برای تصویرپرد ازی سلطه شهر بر روستاست. روش پژوهش : نظریه تحلیل گفتمان انتقاد ی چارچوب نظری و تاحد ود زیاد ی روش تحقیق نوشتار حاضر را شکل د اد ه است. د اد ه های اولیه این تحقیق کیفی و به اد بیات منظوم کلاسیک ایران محد ود شد ه است. د رکنار آن ها از متون غیرمنظوم نظیر سفرنامه و نیز آراء صاحب نظران معماری، برنامه ریزی روستایی و جغرافیا برای مباحث تکمیلی استفاد ه به عمل آمد ه است. نتیجه گیری : یافته ها مؤید آن است که زبان د ر تصویرپرد ازی های اد بیات منظوم ایران، از د و طریق برجسته سازی و به حاشیه راند ن ویژگی های معمارانه توانسته سلطه گفتمان شهر بر روستا را ایجاد و به تثبت برساند . برای برجسته سازی بر ویژگی های معمارانه شهر نظیر د راختیارد اشتن واحد های اختصاصی (همچون مناره، مسجد آد ینه و...)، مرکزیت شهر نسبت به روستا، وسعت یا بزرگی مقیاس فضاهای شهری تأکید شد ه که با ساختارهای کالبد ی شهرها و نیز با ساختارهای فکری حاکم بر د وره های پیش و پس از ورود اسلام منطبق است. همچنین، برای به حاشیه راند ن ویژگی های معمارانه روستا از اهمیت د اد ن به زمینه گرایی، اد غام فضاهای آن با طبیعت، موقعیت های مناسب روستا برای گشت وگذار، معیشت محوری فضاهای روستایی، ساد گی راه حل های ساختمانی، سبقه تاریخی معماری روستایی د ر مقابل معماری شهری، تنوع مجتمع های زیستی مرتبط با روستا و... چشم پوشی شد ه است. د رحقیقت، ویژگی های معماری به مثابه ابزاری برای تصویرپرد ازی و نماد پرد ازی سلطه گفتمان شهر بر روستا بد ل شد ه است.
۳۱۸.

واکاوی اثرگذاری دگرگونی و تغییرات شهری بر دلبستگی مکانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دگرگونی انتقال تغییرات شهری دلبستگی مکانی شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱ تعداد دانلود : ۲۲۳
بیان مسأله: مسئله ی اصلی پژوهش، تصور کاهش احساس پیوند میان شهروندان و محیط زندگی آن ها است. در واقع اگر به شهر، سرعت و میزان تغییرات شهری در ابعاد گوناگون کالبدی، عملکردی، اجتماعی و... دقت شود، عدم تطابق این تغییرات با فرآیندهای ادراکی انسان ها، تصور اولیه را تایید می کند. تغییرات محیط شهری به واسطه ی پیامدهای خواسته و یا ناخواسته گوناگون، باعث ایجاد چالش های بسیار می شوند. بررسی ها حاکی از آن است که تاثیر پیامدهای مذکور غالبا از جنبه های کمّی مورد مطالعه و برنامه ریزی قرار گرفته است. اما به تاثیر این پیامدها بر فرآیندهای اجتماعی و تعاملی انسان ها با محیط شهری به-خصوص دلبستگی مکانی، کمتر پرداخته شده است. هدف: بازیابی و معرفی نقش اجزای شکل دهنده ی دگرگونی، تغییرات شهری و دلبستگی مکانی و هم چنین تاثیر و رابطه آن ها بر یک دیگر را می توان به عنوان هدف اصلی پژوهش تعریف نمود. روش: برای پیشبرد پژوهش، به روش توصیفی و بر پایه مطالعات اسنادی، به بررسی آراء و نظرات صاحب نظران در ارتباط با تغییرات شهری و دلبستگی مکانی پرداخته می شود. در تحلیل یافته ها از روش تحلیل محتوای کیفی و نیز روش فراترکیب استفاده می گردد. منظور از روش فراترکیب، ترکیب تفسیرهای داده های مطالعات منتخب به منظور کشف مفاهیم و استعاره های جدید است. یافته ها: پی بردن به تفاوت ها و جایگاه هر یک از مفاهیم دگرگونی، انتقال و تغییرات شهری، به انواع فرآیند تغییرات شهری و روابط آن ها با یک دیگر، به عوامل موثر بر ادراک فرد از تغییرات محیط شهری، به مفهوم دلبستگی مکانی و عوامل موثر و اثرپذیر از آن و در نهایت ارائه مدل و چارچوبی برای پی بردن به چگونگی تاثیر مفاهیم مذکور، از یافته های پژوهش می باشد. نتیجه گیری: دگرگونی و تغییرات شهری بر رابطه افراد با مکان به خصوص بر دلبستگی مکانی تاثیرگذار است، و همچنین کیفیت، میزان و سرعت تغییرات با دلبستگی مکانی ساکنان شهر، ارتباطی خاص و معنادار دارد.
۳۱۹.

شهر و رمان؛ مطالعه ای جامعه شناختی پیرامون شکل گیری رمان فارسی در فضای شهری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی رمان رمان فارسی مدرنیته شهر شهرنشینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۲۲۸
این پژوهش با رهیافت جامعه شناسی رمان و در چارچوب روش شناختی پارادایم کیفی (روش اسنادی)  انجام شده است. نمونه های مورد مطالعه نیز با تکنیک نمونه گیری هدفمند و با استفاده از روش شناسی کیفی انتخاب شده اند. پرسش محوری پژوهش این است که آیا بین شهرنشینی در ایران با شکل گیری رمان فارسی مناسبتی وجود داشته است یا خیر؟. مبانی تئوریکی تحقیق اقتباسی است از تئوری های جامعه شناسانه مارکس، زیمل، گلدمن و لوکاچ؛ تئوری هایی که هر دو مفهوم محوری تحقیق (رمان و شهر) را بررسی کرده اند. برای بررسی موضوع، نُه رمان مشهور از میان رمان های معاصر انتخاب شدند. معیار انتخاب این نُه نمونه، بازنمایی و انعکاس دو پدیده شهر و رمان در آن ها بوده است. نتایج نشان می دهند که به میانجی عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، بین گسترش شهرنشینی (به خصوص پس از آغاز حکومت پهلوی اول و دوم) از یک طرف، و شکل گیری و تکامل رمان فارسی از طرف دیگر، مناسبت و هم راستایی وجود داشته است.
۳۲۰.

تحلیل وضعیت شهر یاسوج براساس اصول پدافند غیر عامل

کلیدواژه‌ها: پدافند غیر عامل یاسوج ماتریس کاروور شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۰۱
به طور کلی امروزه در زندگی اجتماعی بشر؛ شهرها از جایگاه ارزنده ای برخودار می باشند. استقرار بخش عمده ای از جمعیت و مراکز حیاتی و حساس در شهر و تمرکز قدرت و ثروت در آنها، شهرها بخصوص مراکز شهری را در وضعیتی قرار داده که فعلیت یافتن هر نوع تهدیدی در آنها، می تواند چالشی جدی برای نظام سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ... آن باشد. لذا به نوعی شهر ها می توانند حکومتها را تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین وجود چنین ویژگی هایی، شهرها را به یک هدف نظامی مناسب تبدیل کرده است. هدف اصلی از این پژوهش شناسایی وضعیت شهر یاسوج بر اساس اصول پدافند غیر عامل شهری است . روش تحقیق دراین پژوهش به صورت توصیفی –تحلیلی است . .روش گرداوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای –اسنادی است . دراین تحقیق برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از ماتریس کارور استفاده شده است. سوال تحقیق در پژوهش حاضر عبارتند از : تا چه میزان اصول پدافند غیر عامل در شهر یاسوج رعایت شده است؟ نتایج تحقیق نشان داد که شهر یاسوج براساس اصول پدافند غیر عامل در حدکم تا متوسط قرار دارد وبسیاری از شاخص ها رعایت نشده است. بیشترین مراکز بر اساس اصول پدافند غیر عامل دارای بالاترین نقاط ضعف و تهدید برای شهر یاسوج محسوب میشوند . استانداری و سه بیمارستان شهید بهشتی ،امام سجاد و شهید جلیل و مراکز امداد و نجات دارای بالاترین حساسیت از منظر پدافند غیر عامل شهریاسوج است که باید به شدت از منظر پدافند غیر عامل مورد توجه قرار بگیرند